با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
پاسخ سؤال اول:
عرفان به معني معرفت وشناخت است . موضوع آن «خدا» وراه رسيدن به آن «قلب» است ،که از آن به معرفت «حضوري»ياد مي شود . معرفت قلبي و حضوري خدا غير از معرفت عقلي و استدلالي است که فلاسفه به دنبال آن هستند . اگر علم از مقوله «دانستن» باشد ، عرفان از مقوله« يافتن» است. هر چند كه در يافتن نيز عنصر دانستن وجود دارد ، ولي دانستني که از جنس حضور است ، نه تنها يک صورت ذهني . بنابراين عرفان به دنبال تحقق بخشيدن به اين نياز انسان است كه دست او را براي رسيدن به مقام «حضور و درك وجود خدا» بگيرد ، نه صرف دانستن اينكه خدائي هست يا خدا اين صفت و يا آن صفت را دارد.
براي دستيابي به اين هدف والا و مقصد عالي که عالي تر از آن مقصدي نيست، راه هاي فراواني از طرف مدعيان مختلف ارائه شده است كه تنها يك راه به مقصد مي رسد . اين راه به عقيده ما راه «دين» است .راهي است که توسط انبيا و ائمه عليهم السلام به عنوان نمايندگان خدا تصوير و ترسيم شده است . دليل ما بر اين مطلب اين است : خدائي كه ما در عرفان به دنبال درك حضور او هستيم ، مقصد اين راه است . صاحب منزل راه صحيح رسيدن به منزلش را بهتر از ديگران مي داند.
خدا با فرستادن دين و كتاب هاي آسماني و پيامبران به عنوان آورندگان اين دو به بشر و نيز مربيان بشر از طرف خدا ، راه را به ما نشان داده است :
‌« قال اهبطا منها جميعا بعضكم لبعض عدو فاما ياتينكم مني هدي فمن اتبع هداي فلا يضل و لايشقي » (1) دراين ميان افراد يا گروه هائي با ادعاي راهنمائي بشر به سر منزل مقصود ، هر از گاهي سر بر آورده و با ارائه دستور عمل هائي و تاسيس مكاتبي خواسته اند در اين مسير راهنماي انسان باشند . اكثر مدعيان خود راه بلد نيستند ،ولي به صرف ديدن سوسوهائي از شمع راهزنان طريق حق، به گمان اين كه خورشيد هدايت را يافته اند و با ديدن سراب گمراهي، به گمان اينكه به آب حيات رسيده اند، مي خواهند دستگيري از ديگران كنند . خطر كسي كه علم ناقص دارد ، از خطر جاهل در گمراهي ديگران بالاتر است .
اين گونه افراد با احساس تشنگي مفرط بشر به «معنويت» راه هائي را پيشنهاد مي كنند كه هيچ كدام انسان را به مقصود نمي رساند. بدتر فاصله او را از آن دورتر و دورتر مي سازد . اين ها عرفان هاي كاذبي هستند كه در بحران معنويت جهاني بيش تر از هميشه فعاليت مي كنند . اين ها مي خواهند عطش بشر اين عصر را با آب شور درياهاي نمك كه سيرابي به دنبال ندارد و هر چه بيش تر نوشيده شود،تشنگي او را به آب حقيقي بيش تر مي سازد، برطرف سازند .
هر طريقت و عرفاني كه برخاسته از دين خدا باشد ،ديني که( اعتقادات ،‌ احكام و اخلاق‌ ) آن از افکار خود خواهانه بشر و دست تحريفگران مصون مانده باشد ،مي تواند راهي به حقيقت باشد .در غير اين صورت نه تنها عرفان، باطل و کاذب است بلکه «گمراهي» آشکاري است که ما را از خدا دور مي سازد.
در ذيل به برخي از عرفان هاي کاذب و باطل اشاره مي شود .
1- فرقه ساي بابا :
بنيانگذار اين نحله شخصي است به نام باگوان شري ساتيا ساي بابا است . درسال 1926 ميلادي به دنيا آمده و در چهارده سالگي ادعاي هدايت همه انسان ها از طرف خدا را داشته است . او دين خود را حاكم بر همه اديان مي دانست. در عين حال مدعي بود كه دين او با هيچ يك از اديان رايج مثل اسلام و مسيحيت منافاتي ندارد . براي دعوت خود معبدي به نام پراشانتي نيلايام به معناي آشيانه صلح برين تاسيس كرده است . در اين معبد به مناسبت اعياد همه اديان مثل كريسمس ، عيد فطر ، عيد نوروز ، سال نوي چينيان و ... مراسم برگزار مي شود . او به تناسخ و قانون كارما معتقد است .
2- رام الله :
مركب است از دو كلمه «رام» كه نام خداي آيين ويشنو است و « الله » كه نام خدا در اسلام است . اين آئين يكي از سه آئين بزرگ هندوستان است . پيام آئين اين است كه رام الله و الله همان رام است . اين آئين در قرن پانزدهم ميلادي توسط شخصي به نام شيخ كبير در هندوستان پايه گذاري شد. شيوه تبليغي آن هم در ايران شبيه گولد كوئيست است . هر فردي براي آن كه در حلقه رام الله باقي بماند، بايد هفته اي يك نفر جديد را به رام الله دعوت كند و گرنه از دايره پيروان رام الله خارج خواهد شد . اين آئين با نام هائي از قبيل « جريان هدايت الهي » ، « هنر زندگي متعالي » و « تعليمات حق » به تبليغ افكار خود مي پردازد .
3- اوشو :
اين آئين توسط شخصي به نام اوشو كه البته در زمان حيات خود نام هاي مختلفي از جمله « راجا » ،‌«راجنيش » ،‌« آچاريا راجنيش » و « باگوان شري راجنيش » معروف شده است ، پايه گذاري شد . اين آئين در غرب نسبت به آئين هاي ديگر شرقي مثل ساي بابا و رام الله از اقبال بيش تري برخوردار شده است . آن هم به دليل همخواني زياد آموزه هاي اوشو با اصول ليبراليسم فرهنگي غرب و آزادي هاي بي حد وحصر موجود در آن مي باشد . تنها تفاوت آن در اين است كه اوشو همه بي بند و باري ها و هرزگي هاي جنسي را به انگيزه معنويت و عرفان ترويج مي دهد! اوشو در سال 1990 در 59 سالگي به طرز مشكوكي از دنيا رفت كه برخي علت مرگ مشكوك وي را ابتلا به بيماري ايدز در اثر فسادهاي اخلاقي و جنسي شديدي كه داشت عنوان كرده اند.
4- اكنكار :
اين فرقه توسط شخصي به نام پال توئيچل اهل شهر كنتاكي آمريكا پايه گذاري شده است .او كه در ابتدا از نيروهاي يگان دريائي ارتش آمريكا بود، براي روح شناسي به هندوستان سفر كرد. در آن جا از تعاليم شخصي به نام استاد سودارسينگ استفاده كرد كه مدعي است نهصد و هفتادمين استاد بزرگ اك در طول تاريخ مي باشد. در اين آشنائي به ادعاي خود با شخصي افسانه اي به نام « ربازارتارز » كه مدعي است 500 واندي سال دارد ملاقات كرد.
