زينب دختر خزيمه بن حارث، از قبيله بني هلال بود كه در جاهليت او را "ام‌ّالمساكين؛ مادر بيچارگان" ميخواندند، زيرا به فقيران و مسكينان بسيار نيكي و مهرباني مي كرد.(1)

پيش از آن كه به همسري پيامبر درآيد، چند بار شوهر كرده بود. در كتابهاي تاريخي از سه تن: "عبدالله بن جحش اسدي"، "طفيل بن حارث بن مطلب" و "عبيده بن حارث بن مطلب" به عنوان شوهران او نام برده شده است.(2)

برخي نوشته اند: زينب پيش از آن كه به عقد پيامبر در‌آيد، همسر عبدالله بن حجش اسدي بود. عبدالله در جنگ اُحد به شهادت رسيد، و او پس از عِدّه وفات به عقد پيامبر درآمد.(3)

بعضي نوشته اند: زينب ام المساكين، اوّل همسر طفيل بن حارث مطلبي بود، بعد طفيل او را طلاق داد و سپس با برادرش ازدواج كرد و همسر عبيده بن حارث مطلبي شد(4). عبيده در جنگ بدر به شهادت رسيد، و پس از گذشت حدود يك سال، پيامبر او را در سي و يكمين ماه از هجرت (در رمضان سال سوم هجري)(5) و بنا به نقلي ديگر در سال چهارم هجري، با پانصد درهم مهريه(6) (بنا به نقلي چهارصد درهم)(7) به عقد خود درآورد.

پس از ازدواج با پيامبر بنا به نقلي دو تا سه ماه(8) يا حدود هشت ماه بعد با پيامبر زندگي كرد.(9) در ربيع الاوّل يا ربيع الثاني سال چهارم هجري چشم از دنيا فروبست. پيامبر بر پيكر او نماز خواند و در قبرستان بقيع به خاك سپرده شد.(10)

برخي نوشته اند در هنگامي كه به عقد پيامبر درآمد، حدود سي سال داشت.(11)

پي نوشت ها:

1- سيره ابن هشام، ج4، ص 1061؛ المستدرك، ج4، ص33.

2- الاصابه، ج4، ص309 و ج8، ص157.

3- البدايه والنهايه، ج5، ص316.

4- تاريخ طبري، ج2، ص219؛ البدايه والنهايه، ج4، ص103.

5- سيره ابن هشام، ج4، ص 1061؛ عيون الاثر، ج2، ص385.

6- الطبقات الكبري، ج8، ص115؛ البدايه و النهايه، ج4، ص 103؛ تاريخ طبري، ج2، ص219.

7- سيره ابن هشام، ج4، ص1101 و 1102.

8- الاصابه، ج4، ص309 و ج8، ص157.

9- تاريخ مدينه دمشق، ج3، ص206.

10- الطبقات الكبري، ج8، ص115و116.

11- عيون الاثر، ج2، ص385؛ الطبقات الكبري، ج8، ص116.

فرقه اهل حق به جاي نماز خواندن مانند ساير مسلمانان، نياز يا كردار دارند، نماز (نياز يا كردار) ايشان به جماعت است، و نماز فرادي درست نيست. عبادت با نواختن طنبور و آلات موسيقي و خواندن سرود و دعاهاي مذهبي انجام مي‏پذيرد. گاهي هنگام دعا چنان از خود بي خود مي‏شوند كه خويشتن را بر روي آتش افروخته افكنده و در آن حال جذبه، به ايشان صدمه‏اي نمي‏رسد.(1)

پي نوشت:  

 1. محمد جواد مشكور،فرهنگ فرق اسلامي، انتشارات آستان قدس رضوي، چاپ چهارم، مشهد، ۱۳۸۴ش، ص 78

دو مسأله شاخص و ريشه‏اي منشأ بسترسازي براي پديد آمدن فرق گوناگون در اسلام گشته است:

 يكي در نخستين زمان فوت رسول اكرم (ص) و مربوط به مسأله خلافت و امامت است و ديگري مرتبط با ماجراي حكميّت در جريان جنگ صفين است. (1)

علل پيدايش فرقه ها و مذاهب اسلامي:

 1- ضعف فكري و فرهنگي:

اصولاً محدوديت قواي ادراكي انسان و عدم توانايي او براي حلّ قطعي همه مسائل اعتقادي، از جمله مهم‏ترين علل اختلاف انسان‏هاست، در مواردي كه مسأله به روشني قابل حلّ نيست هر كس به حدس و گمان مي‏رسد كه ممكن است با حدس وگمان ديگران متفاوت باشد. در اين صورت است كه اختلاف نظرها آشكار مي‏شود. حضرت رسول (ص) در مدت كوتاه رسالتش فرصت بيان همه مطالب را براي مردم نيافت؛ از اين رو، لازم بود از سوي رسول خدا (ص) جانشيني هم چون او كه معصوم باشد كار را به عنوان امامت مسلمانان و تبيين معارف قرآن و سنت نبوي ادامه دهند ولي چنين نشد. يكي از علل پيدايش غلات را در همين امر مي‏توان جست. (2)

2- تعصبات قبيله‏اي:

پس از وفات پيامبر(ص)، مردم به جاي اين كه در مراسم خاك سپاري شركت كنند، هر گروهي مدعي شد كه حق خلافت از آن اوست. بنابر شواهد تاريخي هيچ يك از انصار و مهاجران در تعيين جانشين پيامبر(ص) از قرآن و سنت رسول خدا (ص) يا ازمصلحت امت سخن نگفت، بلكه سخن در اين بود كه جانشيني پيامبر حق گروه انصار است يا مهاجر و چون در ميان انصار دو قبيله اوس و خزرج بود اين دو نيز به رقابت برخاستند و به دليل همين مخالفت مهاجران غالب شدند. (3)

 3- امور مادي:

از منابع تاريخي و روايي معلوم مي‏شود گروهي بوده و هستند كه مثلاً با جعل مطالب و اخبار غلوآميز و انتشار آن، توجه عده‏اي را به خود جلب كرده و از مواهب و فضل و بخشش هاي مادي آنان بهره‏مند شوند؛ مانند مغيرة بن سعيد كه در تمام عمر خود در تلاش بودتا مرام جديدي احداث كرده و گروهي متشكل پديد آورد تا به اهداف مادي و دنيايي خود برسد. (4) يا برخي مي‏خواستند در محيط اسلامي راهي براي مباح كردن گناهان و ترك واجبات و فراهم ساختن بساط عيش و عشرت توأم با توجيه شرعي پيدا كنند تا توده‏هاي ناآگاه مسلمان به آن ايمان آورده آن گاه به كمك همين توده‏هاي ناآگاه تشكيلاتي به وجود آورده و به اهداف خود كه همان بسط اباحه‏گري بوده دست يابند. برخي از مورخان ملل و نحل يكي از علل پيدايش فرقه غلات را همين امر دانسته‏اند. (5)

4- هدف سياسي:

سياست‏بازاني كه بيشتر به اهداف غلط خود مي‏انديشند براي نيل به مقصود خود از حربه‏هاي گوناگوني استفاده مي‏كنند و يكي از اين حربه‏هاي قوي و كارآمد ايجاد فرق و نحله‏هاي گوناگون مذهبي است. اينان با به وجود آوردن چنين فرقه‏هايي يك سلسله مسائل و آموزه‏هاي دور از ذهن و عقل را وارد جريان مخالف خود مي‏كردند تا به آن آسيب وارد كرده و آن را در مقابل چشم ديگران ناميمون جلوه دهند. مانند برخي از اخبار در مورد ائمه (ع) كه به دور از حقيقت و واقعيت است.(6) يا پديداري فرقه كيسانيه كه پيروان مختار بن ابي عبيده ثقفي تلقي شده‏اند براي تضعيف ديدگاه و حركت مختار از سوي مخالفانش پديدار شد. (7)

5- گسترش حوزه جغرافيايي اسلام با فتوحات مسلمانان:

به تدريج پيروان اديان و عقايد ديگر وارد حوزه حكومت اسلامي شدند. گروهي از اين افراد كه مسلمان شده بودند به طرح مسائل و مشكلات خود براي مسلمانان پرداختند و آنان كه بر دين خود باقي مانده بودند در اين مسائل با مسلمانان مجادله مي‏كردند اين مسأله در اواخر حكومت بني‏اميه و اوائل حكومت عباسيان به دليل ترجمه فلسفه يونان شدت بيشتري گرفت و باعث پديداري برخي از فرقه‏ها شد. بر اساس گزارش برخي از نويسندگان، قدريه ديدگاه هاي خود را از تأثيرپذيري يهوديان ومسيحيان مسلمان شده شامي صورت مي‏دادند. (8)

در پايان فرق شيعه و اهل سنت نيز از سر شاخه هاي فرق اسلامي است.

در باره آيه شريفه به سخن علامه طباطبايي اشاره مي نماييم :

"گو اينكه روي سخن در آيه قبل با مشركين بود كه در دين حنيف پراكنده شده بودند، و گو اينكه مفهوم آن آيه يهود و نصارا را هم در بر مي‏گرفت، و لازمه آن اين است كه آيه مورد بحث هر سه فرقه را شامل شود، و ليكن مقتضاي اتصال اين آيه به آيات گذشته كه شرايع كلي و عمومي الهي را بيان مي‏كرد و آن شرايع را از حرمت شرك گرفته به حرمت تفرق از سبيل خدا ختم مي‏نمود اين است كه جمله: " إِنَّ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَ كانُوا شِيَعاً"، در مقام بيان حال رسول خدا (ص) و مقايسه آن جناب با چنين اشخاص بوده باشد، نه در مقام بيان حال اين اشخاص. پس كلمه" فرقوا" كه صيغه ماضي است براي حكايت حال مردمي كه در گذشته چنين و چنان بودند نيست، بلكه تنها براي اصل تحقق است چه در گذشته و چه در حال و چه در آينده...

از آنچه گذشت معلوم شد هيچ وجهي نيست كه بگوييم آيه شريفه صرفا براي تبرئه رسول خدا (ص) از مشركين و يا از مشركين و يهود و نصارا است، بلكه آيه مطلق است و بيزاري رسول خدا را هم از نامبردگان مي‏رساند و هم از اهل بدعت و مذهب تراشان امت اسلام. (9)

پي‌نوشت‌ها:

1. في علم الكلام، احمد محمود صبحي، بيروت دار النهضة، چاپ اوّل، 1405 ق، ج 1، ص 32 ـ 34.

2. بحارالانوار، محمدباقر مجلسي، بيروت مؤسسه الوفاء، چاپ دوّم، 1983 م، ج 25،ص 288، روايت 44.

3. جانشيني حضرت محمد (ص)، ويلفردمادولونگ، ترجمه احمد نمايي، جواد قاسمي و ... مشهد، بنياد پژوهش هاي اسلامي آستان قدس رضوي، چاپ اوّل، 1377 ش، صص 47 ـ 65 و قيام حسين (ع)، دكتر سيد جعفر شهيدي، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، بهمن 1359، ص 26 ـ 36.

4. ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، تحقيق: محمد ابوالفضل ابراهيم بيروت، دار احياء الكتب العربية،چاپ دوّم، 1385 ق، ج 8، ص 21.

5. الاشعري، سعد بن عبدالله ابن خلف، المقالات و الفرق، تصحيح محمدجواد مشكور، تهران، مركز انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ دوّم، 1360 ش، صص 51 ـ 52.

6. الذهبي، ابي عبدالله محمدبن احمد بن عثمان، ميزان الاعتدال في نقد الرجال، تحقيق علي محمد البجاوي، دار احياء الكتب العربية، چاپ اوّل، 1382 ق، ج 2، ص 45.

7. صفري فروشاني، نعمت‏الله، غاليان، مشهد، بنياد پژوهش هاي اسلامي آستان قدس رضوي،چاپ اوّل، 1378 ش، صص 83 ـ 89.

8. فرقه‏هاي اسلامي در سرزمين شام در عصر اموي، دكتر حسين عطوان، ترجمه حميدرضا شيخي، مشهد، بنياد پژوهشهاياسلامي آستان قدس رضوي، چاپ اوّل، 1371 ش، ص 31 ـ 33.

