محل دفع بول بنابراحتياط واجب با دو مرتبه شستن با آب قليل ،( يک مرتبه آب کر)پاک مي شود . همچنين در تطهير مخرج غائط با آب تا مقداري که عين نجاست و آثار آن از بين برود ،لازم است(1)
انجام استبرا نيز بعد از تخلي مستحب است(بعد از قطع شدن بول، اگر مخرج غائط نجس شده، اول آن را تطهير كنيد، بعد سه دفعه با انگشت ميانه دست چپ از مخرج غائط تا بيخ آلت بكشيد . بعد شست را روى آلت و انگشت پهلوى شست را زير آن گذاشته و سه مرتبه تا ختنه‏گاه بكشيد و پس از آن سه مرتبه سر آلت را فشار دهيد.)
کسي که استبرا کند و بعد آبي از او خارج شود و نداند که از آب هاي پاک است يا ادرار ،آن آب پاک است.
البته استبرا واجب نيست .
پي نوشت:
1. آيت الله خامنه اي،استفتاآت،س 98 و 99.

اگر ساختن خانه در اين زمين بدون اجازه صاحبان وقف بوده ، نماز خواندن در اين خانه اشکال دارد.اما اگر با همامنگي اوقاف يا صاحبان وقف بوده ، نماز صحيح مي باشد.(1)
پي نوشت:
1. سؤال تلفني از دفتر آيت الله مکارم شيرازي

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
نامه شما قبل از هر چيز نشان روح پاك و بي آلايش شما است . از اين كه در عنفوان جواني در انديشه ساختن روح و جان خويش برآمده تا با عزم و اراده قوي به وادي نور و پاكي قدم نهيد، خرسنديم و به شما تبريك مي گوييم ‌. اميدواريم كه اراده پولادين خود را به كار بسته و روح خويش را از زندان گناهان رهايي بخشيد.
در مورد خودارضايي و ترك آن توجه شما را به نكات ذيل جلب مي كنيم:
1- اضطراب نقش مؤثري در تشديد قواي جنسي دارد . در توليد نياز جنسي کاذب سهم به سزايي دارد. ارضاي جنسي تا حدودي براي کاهش اضطراب مفيد است. اگر ارضاي جنسي از طريق حرام (مانند استمنا) صورت گيرد، با اين که به صورت موقت از اضطراب مي‌کاهد، ولي پس از مدت کوتاهي به خاطر تشديد احساس گناه سطح اضطراب را دوچندان مي‌کند. با اين وصف اضطراب هم علت و هم معلول استمنا محسوب مي‌گردد. کلافگي به هم ريختگي و عصبانيت شما ريشه در اضطراب بالا دارد.
2ـ همان طور که اضطراب در گرايش به خودارضايي مؤثر است، کاهش اضطراب از طريق ورزش سنگين منظم، تنفس عميق 25 تا 30 بار در روز، تن‌آرامي (ريلکسيشن) و داروهاي گياهي و شيميايي سهم بسزايي در کاهش ميل به خودارضايي دارد.
3ـ به هيچ وجه خود را ناپاک ندانيد. پسر مؤمني هستيد که به هر دليلي دچار يک كژ رفتاري گشته‌ايد. هيچ‌گاه خودتان مساوي با رفتار ناشايست خود ندانيد. بنده خدا هستيد و خداوند بنده اي را كه به سويش آيد ،طرد نمي كند. براي جبران گناهان ريز و درشت راه روي همه بندگان باز است؛ زيرا رحمت و بخشايش الهي بسيار بزرگ و گسترده تر از هر گناهي است.
4ـ احساس گناه اگر چه به معناي بيداري وجدان و نفس سرزنشگر انسان و مطلوب است، اما احساس افراطي به هيچ وجه مطلوب خدا و دين نيست، بلکه احساس گناه فزاينده در راستاي وساوس شيطاني است. احساس گناه يکي از بزرگ‌ترين منابع اضطراب‌زاست. مي‌توان دريافت که احساس گناه بيش از حد زمينه‌اي براي خودارضايي بيش تر فراهم مي‌آورد، پس با بالا بردن سطح عزت نفس و اعتماد به نفس و اميد به لطف و بخشش بيکران الهي به تعديل احساس گناه بپردازيد.
5ـ مانند يک محقق دست به تحقيق در زمينه افکار، احساسات و رفتارهاي انگيزاننده ميل به خودارضايي در خود بزنيد. در طي مدت يک ماه مراحل آغاز تا پايان يک وهله خودارضايي را در برگه‌اي ياد داشت نماييد . اين کار را براي وهله‌هاي ديگري که اتفاق مي‌افتد، تکرار کنيد. زمان و مکان و شرايط جسمي و روحي در قبل و بعد از خودارضايي را ثبت نماييد. در طي يک ماه ببينيد يک وهله خودارضايي با چه فکري آغاز مي‌گردد، سپس اين فکر مزاحم چه احساس در شما برمي‌انگيزد و اين احساس چگونه به رفتار خودارضايي در شما مي‌انجامد، همچنين معمولاً در چه زماني‌هايي و در چه مکان‌هايي و در چه شرايط جسمي ـ روحي ميل به خودارضايي در شما تشديد مي‌گردد.
پس از پايش و رصد رواني يک ماهه به تجزيه و تحليل و جمع‌بندي نتايج بپردازيد . از نتايج اين تحقيق مي‌توانيد راهکارهاي کارآمد ترک يا لااقل تعديل خودارضايي را استخراج نماييد، مثلاً وقتي که اعصاب تان خرد است، وقتي که دوستان متأهل خود را مي‌بينيد، وقتي که با مادرتان جر و بحث مي‌کنيد، وقتي که اضطراب امتحان داريد، يا وقتي که به دختر يا فيلم يا تصوير خاصي مي‌انديشيد.
عيناً همين قضيه در زمينه مکان‌هاي تحريک‌زا تکرار مي‌گردد. وقتي در اتاق خواب هستم، وقتي تنها در خانه هستم، وقتي دستشويي مي‌روم و...
از سوي ديگر نگاهي موشکافانه به پرونده گذشته خودارضايي خويش بيفکنيد، ببينيد در چه شرايطي توانسته‌ايد بر خودارضايي فايق آييد. با چه تکنيک‌هاي فاصله بين وهله‌هاي خودارضايي را افزايش داده‌ايد، چه زماني براي ترک کوتاه مدت يا دراز مدت خودارضايي موفق بوده‌ايد.
در اين مرحله نيز تحقيق نيز به تجزيه و تحليل و جمع‌بندي نتايج بپردازيد. پايش رواني دست شما را براي اتخاذ يک راهکار مناسب باز مي‌کند.
6 ـ خودارضايي نوعي اعتياد رواني محسوب مي‌گردد . در برخي جهات شباهات زيادي با انواع ديگر اعتياد (مانند مواد مخدر و الکل و...) دارد.
همه متخصصان درمان اعتياد در اين موضوع هم‌ عقيده اند که بازگشت ناخواسته به شرايط قبل امري طبيعي و يکي از مراحل درمان محسوب مي‌گردند. بسياري از معتاداني که اقدام به ترک کرده‌اند ، در طول فرايند درمان ناخواسته دچار لغزش‌هاي رفتاري مي‌گردند . لغزش‌هاي رفتاري به هيچ وجه به معناي شکست درمان نيست. يكي از علت هايي غلطيدن دوباره به اعتياد قبلي، قرار گرفتن در محيطي است كه در آن جا اعتياد زياد اتفاق افتاده بود.، مثلاً ياد‌آوري يك صحنه خاص، يا قرار گرفتن در مثلاً حمام و هنگام شستن آلت و... به همين خاطر بسيار توصيه مي شود كه در آن شرايط خاص قرار نگيرند.