بعد از اين ملاقعات به آمريكا بازگشت و در آن جا با نام معنوي « پدر زاسك » مشغول تبليغ مكتب خود شد . او اكنكار را به دانش باستاني سفر روح تعريف كرده و مدعي است كه اكنكار كوتاه ترين راه و صراط مستقيم رسيدن به حقيقت است . او در تعاليمش مريدان خود را به اك يعني روح الهي يا جريان مسموع حيات يا جوهره خداوند ارجاع مي دهد كه خلقت و محافظت از تمامي حيات را بر عهده دارد . همه اين ها را از جمله معاني آن مي داند و مدعي است كه تمام استادان اك در طول تاريخ مردم را به اين امور دعوت كرده اند .
او از شخصيت هائي همچون مولوي ، حافظ ، شمس تبريزي ، عطار نيشابوري ، فردوسي و ... به عنوان استادان اك نام مي برد! بعد از پال توئيچل شخصي به نام داروين گراس رهبري اين فرقه را به عهده گرفت، ولي بعد از دو سال از مقام خود عزل شده و به صورت كلي از اين فرقه اخراج شد. الان نيز هيچ نامي در اين فرقه از وي نمي برند . بعداز او شخصي به نام هارولد كلمپ رهبري اين آئين رابه عهده گرفته است. روز 22 اكتبر كه سالروز تولد پال توئيچل است، ابتداي سال معنوي اكيست ها محسوب مي شود .
5- عرفان سرخ پوستي :
اين نوع عرفان مانند عرفان هاي شرقي داراي گرايش هاي فراواني است كه مشهورترين و مهم ترين انواع آن عرفان ساحري است. مشهورترين مدافع اين نوع عرفان كه به يك معنا مي توان او را بنيانگذار آن نيز دانست، «كارلوس كاستاندا» است. اين عرفان را عرفان عقاب نيز مي گويند.
كاستاندا اين نوع آيين را آيين ساحري يا جادوگري مي نامد. شايد وجه آن بيگانگي اش نسبت به فرهنگ مدرنيته و تمدن جديد باشد . سخنان و معرفت هائي را بيان مي كند كه در ظاهر با روح تفكر جديد غربي بيگانه است ، هر چند در باطن اين آيين نيز كاملا مرتبط با مدرنيته و انسان عصر جديد است. به گفته كاستاندا اين آموزها توسط شخصي به نام «دون خوان» كه اورا در سفري به مكزيك در ايستگاه اتوبوس ملاقات كرده ، به او منتقل شده است. به گفته او آموزش توسط دون خوان حدود ده سال طول كشيد. اما اين كه آيا دون خواني وجود داشته است يا نه ، مدركي غير از گفته هاي كاستاندا در دست نيست.
كاستاندا شخصيت مرموزي است و زندگي او پر است از ابهامات و نقاط تاريك و كوري كه راهي براي روشن شدن آن ها نيست. رمزآلودي و ابهام از تولد او گرفته تا زندگي شخصي اش كشيده شده است. البته شايد بتوان علت آن را در آموزه هاي تعليمي اين مكتب يافت چرا كه از تعاليم دون خوان به او « از بين بردن و محو گذشته شخصي » است.در اين آموزه بايد شخص زندگي گذشته خود را در هاله اي از ابهام بگهدارد حتي با دروغ گفتن.
از آن جا كه مطالب مطرح شده در كتاب هاي كاستاندا شباهت هاي زيادي با معارف عارفان شرقي و تا حدودي غربي دارد ،بعضي از منتقدان غربي آثار كاستاندا ،وي را يك سارق ادبي دانسته حتي وجود شخصيت اصلي داستان ها و كتاب هاي او يعني دون خوان را زير سوال برده اند.
6- آيين تولتك :
يكي ديگر از آيين هاي معنوي سرخ پوستي آيين تولتك است . آيين تولتك كه برگرفته از نام يك قوم يا ن‍ژاد به همين نام است، سابقه اي بسيار طولاني دارد. اين عرفان هر چند عرفاني پنهان و مخفي بود و استادان ( ناوال ها ) به سادگي آموزه هاي خود را در اختيار ديگران قرار نمي دادند ، بعد از فتح قاره آمريكا و سوء استفاده از برخي آموزه هاي آن بر شدت راز آميزي و پنهان كاري آنان افزوده شد. استاد و رهبر فعلي اين آيين شخصي است به نام « دون ميگوئيل روئيز» كه به تعليم و تبليغ آموزه هاي اين آيين مي پردازد. آيين تولتك بر رؤيا تاكيد زياد دارد و معتقد است:
« هر آنچه مي بينيم يا مي شنويم ،چيزي جز يك رؤيا نيست . انسان در بيداري رؤيا مي بيند. در خواب هم رؤياي ديگري. رؤيا ديدن فعاليت مبهم ذهن است و ذهن هر لحظه و در تمام شبانه روز در حال ديدن رؤياست » در اين آيين براي رسيدن به آرامش و عشق سه روش بيان مي كنند :‌
1- تسلط بر آگاهي :‌ براي آزاد بودن بايد بدانيم كه از كجا آمده ايم و در جستجوي چه هستيم ... .
2-تسلط بر دگرگوني : براي اين كه بدانيم چگونه رؤياهاي زندگي خود را تغيير دهيم ،نيازمند اين روش هستيم.
3- تسلط بر عشق : منظور از عشق نيت است. براي آن كه بر رؤياهاي زندگي مسلط شويم، بايد بر عشق تسلط يابيم.
تولتك چهار ميثاق بزرگ را مطرح مي كند :
1.با كلام خود گناه نكنيد. 2.هيچ چيز را به خودتان ربط ندهيد.( در مورد تعريف و يا توهين ديگران بي اعتنا باشيد.) 3. تصورات باطل نكنيد.(دوري از سوء ظن) 4.همواره بيش ترين تلاش خود را به كار گيريد.
7- پائلو كوئليو :
پائلو كوئليو در سال 1947 ميلادي در كشور برزيل در يك خانواده متوسط به دنيا آمد. پدرش مهندس بود و مادرش خانه دار. در سنين نوجواني و جواني احساسات ضد مذهبي شديدي داشت. از هفده سالگي به بعد سه بار در بيمارستان رواني بستري بوده است. مدت هاي مديدي از داروهاي اعصاب و روان استفاده مي كرد و سپس به استفاده از مواد مخدر روي آورد. پيشينه اخلاقي و اجتماعي او بسيار منفي و تاريك است. وي در تئاترهاي ضد اخلاقي و مستهجن نقش ايفا مي كرد. با كمك يكي از دوستانش به نام « رائول سيكساس‌»، مجموعه داستان هاي كمدي سكسي به نام «كرينگ-ها» را منتشر كرد. اين مجموعه آن قدر مستهجن بود كه حكومت وقت برزيل آن را به حال فرهنگ عمومي مردم مضر دانست . رائل و كوئليو را به خاطر انتشار آن ها زنداني كرد. كوئليو چندين بار تصميم به خودكشي گرفت.
