پرسش: ترتيب اصول دين شرح :
1-آيا دانستن ترتيب اصول دين مهم است و اگر مي شود ترتيب آن را بگوييد.
پاسخ: با سلام و تشكر از ارتباطتان با اين مركز
اصول دين چيزي نيست كه در آيه و يا روايتي به آن اشاره شده باشد ، هرچند هزاران آيه و روايت در خصوص توحيد و نبوت و معاد و عدل و امامت وجود دارد ، اما در آيه يا روايت معيني تعداد و ترتيب اين اصول بيان نشده است بلكه علما از ميان منابع ديني، اين اصول را جمع آوري كرده و دسته بندي نمودند .
اما ترتيبي كه براي اصول دين بيان مي شود ،يعني : توحيد - نبوت - معاد - عدل - امامت ، چندان اهميتي ندارد . مهم اعتقاد و ايمان به همه اين موارد است ، اصل و مبنا بودن توحيد ،يعني يگانگي خداوند متعال در بين همه اين اصول امري كاملاً مشهود و بديهي است . تا فردي وجود خداوند متعال را نپذيرد، اعتقاد به نبوت و معاد و ديگر اصول برايش معنا ندارد ، پس اصل همه اصول دين، توحيد است .
بعد از توحيد ،نبوت نقش كليدي و محوري را داراست ،زيرا هرچند معاد حقيقتي مهم و بسيار عميق در مباني اعتقادي است ، اما مهم ترين معيار و ابزار اثبات معاد ، گزاره هاي نقلي و ارشاد ها و هدايت هايي است كه انبيا در اين باره دارند .تا نبوت انبيا و صدق كلام آن ها ثابت نشود ،به درستي نمي توان به معاد و ضرورت و چگونگي آن ايمان آورد ، به همين خاطر معمولاً نبوت پيش از معاد ذكر مي شود، اگر چه از جهت رتبه و ارزش، معاد كه به معناي بازگشت به خدا است، همانند توحيد تلقي مي شود:« انا لله و انا الله راجعون» .
عدل و امامت هم در حقيقت در زمره اصول مذهب به شمار مي آيند . تميز دهنده تفكر ناب شيعي از ديگر تفكرات اسلامي هستند زيرا در حقيقت عدل در زمره صفات خداوند است كه در مجموعه توحيد جاي مي گيرد . امامت هم در زمره بحث نبوت و زير مجموعه آن است، زيرا بر همان اساس و مبنا و به جهت ادامه هدف انبيا بحث ضرورت امامان مطرح مي گردد ، اما در عين حال به جهت نقش مهمي كه اين دو اصل ايفا مي كنند ،در اصول دين ذكر مي شوند .

پرسش: 2-در بعضي دعا ها مانند مفاتيح دعاهايي به چشم مي خورد که مثلا اگه خوانده شود گناه چندين سال بخشيده مي شود و در کل از اين دست دعاها. بايد اين دعا ها را با شرايط خاصي اعمال کرد ؟

پاسخ:
1) درباره دعاهايي كه وارد شده و ثواب بسياري براي آن ها نقل شده است، بايد به چند نكته توجه شود:
1 - آيا چنين روايتي در كتب روايي معتبر آمده است؟
2 - اگر موجود بود، بايد در سند و دلالت آن بررسي كنيم كه آيا روايت صحيح است و از نظر دلالت و متن، عيب و خدشه‏اي به آن وارد نيست؟
3 - امامي كه حديث را بيان فرموده، آن را به چه كسي يا چه كساني گفته است؟ شخصي كه امام به او سفارش دعا را مي‏كند، آيا با سواد بوده يا بي سواد؟ آيا مشكل روحي و افسردگي و روحيه نااميدي داشته؟ آيا شخصي ديرباور بوده يا زود باور؟ محله‏اي كه زندگي مي‏كرده، سني نشين بوده يا شيعه نشين؟ آيا در جلسه غير از او، كسان ديگري حضور داشته‏اند؟ اگر ديگران بوده‏اند، داراي چه مسلك و خصوصيات اخلاقي و روحي بوده‏اند و...
4 - آيا رواي حديث كه كلام امام را شنيده، آن را خوب و صحيح تلقي كرده، يعني آيا كلام امام را خوب فهميده و در نقل آن آيا الفاظ امام را نقل كرده يا مضمون كلام امام را نقل به معنا كرده؟
5 - آيا امام در بيان اين همه ثواب براي يك دعا درصدد تشويق كردن او بوده؟ اگر مقصود تشويق بوده، آيا فقط تشويق براي او بوده يا براي تمامي افراد؟
همه اين خصوصيات در بيان و مقصود امام مؤثر است. تشخيص مراد واقعي و فهم اين گونه روايات، هم چنين ساير روايات كار ساده‏اي نيست.
آنچه مهم است:
اين گونه روايات را كه مشتمل بر ادعيه است، به مضمون دعا دقت كنيم. اگر خود نمي‏توانيم، به علما و كارشاسان عرضه كنيم. اگر تشخيص داده شد كه مضمون دعا با متون اسلامي و با مباني كلامي و عقيدتي منافاتي ندارد، دعا را به قصد رجا و به اميد رسيدن به ثواب بخوانيم. در احاديث معروف به "من بلغ" وارد شده كه هر كس براساس روايتي كه بيانگر ثوابي است، به اميد رسيدن به آن ثواب عمل كند، خداوند به او همان ثواب را عطا مي‏كند، گرچه حديث صحيح نباشد.(1)
در كتاب مستدرك الوسايل ،جلد 6 عص 92 از امام صادق(ع) از پدران گرامي‏اش از رسول الله(ص) نقل شده است: "هر كس بعد از نماز جمعه سوره حمد را يك مرتبه و سوره ناس و فلق را هفت مرتبه بخواند... هر كس بگويد: اللهم اجعل صلواتك و صلوات ملائكتك و انبياءك علي محمد و آله... تا يك سال گناهي بر او نوشته نمي‏شود".در كتاب‏هاي ديگر نيز اين روايت موجود است.
بعد از توضيح مطالب سابق اگر كسي اين صلوات را در روز جمعه (كه روز بسيار پرفضيلتي است و ثواب اعمال چندين برابر است) انجام دهد، ثواب عظيمي به او عطا مي‏شود . توفيقي پيدا مي‏كند كه تا مدتي به گناه آلوده نشود. البته تصميم فرد در ترك گناه بسيار مهم است. اين گونه روايات ناظر به شخصي است كه بقيه آداب دعا و وظائف ديني را رعايت كند.
نكته مهم در اين گونه روايات آن است كه مضمون چنين روايتي هيچ گاه به طور مطلق صحيح نخواهد بود .حتماً داراي قيود و شرايطي است، مثلاً همين حديث مورد نظر اگر به صورت مطلق صحيح باشد، به معناي آزاد بودن شخص تا يك سال است كه هر گناهي را انجام دهد، كه به طور يقين اين معنا صحيح نمي‏باشد؛ زيرا فلسفه دعاها و مناجات براي نزديك شدن انسان به خداوند و دوري از معاصي و گناهان است. چگونه مي‏تواند خواندن يك دعا، مجوزي براي انجام گناهان و دور شدن از خداوند و رحمت الهي باشد؟!
مقصود از روايت‏هايي كه آثار خاصي را براي برخي از اعمال ذكر كرده‏اند، اين نيست كه فلان عمل «علت كامل»آن اثر است؛ بلكه مقصود اقتضاي اثر است. «علت كامل»، مجموع علل مؤثر بر يك چيز با رفع تمام موانع است. تأثيرچنين علتي بر معلول حتمي و ضروري است، و به هيچ وجه تخلف بردار نيست. در حالي كه «مقتضي» يكي از شرايط مؤثر بر يك پديده است كه در صورت فقدان موانع، مي‏تواند اثر كند، ولي اگر مانعي بر سر راه آن قرار گيرد، توان تأثيرندارد. چنين چيزي در جهان ماديات و اسباب و مسببات طبيعي است؛ مثلاً اگر گفته مي‏شود:
«آتش سبب احتراق چوب است» به نحو مقتضي است؛ يعني، تا ديگر شرايط مانند وجود اكسيژن پديدار نشوند و موانع بر طرف نشود،عمل احتراق صورت نخواهد گرفت. بنابر اين اگر كسي چوب تري را در آتش اندازد و با گذشت چند دقيقه از احتراق خبري نباشد، نبايد در آن گزاره ترديد كند؛ بلكه بايد جست‏وجو كند كه آيا آن گزاره مشروط به شرايطي است يا نه؟ آيا مانعي براي تأثير آتش در چوب وجود دارد ؟ آن گاه خواهد ديد كه اين گزاره ضمن دارا بودن ارزش صدق،مشروط به شرايط متعددي از قبيل وجود اكسيژن و عدم موانعي چون رطوبت در چوب، تناسب ميزان حرارت آتش با مقدار مقاومت چوب و ... است. ليكن اگر تمام شرايط و رفع موانع پديد آمد؛ يعني علت كامل محقق شد،حتماً چوب آتش خواهد گرفت . تخلف آن، به معناي كذب گزاره فوق مي‏باشد.
تأثير اين اعمال نيز به نحو «جزءالعلة» و «مقتضي» است، و همواره با ديگر شرايط عمل مي‏كند.
اما اين كه آن شرايط دقيقاً چيست؟ سهم هر يك تا چه اندازه است؟ آيا تأثير اين عمل و هر شرط ديگر در همه موارد يكسان است؟ يا ممكن است در موردي نقش اصلي‏تري را ايفا كند و در جاي ديگر عامل ديگر؟ مكانيسم تأثير چگونه است؟ آيا ديگر ابزارها را در اثرگذاري تقويت مي‏كند يا خود مستقيماً اثر مي‏گذارد؟ اين ها و ده‏ها سؤال ديگر، مسائلي است كه ريشه عقلي و فكري بشر هنوز در حدي نيست كه بتواند به طور كاملاً دقيق به آن ها پاسخ گويد. يكي ازخدمات بزرگ انبيا به بشر، آگاه سازي وي از وجود چنين عاملي است كه عقل به تنهايي قادر به شناخت آن نيست.
پي‏نوشت‏:
1 - كافي، ج‏2، ص 87، باب من بلغه ثواب من الله.