در هر حال لغزش‌هاي غير اختياري طبيعي است . نبايد به بزرگ‌نمايي آن پرداخت. متأسفانه در افرادي که به خود درماني اعتياد مي‌پردازند و از نعمت هدايت درمانگر محرومند، هر گونه بازگشت را به منزله شکست قطعي در درمان تلقي مي‌کنند. اين باعث توهم عدم کنترل و بي‌ارادگي فرد مي گردد. اين تصور آسيب‌زا، فرد را از ادامه درمان مأيوس مي‌سازد ، در حالي که درصد پيشرفت درمان فرد بسيار بالاست.
اگر نيک بنگريد، با کمي واقع‌نگري مي‌توانستيد لغزش‌هاي هر از گاهي خود را با ديدي مثبت‌تر مديريت نماييد.
7 ـ منصف باشيد . همان طور که به تنبيه ذهني ـ عملي خودارضايي خويش مي‌پردازيد، به تشويق ذهني ـ عملي موفقيت‌هايي هرچند اندک خود در ترک خودارضايي بپردازيد.
اگر حتى يک روز هم در ترک موفق بوديد، با کمال سخاوت به تشويق خود بپردازيد. خود تشويقي مي‌تواند علاوه بر ارتقاي سطح اعتماد به نفس و عزت‌نفس به کاهش اضطراب شما کمک شاياني کند. خود تشويقي مي‌تواند به صورت کلامي يا غير کلامي (مانند خريد يک بستي يا ديدن يک فيلم جذاب يا سجده شکر و ...) باشد.
8ـ با پرهيز از هر گونه خودسرزنشي و خود ملامت‌گري به يادداشت نکات مثبت خود بپردازيد. هزاران نکته مثبت داريد که نبايد با بزرگ نمايي نکات منفي‌تان به بوته فراموشي سپرده شود. ارزشمندي تان نسبت به خود كمك موثري در ترك اين گناه فراهم مي آورد.
9ـ براي 24 ساعت خود برنامه‌ريزي سبک و سهل الوصول انجام دهيد. با اشتغال ذهني به امور مثبت از هر گونه اشتغال فکري به تفکرات تحريک‌زا پرهيز نماييد. وقت فراغت براي خود قرار ندهيد و بي خود در جاهاي تحريك كننده مانند اينترنت پرسه نزنيد. با وجود آماده بودن شرايط محيطي و...ترك گناه بسيار مشكل و حتي نامقدور است.
10ـ سعي نماييد از تکنيک‌هاي انزجار درماني و شرطي‌زدايي استفاده کنيد. لذت کاذب خود ارضايي را با يک امر منزجر کننده ذهني مانند تصور صحنه تهوع‌آور يا خوردن داروي تلخ پيوند بزنيد و با آن تداعي نماييد يا آن که فرايند شرطي شده (اضطراب - خودارضايي) را به (اضطراب - ورزش يا تفريح سالم، تنفس عميق، رفتن به سر يخچال و آب خوردن و...) تبديل نماييد.
11ـ به هيچ وجه خود را دست و پا بسته فرض نکنيد. بدانيد صدها هزار توانسته‌اند که ترک کنند و شما از آنان مستثنا نيستيد.
در ادامه توجه شما را به مقاله اي در زمينه خود ارضايي جلب مي نمايم:
خودارضايي يكي از انحرافات جنسي است كه داراي عوارض روحي و جسمي فراواني دارد از جمله؛ افسردگي و بي حالي و ضعف بينايي ، ضعف قواي جسماني ، آسيب دستگاه تناسلى و ناتوانى‏هاى جنسى و توليد مثل، بيماري هاى مقاربتى‏،عقيم شدن‏،كم خونى، كم اشتهايى و مشكلات گوارشى؛كم خوابى و اختلال در خواب؛ تنگى نفس؛ سر درد و سرگيجه؛پيدايش تغييرات در نخاع و ستون فقرات، ضعف حافظه، حواس پرتى و ناتوانى در تمركز فكرى‏،اضطراب ،افسردگى‏، پرخاشگرى و بداخلاقى‏، يأس از زندگى‏،از بين رفتن خلاقيت‏ها، توانايى‏ها و سركوب شدن استعدادها، عدم ميل به تحصيل، مطالعه، تحقيقات علمى و فعاليت‏هاى فكرى، هوس باز و بى‏بند و بار شدن ،افت تحصيلى‏،بزهكارى و ... .
مهم ترين عوامل ترك عبارتند از؛
1- از بين بردن زمينه هاي اين عمل مانند؛ ديدن و خواندن تصاوير و مطالب تحريك زا، دوستان ناباب، استفاده نادرست از اينترنت و ...
2- آگاهي از عوارض و آسيب هاي ناگوار آن.
3- تقويت اراده.
عواملي در تقويت اراده مؤثر است مانند:
1ـ تمركز بخشيدن به فعاليت هاي گوناگون.
2ـ توجه به عبادات به ويژه نماز كه تمرين تمركز فكر است.
3ـ پايان رسانيدن كارهاي نيمه تمام.
4ـ تلقين مثبت:
همواره به خود اين گونه تلقين كنيد كه ارادة انجام اين كار را داريد و شكست مفهومي ندارد. تلقين در ترك عادات نامطلوب و غلبه بر خودارضايي مؤثر است.
پل ژاگو مي گويد: "وقتي بخواهيم با عادت زشتي ستيزه كنيم، ابتدا بايد نتايج نامطلوب آن را در نظر مجسّم سازيم، بعد منافعي را كه در نتيجة ترك آن عايد مي شود، در روح خود تصور كنيم، در نتيجة اين عمل، هر بار كه چنين نمايشي در روح خود مي دهيم، بر آن تحريك يا وسوسه چيرگي يافته و لذت ترك آن را در خود احساس مي كنيم. اگر تلقين به نفس را بلافاصه پيش از خواب اجرا كنيم، مؤثرتر از مواقع ديگر خواهد بود.
به طور كلي، متمركز ساختن فكر در كاري كه مي خواهيم براي اجراي آن فردا صبح در فلان ساعت بيدار شويم كافي است".
بنابراين بايد خود را باور كنيد و ترس و شكست را به خود راه ندهيد. بدانيد كه اگر بخواهيد مي توانيد. اين جمله شعار نيست، بلكه در عمل نيز افراد براي ايجاد و تقويت هر چه بيش تر اراده، به فوايد و آثار آن و نتيجه اي كه به دست خواهيد آورد، نيز اهميت آن و آينده روشني كه داريد، همچنين نجات از مشكل و سختي كه با آن روبرو هستيد، به شما كمك خواهد كرد. به پاداش عظيم اخروي و رضايت حضرت دوست (به جهت سختي و مشكل بودن ترك عمل) توجه نماييد. هر چه گناه و ترك عمل سنگين تر باشد و تلاش بيش تري لازم داشته باشد، در صورت تحقّق، انسان را به كمالات بالاتري مي رساند كه براي ديگران شايد حتي قابل تصوّر نباشد..
از اين رو هرگز يأس به خود راه ندهيد و براي آن برنامه ريزي كنيد. به راهکار هايي كه مطرح مي كنيم، توجه نماييد و آن را به كار ببنديد، قطعاً اثر آن را خواهيد يافت.