9.  موسوي همداني سيد محمد باقر، ترجمه تفسير الميزان،مكان چاپ: قم،ناشر: دفتر انتشارات اسلامي جامعه‏ي مدرسين حوزه علميه قم،سال چاپ: 1374 ش ج‏7، ص 538.

كلمه نصب در لغت، به معانی : -اظهار داشتن چیزی - درد - بلا و شر به كار رفته است. (1)

اما در اصطلاح « نصب» یا «ناصبی بودن » به معنای اظهار عداوت و دشمنی با امیر المؤمنین(ع) است كه البته اصل آن " نصب عداوت (ع)" است اما در استعمال به حذف متعلق كه عداوت باشد، تلفظ می گردد. (2)بعضی از لغویون، نواصب را به قومی معنا كرده‏اند كه معتقد به بغض ورزیدن به علی(ع) باشند. (3) فقیهان شیعه در معنای ناصبی اختلاف نظر دارند. بیش‏تر فقیهان كسی را كه اظهار عداوت نسبت به اهل بیت(ع) نماید، ناصبی می‏نامند. البته بنابر فتوای بعضی فقیهان معاصر، اظهار عداوت و بغض نسبت به علی(ع) موجب ناصبی شدن نمی‏شود، بلكه ناصبی كسی است كه معتقد باشد عداوت ورزیدن نسبت به علی(ع) جز دین است. (4) 

پینوشت ها :

 1. احمد بن محمد بن علی مقری فیومی قاموس ،  ج 6، ص 833.

2. میرزایی ابی‏الفضل الطهرانی، شفأ الصدور فی شرح زیارة العاشورا، ج 2، ص 21. بی نام 

3. ابن منظور ، لسان العرب،  ج 14، ص 157 - 155؛ لغت نامه دهخدا، ج 14، ص 22782.

4. محسن الطباطبایی، مستمسك العروة الوثقی،  قم، دارالكتب الاسلامیه ،  ج 1، ص 397.

در اين باره به مطالب زير توجه فرماييد :صوفي عنوان عمومي هر يك از سلسله‏هاي اهل تصوف است. صوفي منسوب است به «صوف» به معني پشم، اهل تصوف ظاهراً به سبب پشمينه پوشي از بابت زهد و پارسايي به اين عنوان مشهور شده‏اند.(1) از سوي ديگر صوفيه، داراي فرقه هاي بسياري هستند عقايد و آداب متفاوت دارند.

 پيدايش فرقه صوفيه در تاريخ اسلام به طور دقيق مشخص نيست؛ زيرا تحولات فكري و سير عقايد و آرا تدريجي است؛ لكن از قرن دوم هجري گروه مخصوصي در اسلام پيدا شدند كه به خاطر لباس، روش و سكونت خاص، گوشه نشيني، سختگيري بر نفس و... از بقيه مسلمانان ممتاز مي شدند.

درباره منشأ تصوف و ميزان تأثيرپذيري‏اش از اديان و مذاهب، نظرهاي مختلفي وجود دارد. بعضي منشأ تصوف را به پاره‏اي از عقايد بودايي، ايراني، نوافلاطوني و مسيحي نسبت مي دهند. ديدگاه ديگري عناصر اسلامي را در پرورش مبادي تصوف موثر مي داند. معتقد است بدون اسلام و قرآن، تصوف قادر به ايجاد حالات معنوي عرفاني نيست. گاهي صوفي و عارف يكي دانسته مي شود. استاد مطهري مي گويد: اهل عرفان هر گاه با عنوان فرهنگي و نظري ياد شوند، با عنوان «عرفا» و هرگاه با عنوان اجتماعي شان ياد شوند، غالبا با عنوان «متصوفه» ياد مي‏شوند. عرفا و متصوفه هر چند يك انشعاب مذهبي در اسلام تلقي نمي‏شوند و خود نيز مدعي چنين انشعابي نيستند، و در همه فرق و مذاهب اسلامي حضور دارند، در عين حال يك گروه وابسته و به هم پيوسته اجتماعي هستند، يك سلسله افكار و انديشه‏ها و حتي آداب مخصوصي در معاشرت‏ها و لباس پوشيدن‏ها، و احيانا آرايش سر و صورت و سكونت در خانقاه‏ها و غيره به عنوان يك فرقه مخصوص مذهبي و اجتماعي رنگ مخصوصي داده و مي‏دهد.(2)

اين آداب و حالت ها و روش ها آن ها را از مسلمانان جدا كرده، حتي برخي از كارهاي آن ها بر خلاف شرع اسلام است. در برخي از روايات نيز از صوفيه مذمت شده است. زيرا آنان داراي عقايد  مي باشند كه مورد تاييد اسلام  و اهل بيت (ع) نيست. به روايات زير توجه شود:

1. پيامبر  (ص) فرمود: روز قيامت بر امتم بر پا نشود تا آنكه قومي از امّت من به نام (صوفيه) برخيزند. آنها از من نيستند و بهره اي از دين ندارند و آنها براي ذكر دور هم حلقه مي زنند و صداهاي خود را بلند مي كنند به گمان اينكه بر طريقت و راه من هستند؛ در حالي كه آنان از كافران نيز گمراه تر و اهل آتش اند و صدايي دارند مانند......(3)

2. پيامبر اكرم (ص) در روايتي از لعن ملائكه بر اين گروه خبر داده است ؛ آنجا كه در اثناي سفارش هاي خود به ابوذر فرمود: اي اباذر! در آخر الزمان قومي پيدا مي شوند كه در تابستان و زمستان لباس پشمينه مي پوشند و اين عمل را براي خود فضيلت و نشانه زهد و پارسايي ميدانند آنان را فرشتگان آسمان و زمين لعن مي كنند(4)

 در اين باره به منابع زير مراجعه فر ماييد:

-عبد الله مبلغي، تاريخ اديان ومذاهب جهان، ج 3، ص 1399، انتشارات منطق ( سينا)، قم، 1373، چاپ سوم(بحث فرقه شيخيه)

-محمد جواد مشكور، فرهنگ فرق اسلامي، ص303- به بعد، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوي، 1375، چاپ سوم.