پرسش: 3-چگونه مي توان به يقين کامل ديني و اخلاص در زندگي رسيد طوري که هيچ کار و افکاري اون رو متزلزل نکنه ؟
پاسخ: در بعضي از آيات از حقيقت ايمان به عنوان شناخت و اعتقاد قلبي به خداوند و پيامبران و هر آنچه آن ها آوردهاند، ياد شده است . از بعضي آيات ديگر استفاده ميشود ايمان عبارت است از: شناخت، همراه با اذعان، تسليم و پايبندي(1)
براين اساس انسان بايد تا حدي که لازمه ايمان است ، به آموزه هاي اساسي دين معرفت پيدا کند،هر چند اجمالي داشته باشد.البته هرچه معرفت انسان افزايش يابد ، طبعا هم بر ايمان او افزوده مي شود .در اعمال او نيز تأثير خواهد گذاشت و در مقابل شبهات احتمالي متزلزل نخواهد شد.
تقويت ايمان و دستيابي به يقين و اخلاص راه‏هاي متعددي دارد كه بالا بردن سطح شناخت و آگاهي‏هاي ديني از مهم ترين آن ها است . در اين زمينه گسترش مطالعات و تحقيقات ديني با برنامه‏ريزي‏هاي هدايت شده و منظم بسيار ضروري است. بنابراين در پاسخ به سوال شما مي توان گفت :
در گام اول لازم است که مطالعات ديني خود را افزايش دهيد. تا هم بر آگاهي تان افزوده گردد و هم ثمرات آن به خواست الهي درافزايش ايمان تان موثر باشد.
سپس گام در مرحله بعد که رعايت تقوا و انجام تکاليف الهى در هر حال است ، بنهيد که زمينهساز درک بيش تر و توفيق افزون‏تر و توجه و تقرب والاترى به خدا خواهد بود: «يا أيّها الذين آمنوا إن تتّقوا الله يجعل لکم فرقاناً و يکفّر عنکم سيّئاتکم و يغفر لکم و الله ذو الفضل العظيم؛(2)
اى اهل ايمان! اگر پرهيزگار بوده و تقواى الهى پيشه کنيد ،خداوند براى شما نيروى تشخيص حق از باطل قرار داده ، بدى‏هاى شما را پوشانده و شما را بيامرزد .خداوند داراى فضل ورحمت بزرگ است».

قرآن مجيد راه رسيدن به يقين را عبادت ميداند: " واعبد ربّک حتي يأتيک اليقين؛ پروردگارت را عبادت کن تا به يقين برسي".(3) بدون عبادت ممکن نيست کسي به يقين نائل آيد. منظور از عبادت،حرکات و سکنات ظاهري نيست بلکه حقيقت عبادت و بندگي خدا است که در آن صورت غير خدا در انسان جاي ندارد.
رسيدن به اين حقيقت جز با ترک گناه و فرار از رذايل اخلاقي امکان پذير نيست. از اين رو رسول خدا(ص) فرمود :" اگر نبود شياطيني که اطراف دلهاي بني آدم را احاطه کرده اند، آنها حقايق ملکوت آسمانها و زمين را مشاهده مينمودند"؛(4) يعني گناه و رذايل اخلاقي مانع رسيدن به مقامات معنوي،از جمله يقين ميشود.
همچنين رسيدن به مقام يقين جز با اخلاص امكان پذير نيست . در حقيقت اخلاص روح عبوديت و بندگي است.روح عبادت و بندگي ترک نافرماني خدا است . چرا که از نظر اسلام عملي صحيح و همراه با اخلاص است که بر اساس حکم خدا و پيامبر و امامان باشد که از آن به صراط مستقيم ياد ميشود . نافرماني و عصيان، از دايره عمل منطبق بر حکم خدا و رسول و اهل بيتش خارج است .
براى تقويت و رشد ايمان همراه با يقين و اخلاص توجه به چند نکته لازم است:
1- پرهيز از همنشينى با اهل دنيا و دور از معنويت. رسول اکرم فرمود: «به خاطر برخورد با اهل دنيا قلبم زنگار گرفته و مکدر مى‏شود. براى جبران آن روزى هفتاد مرتبه استغفار مى‏کنم».
خداوند مى‏فرمايد: «فأعرض عن من تولى عن ذکرنا و لم يرد إلاّا الحيوة الدنيا؛(5) پس ازکسانى که از ياد ما روى گرداندند و جز زندگى دنيا را نخواستند، روى بگردان».
2- محاسبه نفس که هر شب يا هر هفته و يا لااقل هر ماه گذشته خود را بررسى نمايد و به خود نمره بدهد. اگر کار شايسته‏اى انجام داده، سپاسگزار بوده و از خداوند ادامه توفيق را بخواهد . اگر مرتکب خلافى شده، استغفار نموده و تصميم بر ترک آن بگيرد.
3- بهره‏گيرى از ثقل اکبر و قرآن کريم و انس با آن. چه اين که تلاوت و حفظ قرآن به انسان نورانيت بخشيده و معنويت مى‏دهد . آشنايى با معارف آن (هر کسى در حد خودش حتى در حد ترجمه) موجب رشد روحي مى‏باشد. زيرا معارف قرآن و آياتش نسخه‏هايى براى درمان دردها و مشکلات است.
4- بهره‏گيرى از ثقل اصغر و ائمه هدي(ع) و توسل به ايشان. توسل به حضرات معصومين(ع) هم توجه به حق تعالى و عالم ملکوت است و هم زمينهساز بهره‏گيرى بيش تر از فيض ربوبى و کسب توفيقات بيش تر.

پينوشتها:
1. عزالدين حسيني زنجاني، راه رستگاري، ص 17.
2. انفال (8) آيه 29.
3. حجر (15) آيه 99.
4. معراج السعاده، ص 78.
5. نجم (53) آيه 29.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
كيفيت قبض روح و خارج ساختن جان انسان از بدن او يكسان و برابر نخواهد بود. هريك از انسان ها به تناسب اعمال و رفتار خود شرايطي دشوار يا آسان را تجربه خواهند نمود ؛امام صادق(ع) مي فرمايد:
«هو للمؤمن کأطيب ريح يشمّه فينعس لطيبه فيقع التعب و الألم کلّه عنه؛(1) مرگ براي مؤمن مثل بوي خوشي است که آن را استشمام مي‌کند . تمام سختي و دردها از او برداشته مي‌شود».
در ادامه همين حديث آمده که از حضرت سؤال شد: اگر چنين است، پس چرا گفته مي‌شود که تحمل مرگ براي انسان از تحمل قطعه قطعه شدن با اره و يا تيغ قيچي سخت‌تر است؟ فرمود:
«مرگ براي کفار و افراد فاجر و فاسق آن گونه است، نه براي افراد صالح و مؤمن».
سدير صيرفي مي‌گويد: به امام صادق عرض کردم: آيا مؤمن از مرگ و قبض روح خود مي‌ترسد؟ فرمود:
« سوگند به خدا !هرگاه فرشته مرگ به سوي مؤمن مي‌آيد، وحشت مي‌کند، آن گاه فرشته به او مي‌گويد: اي وليّ خدا ! وحشت منما، قسم به خدايي که پيامبر را برانگيخت! نسبت به تو از پدر مهربان‌تر هستم. چشم‌هاي خود را باز نما و نگاه کن. محتضر چشم‌هاي خود را باز مي‌کند، مي‌بيند که رسول خدا، اميرمؤمنان، فاطمه زهرا، حسن و حسين و ساير ائمه عليهم السلام براي او نمودار شده‌اند. اين حال شيرين‌ترين لحظات براي اوست».(2)
پس معلوم است كه بر اساس روايات ما فرايند خروج روح از بدن و ملاقات با فرشته مرگ براي انسان هاي متفاوت خواهد بود.
اما در مورد افرادي كه به نوعي مرگ را تجربه كرده اند بايد گفت: مرگ حقيقي را تجربه نكرده، بلكه نوعي خروج روح يا به اصطلاح خلع روح را تجربه كرده اند . در نتيجه اين تجربه، ديدن لوازم و ضروريات مرگ واقعي را هم به دنبال نداشته است.
در واقع ميان روح و بدن آن ها گسست كامل و ستاندن جان صورت نگرفته است، بلكه تنها احساس كرده اند كه براي لحظه اي روح از بدن آن ها مفارقت كرده‌ و حد سوط بين دنيا و بزرزخ قرار گرفته اند.
اما اينكه همه اين افراد تجربه خوب و شيريني داشته اند ، به احتمال بالا برمي گردد ، چون تجربه ادراك تجرد روح از بدن خود، ممكن است تجربه شيريني باشد ، اما حتي در اين موارد خاص هم نمونه هايي از افراد كه داراي شرارت ها و رفتار ناشايستي بودند ، صحنه هاي هولناك و دهشتناكي نقل شده كه در برخي از فيلم هاي مربوط به اين افراد هم نقل شده است .