راهکارهاي ترک خود ارضايي:
1- سعي كنيد هميشه پيش از خواب مثانه خود را تخليه كنيد . شب‏ها به خصوص غذايي سبك ميل كنيد.
2- هرگز شكم خود را بيش از حد معمول پر نكنيد بلكه اگر تا چند لقمه ديگر جاي داريد، از غذا دست بكشيد.
3- از پوشيدن لباس‏هاي تنگ و چسبان (به خصوص لباس زير ) اجتناب ورزيد.
4-هرگز در حمام به طور کامل لخت نشويد.مثلا در حالي که هنوز زير شلوار به پا داريد ،قسمت فوقاني بدن خود را بشوييد. از ليف و صابون زدن به اندام جنسي خود که باعث تحريک آن مي شود بپرهيزيد.مطمئن باشيد صرف تماس آب وصابون با اندام جنسي بدون دست ورزي براي بهداشت آن کفايت مي کند.
5- هرگز فكر گناه را به ذهن خود راه ندهيد . از تصور و تخيل امور جنسي و شهواني سخت پرهيز كنيد.
6- از خواندن، شنيدن، نگاه كردن به امور و تصاوير شهوت زا دوري كنيد.
7- از خوردن مواد غذايي محرك مانند: خرما،پياز، فلفل، تخم‏مرغ و غذاهاي چرب اجتناب و يا به حداقل اكتفا نماييد.
8- از نگاه كردن و دست‏ورزي به اندام جنسي خود پرهيز كنيد.
9- هرگز به رو نخوابيد.
10- هيچ‏گاه تنها در يك مكان نباشيد تا فرصت و زمينه گناه از بين برود.
11- براي تخليه انرژي زايد بدن به طور منظم و زياد ورزش كنيد.
12- هيچ‏گاه بيكار نباشيد . هميشه براي مشغول ساختن خود به فعاليتي مطلوب و مثبت برنامه داشته باشيد.
13- روزه بگيريد . حتي اگر روزه واجب به عهده نداريد ،روزه مستحبي بگيريد . اگر قادر نيستيد، روزه تربيتي بگيريد، يعني به كم ترين مقدار غذا و كم‏حجم‏ترين نوع غذاها اكتفا كنيد . وعده غذايي خود را كم كنيد.
14- هرگز به نامحرم نگاه نكنيد، حتي اگر به ارتباط كلامي با آن ها مجبور باشيد.
15- با جنس مخالف رفتار متكبرانه داشته باشيد، هرگز با روي باز و نرمي با آن ها برخورد نكنيد.
16- هرگاه افكار جنسي به ذهن شما حمله ور شد ، ذهن خود را مثلاً با بستن يك كش به مچ دست خود و كشيدن و رها كردن آن از آن افکار منصرف کنيد. به خود هشدار دهيد.
17- به بدي اين گناه و عواقب آن بيانديشيد ،ولي احساس گناه شما از اين کار نبايد به حدي باشد که در شما ايجاد اضطراب مخل به سلامت روان کند .
18- به محض لغزش فوراً توبه كنيد. هرگز از رحمت خدا مأيوس نباشيد و بدانيد رحمت خدا از گناه شما بزرگ تر است.
19- قرآن زياد بخوانيد و در معاني آيات آن تفكر كنيد.
20-در مجالس مذهبي، دعا و توسل و موعظه زياد شركت كنيد.
21- از كتبي كه جنبه موعظه و بيدارگري قلبي دارد بهره بگيريد . مقيد باشيد در روز چند ساعت به مطالعه اين‏گونه كتب بپردازيد . براي مثال مجموعه كتاب‏هاي شهيد دستغيب توصيه مي‏شود به خصوص كتاب گناهان كبيره، قلب قرآن، ايمان، قلب سليم و معاد و….
22- اوقات فراغت خود را با مطالعه، ورزش، زيارت، عبادت و عيادت از نزديكان و... پر كنيد.
23-به معاد و قيامت فكر كنيد.
24- ذكر لاحول ولا قوة الا باللَّه را زياد بر زبان جاري سازيد.
25- اگر دوباره وسوسه شديد، با غسل و تيمم حتما سعي کنيد عبادت‏هاي خود مانند نماز و روزه و... انجام دهيد . اين کار به نوبه خود تاثير به سزايي در ترک اين عمل دارد .
26- از محيط هاي آلوده، سخت دوري كنيد .بيش تر وقت خود را در كتابخانه بگذرانيد . بي‏علت در خيابان‏هاي آلوده پرسه نزنيد .
27- بعد از موفقيت در ترک ، حتي به طور موقت ، خود را تشويق نماييد . مثلا اگر يک روز توانستيد استمنا نکنيد ، جايزه اي به خود بدهيد ( مثلا يک بستني يا هر چه که دوست داريد ) . اگر اين مدت بيش تر شد ، اين روند را ادامه دهيد .
اين راهکارها وقتي نتيجه مي‏بخشد كه هر چه دقيق‏تر به آن عمل شود .زمان نتيجه آن بستگي به شرايط و خصوصيات افراد دارد، ازاين‏رو فقط انرژي شما صرف عمل به دستورات شود.
موفق و مويد باشيد.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
مستحبات نماز:
1- مستحب است در نمازهاي يوميه، پيش از نماز اذان و اقامه گفته شود
2- در آغاز شروع به نماز هفت تكبير گفته شود . يكى را تكبيره الاحرام قرار دهد (بهتر است تکبير آخر را تکبيره الاحرام قرار دهد).
3- بعد از تکبيره الاحرام دعاي که در رساله عمليه بيان شده است خوانده شود،
4- قنوت در نماز مستحب است.
5- گفتن الله اکبر پيش از رفتن به رکوع و پيش از رفتن به سجده و بعد از سجده.
6- گفتن «سمع الله لمن حمده» بعد از رکوع در حال ايستاده.
7- گفتن« بحول الله و قوته اقوم واقعد» هنگام بلند شدن براي رکعت بعد.
8- تعقيبات بعد از نماز که در مفاتيح الجنان آمده است.
موارد ديگر را از رساله عمليه امام خميني مطالعه کنيد.
پي نوشت:
1. امام خميني ،توضيح المسائل ،م916 به بعد.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
چنانچه يقين داشته باشيد كه مني است، حتي اگر مقدار آن كم باشد، غسل جنابت بر شما لازم مي شود، اما اگر شك داشته باشيد يا بدانيد كه مايع خارج شده مني نيست، بلكه «مذي» است، حكم جنابت ندارد و پاك است. توضيح آنكه:
ترشحاتي كه علايم مني را نداشته و پاك هستند. به ‌آنها مذي مي گويند.
نشانه هاي خروج مني در مرداني که مريض نيستند، سه تا است:
1- با جستن و پرش خارج مي شود.
2- همراه با لذت و شهوت خارج مي شود.
3- بعد از بيرون آمدن آن، بدن سست شود. اگر رطوبتي خارج شود و شک کند که مني است يا نه و هيچ يك از اين سه نشانه يا بعضى را نداشته باشد، حكم منى را ندارد، غسل هم ندارد و لباس و بدن را هم نجس نمي کند و وضو را هم باطل نمي کند.(1)
پي نوشت:
1. توضيح المسائل مراجع، ج1، مسأله 346.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
اين فرضيه يكي از مباحثي است كه در سال هاي اخير در خصوص بحث ارتداد مطرح شده است . برخي افراد آن را به نوعي در رد تفكر مشهور در بحث ارتداد ذكر كرده اند ؛
در مباحث تعبدي و معرفتي تشخيص بهتر و بدتر به سادگي نيست كه بتوان با جمع بندي هاي شخصي و جزيي دراين خصوص به نتيجه رسيد . يك فرضيه نيازمند دليل و برهان براي اثبات است . بدون وجود دليلي متقن و قابل طرح ،هر فرضيه اي هرچند جالب و جذاب ارزشي نخواهد داشت .