نهايتا در يكي از مسافرت هاي خود به اروپا ، ادعا كرد كه در آلمان با هاتفي غيبي ، مردي فرا واقعي ، آشنا شده است. آن مرد چندين بار در مكان هاي مختلف بر او ظاهر گشته و از او خواسته است تا مجددا به آيين كاتوليك ايمان بياورد.
كوئليو تعاملات سياسي فراواني با سران كشورهاي دنيا به ويژه آمريكا و اروپا دارد. در ماه سپتامبر 1999 از كشور اسرائيل ديدن كرد. كتاب هاي او در اين كشور فروش فوق العاده اي داشت. مسؤولان رژيم صهيونيستي از مضامين آن ها حمايت كردند.
در سال 2000 در اجلاس سالانه جهاني سازي داوس (‌سويس ) سخنران مدعو بود. در اين اجلاس است كه شيمون پرز ( رئيس رژيم صهيونيستي ) از او قدرداني مي كند و مي گويد: معنويتي كه شما مبلغ آن هستيد، در خاورميانه براي ما بسيار مفيد است. بدين شيوه مي توانيم صلح و آرامش را در كشور خود حكمفرما كنيم.
8- دالائي لاما :
دالائي لاماي چهاردهم كه نام اصلي او « تنزين گياتسو» است، در سال 1935 ميلادي درشمال شرقي تبت و در خانواده اي كشاورز به دنيا آمد. بر اساس باورهاي سنتي تبتيان در دو سالگي ايشان را به عنوان تجسم دوباره دالائي لاماي سيزدهم ،« توبتن گياتسو»، كه در سال 1932 از دنيا رفته بود ، پنداشتند. بودائيان تبت دالائي لاما را تناسخ بوداي مهر مي دانند. آنان معتقدند كه بوداي مهر براي خدمت به مردم همواره در بدن كسي تناسخ مي كند.
او در سال 1959 دولت تبت را رسما تاسيس كرد و موافقت نامه هاي قبلي منطقه تبت با ارتش چين را ابطال كرد. در سال 1963 نخستين پارلمان تبتيان در تبعيد را شكل داد. او به كشورهاي بسياري مسافرت مي كند و روابط بين المللي فراواني دارد . مي كوشد تا دولت مستقلي در تبت تشكيل دهد كه از سوي مجامع بين المللي نيز به رسميت شناخته شود. غربيان نيز به دلائل مختلف حمايت هاي ويژه اي از او دارند. در سال 1989 جايزه صلح نوبل را به او دادند. از سال 1959 تا سال 1999 بيش از پنجاه دكتراي افتخاري از سوي دانشگاه هاي مختلف غرب دريافت كرده است.
9- فالون دافا :
فالون دافا يا فالون گونگ روشي است كه ادعاي تزكيه ذهن و بدن را دارد.
فالون دافا به معناي « تمرين چرخ قانون » است . اين روش در سال 1992 ميلادي به وسيله شخصي به نام« لي هنگجي» در چين مطرح شد.
فالون دافا مدعي است كه بر پايه سه اصل بنيادين به نام « حقيقت ، نيك خواهي و بردباري » بنا نهاده شده است . براي تزكيه ذهن و بدن پنچ نوع تمرين دارد. او مدعي است انسان ها در بدو خلقت همگي داراي آن سه اصل بنيادين هستند و فطرتي حقيقت جو ، نيك خواه و بردبار دارند. اما بعدا در اثر تعاملات اجتماعي و تغذيه و تربيت هاي خاصي فطرتشان آلوده مي شود. راه بازگشت به فطرت اوليه و سرشت نخستين ، انجام تمرين هاي فالون دافا است.
10- مديتيشن متعالي ( تي . ام ) :
روش معنوي مديتيشن يا تي . ام در سال 1957 در هندوستان توسط شخصي به نام « ماهاريشي ماهش يوگي » ، پايه گذاري شد. تاريخ زندگي ماهاريشي ماهش تاريخي پر از رمز و راز است.تاريخ دقيق تولد وي مشخص نيست . خود وي نيز به عمد تلاش داشت كه پيشينه زندگي خود را در هاله الي از ابهام قرار دهد. در سال 1940 تا سال 1953 تحت تعاليم برخي از مرتاضان و معنويان هندي قرار گرفت . از سال 1957 رسما به آموزش شيوه ابداعي خود پرداخت.
وي نام روش معنوي ابداعي خود را به دليل سادكي و سهولت آن مديتيشن متعالي نهاد. ماهاريشي در اوايل سال 2008 در خانه شخصي خود در يكي از روستاهاي هلند كه گفته مي شود داراي دويست اتاق است ، از دنيا رفت. وي نيز هدف زندگي را توسعه و گسترش شادي و نشاط مي دانست. يكي از بزرگ ترين نمايندگان معنويت هاي سكولار ( ضد ديني ) و مدرن در دنياي جديد ، ماهاريشي ماهش بود.راه و روش ماهاريشي كاملا متأثر از مدرنيته و سازگار با انديشه هاي سكولار و مادي گراي غرب است. وي كوشيده است قدرت هائي همچون « از نظر ها پنهان شدن » ، « پرواز در هوا » ، « تسلط بر نيروي جاذبه زمين » را به صورت علمي آموزش دهد.
براي نقد اين نوع از عرفان هاي كاذب كه به طور عموم داراي خصوصيت مخالفت با دين و چهره سكولاري هستند ،به كتاب هائي كه در نامه قبل خدمتتان معرفي شد ،مراجعه نمائيد. فقط به صورت اجمالي اين مطلب مد نظرتان باشد كه هر چند برخي از آموزه هاي خوب و انساني در برخي از اين مكاتب و عرفان ها وجود دارد لكن با توجه به هدف و راهي كه براي طي مسير تكاملي انسان ارائه مي دهند و نيز با توجه به نقص هائي كه در آموزه هاي خود دارند( كه به طور مثال برخي به جنبه هاي احساسي انسان توجه ويژه و خاص دارند ،در حالي كه جنبه عقلاني انسان را ناديده مي گيرند )‌ از دادن برنامه اي جامع و هم جانبه نگر و كامل عاجزند .
از رساندن شخص به تكامل انساني مورد نظر دين كه از جانب خدا براي هدايت بشر فرستاده شده است، ناتوان مي باشند. به خصوص كه برخي از اين فرقه ها در جهت مخالف با هدايت الهي گام برداشته و با توصيه ها و آموزه هاي به ظاهر مفيد هدف و مقصدي غلط و اشتباه به انسان نشان مي دهند، نيز به خاطر نقصي كه در آموزه هاي خود دارند ،باعث انحراف او از مسير تكاملي صحيح مي شوند ؛ در حقيقت به جاي دريا كه عبارت است از هدايت الهي ،با كاسه اي از آب ( آن هم با فرض سالم بودن آن ) به استقبال انسان مي آيند.