پي نوشت ها:
1. محجه البيضاء، ج 8، ص 256.
2.همان، ص 261.

پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباط تان با اين مرکز؛
نقاط ضعف آيين زردشت (زرتشت):
1ـ وجود گرايش چندگانه پرستي به دليل نبود يک نگرش خالص و درست.(1)
اين مذهب، مذهب دوگانه پرستي است؛ مذهب «اهورا» و «اهريمن»؛ «خير» و «شرّ». هر که و هر چه خوب باشد، جز «سپنتامئي نو» و اهورا است اما اگر بد باشد، جزء «انگرمئي نو» و اهريمن است. اين هر دو همواره در حال نبردند.
البته نويسندگان جديد زردشتي که مي‌بينند ذهن امروز جهان، توحيد را مي‌ستايد و مي‌پرستد، تلاش مي‌کنند از آن چهره توحيدي بسازند.(2)
2ـ نبود بنيانگذاري که به گونه‌اي سرخوشانه و دلکش، روحيه شور و شوق ببخشد.
3ـ تعداد کمِ رهبران تبليغي پس از بنيانگذار.
4ـ نبود تاريخي هر گونه تحرک و ديناميسم در اين دين.
5ـ گرايش به سمت تشريفات حقوقي، رسمي و کليشه‌‌اي(3): در آيين زردشتي، مقام موبدي (رهبر ديني) موروثي است. موبدزاده، چه بد و چه خوب، جانشين پدر مي‌شد. فقط کافي بود مقداري قوانين و حرکات و رسومي را بياموزد و شناخت دين لازم نبود! در اين آيين هر طبقه‌اي خداي خويش را دارد و روحانيون خداي روحاني...(4)
6ـ ناتواني از درک هر گونه ارزش، در برابر قبول رنج.
7ـ رضايت آسانمندانه به «خوب» به جاي تلاش مترقيانه در جهت «بهترين».
8ـ نکوهش و انتساب ساده همه شرور به يک شيطان ابتدايي.
9ـ وجود يک مبناي ناهماهنگ و غير مکفي براي خوش‌بيني تحسين برانگيز اين دين.
10ـ تکيه انحصاري بيش از حدّ بر جنبه الهامي و مکاشفه‌اي براي پيروزي نهايي خود(5)
11ـ داشتن عقايد خرافي و غير منطقي، مانند: موش صحرايي، روزي هزار ضربه، بر «اهورمزدا» وارد مي‌کند! کسي که سگ آبي را بکشد يا زخمي نمايد، بايد ده هزار پشه و هزار مگس را بکشد و اسلحه يک لشکر را بدهد! کسي که نزديک لاشه آدم و سگ برود، بايد بدن خود را با ادرار گاو نر و آب طاهر بشويد و...(6)

در ضمن مي توانيد براي مطالعه بيش تر به كتاب « خدمات متقابل اسلام و ايران » ص 152- 272، نوشته شهيد مطهري و نيز كتاب « زرتشت ، حكومت ، مزديسنا » نوشته مهندس جلال الدين آشتياني و نيز كتاب « زرتشتيان باورها و آداب ديني »اثر مري بويس مراجعه كنيد.
پي‌نوشت‌ها:
1. رابرت هيوم، اديان زنده جهان، ص 331 و 312. ص 291.
2. مبلغي، تاريخ اديان و مذاهب جهان، ج 1، ص 327.
3. اديان زنده جهان، ص 291.
4. تاريخ اديان و مذاهب، ج 1، ص 330 .
5. اديان زنده جهان، ص 291 ـ 292.
6. تاريخ اديان و مذاهب، ج 1، ص 356 و 357.

با سلام و تشکر به خاطر ارتباط تان با اين مرکز
در قرآن كريم به حكم سنگسار تصريح نشده ، ولي در تورات اين حكم بيان شده و در اسلام به امضا رسيده و در روايات تصريح شده و کيفيت و شرايط آن بيان شده است. چنين مواردي در احكام ديني ما وجود دارد كه حكم شرايع قبلي مي تواند در اين اسلام نيز مورد تأييد و امضا قرا گيرد. اين نوع احكام را در اصطلاح احكام امضايي شرايع سابق مي گويند.
البته اثبات حد سنگسار خيلي کم اتفاق مي‌افتد و براي اين که زن يا مرد محکوم به سنگسار گردند، دو مطلب بايد اثبات شود:
1ـ وقوع زنا که فقط با دو راه قابل اثبات است و هر دو راه بسيار سخت مي‌باشد:
اول : زنا کننده چهار بار با علم و آگاهي و آزادي به چنين گناه و جرمي اعتراف کند.
دوم: چهار مرد عادل و بالغ با اختيار و آزادي و با همديگر به صراحت به ديدن عمل زنا با چشم شهادت دهند ، نه اينکه بگويند : آن دو را در يک اطاق خلوت يا برهنه در زير يک لحاف يا در آغوش هم ديده‌ايم ، زيرا هيچ کدام اين شهادت‌ها زنا را ثابت نمي‌کند ، بلکه بايد شهادت بدهند دقيقاً جزئيات عمل زنا را ديده‌اند. چنين شهادت و ديدني، بسيار نادر مي‌باشد . با اين اقرار و شهادت، اصل زنا ثابت مي‌گردد که حکم آن صد تازيانه است.
2ـ براي اثبات زناي محصنه که حکم آن سنگسار است، علاوه بر اقرار يا شهادت بالا، بايد «احصان» ثابت شود. براي ثابت شدن «احصان» مرد بايد ثابت شود که وي همسر دائمي دارد که با او آميزش کرده و هر وقت بخواهد، مي‌تواند با او جماع و آميزش کند و هيچ مانع شرعي، طيبعي يا قانوني براي او نيست.(1)
براي اثبات زناي محصنه زن نيز بايد ازدواج دائم کرده و آميزش نموده و شوهرش حاضر باشد و بتواند هر وقت خواست، با شوهرش همبستري و آميزش کند، يعني براي زناشويي با شوهر هيچ مشكلي ندارد. در غير اين صورت زناي او محصنه نخواهد بود.
با توجه به شرايط بسيار سخت اثبات زناي محصنه به نظر مي رسد كه اين حكم بيش تر جنبه تحذيري دارد تا اجرايي. يعني شارع در ابراز چنين حكمي بنا بر ترساندن مجرمين داشته است تا اجراي آن.
در واقع اين حكم زماني قابل اجرا مي شود كه وضعيت جامعه به حد بسيار نابهنجار رسيده، به گونه اي كه علناً زن و مرد همسردار با شرايطي كه بيان شد، در جلوي چشمان چندين نفر كه كاملاً رويت مي كنند دست به اين عمل مي زنند. چنين شرايطي نشان از بحران شديد اخلاقي و اجتماعي جامعه دارد و نياز به يك شوك قوي براي بيرون‌ آمدن از آن شرايط دارد و اين شوك همان حكم سنگسار است.
با توجه به وضعيت جامعه اسلامي، چنين شرايطي در جامعه ديني اسلام بسيار ضعيف است.
پي نوشت:
1 . تحرير الوسيله، ج 2، ص 458 (شرايط اثبات زناي محصنه).