در اسلام اصلي مبنايي وجود دارد كه اشاره مي كند اصول شريعت نبوي داراي ابديت بوده ، تا زمان قيامت براي بشر در جريان است .اين حقيقت در برخي روايات هم مورد اشاره قرار گرفته است. جداي از اين امر هم مي توان گفت هر اصل فكري و مبناي عملي كليت و دوام دارد مگر آن كه مقطعيت و محدوديت زماني آن به اثبات برسد .
مقوله ارتداد هم از همين قاعده مستثنا نيست . ادله مقوله ارتداد ادله اي مطلق و بدون قيد و شرطند كه همانند همه مباحث ديگر در زمره اصول دائمي و قطعي شريعت اسلام به حساب مي‌ آيند .به صرف برخي ترديدها و احتمالات نمي توان يك حكم و اصل را پايان يافته و مقطعي قلمداد نمود .
مباني فكري و معرفتي و حكمت هايي كه در وراي مقوله ارتداد وجود دارد ، در بسياري از موارد عموميت داشته ،در زمان كنوني هم مانند صدر اسلام كاربرد داشته ،ضروري و لازم به نظر مي رسد. در صورت لزوم مي توانيم در خصوص اصول فكري و مباني عقلي مقوله ارتداد بيش تر به بحث و بررسي بپردازيم .

با سلام و تشکر از اعتماد شما نسبت به مرکز.
هر گونه روابط که منجر به سست شدن پيمان زناشويي گردد و يا مسير روابط زناشويي را به سوي روابط خارج از حيطة زندگي مشترک سوق دهد خيانت نام دارد. بنابراين هنگامي که همسران کارکردهايي را که بايد در حريم زندگي مشترک صورت گيرد ،در خارج از اين روابط ارضا مي‌نمايند، مرتکب خيانت شده اند. برخي گمان مي‌کنند که ارتباط نامشروع صرفاً منحصر به روابط جنسي مي‌شود و ساير روابط مي‌تواند مجاز شمرده شود.
اينکه مي‌فرماييد در حيطة شرع، چه معنايي مي‌تواند داشته باشد؟ آيا حيطه شرع را مي‌دانيد و از کجا به اين نکته پي برديد که اين قبيل رفتارها در حيطه شرع است؟ حتي ارتباط يک خانم با يک متخصص هم تنها در صورتي در حيطة شرع قرار دارد که در حيطة وظيفة درمانگري و راهنمايي باشد . هر گونه گفتگو خارج از اين حيطه نامشروع خواهد بود . به خوبي مي‌دانيم که در آن صورت مخفيانه و عاشقانه هم نخواهد بود.
بايد در مورد زندگي مشترک خودتان تصميمي جدّي بگيريد. آيا زندگي کنوني شما براي تان رضايت بخش هست و توانسته است تمام کارکردهاي خود را که از يک خانواده مورد انتظار است، برآورده سازد ؟ اگر پاسخ منفي است، بايد اولاً نقش خود را اصلاح نماييد . ثانياً‌ براي پي جويي از يك روان شناس(بدون برقراري رابطه عاشقانه و مخفيانه) كمك بگيريد.
جاي تعجب است که چگونه نمي‌توانيد با همسر خود همدلي و درد دل بپردازيد و اکنون به دنبال يک جايگزين مي‌گرديد.
مطمئنآً تنوع دوستي شما، با آنچه ميان انسان ها برقرار است، متفاوت است. اين نوع دوستي خواسته يا ناخواسته ها با بده بستان ها عاطفي و حتي غريزي و جنسي همراه است. مي‌توانيد با توجيه گري و برخي سرپوش ها براي مدتي به اين رفتار ادامه دهيد اما آنچه امروز شما را نگران کرده است و در تکاپو هستيد تا از ما بپرسيد، مي‌تواند راهنمايي براي يک وجدان نسبتاً بيدار شما باشد. فردا ممکن است دير باشد؛ هنگامي که زن به يک شخص خاصّ وابسته مي‌شود، ديگر مرز بندي خاصي بين ارتباط کلامي، ارتباط بدني و شايد ارتباط جنسي باقي نخواهد ماند. بله اگر چه ابتدا ممکن است آن را انکار کنيم اما به تدريج در صدد جبران لطف فرد مقابل بر خواهيم آمد . لطف يک زن نسبت به مردي که به او نزديک شده است، چه مي‌تواند باشد؟ گسترش روابط و طول زمان آن رويه نامطلوب و ناخواسته آن را نشان مي دهد.
تنها يك طرف اين جريان هستيد . نوع علايق و خواسته طرف مقابل و اهداف و انگيزه هاي او را در حال و‌ آينده، خواست و اراده شما تعيين نخواهيد كرد. هم چنين نوع تأثيري كه در رابطه او با همسر خود بر جاي خواهيد گذاشت، همه اين موارد و موارد ديگر با خواست شما و نوع نگاه شما تعيين نمي شود. هر امري و رابطه اي كاركرد خود را دارد.
جهت ارايه اطلاعات بيش تر و دريافت راهنمايي بيش تر مي‌توانيد با همين مرکز ارتباط برقرار نماييد يا با سرويس رايگان تلفني مرکز با شماره 09640 تماس حاصل نماييد. والسلام و خدانگهدارتان!

پرسشگرگرامي باسلام و تشکر از ارتباطتان با اين مرکز
نامه شما قبل از هر چيز نشان روح پاك و بي آلايش شما است . از اين كه در عنفوان جواني در انديشه ساختن روح و جان خويش برآمده تا با عزم و اراده قوي به وادي نور و پاكي قدم نهيد، خرسنديم و به شما تبريك مي گوييم ‌. اميدواريم كه اراده پولادين خود را به كار بسته و روح خويش را از زندان گناهان رهايي بخشيد.
در مورد خودارضايي و ترك آن توجه شما را به نكات ذيل جلب مي كنيم:
1- اضطراب نقش مؤثري در تشديد قواي جنسي دارد . در توليد نياز جنسي کاذب سهم به سزايي دارد. ارضاي جنسي تا حدودي براي کاهش اضطراب مفيد است. اگر ارضاي جنسي از طريق حرام (مانند استمنا) صورت گيرد، با اين که به صورت موقت از اضطراب مي‌کاهد، ولي پس از مدت کوتاهي به خاطر تشديد احساس گناه سطح اضطراب را دوچندان مي‌کند. با اين وصف اضطراب هم علت و هم معلول استمنا محسوب مي‌گردد. کلافگي به هم ريختگي و عصبانيت شما ريشه در اضطراب بالا دارد.
2ـ همان طور که اضطراب در گرايش به خودارضايي مؤثر است، کاهش اضطراب از طريق ورزش سنگين منظم، تنفس عميق 25 تا 30 بار در روز، تن‌آرامي (ريلکسيشن) و داروهاي گياهي و شيميايي سهم بسزايي در کاهش ميل به خودارضايي دارد.
3ـ به هيچ وجه خود را ناپاک ندانيد. پسر مؤمني هستيد که به هر دليلي دچار يک كژ رفتاري گشته‌ايد. هيچ‌گاه خودتان مساوي با رفتار ناشايست خود ندانيد. بنده خدا هستيد و خداوند بنده اي را كه به سويش آيد ،طرد نمي كند. براي جبران گناهان ريز و درشت راه روي همه بندگان باز است؛ زيرا رحمت و بخشايش الهي بسيار بزرگ و گسترده تر از هر گناهي است.