البته فرقه اي به نام شيطان پرستي در جهان و نيز در ايران رواج يافته كه به نوبه خود به ريز فرقه هاي بسياري تقسيم مي شود . به لحاظ اين كه اساس آن بر ضديت دين و معنويت است، نمي توان آن را حتي از جمله عرفان هاي كاذب برشمرد.
جهت آگاهي بيشتر به کتاب هاي زير رجوع شود.
1- در آمدي بر عرفان حقيقي و عرفان هاي كاذب ، احمد حسين شريفي ، نشر صهباي يقين
2- اكنكار ، سوداگري روحي ( ناگفته هاي اكنكار و پاتوئيچل ) ، دكتر ديويد سي لين ، ترجمه مهندس شهرام قلي زاده .نشر جامعه نگر .

پاسخ سؤال دوم:
نرم شدن دل نشانه قرب به خدا نيست. بلکه از لوازم تحقق اين امر است .از ديدگاه اسلام ارزش انسان به آن است به هدف خلقت كه قرب الهي است نائل گردد و اين كمال انسان است. استاد مطهري (ره) مي گويد: از نظر قرآن انسان موجودي است برگزيده از طرف خداوند، خليفه و جانشين او در زمين، نيمه ملكوتي و نيمه مادي، داراي فطرتي خود آشنا، آزاد، مستقل، امانتدارِ خدا و مسئول خويشتن و جهان، مسلط بر طبيعت و زمين و آسمان، وجودش از ضعف و ناتواني آغاز مي شود و به سوي قوّت و كمال سير مي­كند و بالا مي رود اما جز در بارگاه الهي و جز با ياد او آرام نمي گيرد. ظرفيت علمي و عملي اش نامحدود است. (2)
سعادت تنها در پيوند با خدا حاصل مي شود كه در قرآن از آن به عبادت تعبير شده است:
"و ما خلقتُ الجن و الانس الا ليعبدون؛ جن و انس را نيافريدم جز آن كه مرا بپرستند". (3) براي رسيدن به كمال نهايي كه نزديكي با خدا است، ابزارهايي لازم است كه عبارتند از:
1- معرفت خدا:
كليد نيل به هدف نهايي معرفة الله است. بدون شناخت خداوند تقرب به او امكان پذير نيست. از اين رو امام علي(ع) مي فرمايد: " اوّل الدّين معرفته؛ معرفت خدا سرآغاز دين است". (4)
2- تقوا:
براي دستيابي به مقام شكر و نيل به اجر عظيم و احاطه بر مسائل با روشن بيني خاص و كسب موفقيت، قرآن مجيد تقوا را مطرح كرده كه همه اين موضوعات در قرب به پروردگار مؤثر است.
3- عبادت:
در حديث قدسي آمده است:
" هيچ بنده اي به عبادتي بهتر از واجبات به من نزديك نشده است. او به وسيله نوافل به من تقرب مي­جويد تا جايي كه او را دوست بدارم، آن گاه گوش شنوا و ديده بينا و دست تواناي او خواهم بود. اگر مرا بخواند، پاسخش مي­دهم و چنانچه چيزي از من بخواهد، ارزاني اش مي دارم". (5)
4- ترك گناه:
بزرگ ترين مانع رسيدن به كمالات، گناه و هواي نفس است، به طوري كه امام صادق(ع) مي فرمايد: "بين بنده و خدا هيچ پرده اي تاريك تر و ترسناك تر از نفس و هوي نيست. براي از بين بردن اين دو وسيله اي مانند احتياج به
خدا و خشوع براي خدا و گرسنگي در روز و بيداري در شب نيست". (6)
حذر از پيروي نفس كه در راه خدا مردم افكن تر از اين غول بياباني نيست .
امام صادق(ع) مي فرمايد: "از هواي نفس بپرهيزيد، همان طوري كه از دشمنان تان مي­پرهيزيد. هيچ چيز دشمن­تر براي مردان از پيروي هواهايشان و نتيجه زبان­هاي شان نيست". (7)
بر اين اساس، دست يابي به كمال، رياضت و مجاهده با نفس مي­خواهد. بزرگان دين براي سير و سلوك مواردي را پيشنهاد كرد­اند كه مهم­ترين آن­ها عبارتند از: خودشناسي، آگاهي، تذكر، تفكر، تولي و تبري، علم به احكام، انتخاب رفيق صالح، پرهيز از گناه، توبه، انجام واجبات، انجام مستحبات و ترك مكروهات، محاسبه و مراقبه، اخلاص، مجاهدت با نفس، نظم، غنيمت شمردن فرصت ها، خدمت به بندگان خدا، توكّل بر خدا، خوشرفتاري با مردم، زهد و قناعت. (8)
در اسلام به پاره اي از عبادات و مستحبات بيش تر تأكيد شده مانند قرائت قرآن، تهجد و شب زنده داري، انجام نوافل روزانه، راز و نياز در دل شب، التزام به اوّل وقت در خواندن نمازهاي واجب، همواره با وضو بودن، رعايت آداب و سنت ها در عبادات، تعقيبات نماز، شركت در نماز جمعه و جماعات، طولاني كردن قنوت و سجده هاي نماز، سه روز روزه در هر ماه، زيارت اوليا، توسل به امامان، صله رحم، ذكر خدا و صلوات بر محمد و آل محمد. در احاديث آمده است:
خواندن چهار آيه از آخر سوره حشر كه از آيه "لو انزلنا هذا القرآن" شروع شده و تا آخر سوره به پايان مي رسد، هر روز صبح بسيار خوب است. بهتر است در سجده شكر خوانده شود. تداوم اين عمل بسيار مجرب و مفيد است. صد بار لا اله الا الله و هفتاد بار استغفار پس از نماز صبح بسيار مجرّب است. (9)
براي شروع در مراتب بالاتر كمال، ابتدا سعي نماييد در مراتب اوليه، راسخ­تر شده و ثبات قدم بيابيد. سپس برنامه معنوي زندگي خود را به تدريج آغاز كنيد، ابتدا با برنامه هاي سبك تر و پائين تر و بعد از آن كه راسخ شديد و ثبات قدم يافتيد، به مراتب بالاتر بپردازيد. سعي نماييد خود را خسته نکنيد.
در روايات نيز آمده گاهي قلب انسان رو مي­كند و گاهي پشت. اگر قلب رو كرد و آماده است، خود را در راه نوافل قرار داده، اگر پشت كرده و آماده نيست، به واجبات اكتفا كنيد. (10)

پي نوشتها :
1. طه (20) آيه 120.
2. مجموعه آثار، ج2، ص 272.
3. ذاريات (51) آيه 56.
4. نهج البلاغه، خطبه 1.
5. اصول كافي، ج 4، ص 53.
6. سفينه البحار، ج 2، ص 603.
7. اصول كافي، ج 4، ص 30.
8. مهدوي كني، اخلاق عملي، ص 44.
9. همان، ص 341.
10. ميزان الحكمه، ماده قلب، شماره 16960.