پي نوشت ها:

1. دائرة المعارف فارسي، مصاحب، ج 1، ص 1597، ماده صوفي.

2. مرتضي مطهري، آشنايي با علوم اسلامي، كلام - عرفان، ص 84، قم، انتشارات صدرا .

3.  محدث قمي، سفينة البحار، انتشارات فراهاني تهران، ج2، ص58.   

4. حر عاملي، وسايل الشيعه، چاپ بيروت، ج11، ص508 .

مسلمان بودن با مؤمن بودن فرق دارد.

مسلمان كسي است كه شهادتين را بر زبان جاري كرده و به يگانگي خدا و نبوت پيامبر، اعلام ايمان كرده است. كسي كه بر يكتايي خدا و بر نبوت پيامبر شهادت مي دهد، به حكم قرآن مسلمان است و جان و مال و آبروي او محترم است و از همه حقوقي كه ديگر مسلمانان بهره مند هستند، بهره مند مي باشد.

قرآن مي فرمايد:

لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقي‏ إِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِنا(1)

به كسي كه اظهار صلح و اسلام مي‏كند نگوييد: «مسلمان نيستي».(و ايمان به خدا و پيامبر نياوردي )

البته بسياري از مسلمانان هستند كه فقط به اسم مسلمان هستند و هنوز از زمره مؤمنان نشده اند. قرآن مي فرمايد:

قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمَّا يَدْخُلِ الْإيمانُ في‏ قُلُوبِكُم؛(2) عربهاي باديه‏نشين گفتند: «ايمان آورده‏ايم» بگو: «شما ايمان نياورده‏ايد، ولي بگوييد اسلام آورده‏ايم، امّا هنوز ايمان وارد قلب شما نشده است.

بنا بر اين ما موظفيم گويندگان شهادتين را مسلمان دانسته و همه حقوق مسلماني را براي آنان به رسميت بشناسيم.

امامان هم گويندگان شهادتين را مسلمان مي دانستند و شيعيان را به رعايت حقوق آنان سفارش مي كردند.

البته هر كس برايش امامت ثابت شده باشد و بداند خدا و پيامبر، امامان را به امامت نصب كرده و اطاعت مردم از آنان را خواسته اند، با اين وجود امامت امامان را نپذيرد، كافر است، ولي چون ما نمي دانيم انكار امامت توسط اهل تسنن از روي علم و عناد است يا از روي جهل، نمي توانيم آنان را كافر بشماريم و بايد اسلام آنان را قبول كنيم.

جمله پيامبر هم خطاب به مسلمانان است كه اگرمي خواهيد در قيامت با من باشيد و به شفاعت من برسيد و... ، بايد به امامت امامان بعد از من گردن نهيد. اگر كسي با اقرار به شهادتين امامت امامان را نپذيرد، گر چه ما او را مؤمن نمي دانيم اما به حكم قرآن و سنت پيامبر مسلمان است.

پي نوشت ها:

1. نساء(4) آيه94.

2. حجرات(47) آيه14.

درباره حديث افتراق امت احاديث مختلف است كه بعضي به شرح زير مي باشند:

بنا بر حديثي كه سليم بن قيس از رسول خدا نقل كرده، امت اسلام به سه دسته تقسيم مي شوند؛ دسته اي كه بر حق مطلق است به رهبري يكي از اصحاب رسول خدا و دسته ديگري به رهبري صحابي اي ديگر كه بر باطل محض مي باشند و دسته سومي كه به رهبري صحابي سومي كه بين دو طايفه حق و باطل است در بعضي با اين گروه و در بعض ديگر با گروه ديگر مي باشد.(1)

بنا به روايت ديگر فرمود:

امتم بر هفتاد و سه فرقه تقسيم مي شوند كه يك فرقه اهل نجات و بقيه اهل هلاكتند.(2)

بنا به روايت ديگر امت به هفتاد و چند فرقه تقسيم مي شوند(3)

قطعا امت پيامبر به فرقه هاي متعدد تقسيم شده اند كه تعداد آنها قابل احصا نيست و فرقه هاي ديگري كه در آينده در اين امت ايجاد خواهد شد و پيامبر هم قطعا از اين اتفاق شوم خبر داده، ولي عددهاي بالا قطعي نيستند و شايد عددهاي 73 و هفتاد و چند براي بيان كثرت بوده است.

مراد از فرقه هايي كه در آتش جهنم وارد مي شوند، افرادي هستند كه حق را شناخته و حجت بر آن ها تمام شده باشد يا قادر به شناخت حق بوده اند، ولي از روي عناد و هوا و هوس از حق تبعيت نكرده باشند ولي افرادي كه از شناخت حق قاصر بوده اند، گرچه به دنبال تبعيت از حق بوده اند، ولي در شناخت مصداق حق دچار اشتباه شده اند، از اين حكم خارج هستند. جزء مستضعفاني هستند كه خداوند متعال درباره آن ها فرموده:

« فَأُوْلَئكَ عَسيَ اللَّهُ أَن يَعْفُوَ عَنهُْمْ(4)

پس آن ها هستند كه اميد است خداوند از آنان در گذرد».

پي نوشت:

1. هلالي، سليم بن قيس، كتاب سليم، قم، الهادي، 1405ق، ج2، ص827.

2. خزاز رازي، كفاية الأثر في النصّ علي الأئمة الإثني عشر، قم، بيدار، 1401ق، 155.

3. كراجكي، محمد بن علي، كنز الفوائد، قم، دارالذخائر، 1410ق، ج2، ص209.

4. نساء(4) آيه99.

در اولين روز سال 1989 ميلادي ـ 11 دي 1367 ـ نامه معروف و تاريخي امام‌خميني خطاب به ميخائيل گورباچف آخرين رئيس‌جمهور شوروي  فرستاد و در اين نامه محور هاي مهم، مانند عملكرد گوربا چف، خدا و دين زداي درشوروي، فروپاشي كمونيست و فرو پاشي اين كشو، آينده غرب،  فراخواني گوربا چف به  شناخت خدا واسلام، جهان بيني الهي، وجهان بيني مادي، سياست شوري سابق نسبت به دين، و خدا... اشاره شده است. 