4ـ احساس گناه اگر چه به معناي بيداري وجدان و نفس سرزنشگر انسان و مطلوب است، اما احساس افراطي به هيچ وجه مطلوب خدا و دين نيست، بلکه احساس گناه فزاينده در راستاي وساوس شيطاني است. احساس گناه يکي از بزرگ‌ترين منابع اضطراب‌زاست. مي‌توان دريافت که احساس گناه بيش از حد زمينه‌اي براي خودارضايي بيش تر فراهم مي‌آورد، پس با بالا بردن سطح عزت نفس و اعتماد به نفس و اميد به لطف و بخشش بيکران الهي به تعديل احساس گناه بپردازيد.
5ـ مانند يک محقق دست به تحقيق در زمينه افکار، احساسات و رفتارهاي انگيزاننده ميل به خودارضايي در خود بزنيد. در طي مدت يک ماه مراحل آغاز تا پايان يک وهله خودارضايي را در برگه‌اي ياد داشت نماييد . اين کار را براي وهله‌هاي ديگري که اتفاق مي‌افتد، تکرار کنيد. زمان و مکان و شرايط جسمي و روحي در قبل و بعد از خودارضايي را ثبت نماييد. در طي يک ماه ببينيد يک وهله خودارضايي با چه فکري آغاز مي‌گردد، سپس اين فکر مزاحم چه احساس در شما برمي‌انگيزد و اين احساس چگونه به رفتار خودارضايي در شما مي‌انجامد، همچنين معمولاً در چه زماني‌هايي و در چه مکان‌هايي و در چه شرايط جسمي ـ روحي ميل به خودارضايي در شما تشديد مي‌گردد.
پس از پايش و رصد رواني يک ماهه به تجزيه و تحليل و جمع‌بندي نتايج بپردازيد . از نتايج اين تحقيق مي‌توانيد راهکارهاي کارآمد ترک يا لااقل تعديل خودارضايي را استخراج نماييد، مثلاً وقتي که اعصاب تان خرد است، وقتي که دوستان متأهل خود را مي‌بينيد، وقتي که با مادرتان جر و بحث مي‌کنيد، وقتي که اضطراب امتحان داريد، يا وقتي که به دختر يا فيلم يا تصوير خاصي مي‌انديشيد.
عيناً همين قضيه در زمينه مکان‌هاي تحريک‌زا تکرار مي‌گردد. وقتي در اتاق خواب هستم، وقتي تنها در خانه هستم، وقتي دستشويي مي‌روم و...
از سوي ديگر نگاهي موشکافانه به پرونده گذشته خودارضايي خويش بيفکنيد، ببينيد در چه شرايطي توانسته‌ايد بر خودارضايي فايق آييد. با چه تکنيک‌هاي فاصله بين وهله‌هاي خودارضايي را افزايش داده‌ايد، چه زماني براي ترک کوتاه مدت يا دراز مدت خودارضايي موفق بوده‌ايد.
در اين مرحله نيز تحقيق نيز به تجزيه و تحليل و جمع‌بندي نتايج بپردازيد. پايش رواني دست شما را براي اتخاذ يک راهکار مناسب باز مي‌کند.
6 ـ خودارضايي نوعي اعتياد رواني محسوب مي‌گردد . در برخي جهات شباهات زيادي با انواع ديگر اعتياد (مانند مواد مخدر و الکل و...) دارد.
همه متخصصان درمان اعتياد در اين موضوع هم‌ عقيده اند که بازگشت ناخواسته به شرايط قبل امري طبيعي و يکي از مراحل درمان محسوب مي‌گردند. بسياري از معتاداني که اقدام به ترک کرده‌اند ، در طول فرايند درمان ناخواسته دچار لغزش‌هاي رفتاري مي‌گردند . لغزش‌هاي رفتاري به هيچ وجه به معناي شکست درمان نيست. يكي از علت هايي غلطيدن دوباره به اعتياد قبلي، قرار گرفتن در محيطي است كه در آن جا اعتياد زياد اتفاق افتاده بود.، مثلاً ياد‌آوري يك صحنه خاص، يا قرار گرفتن در مثلاً حمام و هنگام شستن آلت و... به همين خاطر بسيار توصيه مي شود كه در آن شرايط خاص قرار نگيرند.
در هر حال لغزش‌هاي غير اختياري طبيعي است . نبايد به بزرگ‌نمايي آن پرداخت. متأسفانه در افرادي که به خود درماني اعتياد مي‌پردازند و از نعمت هدايت درمانگر محرومند، هر گونه بازگشت را به منزله شکست قطعي در درمان تلقي مي‌کنند. اين باعث توهم عدم کنترل و بي‌ارادگي فرد مي گردد. اين تصور آسيب‌زا، فرد را از ادامه درمان مأيوس مي‌سازد ، در حالي که درصد پيشرفت درمان فرد بسيار بالاست.
اگر نيک بنگريد، با کمي واقع‌نگري مي‌توانستيد لغزش‌هاي هر از گاهي خود را با ديدي مثبت‌تر مديريت نماييد.
7 ـ منصف باشيد . همان طور که به تنبيه ذهني ـ عملي خودارضايي خويش مي‌پردازيد، به تشويق ذهني ـ عملي موفقيت‌هايي هرچند اندک خود در ترک خودارضايي بپردازيد.
اگر حتى يک روز هم در ترک موفق بوديد، با کمال سخاوت به تشويق خود بپردازيد. خود تشويقي مي‌تواند علاوه بر ارتقاي سطح اعتماد به نفس و عزت‌نفس به کاهش اضطراب شما کمک شاياني کند. خود تشويقي مي‌تواند به صورت کلامي يا غير کلامي (مانند خريد يک بستي يا ديدن يک فيلم جذاب يا سجده شکر و ...) باشد.
8ـ با پرهيز از هر گونه خودسرزنشي و خود ملامت‌گري به يادداشت نکات مثبت خود بپردازيد. هزاران نکته مثبت داريد که نبايد با بزرگ نمايي نکات منفي‌تان به بوته فراموشي سپرده شود. ارزشمندي تان نسبت به خود كمك موثري در ترك اين گناه فراهم مي آورد.
9ـ براي 24 ساعت خود برنامه‌ريزي سبک و سهل الوصول انجام دهيد. با اشتغال ذهني به امور مثبت از هر گونه اشتغال فکري به تفکرات تحريک‌زا پرهيز نماييد. وقت فراغت براي خود قرار ندهيد و بي خود در جاهاي تحريك كننده مانند اينترنت پرسه نزنيد. با وجود آماده بودن شرايط محيطي و...ترك گناه بسيار مشكل و حتي نامقدور است.
10ـ سعي نماييد از تکنيک‌هاي انزجار درماني و شرطي‌زدايي استفاده کنيد. لذت کاذب خود ارضايي را با يک امر منزجر کننده ذهني مانند تصور صحنه تهوع‌آور يا خوردن داروي تلخ پيوند بزنيد و با آن تداعي نماييد يا آن که فرايند شرطي شده (اضطراب - خودارضايي) را به (اضطراب - ورزش يا تفريح سالم، تنفس عميق، رفتن به سر يخچال و آب خوردن و...) تبديل نماييد.
11ـ به هيچ وجه خود را دست و پا بسته فرض نکنيد. بدانيد صدها هزار توانسته‌اند که ترک کنند و شما از آنان مستثنا نيستيد.