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
ميان شيعه وسني عوامل متعدد مشترک وجود دارد. که به برخي ازآن ها اشاره مي شود:
1 ـ اصل توحيد
همه مسلمانان به اصل توحيد عقيده دارند. ايمان به خداوند قلب هاي مؤمنان را به هم پيوند مي دهد . در قرآن نيز از اصل توحيد به عنوان عامل مهم مسلمان حتي پيروان اديان الهي ياد شده است.(1) در قرآن نيز توحيد به عنوان عامل وحدت «امت واحده» ذکر شده است. (2)
2 ـ دين اسلام
اسلام به عنوان مجموعه قوانين الهي يکي از محورهاي مشترک دو فرقه شيعه وسني است. يعني شيعه و سني به اصل دين عقيده دارند. در قرآن نيز دين به عنوان عامل وحدت و اشتراک ذکر شده است:
«و اعتصموا بحبل اللّه...» در تفسير اين آيه که مقصود از حبل اللّه چيست؟ در برخي از تفاسير مانند مجمع البيان(3)، التبيان(4) و روح البيان(5) آمده : مقصود از «حبل اللّه» دين اسلام است. در قرآن آمده است: " شما مسلمانان مانند مشرکان نباشيد که در دين شان اختلاف کردند" (6)
3 ـ قرآن
يکي ازعوامل اشتراک شيعه و سني، قرآن است. يعني اصل قرآن به عنوان کتاب واحد، مورد قبول همگان بوده و عامل مهم همبستگي مسلمان است. هرگاه قرآن از سوي دشمنان تهديد شود، همه مسلمانان با جان و مال از آن دفاع و پاسداري مي کنند. در برخي تفاسير مانند روح المعاني(7)، تفسير ابن کثير،(8) الميزان(9) و تفسيرالکبير(10)آمده که مقصود از «حبل اللّه» قرآن است.
4 ـ پيامبر اسلام (ص)
همه مسلمان به پيامبر عقيده دارند . او را فرستاده خداوند مي دانند . مرحوم طبرسي در ذيل آيه: «واعتصموا بحبل اللّه جمعياً و لا تفرقوا»مي نويسد: مقصود از «حبل اللّه» پيامبر اسلام است.(11) امام علي (ع)در هنگام درگيري با اهل شام، از اختلافات بين مسلمانان اظهار نگراني نموده ، از پيامبر واحد و خداوند واحد به عنوان محورهاي همگرايي ياد کرد: " جريان کارمان با درگيري با گروهي از اهل شام آغاز شد، در حالي که به ظاهر پروردگارمان، پيامبرمان و دعوت اسلامي مان يکي بود." (12)
5 ـ مصالح عمومي
يکي از عوامل مهم مشترک شيعه و سني، مصالح عمومي است، بدين معنا در جايي که مصالح عمومي در خطر افتد، امت اسلامي احساس خطر نموده ، در برابر دشمنان متحد مي شوند، از اين رو علي (ع) يکي از علل سکوت خود در برابر خلفا را رعايت مصالح عمومي و حفظ وحدت اسلامي بيان مي نمايد:
"به خدا سوگند! اگر ترس وقوع تفرقه ميان مسلمانان و بازگشت کفر و تباهي دين نبود، رفتار ما با آن ها طور ديگري بود." (13)
6 ـ ارزش ها
درهرجامعه اي سنت و اصول پذيرفته اي شده است که مردم آن جامعه به آن ها علاقمند بوده و حفظ آن ، عامل وحدت است. جامعه اسلامي نيز سنّت ها و اصولي دارد که مي توان از آن ها به عنوان ارزش هاي اسلامي ياد کرد. هويت و استقلال جامعه اسلامي بستگي به پاسداري آن ها داشته ، حفظ آن ها يکي از مؤلفه هاي وحدت اسلامي است، از اين رو هرگاه دشمنان آن ارزش ها را تهديد کنند، مسلمانان، متحد و از آن ها دفاع مي کنند. امام علي (ع)به مالک اشتر دستور داد که حافظ ارزش ها باشد:
«هيچ سنّت شايسته اي را مشکن که معيار عمل بزرگان اين امت بوده است . همبستگي و کار ملت بر محورش سامان مي يافته است . هيچ راه و رسم جديدي ايجاد مکن که به سنّتي از اين سنّت ها آسيب برساند.»(14)
7ـ اهل بيت
مسلمانان خاندان پيامبر را قبول دارند و به آنان احترام مي گذارند. اين امر نيز عامل مهم مشترک بين شيعه وسني مي باشد .
8-رهبري و حکومت
اعتقاد به ضرورت تشکيل حکو مت و اعتقاد به رهبري واحد نيز يکي از عوامل اشتراک شيعه وسني مي باشند.شيعه و سني عقيده دارند که جامعه اسلامي بايد رهبر داشته باشد .البته اين دو گروه در باره شرايط و انتخابي و انتصابي بودن رهبري اختلاف دارند ،اما در اصل ضرورت حکومت و رهبري اتفاق دارند .
عوامل ديگر مانند اعتقاد به اصول و فروعات مانند نماز، قبله واحد، امر به معروف و نهي از منکر نيز عوامل وحدت و مشترکات بين دو فرقه شيعه وسني مي باشند .
اين دو گروه نکات اختلاف و افتراق هم دارند، مانند اينکه شيعيان امام علي(ع) را خليفه بلا فصل و جانشين رسول خدا مي دانند، حال اينکه اهل سنت، حضرت را خليفه چهارم مي دانند. همچنين شيعيان امامان شيعه را امام و رهبر جامعه - بعد از علي - مي دانند ، حال اينکه اهل سنت چنين عقيده ندارند.همچنين شيعه امامان را معصوم مي دانند . اهل سنت اين امر را قبول ندارند . از سوي ديگر شيعه و سني در برخي مسايل مانند کيفيت وضو و نماز اختلاف دارند.
در باره عوا امل مشترک شيعه و سني به سايت ،کتاب ها و مجلات مجمع تقريب بين مذاهب اسلامي مراجعه نماييد.
پي نوشت ها :
1. آل عمران(3) آيه 63.
2. انبياء(21) آيه 92.
3 . مجمع البيان، ج 2، ص 356.
4 . التبيان، ج 2، ص 545 و 546.
5 . روح البيان، ج 2، ص 72.
6 . روم(30) آيه 32.
7 روح المعاني، ج 4، ص 18.
8 . تفسير ابن کثير، ج 8، ص 397.
9 . الميزان، ج 3، ص 271.
10 . تفسيرالکبير فخررازي، ج 8، ص 167.
11. مجمع البيان، ج 2، ص 375.
12 . فرهنگ آفتاب، ج 1، ص 9.
13. سيري در نهج البلاغه، ص 179 و 180.
14. فرهنگ آفتاب، ج 1، ص 85.

پرسش: تاريخي (شهادت حضرت زهراء) شرح :

برخي مدعياند حضرت زهراء سلام الله عليها به شهادت نرسيده و به مرگ طبيعي از دنيا رفتهاند و بيان ميكنند كه حتي تا چند سال پيش (ظاهرا سال 72) هم در تقويمها به جاي شهادت آمده وفات!! يا اينكه علماي سابق در بيان شهادت ايشان مطلبي ندارند!

1. منابع اهل سنت و شيعه كه به موضوع شهادت حضرت اشاره كردهاند كداماند؟

پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
در آغاز از منظر اهل سنت :
عبدالفتاح عبدالمقصود (يكي از نويسندگان اهل سنت ) داستان غم انگيز هجوم به خانه وحي و هتك حرمت بضعه الرسول (ص)را چنين بيان مي كند: عمر بن خطاب در حالي كه گروهي او را همراهي مي كردند, جهت اخذ بيعت از علي بن ابيطالب (ع)براي ابوبكر به در خانه فاطمه (س)آمد و فرياد زد: سوگند به آن كسي كه جان عمر در دست اوست! بايد از خانه بيرون بياييد. در غير اين صورت خانه را به سر ساكنانش آتش مي زنم . عده اي از صحابه كه از خدا مي ترسيدند و حرمت پيامبر(ص)را در مورد فرزندانش رعايت مي كردند گفتند: اباحفص (كنيه عمر) چگونه مي خواهي خانه را به آتش بكشي، درحالي كه فاطمه (س)در اين خانه است ؟ عمر با بي پروايي و بي حيايي تمام با صداي بلند گفت : اگر چه فاطمه باشد به آتش مي كشم . سپس عمر به خانه فاطمه (س)هجوم برد و با مشت و لگد به در مي كوبيد تا به زور وارد خانه شود. علي (ع)از خانه بيرون آمد. در همان هنگام طنين صداي گريه و ناله جان سوز فاطمه (س)دخت گرامي پيامبر كه در نزديكي در خانه بود, بلندشد. استغاثه كنان از صميم قلب و عمق جان فرياد مي زد و مي فرمود: يا ابتاه يا رسول اللّه , ببين بعد از رحلت تو عمر و ابوبكرچه به روزگار دخترت آورده اند(1)!
صداي جان سوز زهرا(س) چنان جدّي و دردناك بود كه گويا مي خواهد پدرش رسول خدا را كه به ظاهر در نزديكي خانه اش خفته و در رضوان پروردگارش جاي گرفته , به دنيا برگرداند تا يكي از اصحاب سركش گردن فراز بي پروا را كه به خانه اش هجوم آورده , به جاي خود بنشاند و جبروتش را زايل سازد و شدت عمل و سخت گيريش را نابود سازد.(2)
عبدالله الصفدري شافعي از قول نظام بصري نقل كرده : در روزي كه عمر بن خطاب جهت بيعت گرفتن از علي (ع)براي ابوبكر,به خانه فاطمه (س)هجوم برد ، چنان ضربه اي به پهلوي فاطمه وارد كرد كه فرزند داخل رحمش يعني محسن را ساقط كرد.(3)
ذهبي در ميزان الاعتدال مي نويسد: محسن با ضربه لگدي كه عمر به پهلوي فاطمه زد، كشته شد.
مسعودي مي نويسد: درِ خانه فاطمه (س)را آتش زدند. زهرا سيده زنان را چنان با در فشار دادند تا اين كه محسن او كشته شد.(4) عبداله بن عباس نقل مي كند: روزي پيامبر اكرم (ص)را ديديم كه به شدت گريه مي كرد. از علت آن پرسيديم ،فرمود: مي بينم روزي راكه فاطمه من مورد بي احترامي قرار مي گيرد. ارث و حق او را غصب مي كنند. پهلوي او رامي شكنند, محمول رحم او را مي كشند. دخترم پيوسته گريه و ندبه مي كند و مي گويد: يا محمداه ! ولي كسي به او جواب نمي دهد.(5)
ضربه هايي كه از عمر بن خطاب به پهلو و صورت و از قنفذ و مغيره به بازوي حضرت صديقه طاهره وارد شد و غم و اندوه وخون دلي كه از هتّاكي و بي حرمتي عده اي و سكوت و بي تفاوتي ديگران نسبت به ظلم و ستم هايي كه به فاطمه (س)و اهل بيتش وارد شد، موجب گشت كه فاطمه (س)در بستر بيماري بخوابد. بعد از رحلت پدر بزرگوارش نتواند بيش تر از دو ماه و نيم يا حداكثر سه ماه و پنج روز ـ به اختلاف روايات ـ زندگي نمايد.
اما منابع شيعه:
احاديث در اين باره فراوان است. مورخان مطلب فوق رابه طور مفصل گزارش کرده¬اند که اشاره مي¬کنيم.
در کتاب اختصاص شيخ مفيد از عبدالله سنان از امام صادق (ع) روايت مي¬کند:
ابوبکر در رد فدک براي زهرا نامه نوشت. زهرا درحالي که نوشته را در دست داشت، عمر در راه به او رسيد، گفت: دختر محمد! اين نوشته چيست؟ حضرت فرمود: اين نوشته اي است که ابوبکر در رد فدک برايم نوشته است. عمر گفت: بده به من. زهرا(س) حاضرنشد نوشته را به او بدهد. در اين هنگام عمر لگدي به زهرا که فرزند پسري به نام محسن درشکم داشت، کوبيد. در اثر اين ضربه زهرا (س) محسن را سقط کرد. سپس عمر او را سيلي زد. گويي هم اکنون به گوشواره هاي گوشش مي نگرم که در اثرآن سيلي شکست. سپس نوشته را برداشت و پاره کرد. زهرا به خانه رفت و هفتاد و پنج روز بر اثر آن ضربت مريض بود تا شهيد شد. (6)
در حديث ديگري در همين کتاب ذکر شده که امام صادق مي¬فرمايد: عمر با جدمان علي (ع) و فاطمه و امام حسن و امام حسين (ع) مبارزه کرد که در نتيجه کارهايش منجر به شهادت آن¬ها شد. (7)
مفضل در حديثي از امام صادق نقل مي کند :براي بيعت با ابوبکر، عمر با حالتي خشم و غضب با خالد و قنفذ آمدند در خانه علي (ع)قنفذ دستش را وارد خانه کرد تا در را باز کند. عمر با تازيانه چنان به بازوي زهرا زد که همچون بازوبند روي بازويش حلقه زد. لگدي به درکوبيد که به شکم فاطمه (ع)خورد، در حالي که محسن شش ماهه را در شکم داشت.(8)