 در بخش هاي از اين نامه آمده است: ...ولي به همين اندازه هم شهامت تجديد نظر در مورد مكتبي كه ساليان سال فرزندان انقلابي جهان را در حصارهاي آهنين زنداني نموده بود قابل ستايش است. و اگر به فراتر از اين مقدار فكر مي‌كنيد، اولين مسأله‌اي كه مطمئناً باعث موفقيت شما خواهد شد اين است كه در سياست اسلاف خود داير بر «خدازدايي» و «دين‌زدايي» از جامعه، كه تحقيقاً بزرگترين و بالاترين ضربه را بر پيكر مردم كشور شوروي وارد كرده است، تجديد نظر نماييد؛ و بدانيد كه برخورد واقعي با قضاياي جهان جز از اين طريق ميسر نيست. البته ممكن است از شيوه‌هاي ناصحيح و عملكرد غلط قدرتمندان پيشين كمونيسم در زمينه اقتصاد، باغ سبز دنياي غرب رخ بنمايد، ولي حقيقت جاي ديگري است. شما اگر بخواهيد در اين مقطع تنها گره‌هاي كور اقتصادي سوسياليسم و كمونيسم را با پناه بردن به كانون سرمايه‌داري غرب حل كنيد، نه تنها دردي از جامعه خويش را دوا نكرده‌ايد، كه ديگران بايد بيايند و اشتباهات شما را جبران كنند؛ چرا كه امروز اگر ماركسيسم در روشهاي اقتصادي و اجتماعي به بن‌بست رسيده است، دنياي غرب هم در همين مسائل، البته به شكل ديگر، و نيز در مسائل ديگر گرفتار حادثه است. جناب آقاي گورباچف، بايد به حقيقت رو آورد. مشكل اصلي كشور شما مسئله مالكيت و اقتصاد و آزادي نيست. مشكل شما عدم اعتقاد واقعي به خداست. همان مشكلي كه غرب را هم به ابتذال و بن‌بست كشيده و يا خواهند كشيد. مشكل اصلي شما مبارزه طولاني و بيهوده با خدا و مبدأ هستي و آفرينش است. جناب آقاي گورباچف، براي همه روشن است كه از اين پس كمونيسم را بايد در موزه‌هاي تاريخ سياسي جهان جستجو كرد؛ چرا كه ماركسيسم جوابگوي هيچ نيازي از نيازهاي واقعي انسان نيست؛ چرا كه مكتبي است مادي، و با ماديت نمي‌توان بشريت را از بحران عدم اعتقاد به معنويت، كه اساسي‌ترين درد جامعه بشري در غرب و شرق است، به در آورد. حضرت آقاي گورباچف،. امروز ديگر چيزي به نام كمونيسم در جهان نداريم. ولي از شما جداً مي‌خواهم كه در شكستن ديوارهاي خيالات ماركسيسم، گرفتار زندان غرب و شيطان بزرگ نشويد. اميدوارم افتخار واقعي اين مطلب را پيدا كنيد كه آخرين لايه‌هاي پوسيده هفتاد سال كژي جهان كمونيسم را از چهره تاريخ و كشور خود بزداييد. امروز ديگر دولتهاي همسو با شما كه دلشان براي وطن و مردمشان مي‌تپد هرگز حاضر نخواهند شد بيش از اين منابع زيرزميني و رو زميني كشورشان را براي اثبات موفقيت كمونيسم، كه صداي شكستن استخوان‌هايش هم به گوش فرزندانشان رسيده است، مصرف كنند. آقاي گورباچف وقتي از گلدسته‌هاي مساجد بعضي از جمهوري‌هاي شما پس از هفتاد سال بانگ «الله‌اكبر» و شهادت به رسالت حضرت ختمي‌مرتبت ـ صلي‌الله عليه و آله و سلم ـ به گوش رسيد، تمامي طرفداران اسلام ناب محمدي (ص) را از شوق به گريه انداخت. لذا لازم دانستم اين موضوع را به شما گوشزد كنم كه بار ديگر به دو جهان‌بيني مادي و الهي بينديشيد.

 همچنين امام گور با چف را به مطالعه كتابهاي سهروردي، صدرالمتألهين و محي‌الدين ابن‌عربي‌ فارش نمود ... (1)

پي نوشت:

1. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=85100903171.

مهم‌ترین گناهان چون انحرافات جنسی و دروغ ،تهمت، در متون دینی ادیان مورد نفی و مذمت قرار گرفته نيز محدوده ايي براي  روابط با نامحرم بيان داشته اند همچنین امور نیک بسیاری مورد تأیید و سفارش قرار گرفته‌اند.

در یهودیت، نوشیدن مشروبات مست کننده و شراب و حتی انگور تازه یا خشک، به علت تأثیرات مخرب و زیانبار(1) نهی شده است.(2) در شریعت یهود، مجازات کاهنینی که شراب و دیگر مسکرات را می نوشیدند، مرگ بود.(3) افرادی که خود را برای خداوند نذر می کردند، نیز می بایست از نوشیدن شراب پرهیز می کردند.(4) سلیمان اعتقاد داشت که شخص حکیم به شراب نزدیک نمی شود(5) و برای دوری از مصیبت و غم و پیروی از اراده خدا نباید مشتاق شراب بود. زیرا باعث فساد و گناه می شود.(6)

در(مسیحیت) انجیل آمده است که عیسی در شام خداوند شراب نوشیده است.(7) در نظر مسیحیان، نوشیدن شراب نوعی شکرگزاری به درگاه خداست.(8)  فرصتی برای یادآوری نجات و سعادت و مرگ عیسی مسیح است.(9) با این حال اعتدال و میانه روی در نوشیدن شراب توصیه شده است.(10)

 یکی از مراسم اعتقادی مسیحیان "عشاء ربانی" است. در انجیل "مرقس" آمده است: "در آن وقت که عیسی با شاگردانش مشغول غذا خوردن بودند، قرص نانی را گرفت و برکت داد. آن گاه آن را پاره پاره کرد و به آنان داد و گفت: بگیرید و بخورید، این بدن من است. پس جام شراب را گرفته و شکر کرد و به آنان داد. آنان همگی از آن نوشیدند".(11)

روشن است که انجیل‌های موجود تحریف شده و احکام آن ها معتبر نیستند، چون هیچ کدام از پیامبران الهی، شرب خمر را تجویز نکرده‌اند.