در ادامه توجه شما را به مقاله اي در زمينه خود ارضايي جلب مي نمايم:
خودارضايي يكي از انحرافات جنسي است كه داراي عوارض روحي و جسمي فراواني دارد از جمله؛ افسردگي و بي حالي و ضعف بينايي ، ضعف قواي جسماني ، آسيب دستگاه تناسلى و ناتوانى‏هاى جنسى و توليد مثل، بيماري هاى مقاربتى‏،عقيم شدن‏،كم خونى، كم اشتهايى و مشكلات گوارشى؛كم خوابى و اختلال در خواب؛ تنگى نفس؛ سر درد و سرگيجه؛پيدايش تغييرات در نخاع و ستون فقرات، ضعف حافظه، حواس پرتى و ناتوانى در تمركز فكرى‏،اضطراب ،افسردگى‏، پرخاشگرى و بداخلاقى‏، يأس از زندگى‏،از بين رفتن خلاقيت‏ها، توانايى‏ها و سركوب شدن استعدادها، عدم ميل به تحصيل، مطالعه، تحقيقات علمى و فعاليت‏هاى فكرى، هوس باز و بى‏بند و بار شدن ،افت تحصيلى‏،بزهكارى و ... .
مهم ترين عوامل ترك عبارتند از؛
1- از بين بردن زمينه هاي اين عمل مانند؛ ديدن و خواندن تثاوير و مطالب تحريك زا، دوستان ناباب، استفاده نادرست از اينترنت و ...
2- آگاهي از عوارض و آسيب هاي ناگوار آن.
3- تقويت اراده.
عواملي در تقويت اراده مؤثر است مانند:
1ـ تمركز بخشيدن به فعاليت هاي گوناگون.
2ـ توجه به عبادات به ويژه نماز كه تمرين تمركز فكر است.
3ـ پايان رسانيدن كارهاي نيمه تمام.
4ـ تلقين مثبت:
همواره به خود اين گونه تلقين كنيد كه ارادة انجام اين كار را داريد و شكست مفهومي ندارد. تلقين در ترك عادات نامطلوب و غلبه بر خودارضايي مؤثر است.
پل ژاگو مي گويد: "وقتي بخواهيم با عادت زشتي ستيزه كنيم، ابتدا بايد نتايج نامطلوب آن را در نظر مجسّم سازيم، بعد منافعي را كه در نتيجة ترك آن عايد مي شود، در روح خود تصور كنيم، در نتيجة اين عمل، هر بار كه چنين نمايشي در روح خود مي دهيم، بر آن تحريك يا وسوسه چيرگي يافته و لذت ترك آن را در خود احساس مي كنيم. اگر تلقين به نفس را بلافاصه پيش از خواب اجرا كنيم، مؤثرتر از مواقع ديگر خواهد بود.
به طور كلي، متمركز ساختن فكر در كاري كه مي خواهيم براي اجراي آن فردا صبح در فلان ساعت بيدار شويم كافي است".
بنابراين بايد خود را باور كنيد و ترس و شكست را به خود راه ندهيد. بدانيد كه اگر بخواهيد مي توانيد. اين جمله شعار نيست، بلكه در عمل نيز افراد براي ايجاد و تقويت هر چه بيش تر اراده، به فوايد و آثار آن و نتيجه اي كه به دست خواهيد آورد، نيز اهميت آن و آينده روشني كه داريد، همچنين نجات از مشكل و سختي كه با آن روبرو هستيد، به شما كمك خواهد كرد. به پاداش عظيم اخروي و رضايت حضرت دوست (به جهت سختي و مشكل بودن ترك عمل) توجه نماييد. به خاطر داشته باشيد هر چه گناه و ترك عمل سنگين تر باشد و تلاش بيش تري لازم داشته باشد، در صورت تحقّق، انسان را به كمالات بالاتري مي رساند كه براي ديگران شايد حتي قابل تصوّر نباشد..
از اين رو هرگز يأس به خود راه ندهيد و براي آن برنامه ريزي كنيد. به راهکار هايي كه مطرح مي كنيم، توجه نماييد و آن را به كار ببنديد، قطعاً اثر آن را خواهيد يافت.
راهکارهاي ترک خود ارضايي:
1- سعي كنيد هميشه پيش از خواب مثانه خود را تخليه كنيد . شب‏ها به خصوص غذايي سبك ميل كنيد.
2- هرگز شكم خود را بيش از حد معمول پر نكنيد بلكه اگر تا چند لقمه ديگر جاي داريد، از غذا دست بكشيد.
3- از پوشيدن لباس‏هاي تنگ و چسبان (به خصوص لباس زير ) اجتناب ورزيد.
4-هرگز در حمام به طور کامل لخت نشويد.مثلا در حالي که هنوز زير شلوار به پا داريد ،قسمت فوقاني بدن خود را بشوييد. از ليف و صابون زدن به اندام جنسي خود که باعث تحريک آن مي شود بپرهيزيد.مطمئن باشيد صرف تماس آب وصابون با اندام جنسي بدون دست ورزي براي بهداشت آن کفايت مي کند.
5- هرگز فكر گناه را به ذهن خود راه ندهيد . از تصور و تخيل امور جنسي و شهواني سخت پرهيز كنيد.
6- از خواندن، شنيدن، نگاه كردن به امور و تصاوير شهوت زا دوري كنيد.
7- از خوردن مواد غذايي محرك مانند: خرما،پياز، فلفل، تخم‏مرغ و غذاهاي چرب اجتناب و يا به حداقل اكتفا نماييد.
8- از نگاه كردن و دست‏ورزي به اندام جنسي خود پرهيز كنيد.
9- هرگز به رو نخوابيد.
10- هيچ‏گاه تنها در يك مكان نباشيد تا فرصت و زمينه گناه از بين برود.
11- براي تخليه انرژي زايد بدن به طور منظم و زياد ورزش كنيد.
12- هيچ‏گاه بيكار نباشيد . هميشه براي مشغول ساختن خود به فعاليتي مطلوب و مثبت برنامه داشته باشيد.
13- روزه بگيريد . حتي اگر روزه واجب به عهده نداريد ،روزه مستحبي بگيريد . اگر قادر نيستيد، روزه تربيتي بگيريد، يعني به كم ترين مقدار غذا و كم‏حجم‏ترين نوع غذاها اكتفا كنيد . وعده غذايي خود را كم كنيد.
14- هرگز به نامحرم نگاه نكنيد، حتي اگر به ارتباط كلامي با آن ها مجبور باشيد.
15- با جنس مخالف رفتار متكبرانه داشته باشيد، هرگز با روي باز و نرمي با آن ها برخورد نكنيد.
16- هرگاه افكار جنسي به ذهن شما حمله ور شد ، ذهن خود را مثلاً با بستن يك كش به مچ دست خود و كشيدن و رها كردن آن از آن افکار منصرف کنيد. به خود هشدار دهيد.
17- به بدي اين گناه و عواقب آن بيانديشيد ،ولي احساس گناه شما از اين کار نبايد به حدي باشد که در شما ايجاد اضطراب مخل به سلامت روان کند .
18- به محض لغزش فوراً توبه كنيد. هرگز از رحمت خدا مأيوس نباشيد و بدانيد رحمت خدا از گناه شما بزرگ تر است.
19- قرآن زياد بخوانيد و در معاني آيات آن تفكر كنيد.
20-در مجالس مذهبي، دعا و توسل و موعظه زياد شركت كنيد.