با سلام
نفخ روده مشکلي براي روزه ايجاد نمي کند.
اگر تا آخر وقت نماز وقتي پيدا مي کنيد که بتوانيد بدون خروج باد با يک وضو نمازتان را بخوانيد گرچه به واجبات نماز اکتفا کنيد ومستحبات را انجام ندهيد، اين کار را بکنيد .
در غير اين صورت براي هر نماز يک وضو بگيريد کافي است حتي اگر در وسط نماز وضوي شما باطل شود ،نماز شما صحيح است .(1)
پي نوشت :
1. آيه الله فاضل ، توضيح المسائل ، م315 .

پرسش 1:
آيا دليل (منظور قرآن و سنت) براي حکم سنگسار وجود دارد؟

پاسخ:
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
حکم رجم در قرآن نيامده است ولي در روايات آمده است.
در مورد گناه شنيع زنا سه مجازات مطرح شده که فقط يکي از آنها در قرآن آمده و آن هم مجازات شلاق است که مربوط به شايع ترين نوع زناست.
دو نوع ديگر از مجازات براي زنا در روايات و سنت پيامبر تعيين شده که عبارت است از کشتن براي زناي با محارم و سنگسار براي زناي زن يا مرد محصن(با شرايطي که ذکر شده است).
روايات فراواني از معصومان مستند اين دو مجازات است که مي توانيد به کتاب وسائل الشيعه،ج18 باب 19 از ابواب حد زنا در مورد حد زنا کننده با محارم و به همان کتاب باب 1در مورد زناي محصنه مراجعه کنيد.
اگر مرد عاقلي داراي همسر دائم يا کنيزي باشد که هر گاه خواست بتواند از او استفاده کند و با اين حال زنا کند، بر او حد زناي محصنه جاري مي شود و همچنين زن عاقلي که همسر دائم داشته باشد که هر گاه خواست بتواند با او خلوت کند ، اگر زنا کند ، زنايش محصنه است. (1)
بعضي از روايات مربوط به زناي محصنه :
امام صادق(ع): سنگسار حد بزرگ خدا و تازيانه حد کوچک است.
امام باقر (ع):امام علي (ع) در مورد زناي محصنه حکم به سنگسار داد.
اصبغ بن نباته گويد پنج نفر را به جرم زنا نزد عمر آوردند و او دستور داد هر کدام را صد تازيانه بزنند. امام علي (ع) که حاضر بود، فرمود :حکم خدا در مورد آنان اين نيست . عمر از امام خواست حکم خدا را در مورد آنان اجرا کند و امام يکي را گردن زد و ديگري را سنگسار کرد و سومي را صد و چهارمي را پنجاه تازيانه زد و پنجمي را (با چند تازيانه)تنبيه کرد و در توضيح اين حکم فرمود :
اولي ذمي بود که شرط ذمه را زير پا گذاشته و با زن مسلمان زنا کرده بود و جز شمشير را سزاوار نبود (زيرا در حکم کافر حربي بود) دومي زناکار محصن بود که حدش سنگسار است و سومي زناکار غير محصن بود که حدش تازيانه است و چهارمي برده زناکار بود که حدش نصف حد آزاد است و پنجمي ديوانه بود( که بايد تنبيه شود تا بترسد و ديگر مرتکب نشود)
البته اگر اجراي حد سنگسار در زماني به خاطر شرايط اجتماعي به مصلحت اسلام نباشد و مثلا سبب خشن جلوه گر شدن اسلام شود ، ولي امر مسلمانان مي تواند اجراي آن را مانع شده و مجازات جايگزين معين کند .تشخيص مصلحت نبودن اجراي آن با مجتهدان و خبرگان و اسلام شناسان متعهد است.
پي نوشت ها:
1. ر.ک. وسائل الشيعه ،ج18،ص 351 به بعد (باتب 2 از ابواب حد زنا) و جواهر الکلام، ج41،ص269و ص276.

پرسش 2:
آيا در زمان پيامبر اعظم (ص) و ديگر ائمه معصوم اين اتفاق(سنگسار) رخ داده است؟
پاسخ:
در ابتدا بايد گفت: گر چه سنگسار در قرآن نيامده است، ولي در روايات متعدد به اين امر اشاره و يکي از حدود الهي محسوب مي شود. (1)
در مورد جريان سنگسار در زمان رسول خدا و امامان بايد گفت: مسند احمد حنبل آمده است: ابن عباس گفت: عمر خليفه دوم گفت: رسول خدا شخصي را سنگسار کرد و بعد از او ما هم سنگسار کرديم.(2)
استاد شهيد مطهري به نقل از کتاب فروع کافي جرياني راچنين گزارش مي کند : "زني آمد خدمت اميرالمؤمنين علي(گفت: يا امير المؤمنين ! من زناي محصنه كرده ام . من شوهردار هستم، درنبودن شوهرم زناكرده ام و از راه زنا هم حامله شده ام طهرني مرا پاكيزه كن ، من آلوده ام . امام فرمود يك بار اقراركافي نيست ، بايد چهاربار اقرار بكني
آن زن رفت . بعد از چندماه يك وقت ديدند آمد درحالي كه بچه اي در بغل دارد گفت يااميرالمؤمنين ! طهرني مراپاكيزه كن ، گفتي عذر من اين بچه است ، بچه بدنيا آمد (اين اقرار دوم ) فرمود : حالا اگر ما تو را سنگسار بكنيم اين بچه چه تقصيري دارد ؟ او مادر مي خواهد ، شير مادر مي خواهد ، پرستاري مادر مي خواهد حالا برو اين بچه بتو احتياج دارد برگشت در حالي كه ناراحت بود بعد ازيكي دوسال آمد ، بچه هم همراهش بود. يااميرا لمؤمنين !طهّرني ، بچه ديگر شيرمرا نمي خورد، مرا پاكيزه كن . فرمود نه ، اين بچه هنوز به مادر احتياج دارد، برو . اين دفعه كه دست بچه اش راگرفت و رفت اشك مي ريخت و مي‌گفت: خدايا اين سومين بار است كه من آمدم پيش امام تو، پيش خليفه مسلمين تامرا پاكيزه كندوهرنوبتي مرا به بهانه اي رد مي كند .خدايا من اين آلودگي رانمي خواهم من آمده ام كه مراسنگسار بكند وبدينوسيله پاك شوم . اتفاقا عَمْرِوبن حُرَيث كه آدم منافقي هم هست ، چشمش افتاد به اين زن درحالي كه مي گويد ومي رود. گفت: چه شده، چه خبر است ؟ گفت يك چنين قضيه اي دارم گفت بيا من حلش مي كنم ؛ بچه را بده بمن ، من متكفل او مي شوم غافل از اينكه علي (ع) نمي خواهد اقرار چهارم رااز اوبگيرد يك وقت ديدند اين زن با بچه وعَمْروبن حُرَيث برگشت ؛ ياامير المؤمنين طهّرني من زنا كرده ام ، تكليف بچه ام هم روشن شد ، اين مرد قبول كرده كه اورابزرگ كند ، مرا پاكيز ه كن اميرالمؤمنين ناراحت شد كه چرا قضيه به اينجا كشيد."(3)
پي نوشت ها:
1.کافي: ج 7 ص 177.