اسلام

نوشیدن شراب (می) در اسلام مطلقا حرام دانسته شده(12) هیچ مسلمانی حق ندارد مشروباتی که در خود درصدی از الکل را داشته باشد بنوشد. هرگاه مسلمانی عمدا از مشروبات الکلی استفاده کند، مستحق مجازات 80 ضربه شلاق  خواهد بود. همچنین نماز فرد مست  تا شصت روز مورد قبول خداوند نمی باشد.(13)

پی نوشت ها:

1.  پیدایش 9:20؛ پیدایش 19:31.

2.  اعداد 6:3.

3.  لاویان 10:9.

4.  اعداد 6:3؛لاویان 10:8؛امثال 31:5؛عاموس 2:12؛اشعیا 28:7.

5.  امثال 20:1.

6.  امثال23:29؛ حبقوق 2:15.

7.  متی 26:26؛مرقس 14:22؛لوقا 22:17؛یوحنا 3:14؛قرنتیان 11:23.

8.  کولسیان 3:17.

 9.  اول قرنتیان 11:25.

10.  اول تیموتائوس 3:3؛تیطس 2:3.

 11.  التفسیر التطبیقی لکتاب المقدس، ص 1959؛ تاریخ ادیان و مذاهب جهان، ج 2، ص 737.

 12.مائده آیه 90.

 13. رک،ویکیپدیا، دانشنامه? آزاد ، http://fa.wikipedia.org/wiki.

----------------

حجاب، پیش از اسلام نیز به حسب مقتضیات زمان، در جوامع گوناگون وجود داشته است، طرح مسئله «حجاب» از سوی اسلام صرفاً در جهت حمایت از حقوق واقعی زن است. اصل حجاب  میان اقوام و ملل مختلف مطرح بوده و سابقه طولانى دارد، گرچه نحوه بهره‏گیرى از حجاب، حدود و احکام آن بر حسب سنت و آداب جوامع متفاوت بوده است.(1)

حجاب در شریعت موسى(ع:

ویل دورانت راجع به قوم یهود و قانون تلمود مى نویسد:

اگر زنى به نقض قانون یهود مى پرداخت، مثلاً بى آن که چیزى بر سر داشت، به میان مردم مى رفت و یا در شارع عام نخ مى ریسید یا با هر سخنى از مردان درد دل مى کرد یا صدایش آن قدر بلند بود که چون در خانه‏اش تکلّم مى کرد، همسایگانش مى توانستند سخنان او را بشنوند، در آن صورت مرد حق داشت بدون پرداخت مهریه او را طلاق دهد«.(2) از کتاب مقدس نیز بر مى آید که در عهد سلیمان(ع) زنان علاوه بر پوشش بدن، بُرقَعْ(روبند) به صورت مى انداختند.(3) همین سنت در زمان ابراهیم(ع) رایج بود. نامزد اسحق ،رِفْقه ابتدا که اسحق را دید، برقع به صورت انداخت.(4)

حجاب در شریعت عیسى(ع):

حجاب در شریعت حضرت عیسى(ع) نیز وجود داشت، چون عیسى (ع) گفت: فکر نکنید که من آمده‏ام تا تورات و نوشته‏هاى پیامبران را منسوخ نمایم، بلکه آمده‏ام تا آن‏ها را به تحقق برسانم.(5) یکی از این احکام حجاب بود که در دین قبل از مسیح ، یعنی دین یهود وجود داشت. افزون بر آن داده های تاریخی نشان می دهد زن‏ها در قرن‏هاى اولیه مسیحیت تنها با چادر مى توانستند در مراسم عبادى شرکت کنند، زیرا گیسوان شان فریبنده به شمار مى رفت و مى گفتند حتى فرشتگان ممکن است در موقع اجراى نماز از دیدن آن‏ها حواس شان پرت شود!(6) پاولوس فرمان داد زنان باید حجاب داشته و سر خود را بپوشاند.(7)

حجاب در شریعت زرتشت

زرتشت با توصیه ها و اندرزهای خود، کوشیده است تا پایه های حجابی را که زنان ایرانی به عنوان یک فرهنگ ملی در ظاهر عرف خود رعایت می کنند، در عمق روح آنان مستحکم نماید. از این راه، ضمانت اجرای قانون حجاب را در آینده نیز تامین نماید. بدین سان، جامعه خویش را در مقابل امکان انحراف های اخلاقی، بیمه کند.

یكی از نویسندگان می نویسد: «حجاب چهره زنان جزو سنّت های ملّی بوده است. در ایران قبل از اسلام، كه امتیاز طبقاتی پایه تشكیل جامعه بود، زنان محتشم ایرانی برای حفظ حرمت و حشمت، با پرده نازكی صورت شان را می پوشاندند. این رسم و عادت به تدریج، رنگ مذهبی به خود گرفت تا جایی كه كسی را یارای گفت و گو در باره آن نماند. در كیش آریایی، زنان محترم، محجوب بودند... همچنین محجوب بودن (پوشش صورت) به زنان اشراف اختصاص داشته است.»(8)

 روسری بانوان زرتشتی پارچه ای رنگین و با نقش و نگار و به طول حدود سه متر و نیم و عرض یك متر بود كه مانند بانوان بختیاری روی كلاهك می گذاشتند و با دستمال روی آن را می بستند. (9)

جهت آگاهی بیش تر به کتاب های زیر مراجعه فرمایید :

1. علی محمدی،حجاب در ادیان

 2. ابوالقاسم اشتهاردی، حجاب در اسلام

3. محمد محمدی اشتهاردی، حجاب بیانگر شخصیت

پى نوشت ها :

1. مجله پیام زن، ش 19، ص 69 - 71؛ ش 20، ص 80 - 83.