21- از كتبي كه جنبه موعظه و بيدارگري قلبي دارد بهره بگيريد . مقيد باشيد در روز چند ساعت به مطالعه اين‏گونه كتب بپردازيد . براي مثال مجموعه كتاب‏هاي شهيد دستغيب توصيه مي‏شود به خصوص كتاب گناهان كبيره، قلب قرآن، ايمان، قلب سليم و معاد و….
22- اوقات فراغت خود را با مطالعه، ورزش، زيارت، عبادت و عيادت از نزديكان و... پر كنيد.
23-به معاد و قيامت فكر كنيد.
24- ذكر لاحول ولا قوة الا باللَّه را زياد بر زبان جاري سازيد.
25- اگر دوباره وسوسه شديد، با غسل و تيمم حتما سعي کنيد عبادت‏هاي خود مانند نماز و روزه و... انجام دهيد . اين کار به نوبه خود تاثير به سزايي در ترک اين عمل دارد .
26- از محيط هاي آلوده، سخت دوري كنيد .بيش تر وقت خود را در كتابخانه بگذرانيد . بي‏علت در خيابان‏هاي آلوده پرسه نزنيد .
27- بعد از موفقيت در ترک ، حتي به طور موقت ، خود را تشويق نماييد . مثلا اگر يک روز توانستيد استمنا نکنيد ، جايزه اي به خود بدهيد ( مثلا يک بستني يا هر چه که دوست داريد ) . اگر اين مدت بيش تر شد ، اين روند را ادامه دهيد .
اين راهکارها وقتي نتيجه مي‏بخشد كه هر چه دقيق‏تر به آن عمل شود .زمان نتيجه آن بستگي به شرايط و خصوصيات افراد دارد، ازاين‏رو فقط انرژي شما صرف عمل به دستورات شود.
موفق و مويد باشيد.

خواهر گرامي با تشكر از تماس تان با اين مركز و تسليت به مناسبت اين حادثه ناگوار
مرگ عزيزان مهم ترين رويداد در زندگي است و باعث بحران عاطفي شديد مي شود. مرحله «بهبود» آرام و تدريجي است، زيرا پذيرش واقعيت مشکل است و فرد دچار سردرگمي مي شود.
همه ما درون مان ذخاير عظيمي از نيرومندي داريم که خود از آن ها بي خبريم. شايد تا زماني که دچار يک غم بزرگ نشده ايم ،چندان به آن احتياج نداشته باشيم. گاهي اوقات ممکن است تصور کنيد که از عهده تمام احساساتي که با آن ها روبرو مي شويد ،بر نخواهيد آمد، اما اين امر با کمک دوستان و نيروهاي دروني امکان پذير است.
خداوند متعال ،خير محض و حكيم مطلق است . تمام كارهايش حكيمانه است و هيچ كاري را بي هدف و بيهوده انجام نمي دهد. مرگ و زندگي هر دو حقيقتي ثابت است و هيچ يك از آن ها در اختيار ما نيست، بلكه آنچه مربوط به ما است، كيفيت زندگي است.
خداوند نسبت به بندگانش بسيار مهربان است .رحمت و لطف او همه جا را فرا گرفته: «رحمتي وسعت كل شيء» بي نهايت نعمت به بشر عطا نموده: «ان تعدوا نعمه الله لا تحصوها» و رحمتش بر غضبش سبقت گرفته: «يامن سبقت رحمه غضبه».
آنچه در اختيار ما قرار دارد، كيفيت مواجه با مرگ و زندگي است .طبق آنچه در آيات روايات توصيه شده، صبر و استقامت در مقابل مصيبت ها بزرگ ترين پاداش الهي را براي ما به همراه خواهد داشت. هر چه مصيبت بزرگ تر باشد، صبر و استقامت در برابر آن، پاداش عظيم تري براي ما خواهد داشت. البته مطمئنآً صبر و تحمل بزرگ بايد به حول و قوه و كمك الهي صورت گيرد. بنابراين براي صبر و تحمل در برابر مصيبت بزرگ لازم است از خداوند كمك بگيريد.
از نظر روانشناختي وقتي مرگ عزيزان مان اتفاق مي افتد ، 4 مرحله متوالي به ترتيب اتفاق مي افتد كه بايد از اين مراحل عبور كرد:
1 - مرحله انكار.
2 - مرحله خشم.
3 - مرحله غم.
4 - مرحله پذيرش.
1 - در مرحله انكار، قبول مرگ عزيزمان بسيار غير ممكن خود را نشان مي دهد. اين مسئله مخصوصاً در حوادثي كه منجر به مرگ مغزي مي شود بيش تر مشهود است. بي دليل نيست بيش تر بازماندگان فردي كه مرگ مغزي شده است، با اهدي ‌اعضا ‌موافقت نمي كنند. چون انكار واقعيت مرگ يكي از مراحل است.
2 - در مرحله خشم ،‌در اين جا اگرچه مرگ عزيزمان را باور كرديم، ولي نسبت به علل آن خشم مي گيريم . خشم را ممكن است به ديگران نيز انتقال دهيم. اين مسئله را بيش تر در چنين حوادثي شاهد هستيم : تصادفات رانندگي ؛ سكته هايي كه به خاطر يك بگو مگو پيش آمده؛و .... به هنگامي كه در اين مرحله هستيم ، ممكن است حرف هاي ناشايست به مسببان بزنيم يا دست به انتقام يا رفتارهاي تهديد كننده بزنيم.
3 - مرحله غم ،‌نسبت به ساير مراحل قبل طولاني تر است. ولي حداكثر نبايد از شش ماه بيش تر شود. در غير اين صورت ، مسئله افسردگي و درمان آن بايد در نظر گرفته شود.
تمركز زدايي نيز تكنيكي هست كه مي تواند در اين زمينه به فرد غمگين كمك كند و آن اين است كه به جاي تمركز روي خاطراتي كه با متوفي داشته ايم. دنياي ديد خود را وسيع كنيم و وقت بيش تري با زندگان بگذاريم .
4 - مرحله پذيرش كه از ديد عموم ، به اشتباه فراموشي مردگان نام گذاشته مي شود، مرحله آخر در رابطه با مرگ عزيزان است. همه بايد به اين مرحله برسند ،ولي برنامه ريزي در مورد مرگ اولاً‌باعث تسهيل اين روند مي شود ؛
ثانياً موجب سرعت آن مي شود ؛
ثالثاً عوارض منفي ناشي از داغ عزيزان را از بين مي برد،‌به علاوه اينكه به ما در خودشناسي بينش مي دهد.
اما اين كه گفتيد تصميم داريد ارتباط خود را با جامعه محدود كرده و به آخرت خود برسيد، هم تفكر اشتباهي است و هم كار اشتباه. تفكر اشتباه از آن جهت كه تصور مي كنيد، پرداخت به آخرت بايد با كناره گيري از دنيا و كار و فعاليت دنيا صورت گيرد، در حالي كه طبق مباني ديني ما و سيره معصومان و بزرگان، آن ها سير ملكوتي و حيات جاودان اخروي را از طريق فعاليت دنيايي و در كنار مردم بودن طي كرده اند. مطمئناً از بزرگ ترين عبادات كه موجب پاداش عظيم اخروي خواهد بود، سعي و تلاش در دنيا براي كمك به مردم و باز كردن گره مشكلات آن ها و ياري به آن ها است و اين كار در همان اداره اي كه كار مي كنيد، مي تواند انجام شود.