براي اطلاع بيش تر به کتاب رنج هاي حضرت زهرا، سيد جعفر مرتضي و
يورش به خانه وحي، نوشته آيه الله جعفر سبحاني و
الدليل الغراء علي شهاده الزهراء، نوشته آيه الله سبحاني مراجعه نماييد.
پاسخ به سوال مورد نظرتان طي يک مقاله تحقيقي و بر اساس منابع اهل سنت در سايت هاي متعدد بيان شده که مي توانيد مراجعه نماييد.
http://www.hawzah.net/Hawzah/Questions/QuestionView.aspx?LanguageID=1&Qu...
www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=monazerat...
پي نوشت ها:
1.ابن قتيبه دينوري ، الامامه و السياسه , ج 1 ص 16 مطلب را اين گونه بيان مي كند: فلمّا سمعت اصواتهم نادت بأعلي صوتها, يا ابتاه يا رسول اللّه ماذالقينا بعدك من ابن الخطاب و ابن ابي قحافه .
2.عبدالفتاح عبدالمقصود, الامام علي (ع) ج 4 ،ص 274ـ 277 .
3.الوافي بالوفيات , ج 6 ،ص 17 ،حديث شماره 2444
4.اثبات الوصيه , ص 110.
5.فرايد السمطين , ج 2 ص 34(چاپ بيروت ).5. رنج هاي حضرت زهرا، سيد جعفرمرتضي، ص155.
6. همان.
7. همان، ص 605.

پرسش: علت آنكه در تقويمهاي سالهاي گذشته چنين اتفاقي رخ داده چيست؟
پاسخ: اگر در باره فردي نوشته شده كه فلان تاريخ وفات كرده ،اين كلمه اشاره دارد كه فلان شخص در فلان تاريخ از دنيا رفته و عمر او به پايان رسيده ، حال چگونه از دنيا رفته، به صورت طبيعي بوده يا شهيد شده و اگر شهيد شده ،چگونه شهيد شده ، مسموم شده يا به صورت ديگري شهيد شده و در صورت شهيد شدن آيا بلافاصله از دنيا رفته يا بعد از صدمه ديدن مدتي گذشته ،بعد از دنيا رفته ، هيچ كدام از اين مطالب از كلمه (وفات) استفاده نمي شود .
شيخ مفيد ، در باره درگذشت علي (ع) مي فرمايد:
و لما قبض اميرالمومنين..... ؛ چون اميرالمومنين از دنيا رفت. امام حسن (ع)خطبه خواند .(1)با وجود آن كه ،در شهادت علي (ع) هيچ شكي نيست. پس ذكر اينكه فلان تاريخ ، وفات فلان كس است ،دليل نمي شود كه او شهيد نشده است.
بنابراين زماني كه گفته شد فلان شخص در فلان تاريخ وفات كرده ،شامل اين هم مي شود كه وي از راه شهادت وفات كرده باشد، ولي در تقويم هاي گذشته به علت وفات اشاره نشده است . در تقويم هاي فعلي به علت وفات كه شهادت باشد، اشاره شده است تا مظلوميت آن حضرت ، براي همگان آشكارتر گردد.
پي نوشت :
1. ارشاد مفيد ،ج2، ص3 ترجمه رسولي محلاتي.