2.مسند احمد، ج 1، ص 23.
3 .گفتارهاي معنوي ، شهيد مطهري ،ص 83 و84، نقل از فروع کافي ،ج7،ص158 ، مجموعه آثار شهيد مطهري،ج 23، ص518.

پرسش 3:
آيا اين حکم در زمان ما قابل تغيير است(منظور جزو احکام حکومتي قرار مي گيرد)؟
پاسخ:
نه حکم سنگسار از احکام اوليه ويکي از حدود الهي مي باشد وقابل تغيير نيست. لازم است اين حکم مانند ساير حدود الهي اجرا شود، مگر اينکه حاکم اسلامي- با توجه به مصالح و شرايط خاص - حکم به عدم اجراي آن نمايد .

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
طبق نظر آيه الله وحيد عقد دختر باکره بنا بر احتياط واجب با يد با اجازه از پدرش باشد (1)
فرقي نمي کند که ازدواج به شرط عدم دخول باشد يا نه در هر صورت اجازه لازم است .
به آيت الله بهجت نمي توانيد رجوع کنيد چون ايشان مرحوم شده اند.
ازدواج موقت با زني که باکره نيست و بيوه است احتياج به اجازه پدر ندارد و اين مطلب يکي از راهکارها براي پاسخ به خواسته هاي انسان است.
متاسفانه در جامعه امروزي يکي از مشکلات جوانان مسئله ازدواج و ارضاي نياز هاي طبيعي و خدادادي آن ها مي باشد وبا توجه به اينکه اين نياز ها در سرشت وطبيعت هر انساني مي باشد خداوند راهکارهاي براي پاسخ به نياز قرار داده است که يکي از آنها ازدواج مي باشد در صورتي که مي توانيد شرايط ازدواج را براي خود فراهم کنيددر غير اين صورت بايد غريزه جنسي خو را کنترل کنيد.
خداوند در قرآن در مورد کساني که شرايط ازدواج براي آن ها فراهم نيست مي فرمايد :
«وليستعفف الذين لايجدون نکاحا حتي يغنيهم اللّه‏ من فضله» (3)
خداوند در اين آيه، دستور به عفاف و عفت نفس مي دهد و اين بهترين شيوه و روشي است که با به کار بستن آن روح ايمان و تقوا در انسان پرورش مي يابد و سبب تقويت اراده و تسلط بر نفس مي شود و روحيه عفت در انسان زنده مي گردد.
وبراي کنترل غريزه جنسي مي توانيد به نکات زير عمل کنيد :
- از محيط هاي آلوده بايد تا جايي كه ممكن است پرهيز كنيد. (تغيير محيط كار )
2- افکار جنسي را به ذهن خود راه ندهيد.
3- فعاليت هاي ورزشي انجام بدهد.
4- از غذاهاي تحريک کننده غدد جنسي مثل فلفل , خرما, پياز و... پرهيز کنيد.
5- لباس هاي چسبنده به بدن وتحريک کننده اندام جنسي نپوشد.
6- از اشتغال به اموري که مستلزم برخورد و صحبت با زنان نامحرم است ، دوري کند.
7- از شنيدن و گفتن شوخي هاي جنسي پرهيز کنيد.
8- با جنس مخالف رفتار متکبرانه داشته باشيد ،نه صميمانه .
9- به هنگام خواب سعي کنيد شکم شما بيش از حد معمول پر نباشد.
10- از نگاه کردن به فيلم ها و مناظر تحريک کننده جدا پرهيز کنيد.
11- هرگز فکر و تخيل جنسي را به ذهن خود راه ندهيد.
12- از نوشيدن افراطي آب و مايعات پرهيز نماييد (به خصوص شب ها).
13- روزه مستحبي بگيريد. اگر مقدور نشد ، مقدار غذاي خود را به حدي که ضرري نرساند ،کم کنيد.
14- هرگز وقت خالي براي خود باقي نگذاريد تا افکار جنسي به ذهنتان هجوم آورد. براي تمام اوقات زندگي برنامه مناسب (مطالعه , کار, ورزش , عبادت , زيارت , سياحت و...) داشته باشيد.
15- به محض ورود افکار جنسي به ذهنتان به کار ديگري خود را مشغول سازيد.
اطمينان داشته باشيد جواناني که با وجود طغيان غريزه جنسي خود را حفظ و کنترل مي کند، خداوند به پاداش اين مجاهدت همسري شايسته ودلسوز و با وفا و پاک به او عنايت مي کند که تلخي ايام تنهايي و تجرد را از ياد او مي برد و زندگي در کامش شيرين مي گردد .اين علاوه بر آن پاداش اخروي است که خداوند براي بندگان پاک و با استقامت و مطيعش آماده ساخته است.
موفق باشيد.
پي نوشت ها :
1. آيه الله وحيد ، توضيح المسائل ، م2385 .
2. آيه الله بهجت، توضيح المسائل ، م1891 .
3. سوره نور ، آيه 33 .

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
پيامبر (ص) در خصوص ولايت امام علي (ع) صريحاً اقدام نمود. زيرا حضرت در جريان غدير رسماً علي (ع) را به عنوان جانشين خود معرفي نمود: «من كنت مولاه فعلي مولاه...» (1) اقدام پيامبر در پي دستور خداوند صورت گرفت، زيرا خداوند دستور داده بود: «اي پيامبر !آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است برسان . اگر نكني، رسالت او را انجام نداده اي ...».(2)
البته اقدامات پيامبر درخصوص رهبري امام علي (ع) تنها در جريان غدير منحصر نمي شود، بلكه حضرت ولايت امام را به مناسبت هاي مختلف مطرح نمود،پيامبر خطاب به علي (ع) فرمود: «آيا راضي نيستي كه نسبت تو به من، همچون هارون نسبت به موسي باشي؟ جز اينكه پس از من پيامبر نيست».(3) اين حديث كه در اصطلاح دانشمندان به آن «حديث منزلت» مي گويند، تمام مناصبي كه هارون داشت ، براي علي (ع) ثابت كرده جز نبوّت.(4)
پيامبر در حديث ثقلين همگان را به پيروي از قرآن و عترت فراخواند.(5) پيامبر با بيان اين حديث نيز زمينه اطاعت از اهل بيت را كه مصداق بارز آن امام علي است ، فراهم نمود. بنا به برخي گزارش ها رسول در آخرين لحظه هاي زندگي خود با بيان حديثي موسوم به حديث دوات بار ديگر اقدام به معرفي امام علي نمود.(6). اما متاسفانه برخي نگذاشتند اين امر صورت گيرد زيرا که به ضرر آن ها بود.