اصولا اسلام گوشه گيري و رهبانيت را رد مي كند. متأسفانه اين تفكر نادرست در جامعه رواج دارد كه يا بايد در طلب آخرت بود و از دنيا فاصله گرفت و يا بايد اشتغال به كار دنيا داشت و از آخرت فاصله گرفت. اين نوع تفكرات غلط بيش تر از فرهنگ رايج در مسيحيت به ساير ملل نفوذ كرده، رهبانيت و ترك دنيا را به نوعي ارزش بالاصاله و مطلق معرفي نموده ، در حالي كه فرهنگ اسلامي نه تنها اين تفكر را قبول ندارد، بلكه عملا با آن به مقابله نيز پرداخته است
اسلام به مفاهيمي همچون زهد و ساده زيستي و مانند آن سفارش بسيار دارد اما اين به معني ارزش مطلق ترك لذات دنيا و نعمات آن نيست . اصولا زهد و ساده زيستي به معناي محروم كردن خويش از موهبت‏هاي الهي نيست؛ بلكه به معناي دوري جستن از تجملات و تشريفات زايد و تكلّف در زندگي و دلبستگي به دنيا است كه نتيجه آن آزادي و رهايي از زنجير تعلقات دنيوي است .در حقيقت زهد نوعي راهبرد ابزاري براي دل كندن و تعلق يافتن به مظاهر دنيا است ، نه ترك همه نعمات دنيا در هر زمان و هميشه ؛ بلكه بهره مندي از نعمت هاي حلال الهي عين عبوديت و تسليم در برابر دستور الهي است.
اگر به منابع ديني رجوع كنيم، مي بينيم اصل اين كه انسان طالب لذت باشد، از نظر قرآن مورد تأييد است، زيرا يك ميل فطري و طبيعي است، ولي نبايد اين ميل رها و افسار گسيخته باشد. قرآن مجيد كساني كه بيهوده خود يا ديگران را از نعمت‏هاي الهي محروم مي كنند، نكوهش مي كند و مي فرمايد:
"قل مَن حرّم زينة اللَّه التي أخرج لعباده و الطيبات من الرزق؛(1) بگو چه كسي زينت خدا را كه براي بندگان خود آورده و روزي‏هاي پاك و پاكيزه را منع كرده است؟!".
اگر در قرآن و روايات اسلامي در استفاده از زينت‏ها و لذات، به محدوديت هايي بر مي خوريم، به خاطر لذت و زينت بودن آن‏ها نيست، بلكه به دلايل مختلف از جمله حفظ روح تعبد وتسليم در برابر دستور خداوند و همچنين مصالح فردي واجتماعي و حفظ مرزهاي امنيتي براي غوطه ور نشدن در لذات دنياست كه مي تواند مانع وصول انسان به لذايذ ابدي و اُخروي (لذت‏هاي برتر و پايدارتر) گردد.
پس آن چه ممنوع است، دلبسته شدن به دنيا و فراموشي آخرت است.
اصولا مطالعه اجمالي در سنن النبي و چگونگي زندگي آن بزرگوار نشان مي دهد كه آن حضرت وخاندان ايشان تا چه حد بر زيبايي ظاهر و استفاده از عطر و لوازم آرايشي متداول و مصاحبت با همسران وساير اعضاي خانواده و مزاح و سرخوشي با مومنان و ساير لذات حلال در عين ساده زيستي و حكومت روح عبادت وبندگي خداوند متعال تاكيد و مداومت داشتند تا جايي كه پيامبر صراحتا رهبانيت را در اسلام نهي فرمود و تاكيد كرد كه «در اسلام رهبانيتي نيست .»(2)
روش هاي زير مي توانند در آرامش روحي به شما كمك كننده باشند:
1- به خدا توكل كنيد و و به خواست خداوند راضي و قانع باشيد.
2- در خصوص اين فقدان صحبت کنيد.
با ديگران "درد دل کنيد". اين کار باعث آسودگي خاطر مي شود و کمک مي کند تا آنچه را که در ذهن تان مي گذرد درک کنيد. اين کار همچنين کمک مي کند تا با احساس انزوا مقابله کنيد. در اين باره نيز فردي را انتخاب کنيد که به وي اطمينان داريد.
3- احساسات خود را به گونه اي ديگر بيان کنيد.
اگر دوست نداريد در اين خصوص با کسي صحبت کنيد، مي توانيد احساسات خود را يادداشت کنيد. براي اين کار مي توانيد سبک مورد نظر خود را از ميان انواع سبک هاي نوشتاري مانند نامه، نظم، نثر يا حتي نوشتن خاطرات انتخاب کنيد. اگر نمي توانيد واژه هايي مناسب براي توصيف احساسات خود بيابيد سعي کنيد ،آن ها را در قالب يک آواز، يک نقاشي بيان کنيد. رنگ ها، ريتم ها، شکل ها و زمينه ها مي توانند واژه هاي شما باشند.
4- چيزي را به عنوان يادگاري نزد خود نگاه داريد مثلا تعدادي عکس، يک لباس و هرچه که به شما کمک مي کند فردي را که از دنيا رفته است ،به ياد داشته باشيد. شايد يادآوري در ابتدا دردناک باشد اما با گذشت زمان خاطرات آزار دهنده جاي خود را به خاطراتي خوشحال کننده و خوب خواهند داد.
5- به خود اطمينان داشته باشيد.
از احساسات و واکنش هاي خود در چارچوب منطق پيروي کنيد. اگر دوست داريد تنها باشيد يا بيرون برويد و با مردم باشيد ،حتما اين کار را انجام دهيد. درصورت لزوم به خود يادآوري کنيد که در پي يک فقدان وجود اين قبيل احساسات امري طبيعي است. پذيرش اين احساسات امکان بيان و درک آن ها را فراهم مي کند و اين بخش مهمي در روند التيام فقدان است.
6- با خود راحت باشيد.
از خود انتظار بيش از اندازه نداشته باشيد. گذر دوران غم و اندوه به زمان نياز دارد. هر لحظه و ساعت را همان گونه که هست بپذيريد. توجه خود را بر زندگي در حال متمرکز کنيد . نسبت به فردا و هفته هاي بعد چندان نگران نباشيد.
7- به ياد داشته باشيد بهبود اثرات عاطفي حادثه، نياز به زمان زيادي دارد .انتظار نداشته باشيد که سريعا به وضعيت سابق برمي‌گرديد.
8- زندگي شما پس از اين اتفاق تغيير خواهد کرد . ممکن است مجبور باشيد دوباره و از صفر شروع کنيد يا مجبور به انجام کارهايي باشيد که تا به حال نکرده ايد. از نظر روحي خود را براي اين تغيير آماده کنيد.
9- تا مدت‌ها شما در وضعيت بحراني به سر خواهيد برد. اين بحران ممکن است عوارضي را در زندگي شما ايجاد کند؛ مثل مشکلات مالي و خانوادگي و... اين عوارض و مشکلات ممکن است گذرا باشد و با تدبير درست حل شود، بنابراين از گرفتن تصميمات مهم براي آينده مانند رها کردن کار،و محدود كردن خود از جامعه ، انتخاب محل جديد زندگي و مهاجرت خودداري کنيد.
10- حادثه تلخي که پشت سر گذاشته‌ايد، ممکن است عوارض رواني و رفتاري خاصي را به دنبال داشته باشد.اگر احساس مي‌کنيد قادر به مقابله با مشکلات نيستيد، به متخصصاني از قبيل پزشک، مددکار، روان‌شناس، روانپزشک يا مشاور مراجعه کنيد.
موفق باشيد.
پي نوشت‏ها:
1. اعراف (7) آيه 32.
2. نهايه، ابن اثير ،ماده "رهب "