پرسش: آيا علماي سابق قائل به شهادت حضرت فاطمه نبودهاند؟

پاسخ: همانطور كه در جواب اول ذكر شده علماي بزرگي از شيعه چون مرحوم شيخ مفيد ، متوفاي 413 روايت شهادت حضرت را نقل كرده است. همچنين شيخ طوسي متوفاي 460، نيز مي گويد : در ميان شيعه اختلافي وجود ندارد كه عمر به شكم حضرت زد كه بچه اش سقط شد . (1)
براي آگاهي بيش تر درباره شهادت حضرت زهرا(س) به كتاب (رنج هاي حضرت زهرا از سيد جعفر مرتضوي عاملي ، ترجمه محمد سيدي مراجعه نمائيد .
پي نوشت :
1.تلخيص الشافي ، ج2 ، ص156.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
برتري و حقانيت شيعه متعدد است که دلايل موجود را مي‏توان به سه دسته کلي تقسيم نمود:
1. براهين عقلي.
2. دلايل قرآني.
3. روايات پيامبر اکرم(ص).
طبيعي است گستردگي هر يک از اين استدلالات، مطالعه کتاب‌هاي متعددي را مي‏طلبد و در اين مختصر امکان بحث از آن ها نيست؛ ليکن اختصارا به دو برهان اشاره مي‏گردد:
يک. از ديدگاه قرآن:
1. از نظر قرآن حتما رهبري و امامت امت، بايد به ‏دست معصوم و دور از هر گونه کژي باشد. اين نکته‏ به تعابير مختلفي در اين کتاب ‏الهي بيان شده‏ است. از جمله هنگامي که ابراهيم(ع) به‏امامت رسيد: «اني جاعلک للناس‏اماما»(1) و آن منصب الهي را براي فرزندانش درخواست نمود: «قال ومن ذريتي» پاسخ آمد: «قال لاينال عهدي ‏الظالمين ؛ عهد من به ستمکاران نمي‏رسد.
آيه بالا نشان مي‏دهد که امامت منصبي الهي است؛ نه به انتخاب افراد و به کساني اعطا مي‌شود که از هر ظلمي با مفهوم وسيع قرآني آن پاک و مبرا باشند.
آيه تبليغ: «يا ايها النبي بلغ ما انزل اليک من ربک فان لم تفعل فما بلغت رسالته» (2) و به دنبال آن آيه اکمال دين که درخصوص ولايت اميرالمؤمنين(ع) است و جزئيات آن در روايات متواتره بيان گرديده است.
دو. از ديدگاه عقلي نيز بايد توجه داشت که:
1. لزوم رهبري در جامعه، امري ضروري و انکار ناپذير است.
2. رهبري در جامعه‏ اسلامي، بايد براساس‏احکام و قوانين الهي باشد.
3. احکام الهي و اجراي آن به وسيله کسي ممکن است که صد در صد به زواياي آن احکام آگاه و نسبت به آن ها متعهد باشد.
اگر پيامبر نيست، از شرايط و اوصاف نزديک‏ترين فرد به‏ آن حضرت باشد . به شهادت تاريخ و گواهي خلفا، هيچ کس در اين جهات قابل مقايسه به امامان معصوم(ع) نبوده است. حتي خلفا در موارد بسياري احساس نياز به ائمه(ع) مي‏کردند.
سه. از ديدگاه روايي نيز روايات بي شماري از پيامبر اکرم(ص) در کتاب‏هاي شيعه و سني، به تواتر نقل شده که به صراحت امامت و ولايت اهل بيت(ع) را ثابت مي کند مانند:
1. روايات مربوط به حادثه غدير،
2. روايات ليله الانذار،
3. احاديث سفينه،
4. احاديث ثقلين و...
براي آگاهي بيش تر ر.ک:
1- امامت و رهبري، استاد مطهري
2- رهبري امام علي(ع) در قرآن (ترجمه المراجعات)
3- آن گاه هدايت شدم، تيجاني سماوي
4- بررسي مسائل کلي امامت، ابراهيم اميني
5- شيعه و تهمت‏هاي ناروا، محمد جواد شري
پي‌نوشت‌ها:
1. بقره (2) آيه 124.
2. مائده (5) آيه 67.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
از نظر اسلام همه در برابر قانون و عدالت برابرند . از اين جهت فرقي ميان شاه و گدا و غني و فقير و قوي و ضعيف و زن و مرد و سياه و سفيد حتي ميان پيغمبر و امام که معصومند و ساير مردم نيست . با استثنا و هيچ امتيازي نمي توان عليه کسي اعمال نفوذ کرد و آزادي قانوني را از وي سلب نمود. ريشه اصلي احترام سادات آيه اي است که به موجب آن خدا به پيغمبر خود امر مي کند که از مردم بخواهد با خويشاوندان وي برخورد دوستي و مودت نمايند. (1)
سر اين درخواست پس از رحلت پيغمبر اکرم روشن شد . مردم با اولاد حضرت معامله اي کردند که در تاريخ با نسل هيچ رهبر و پيشوايي نشده است .پس از رحلت، قرن ها سلسله سادات هيچ گونه تأميني نداشتند، کشته مي شدند، سرهاي بريده ايشان را به عنوان ارمغان از شهري به شهري مي بردند، آنان را زنده زنده در زمين دفن مي کردند، دسته دسته در پس ساختمان ها و در لاي ديوارها مي گذاشتند، سال ها در قعر زندان هاي تاريک شکنجه مي دادند، مسموم مي کردند. پس از قرن ها که از هجرت گذشت و شيعه کم و بيش استقلال و آزادي مذهب پيدا کرد ،در برابر مظالمي که از اهل سنت به اولاد رسول و دوستداران شان گذشته بود، عکس العمل نشان داده و در احترام سادات مي کوشند.
دليل خاص ديني بر برتي سادات و آن هم صرفاً به جهت نسب نداريم. قرآن كريم اساساً تقوا و پرهيزكاري‌، ايمان‌، پاكي و طهارت نفس را ماية بزرگي و عظمت انسان در مراحل زندگي دنيوي و اخروي مي‌داند: "يـَاَيُّهَا النّاس‌ُ اِنّا خَلَقنـَاكُم مِن ذَكَرٍ واُنثي‌َ وجَعَلنـَاكُم شُعوبـًا وقَبائل‌َ لِتَعارَفوا اِن‌َّ اَكرَمَكُم عِندَ اللّه‌ِ اَتقـا‌كُم‌; (2)
اي مردم‌! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم .شما را تيره ها و قبيله ها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد; ]اين‌ها ملاك امتياز نيست‌[، گرامي‌ترين شما نزد خداوند با تقواترين شماست‌..." البته در قرآن كريم برخي صفات ديگر ذكر شده كه وجود آن‌ها در انسان مي‌تواند منشأ و سرچشمة بزرگي و عظمت باشد; مثل علم و دانش‌، مهرباني و سخاوت‌، كمك به ديگران‌، جهاد (3)و... "...قُل هَل يَستَوِي الَّذين‌َ يعلَمون‌َ والَّذين‌َ لا يَعلَمون‌َ...; (4)... بگو آيا كساني كه مي‌دانند با كساني كه نمي‌دانند يكسانند...".(5)
گاهي انتساب به شخصيت‏هاي الهي مسئوليت را بيش تر مي كند. شايد انجام برخي اعمال از انسان‏هايي كه به شخصيت‏هاي الهي منسوب نيستند، لغزش به حساب نيايد يا كم تر به حساب مي آيد، حال آن كه انجام آن از انسان‏هايي كه به بزرگان دين منتسب هستند، لغزش محسوب گردد، مانند انجام برخي رفتارها از همسران پيامبر. خداوند خطاب به همسران پيامبر فرمود: "هر كدام از شما گناه آشكاري انجام دهيد، عذاب‏تان دو چندان خواهد شد".(6)
در سوره مؤمنون آمده است: "هنگامي كه در صور دميده مي شود، هيچ گونه نسبي ميان آن‏ها نخواهد بود... كساني كه ترازوي اعمال شان سنگين باشد، رستگار خواهند شد".(7)
پيامبر اسلام(ص) بعد از فتح مكه بالاي تپه صفا رفته فرمود: " فرستاده خدا به سوي شما هستم. دلسوز شمايم. نگوييد كه پيامبر از ما است. به خدا! از ميان شما يا غير شما تنها پرهيزكاران، دوستان من هستند. مبادا روز قيامت بياييد در حالي كه دنيا را به دوش بكشيد و ديگران آخرت را! عذري بين خود و شما و بين شما و خدا باقي نگذاشتم. براي هر كس ميان من و شما عملش خواهد بود".(8)
طاووس يماني گزارش مي دهد: امام سجاد(ع) را ديدم كه بر خاك افتاده و بي تابي وزاري مي كند. عرض كردم: شما كه پدرتان حسين بن علي است و مادرتان فاطمه زهرا(س) و جدتان رسول خدا - يعني با اين نسبت شريف و پيوند عالي چرا ناراحت هستيد؟ امام فرمود: "نسب را كنار بگذار. خداوند بهشت را براي كسي آفريده است كه مطيع و نيكوكار باشد، هر چند غلامي سياه باشد. به خدا قسم! تو را فردا سود نمي‏دهد مگر عمل صالحي كه امروز پيش مي فرستي".(9)
از اين آيات و روايات استفاده مي شود كه انتساب به كسي امتياز ايجاد نكرده ، انسان‏ها در قيامت مرهون اعمال خود هستند: "كل نفس بما كسبت رهينة"(10)
در قرآن خطاب به فرزند نوح پيغمبر آمده است: "قال يا نوح انّه ليس من اهلك انّه عمل غير صالح"(11)؛او از خانواده تو نيست زيرا (داراي) علم غيرصالح است». اين آيه بيان كننده اين مطلب است كه كفر و اعمال غيرصالح خويشاوندي را از بين مي‏برد .حتّي فرزند پيامبر و رسول الهي را به منزله شخصي غريبه قرار مي‏دهد؛ به خلاف آن جا كه فردي ايراني همچون سلمان در اثر كسب مراتب بالاي ايمان در زمره اهل بيت قرار مي‏گيرد، كه پيامبر در حق او فرمود: «سلمان منّا اهل البيت؛ سلمان از اهل بيت ماست».
نمونه زير بيانگر آن است كه بستگان برخي از بزرگان دين از مسير حق خارج شدند . در صدد بودند از انتساب خود سوء استفاده كنند: امام رضا(ع) برادري داشت به نام "زيد النار". اين برادر چندان مورد رضايت امام نبود. روزي امام در مجلسي سخن مي گفت و زيد در آن جا حضور داشت. امام متوجه شد كه زيد عدّه‏اي از اصحاب را مخاطب قرار داده و از مقام خاندان پيامبر سخن گفته و به طور غرورآميزي دائماً "نحن، نحن" (ما چنين، ما چنان هستيم) مي گويد: امام رضا(ع) سخن خود ر ا قطع كرده، خطاب به زيد فرمود: "اين سخنان چيست كه مي گويي؟ اگر سخن تو درست باشد و فرزندان رسول خدا وضع استثنايي داشته باشد و خداوند بدكاران آن‏ها را عذاب نكند و بدون عمل به آن‏ها پاداش دهد، پس تو از پدرت موسي بن جعفر(ع) نزد خدا گرامي‏تري، زيرا وي خدا را بندگي كرد تا به درجات قرب نائل آمد و تو مي پنداري بي آن كه بندگي خدا كني، مي تواني در درجه موسي بن جعفر قرارگيري!".(12)
پس سادات احترام دارند اما لزوم احترام گذاردن بر آن ها دليل بر رتبه و مقام معنوي آن ها نيست .
پي نوشت‏ها:
1. شوري(42) آيه 23.
2.حجرات(49)آيه 13.
3.نسأ(4) آيه95.
4.زمر(39) آيه 9.
5. نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 19، ص 390 ـ 397، دارالكتب الاسلامية‌، تهران‌.
6. احزاب (33) آيه 30.
7. مؤمنون (23) آيه 101.
8. بحارالانوار، ج 21، ص 111، چاپ آخوندي، به نقل از عدل الهي، ص 370.
9. عدل الهي، ص 369 - 370.
10. مدثر (74) آيه 38.
11. هود (11) آيه 49.
12. عدل الهي، ص 371 - 372.