2. ویل دورانت، تاریخ و تمدن، ج 4، عصر ایمان، ص 461 ، سازمان انتشارات  و آموزش انقلاب، تهران، 1368ش.

3. کتاب مقدّس، عهد قدیم، سفر نشید الاناشید، باب: 5.

4. همان، سفر تکوین، باب :24.

5. عهد جدید، انجیل متى، باب 20.

6. تاریخ تمدن، ج 9، ص 242.

7. جلال الدین آشتیانى، تحقیق در دین مسیح، ص 286، بی نام.

8.حسن صدر، حقوق زن در اسلام و اروپا، ص ۷ و ۵۱، بی نام.

9. حجاب در ادیان ،ص ۹۱، اشراق، 1373.

برای دین تعریف‏های متعددی شده است، اما بهترین و جامع‏ترین تعریف دین كه شامل تمام ادیان شده و در فرهنگ ما و میان ما شناخته شده تر می‏باشد، آن است كه به "مجموعه اعتقادات و باورها و احكام و قوانین الهی" دین اطلاق می‏شود.

بر مبنای این تعریف كه در ادیان آسمانی به آن توجه شده است، ادیان الهی نمی‏توانند مختلف باشند؛ به این معنا كه باورها و اعتقادات اصیل و اصول ادیان با هم تفاوت داشته باشد، زیرا تمام دین‏های آسمانی از طرف خداوند نازل شده و همه آنها در گوهر و اصول با هم اشتراك دارند. همه ادیان آسمانی به یكتاپرستی و اعتقاد و باور به رستاخیر دعوت كرده‏اند و همه پیامبران آسمانی در این دعوت با هم مشترك‏اند، همان گونه كه در آیات قرآن به آن اشاره شده است.(1)

اگر ادیان در اصول و مبانی و جوهر با هم اختلاف داشته باشند، اختلاف را نه در دین و یا آورنده‏گان آن (پیامبران الهی) بلكه در پیروان آنها و اعتقاداتی كه به دین بسته شده است باید جستجو كرد.

بنابراین ادیان هیچ گاه با هم تفاوت ندارند و اصولاً براساس فرهنگ دینی ما و آیات قرآن چیزی به نام ادیان وجود ندارد. هر جا سخن از دین در قرآن آمده، به صورت لفظ مفرد (دین) بیان شده و نه ادیان، در عین حال شریعت و راه و روش هر یك از پیامبران الهی با هم متفاوت بوده است. تصوری كه در مورد تعدد ادیان الهی می‏رود، در واقع تعدد و اختلاف در شریعت‏ها و راه و روش دعوت به سوی خداوند و احكام و قوانین می‏باشد كه برای سعادت بشر از طرف خداوند وضع شده است.

در آیات قرآن بیان شده كه برای هر پیامبری، شریعت و روش جداگانه‏ای قرار دادیم. (2)

اما چرا پیامبران دارای شریعت‏های جداگانه بوده‏اند و چرا پس از هر دوره و زمانی، خداوند پیامبری جدید با شریعت و قانون جدید به سوی بندگان فرستاده است؟

درضمن باید متذكر ‏شویم كه پیامبران بر دو دسته بوده‏اند:

پیامبران تشریعی و پیامبران تبلیغی.

پیامبران تشریعی، پیامبران بزرگ الهی مانند حضرت ابراهیم(ع)، موسی(ع)، عیسی(ع) و محمد(ص) بوده‏اند كه صاحب شریعت و آیین و قوانین خاصی برای جامعه و نجات انسان‏ها بوده‏اند.

پیامبران تبلیغی كسانی بوده‏اند كه از طرف خداوند برای هدایت بشر آمده، اما شریعت و قوانین خاصی (غیر از آنچه پیامبران صاحب شریعت بیان كرده بودند) نداشتند این گروه از پیامبران، شریعت پیامبران بزرگ را تبلیغ می‏كردند.

حال می‏گوییم: ظهور پیامبران اختصاص به دوره و منطقه خاصی نداشته و برای امت‏های مختلف، پیامبران الهی (خواه تبلیغی یا تشریعی) وجود داشته‏اند.

در آیات قرآن آمده كه هر قوم و امتی پیامبری داشته است. (3)

اما تجدید نبوت‏ها و آمدن پیامبران مختلف می‏تواند به دو علت باشد:

1 - تحریف ادیان و شرایع آسمانی.

2 - عدم رشد و بلوغ فكری انسان‏ها و تغییر شرایط و نیازهای جدید.

در دوران گذشته كه پیامبران متعدد آمده و بعضاً شریعت تغییر می‏یافت، یا از این جهت بود كه شریعت پیامبران سابق و دین‏شان مورد تحریف واقع می‏شد و دست بشر در آن رخنه می‏نمود و موجب تغییر و تبدیل دین و شریعت پیامبران می‏شد، یعنی عالمان و دانشمندان بزرگان آن دین، دین را به دلخواه خود تفسیر و آن را از حقیقت خود منحرف می‏كردند. در نتیجه طبعاً انتظاری كه از دین و شریعت پیامبر می‏رفت، برآورده نمی‏شد.

یا به جهت آن كه انسان‏ها (چون دوران رشد را پشت سر می‏گذارند) در هر دوره‏ای نیاز به تعالیم جدید و شریعت و قوانین تازه (با توجه به شرایط زمان و نیازهای عصر خود) دارند، مانند بچه‏ای كه دوران كودكی و دبستان را پشت سر گذاشته و وارد مرحله جدیدی از فراگیری می‏شود كه طبعاً باید با توجه به رشد فكری و نیازهای او تعالیم و دانش‏های جدید به او داده شود امكان نداشت تعالیم در دوره قبل به او یاد داده شود و نیاز به تعالیم و دستورات جدید بود به عبارت دیگر پیامبران به موازات تكامل بشر تعلیمات خویش را كه همه در یك زمینه بوده القا كرده‏اند مثلاً تعلیمات اسلام در مورد مبدا و معاد ، معرفت دینی، روابط اجتماعی ، عبادات و... با معارف پیامبران پیشین از نظر سطح مسایل و همچنین كمیت آن تفاوت بسیار دارد. به تعبیر دیگر بشر در تعلیمات انبیا مانند یك دانش‏آموز بود كه لازم بود او را آهسته آهسته از كلاس اول تا آخرین كلاس بالا برند.