رسول خدا مصلحت نديد بيش از اين بر مساله رهبري علي (ع) تأكيد نمايد، چرا كه خطر ارتداد وجود داشت. بسياري از صحابه با توجه به خصلت ها و فرهنگ جاهلي پذيراي امامت امام علي نبودند، چرا كه آنان مي گفتند: امام و پيشوا مي بايست سنش از چهل سال بيش تر باشد. سن حضرت در هنگام رحلت پيامبر از اين كم تر بود.
رسول خدا در معرفي امام علي به عنوان خليفه کوتاهي نکرد. وي تا آن جا که مصلحت مي دانست، به طور شفاف به اين امر اقدام کرد، اما اين مردم بودند که وصاياي پيامبر شان را ناديده گرفتند .زمينه اختلاف و تفرقه بين خودشان را فراهم کردند . مطمئن باشيد اگر صدها بار هم رسول خدا به معرفي امام علي مي پرداخت، باز سقيفه سازان وصاياي حضرت را ناديده مي گرفتند . ريشه اختلاف امت رسول خدا در اين نيست که آنان نمي دانستند رسول خدا (ص) علي (ع) را به عنوان خليفه معرفي کرده است. آنان اين امر را مي دانستند. اختلاف امت ريشه در حسادت ، تعصبات ، حب دنيا ، انتقام جوي ها و قدرت طلبي هاي آنان دارد. پيامبر بيش از اين هم وظيفه نداشت که درباره امامت بعد از خود چيزي بگويد .
پي نوشت ها :
1 . پيام قرآن، ج9، ص 194.
2 . مائده(5) آيه 77 ؛ تفسير نمونه، ج5، ص 4 به بعد.
3 . فروغ ولايت ، ص 117 - 118.
4 . همان.
5 . پيام قرآن، ج9، ص 94.
6. بحارالانوار، ج 30، ص 466.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
به عنوان يک انسان فرهيخته بايد بپذيريد که در رويارويي با درخواست هاي معقول و احيانا نامعقول پدر و مادر نبايد به شيوه تقابلي يا استدلال گونه برخورد کرد. استدلال در برابر منطق درست يا نادرست پدر و مادر ثمره اي جز تشديد کشمکش ندارد . عاقلانه اين است که با عقب نشيني استراتژيک به جاي اصرار بر بيرون روي حساسيت برانگيز به محروميت خود خواسته بپردازيد مثلا بدون کوچک ترين تنش و اصطکاک به حساسيت هاي پدر و مادر وقع بنهيد . براي مدت 2 تا 6 ماه به صورت ملموس به تعديل رفت و آمد خود بپردازيد.
سعي نماييد براي اعتماد سازي و تأثير گذاري بيش تر از سيستم گزارش دهي مستمر استفاده نماييد. مثلاً در شبانه روز به انحا و انواع مختلف ميزان حرف شنوي و ترتيب اثر دادن به خواسته به حق يا نابحق والدين را به ايشان گزارش دهيد. مثلاً مادر جان! پدر جان! امروز با بچه هاي دانشگاه قرار داشتيم بريم كتابخونه كه درس بخونيم ، ولي من قرارو كنسل كردم ،گفتم پدر مادرم راضي نيستند من زياد از خونه برم بيرون و ....در اين مثال ساده فرد تا حدودي روي رگ خواب هاي والدين انگشت گذاشته است و ....

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
از آياتي كه درباره‌ نماز و روزه نازل شده استفاده مي‌شود كه اين احكام از مسافر، به جهت آسان گرفتن و آسايش وي بوده است. در آيه 185 بقره آمده است: «...فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ الشَّهْرَ فَلْيصُمْهُ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَي سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَيامٍ أُخَرَ يرِيدُ اللّهُ بِكُمُ الْيسْرَ وَلاَ يرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ... ؛ ...پس هر كس ماه رمضان در شهر و وطن خود باشد، بايد روزه بگيرد و هر كس بيمار يا مسافر باشد، در ايام ديگر روزه بگيرد. خدا آساني را براي شما اراده كرده و مشقت و سختي را از شما نخواسته است...». نيز در مورد نماز در سوره نسا آيه 101 آمده است : وَإِذَا ضَرَبْتُمْ فِي الأَرْضِ فَلَيسَ عَلَيكُمْ جُنَاحٌ أَن تَقْصُرُواْ مِنَ الصَّلاَةِ ....؛ و هنگامي كه سفر كنيد گناهي بر شما نيست كه نماز را كوتاه بخوانيد.
خداوند منّت گذارده و حكم امتناني براي مسافر وضع و هديه كرده است. رد كردن و برگرداندن هدية الهي،‌خلاف ادب است. بنابراين عقل سليم تجويز نمي‌كند كه بر خلاف خواستة خداوند در سفر نماز را تمام بخواند و يا روزه بگيرد امّا اگر كسي بر خلاف اين حكم عمل كند،‌يعني مسافر در سفر نماز را چهار ركعتي بخواند ويا روزه بگيرد،‌ صحيح نيست، به دليل رواياتي كه وارد شده است كه كوتاه خواندن نماز در سفر يك نوع تخفيف الهي است و ادب اقتضا مي‌كند كه انسان اين تخفيف را رد نكند و نسبت به آن بي اعتنايي به خرج ندهد در روايات اهل سنت از پيغمبر اكرم (ص) نقل شده كه در باره نماز قصر فرمود : صدقة تصدق الله بها عليكم فاقبلوا صدقته . (1) (اين هديه اي از خداوند است آن را بپذيريد .)
نظير اين حديث از طريق شيعه نيز آمده است امام صادق (ع) از پيامبر (ص) نقل مي‌كند كه فرمود : «افطار در سفر و نماز قصر از هداياي الهي است كسي كه از اين كار صرف نظر كند هديه الهي را رد كرده است» .(2)
امام باقر(ع) فرمود: «گروهي با پيامبر در ماه مبارك رمضان در سفر بودند. پيامبر در سفر روزه نگرفت، ولي برخي از همراهان روزه گرفتند. پيامبر(ص) فرمود: « اينان تا روز قيامت از نافرمانان خواهند بود».(3)
امام صادق(ع) فرمود: «خدا تصدّق كرده بر مريض و مسافر كه روزه نگيرند. آيا پسنديده است كه صدقة خدا برگردانده شود؟!‌»(4)
امّا اين كه در زمان ما مسافرتها آسان شده و در مدت كمي يك مسافرت هشت فرسخي انجام مي‌شود و هيچ خستگي در مسافر احساس نمي‌شود، بنابراين روزه گرفتن در مسافرت مشكل نيست،‌جوابش اين است كه: علّت و فلسفة واقعي احكام شرعي بر ما معلوم نيست. در روايات حكم تقصير نماز و روزه نگرفتن را بر سفر هشت فرسخي مبتني كرده، چه مسافر خسته شده و چه خسته نشده باشد. بنابراين ملاك در قصر و اتمام و افطار روزه، خستگي و عدم آن نيست، گرچه نوع سفر حتي با وسايل سريع السير خسته كننده است. ملاك مقدار مسافت است. اگر ما ملاك را خستگي و عدم خستگي بگيريم، چه بسا افرادي با شتر مسافرت بيست فرسخ انجام مي‌دهند، ولي خسته نمي‌شوند؛ برعكس افرادي دو فرسخ مسافرت مي‌كنند و خسته و كوفته مي‌شوند. پس ملاك بر اساس روايات پيمودن مسافت شرعي يعني هشت فرسخ است. هر كس اين مقدار مسافت را چه در يك روز يا در چند دقيقه بپيمايد، ‌نمازش شكسته خواهد بود و روزه را بايد افطار كند.(5) به عبارت ديگر: گرچه يكي از عوامل اين حكم آسان گرفتن بربندگان است، امّا قرائن نشان مي‌دهد كه اين عامل، تنها عامل نمي‌باشد،‌زيرا كسي كه با خستگي زياد به مقصد رسيده، ‌در همان زمان كه به مقصد مي‌رسد، اگر قصد ده روز اقامت كند، ‌نمازش تمام است و روزه هم در شرايط وجوب، واجب خواهد بود. پس ملاك در سقوط روزه و شكسته شدن نماز تنها خستگي نيست.