پرسش: علت استفاده از مهر شرح : 1- علت استفاده از مهر در هنگام نماز چيست؟
پاسخ: پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
1-از نظر شرعي سجده كردن بر مهر واجب نيست، بلكه آن چه معتبر و واجب است اين است كه سجده بايد بر زمين باشد، يعني بر خاك يا سنگ يا چوب و بر هر چيزى كه از زمين است( غير ازمعدنيات و خوردنى ها و نوشيدنى ها و پوشيدنى ها) ميتوان سجده كرد، دليل اين مسئله روايات است .
اين كه فعلاً مرسوم شده است كه شيعيان بر مهر سجده ميكنند، دليل اش آن است که سجده بر مهر، در واقع همان سجده بر خاك است، منتهي چون در اين دوران دسترسي به خاك در منازل و مساجد مشكل است و از طرفي با نحوه زندگي مردم چندان سازگاري ندارد، خاك پاک را به صورت مهر در آورده و بر آن سجده مي‏كنند.
دليل اين مسئله:
1- سيره عملي پيامبر:
براساس روايات سيره عملي پيامبر آن بوده است که هميشه برخاک يا حصير سجده مي نمود.
دسته اي از روايات، بر اين نكته دلالت دارند كه پيامبر ، مسلمانان را به پيشاني نهادن بر خاك به هنگام سجده، فرمان مي داد، ام سلمه (همسر پيامبر) از حضرت روايت مي كند : «ترب وجهك لله؛ (1) رخسار خود را براي خدا، بر خاك بگذار».
در روايت ديگري آمده: وائل بن حجر مي¬گويد: «رأيت النبيّ (ص) إذا سجد وضع جبهته وأنفه علي الارض؛ (2) آنگاه كه پيامبر سجده مي¬کرد، پيشاني و بيني خود را بر زمين مي نهاد».
انس بن مالك و ابن عباس و برخي از همسران پيامبر مانند عايشه و ام سلمه و گروه بسياري از محدثان روايت كردهاند: «كان رسول الله (ص) يصلي علي الخمرة؛ (3) پيامبر، بر خمره -كه نوعي حصير بود و از ليف خرما ساخته مي شد- سجده مي نمود».
ابوسعيد ـ از صحابه رسول خدا ـ مي گويد: «دخلت علي رسول الله (ص) و هو يصلي علي حصير؛(4) به محضر پيامبر وارد شدم در حالي كه بر حصيري نماز مي گزارد».
2- گفتار و رفتار صحابه و تابعان پيامبر.
جابر بن عبدالله انصاري مي گويد: «كُنتُ اُصلي الظُّهر مع رسول الله (ص) فآخذ قبضة من الحصاء لتبرد في كفي أضعها لجبهتي أسجد عليها لشدة الحر؛ (5) با پيامبر گرامي نماز ظهر مي گزاردم، مشتي سنگريزه برگرفته، در دست خود نگه داشتم تا خنك شود و به هنگام سجده بر آن ها پيشاني گذاردم و اين به خاطر شدت گرما بود».
سپس راوي مي افزايد: اگر سجده بر لباسي كه بر تن داشت جايز بود، از برداشتن سنگريزه ها و نگهداري آن ها، آسان تر بود.
ابن سعد (متوفاي 209) در كتاب خود «الطبقات الكبري» چنين مي نگارد: «كان مسروق إذا خرج يخرج بلبنة يسجد عليها في السفينة؛ (6) مسروق بن اجدع، به هنگام مسافرت، خشتي را با خود بر مي داشت تا در كشتي بر آن سجده نمايد».
مسروق بن اجدع، از تابعين و از اصحاب ابن مسعود بود .صاحب «الطبقات الكبري» وي را جزء طبقه اول از اهل كوفه پس از پيامبر از كساني كه از ابوبكر و عمر و عثمان و علي (ع ) و عبدالله بن مسعود، روايت نموده اند، به شمار آورده است.
اين سخن روشن، هم بي پايگي گفتار كساني را كه همراه داشتن قطعه اي تربت را شرك و بدعت مي¬پندارند، اثبات مي¬كند . معلوم مي¬گردد كه پيشتازان تاريخ اسلام نيز، بدين كار مبادرت مي ورزيدند. (7)
ثابت مي کند که سجده برفرش ولباس جايز نبوده است .اگر نه اصحاب نياز نداشتند که در مسافرت خشت و سنگ را درکشتي براي سجده با خود ببرند يا در هوائي گرم ريگ داغ را سرد کنند تا سجده نمايند.
نافع مي گويد: «إن ابن عمر كان إذا سجد و عليه العمامة يرفعها حتي يضع جبهته بالارض؛ (8) عبدالله بن عمر به هنگام سجده، دستار خود را بر مي داشت تا پيشاني خود را بر زمين بگذارد».
رزين مي گويد: «كَتب إلي علي بن عبدالله بن عباس (رض)أن ابعث إلي بلوح من أحجار المروة أسجد عليه؛ (9) علي بن عبدالله بن عباس به من نوشت: لوحي از سنگ هاي كوه مروه را براي من بفرست تا بر آن سجده نمايم».
3- نهي صريح پيامبر از سجده بر عمامه و دستار:
محدثان اسلامي رواياتي را آورده اند حاكي از آن كه پيامبر كساني را كه به هنگام سجده، گوشه دستار خود را بين پيشاني خود و زمين قرار مي دادند، نهي نموده است.
صالح سبايي مي گويد: «إن رسول الله (ص) رأي رجلاً يسجد بجنبه و قد اعتم علي جبهته فحسر رسول الله (ص)جبهته؛ (10) پيامبر گرامي، شخصي را در حال سجده كنار خود مشاهده فرمود، در حالي كه بر پيشاني خود، دستار بسته بود، پيامبر عمامه را از پيشاني وي كنار زد».
عياض بن عبدالله قرشي مي گويد: «رأي رسول الله (ص) رجلا يسجد علي كور عمامة فأومأ بيده: إرفع عمامتك و أومأ إلي جبهته؛ (11) رسول خدا مردي را در حال سجده مشاهده فرمود كه بر گوشه عمامه خود سجده مي نمود، به وي اشاره كرد كه دستار خود را بردار، و به پيشاني او اشاره فرمود».
از اين روايات نيز به روشني معلوم مي¬گردد كه لزوم سجده بر زمين، در زمان پيامبر ،امري مسلم بود ، تا جايي كه اگر يكي از مسلمانان، گوشه دستار خود را روي زمين قرار مي داد تا پيشاني خود را بر زمين نگذارد، مورد نهي رسول خدا قرار مي¬گرفت.
4- روايات معصومين عليهم السلام.
پيشوايان معصوم شيعه كه بنا بر حديث ثقلين ـ قرين جدا ناپذير قرآن و از سوي ديگر اهل بيت پيامبرند، در سخنان خود به اين حقيقت، تصريح نموده¬اند که سجده بر چيزهايي که خوراکي و پوشاکي باشد جايز نيست.
در روايتي که هشام از امام صادق عليه السلام نقل نموده است مي خوانيم:
« قَالَ هِشَامُ بْنُ الْحَكَمِ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَخْبِرْنِي عَمَّا يَجُوزُ السُّجُودُ عَلَيْهِ وَ عَمَّا لَا يَجُوزُ قَالَ السُّجُودُ لَا يَجُوزُ إِلَّا عَلَى الْأَرْضِ أَوْ عَلَى مَا أَنْبَتَتِ الْأَرْضُ إِلَّا مَا أُكِلَ أَوْ لُبِسَ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ مَا الْعِلَّةُ فِي ذَلِكَ قَالَ لِأَنَّ السُّجُودَ خُضُوعٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا يَنْبَغِي أَنْ يَكُونَ عَلَى مَا يُؤْكَلُ أَوْ يُلْبَسُ لِأَنَّ أَبْنَاءَ الدُّنْيَا عَبِيدُ مَا يَأْكُلُونَ وَ يَلْبَسُونَ وَ السَّاجِدُ فِي سُجُودِهِ فِي عِبَادَةِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَلَا يَنْبَغِي أَنْ يَضَعَ جَبْهَتَهُ فِي سُجُودِهِ عَلَى مَعْبُودِ أَبْنَاءِ الدُّنْيَا الَّذِينَ اغْتَرُّوا بِغُرُورِهَا وَ السُّجُودُ عَلَى الْأَرْضِ أَفْضَلُ لِأَنَّهُ أَبْلَغُ فِي التَّوَاضُعِ وَ الْخُضُوعِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛(12)
هشام بن حكم مي گويد: از امام صادق (ع) درباره آنچه سجده بر آن ها صحيح است پرسيدم، حضرت فرمود: سجده تنها بايد بر زمين و آنچه مي روياند ـ جز خوردني ها و پوشيدني ها ـ انجام گيرد. گفتم: فدايت گردم، سبب آن چيست؟ فرمود: سجده، خضوع و اطاعت براي خداوند است . شايسته نيست بر خوردني ها و پوشيدني ها صورت پذيرد: زيرا دنياپرستان، بردگان خوراك و پوشاكند، در حالي كه انسان به هنگام سجده، در حال پرستش خدا به سر مي برد، پس سزاوار نيست پيشاني خود را بر آنچه كه معبود دنياپرستان خيره سر است، قرار بدهد. سجده نمودن بر زمين، بالاتر و برتر است؛ زيرا با فروتني و خضوع در برابر خداي بزرگ، تناسب بيش تري دارد».
از مجموع دلايل ياد شده، به روشني معلوم گرديد كه نه تنها روايات اهل بيت ، بلكه سنت رسول خدا و رفتار صحابه و تابعان حضرت، بر لزوم سجده بر زمين و آنچه از آن مي رويد (مگر خوردني ها و پوشيدني ها) گواهي مي دهد.
اگر سجده بر لباس و فرش جايز بود، اصحاب در برخي موارد مجبور نبودند که از سنگ و ريگ و خشت استفاده کنند . اگر جايز بود ،پيامبر از فاصله شدن دستار بين زمين و پيشاني منع نمي کرد.