 بر این اساس علت تجدید نبوت‏ها به خاطر این دو مسئله اساسی بوده است، به همین خاطر بعد از شریعت حضرت موسی(ع)، پس از سالیان و قرن‏های بسیار پیامبر جدید (حضرت عیسی(ع)) مبعوث شد، كه آیین جدیدی آورد. حال اگر این دو عامل برای تجدید نبوت‏ها و آمدن پیامبران جدید با شریعت و آئین جدید وجود نداشته باشد، یعنی اگر دین و آیین پیامبر مورد تحریف واقع نشود، هم چنین بشر به اندازه‏ای از رشد و بلوغ فكری دست یابد كه بتواند همه تعالیم را دریافت كند و آنها را حفظ نماید و یا قانونی كلی را دریافت كند كه در سایه آن بتواند به نیازهای زمان خود پاسخ دهد، دیگر علت‏های تجدید نبوت و شریعت وجود نخواهد داشت. با آمدن اسلام این مسئله تحقق یافت، یعنی هم متن اصلی دین (قرآن ) از تحریف مصون ماند و هم بشر به اندازه ای از رشد و بلوغ فكری رسید كه بتواند دین خود را حفظ نماید و نیازهای جدید خود را بر اساس اصول آخرین دین و شریعت به دست آورد، پس نیاز به پیامبر جدید نبود.

پی‏نوشت‏ها:

1. نحل (16) آیه 36.

2. مائده (5) آیه 48 و شوری (42) آیه 13.

3. فاطر (35) آیه 42 و نحل (16) آیه 36.

-------

 نسبت به مذاهب مختلف

بايد گفت :فرستادن پیامبران و نازل كردن وحی بر آنان از جانب خداوند برای حل اختلافاتی است كه به طور طبیعی قبل از نبوت­ها پیدا می‌شود. انسان‌ها در اثر برداشت‌های مختلف، اختلاف فكر و نظر و رفتار پیدا می‌كنند. اختلاف طبیعی است و گناه نیست، زیرا ناشی از ستمگری، بزرگی طلبی و  انگیزه‌‌های نفسانی نمی‌باشد. خداوند برای رفع اختلاف‌ها و پدیدآوردن وحدت، پیامبران را می‌فرستد و كتاب را بر آنان نازل می‌كند:

كان الناس امة واحدة فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و انزل معهم الكتاب بالحق لیحكم بین الناس فیما اختلفوا فیه؛(1) مردم یك گروه بودند. خدا رسولان را بشارت دهنده و ترساننده فرستاد و با پیامبران، كتاب را به حق نازل كرد تا دین خدا به عدالت در موارد نزاع و خلاف بین مردم حكم فرما باشد. متأسفانه پس از بعثت پیامبران و نازل شدن كتاب، صاحبان كتاب و ایمان آورندگان، در تفسیر آن اختلاف كرده و مذاهب مختلف ایجاد می‌كنند. علت به وجود آمدن اختلاف در تفسیر آن است كه آنان از گردن نهادن به حكم مفسّر واقعی دین خودداری ورزیده، خودشان بدون اینكه مجوّز دینی داشته باشند، به تفسیر دین و كتاب اقدام می‌نمایند، چنان كه به رأی و اجتهاد خود عمل می‌كنند یا بالاتر از آن هواهای نفسانی خود را به عنوان تفسیر كتاب ارائه می‌دهند! پس از آن، هر كدام پیروانی پیدا كرده و فرقه‌هایی ایجاد می‌كنند. قرآن در ادامه همان آیه می‌فرماید:

«و ما اختلف فیه الا الذین اوتوه من بعد ما جاءتهم البیّنات بغیاً بینهم؛ در خود كتاب اختلاف نكردند مگر صاحبان آن، آن هم بعد از آن كه آیات روشن بر آنان آمد، از سر ستمگری و ستم در آن اختلاف كردند».

تاریخ اسلام نمونه‌ای از این قاعده و قانون كلی است. پیامبر برای حل اختلاف و ایجاد اتحاد و هدایت به راه راست مبعوث شد و قرآن برایشان نازل گشت تا كتاب هدایت و وحدت زا باشد. رسول خدا تا زمانی كه در قید حیات بود، تفسیر كتاب را عهده دار بود. به هنگام وفات در وصیت معروف خود به جامعه اسلامی اعلام فرمود:

«من از بین شما می‌روم و دو چیز ارزشمند به میراث می‌گذارم تا وقتی كه به آن دو تمسك بجویید، از گمراهی ] و اختلاف[ درامان خواهید بود: كتاب خدا و عترتم، یعنی اهل بیتم».(1)

عترت پیامبر كه حضرتش آنان را معرفی كرد، یعنی امام علی و فرزندان معصوم ایشان كه مفسران كتاب خدا بودند. اگر جامعه اسلامی برای فهم كتاب خدا به آنان مراجعه می‌كرد، ‌از گمراهی و اختلاف در امان می‌ماند، ولی با وفات پیامبر(ص) عترت خانه نشین گردید و از اجتماع رانده شد و مانع ارتباط مردم با آنان شدند و دیگران عهده دار تفسیر قرآن شدند و هر كدام رأیی و نظری ارائه دادند، در نتیجه فرقه‌های مختلف كلامی مثل اشاعره، معتزله ، ماتریدیه و... فرقه‌های مختلف فقهی مثل مالكی ،‌حنبلی، حنفی و شافعی و... پیدا شد.

اگر جامعه به حكم خدا و پیامبر گردن می‌نهاد و برای دریافت تفسیر دین و كتاب خدا به محضر عترت مراجعه می‌كرد و عترت در بیان دین خدا آزاد بود، به هیچ وجه اختلاف پیدا نمی‌شد و مذاهب ایجاد نمی‌گردید و فقط یك مذهب وجود داشت.

پی‌نوشت‌ها:

1. صحیح مسلم، ج4، ص 1873، به نقل از پیام قرآن،‌ج9، ص63، چ مدرسه امیرالمؤمنین،‌قم.