پي­نوشت­ها:
1. سنن بيهقي، ج 3، ص 134 .
2. تفسير نمونه، ج4، ص 97؛ به نقل از وسايل الشيعه، ج 5، ص 540 .
3. وسائل الشيعه، ج 7، ص 124.
4. همان.
5. تفسير الميزان، ج 2، ذيل آية‌بقره،‌ص 11.

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز؛ و تشكر به خاطر ارتباطتان با اين مركز؛
گفته‏اند آيه 52 پس از جريان تخيير نازل شد. و در واقع پاداش انتخاب و اختيار زنان پيامبر بود، که دوام همسري با ايشان با وجود اوضاع سخت، آن زندگي را پذيرفتند. خداوند براي قدرداني از آن ها ازدواج پيامبر با زنان ديگر را منع کرد.ا
با نزول اين آيه جز همسران، ديگر زنان بر حضرت حرام شدند، که سبب خوشحالي همسران شد. بنابراين، آيه منتي بر همسران آن جناب مي‏باشد، که شايد به خاطر قدرداني از انتخاب درست آنها است.
در آيه 50 همين سوره پس از بيان زناني که بر پيامبر حلال شمرده شده، ايشان حق ازدواج با آن ها را دارد، مي‏فرمايد:
لکيلا يکون عليک حرج؛ حلال شمردن‏ها و اجازه دادن‏ها براي برداشتن سختي و مشکل از تو است، نه براي خوشگذراني و رعايت هواي دل تو!
علاوه بر اين، در آيه اجازه ازدواج‏هاي مکرر به پيامبر با عنوان «نبوت» داده شده است، هم در ابتداي آيه از حضرت با عنوان «نبي» ياد کرده: «يا ايّها النبيّ ...» هم پس از بيان حلال بودن موهوبه مي‏فرمايد: «إنْ اراد النبيّ أنْ يستنکحها». بدين جهت مخاطب را با عنوان «نبي» خطاب کرد تا اعلام کرده باشد اگر به ايشان اجازه ازدواج‏هاي متعدد داده‏ايم، به خاطر رعايت وجهه نبوت ايشان است و در جهت پيشبرد اهداف نبوت مي‏باشد، نه به جهت رعايت هواي دل پيامبر!
چقدر فرق است بين بيان قرآن و بيان آنان که پيامبر را از دايره تنگ چشم خود مي‏بينند! خداوند مي‏فرمايد: اي رسولِ ما، تو براي مصالح اسلام و مسلمانان، نيز انجام بهتر وظايف رسالت و نبوت، لازم مي‏بيني با افرادي ازدواج کني و ما بر مسلمانان در مورد ازدواج، احکام محدودکننده نازل کرده‏ايم اما محدوديت‏ها را از تو برمي‏داريم و اجازه مي‏دهيم براي انجام بهتر رسالت و نبوت و رعايت مصالح اسلام و مسلمانان، آزاد باشي و به مشکل و بن‏بست گرفتار نشوي.
هنگامي هم که مي‏خواهد در مورد ازدواج پيامبرش محدوديت ايجاد کند مي‏فرمايد:
از اين به بعد حق ازدواج جديد و جايگزين کردن همسرانت با همسر جديد را نداري، اگر چه [به فرض محال] از زني هم خوشت بيايد.
در اين جا با آوردن حرف شرط «لو» (که امتناعي و محالي است) اعلام مي‏کند که رسول خدا به هيچ زني دلبسته نمي‏گردد، زيرا دلبسته خداست . پروردگار همه قلبش را فرا گرفته، جز به خدا و اراده و امر او تعلق خاطر ندارد اما اگر از آن پس، به فرض محال به زني متمايل شود، حق ازدواج با او را ندارد.
ازدواج‏هاي رسول خدا هيچ کدام از روي دلدادگي نبوده، خداوند در اجازه هاي وسيع دادن به حضرت، در صدد برآوردن خواهش دل پيامبر نبوده، بلکه به جهت رعايت مصلحت اسلام و مسلمانان، به ايشان آزادي عمل داده است.
آزادي و اختيار پيامبر در معاشرت با همسران
علاوه بر اينکه به پيامبر در مورد ازدواج، اجازه و اختيارات ويژه عطا شد، در ارتباط با معاشرت با همسرانش نيز، به ايشان اختيارات فراواني عطا شد، که ديگران از آن بي‏بهره‏اند. قرآن مي‏فرمايد:
«از زنان خود، هر کدام را که مي‏خواهي، در نوبت مؤخر دار. هر کدام را مي‏خواهي، با خود نگه دار . اگر از آن ها که دور داشته‏اي، يکي را بطلبي، بر تو گناهي نيست. آنان نيز در اين گزينش و اختيار بايد شادمان و چشم‏روشن باشند.به آنچه بدانان ارزاني مي‏داري، خشنود گردند . خداوند مي‏داند که در دل‏هاي شما چيست . خدا دانا و بردبار است.»
چون رسول خدا تربيت‏يافته حق تعالي است و اراده او در اراده خداوند محو شده، خود را مختص پروردگار گردانيده، خداوند نيز او را عبد برگزيده خود قرار داده، رسالت عظيم بر عهده وي نهاده است، پس بايد اختيارات ويژه در خانواده و اجتماع داشته باشد.
خداوند ابتدا همسران را بين پذيرفتن همسري پيامبر (با همه مشکلات و محدوديت‏هايي که دارد) يا طلاق و جدايي مخيّر کرد. حالا که آنان همسري را برگزيده‏اند، اعلام مي‏کند پيامبرش در مورد آنان آزادي عمل کامل دارد . همسران بايد بدانند که اين آزادي عمل، دستور خداوند است، پس بدان راضي و چشم‏روشن باشند.
رسول خدا با وجود اين اجازه ويژه سعي بسيار داشتند در ارتباط با همسران، عدالت را رعايت کنند . با وجود اينکه اختيار تمام داشتند اما بر خود سخت مي‏گرفتند. عدالت را در نهايت درجه ممکن، در حق آنان رعايت مي‏کردند