پي نوشت¬ها:
1. كنزالعمال، ج7، چ حلب، ص 465، ح 19809، كتاب الصلوه، السجود و مايتعلق به.
2. احكام قرآن، (جصاص حنفي)، ج3، ص209، چ بيروت، باب السجود علي الوجه.
3. سنن بيهقي، ج2، ص421، كتاب الصلوه ،باب الصلوه علي الخمره.
4. همان.
5. همان، ج1، ص439، كتاب الصلوه، باب ما روي في التعجيل بها في شده الحر.
6. الطبقات الكبري، ج6، ص79، چ بيروت، در احوالات مسروق ابن اجدع.
7. سيرتنا، علامه اميني.
8. سنن بيهقي، ج2، ص105، چ 1 (حيدرآباد دكن)، كتاب الصلوه، باب الكشف عن السجده في السجود.
9. ازرقي، اخبار مكه، ج3، ص151.
10. سنن بيهقي، ج2، ص105.
11. همان.
12. من‏لايحضره‏الفقيه،‏ج 1 ،ص 272 باب علة النهي عن السجود على المأكول .

پرسش: چرا بعد از اتمام نماز و پايان سلام بايد به چپ و راست رو نماييم ؟
پاسخ: در مورد نگاه به طرف چپ و راست بعد از سلام، دليلي بر آن نيافتيم، اما در هنگام سلام نماز نگاه و تمايل صورت به طرف راست و چپ وارد شده است. (1)
پي نوشت:
1. وسائل‏الشيعة ج 6 ص 419- بَابُ كَيْفِيَّةِ تَسْلِيمِ الْإِمَامِ وَ الْمَأْمُومِ وَ الْمُنْفَرِدِ وَ مَنْ يُسْتَحَبُّ قَصْدُهُ بِالسَّلَامِ .

پرسش: شروع مذهب تشيعه از چه زماني بود؟
پاسخ: شيعه در لغت به معناى پيرو و يارى دهنده است، اما در اصطلاح بدين معنا است كه كسى به امامت و خلافت بلافصل على(ع) معتقد باشد. شيعيان بر اين عقيده‏اند كه مرجعيت سياسى و دينى و علمى بعد از پيامبر(ص) بر دوش امام على (ع) و سپس بر عهده فرزندان معصومش است .بر اين عقيده‏اند كه امامت او از طريق نص جلى يا خفى ثابت شده و امامت حق او و فرزندان او است. (1)
پيامبر(ص) در تفسير آيه «اولئك هم خير البريه»(2) خطاب به على(ع) فرمود: «انت و شيعتكم يوم القيامه راضين مرضيين؛(3) تو و شيعيان تو در روز قيامت از خدا خشنودند و خدا از آنان خشنود است».
نيز فرمود: «ان هذا و شيعته لهم الفائزون يوم القيامه؛(4) على و شيعيانش در روز قيامت پيروز و سعادتمندند».
در زمان پيامبر چهار نفر از صحابه، سلمان، ابوذر، مقداد و عمار ياسر به عنوان شيعه على شناخته مى‏شدند.(5) برخى از علما همانند سيد على خان شيرازى و سيد محسن امين جبل عاملى بسيارى از صحابه را نام برده‏اند كه اين‏ها شيعه على بودند. (6) بعد از صحابه در ميان تابعين (نسل بعد از صحابه) شيعيان به قدرى زياد شدند كه به قول «ذهبى» در «ميزان الاعتدال» در ميان تابعين تشيع به حدى افزون شده بود كه اگر اين‏ها نبودند، آثار پيامبر (ص) نابود شده بود.(7)
بعد از رحلت پيامبر(ص) دو تفكر در حوزه سياست اسلامى در برابر يكديگر قرار گرفت:
يكى تفكر خلافت است كه در سقيقه بنى ساعده و با در دست گرفتن قدرت سياسى توسط ابى بكر سر درآورد،
ديگرى تفكر شيعى يا تفكر امامت است كه با تمسك به حديث ثقلين و غدير به امامت امام على(ع) باور داشتند.
اين دو تفكر با فراز و نشيب‏هاى‏ گوناگون تا به امروز به حيات خويش ادامه داده است. بنابراين انشعاب اوليه شيعه و اهل سنت به زمان رحلت پيامبر بر مي گردد.
در تفکري که از سقيفه برخاسته بود، در آغاز به آن عنوان تسنن و مکتب اهل سنت داده نشده بود. عنوان اهل سنت و سني بعداً و از دوره خلافت عثمان به بعد پديد آمد ؛ چرا که در شوراي شش نفره¬اي که عمر براي جانشيني انتخاب نموده بود و رياست آن را به عبد الرحمان بن عوف داده بود، در آن جا عبدالرحمان بن عوف نخست به امام علي (ع) رو کرد و گفت : مي خواهم با تو بيعت کنم با اين شرايط که به کتاب خدا قرآن و سنت پيامبر و به سنت دو خليفه گذشته يعني ابو بکر و عمر وفادار باشي.
حضرت در پاسخ فرمود: به دو شرط اول و دوم يعني به قرآن و سنت پيامبر وفادارم و خودم را متعهد مي دانم که به آن دو پايبند باشم. اما شرط سوم يعني سنت ابوبکرو عمر را قبول ندارم ؛ بدين جهت عبدالرحمان بن عوف با امام علي (ع) بيعت نکرد.
او سپس به عثمان پيشنهاد کرد و عثمان پذيرفت. با اين پذيرش سنت ابوبکر و به ويژه سنت عمر در زمره مصادر اسلام شناسي قرار گرفت . کم کم به آناني که پذيراي اين کار بودند، سني اطلاق شد ؛ بنا بر اين اهل سنت و مذهب سني بدان مناسبت و بعدا پديد آمد. اين گروه از اين كه قرن‏هاى متمادى قدرت سياسى را در اختيار خويش داشتند، از جهت تعداد پيروان، مقام اول را دارند. خود اين گروه اهل سنت به فرقه ها و مذاهب گوناگوني منشعب شدند.(8)
پينوشت‏ها:
1. توضيح الملل، ج 1، ص 191.
2. بينه (98) آيه 7.
3. سيوطى، تفسير در المنثور، ج 8، ص 538.
4. همان.
5. اعيان الشيعه، سيد محسن امينى، ج 1، ص 20.
6. همان، ص 29.
7. همان، ص 30.
8. مبلغى، اديان و مذاهب جهان، ج 3، ص 1185 - 1197.

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
آري اين حديث در مقدمه صحيفه سجاديه به نقل از امام صادق عليه السلام آمده است . جز اين چندين حديث در اين موضوع وارد شده که شيخ حر عاملي در "کتاب الجهاد" از وسايل الشيعه ،باب 13 تحت عنوان:"حکم الخروج بالسيف قبل قيام القائم" باز کرده و در آن باب 17 روايت آورده است.
عالمان اين احاديث را بررسي کرده اند و آن ها را به چند جهت ناظر شمرده اند از جمله:
1.اشاره به قيام هايي است که به عنوان امامت و خلافت رسول خدا بر پا مي شوند . قيام کننده مدعي است که خليفه منصوب پيامبر است در حالي که خليفه منصوب رسول خدا نيست.اين قيام ها همه باطل است و بر گمراهي مي باشد.
2.اين روايات در مقام بيان حق بودن يا نبودن اين قيام ها نيست بلکه خبر غيبي از به پيروزي نهايي نرسيدن اين قيام ها است ، گر چه حق بوده و نتايج زيادي به همراه داشته باشند.
3. ممکن است منظور امام اين باشد که ما امامان دوازده گانه به پيروزي نهايي نمي رسيم . قيام ما بر فرض وقوع شکست خواهد خورد . پيروزي نهايي فقط در تقدير امام زمان است ،ولي قيام هاي شيعيان در بلاد مختلف را ناظر نيست.
و...(1)
در هر حال قيام هايي که براي امر به معروف و نهي از منکر بوده و در صدد پياده کردن احکام اسلام در عرصه هايي از جهان باشند ، حق هستند ،خواه به پيروزي برسند و خواه مغلوب شوند و شکست بخورند .شرکت کنندگان در اين قيام ها ماجورند . قيام و نهضت و انقلاب اسلامي از قيام هايي بود که براي امر به معروف و نهي از منکر و پياده کردن حکومت اسلامي تحقق يافت . به خواست خدا به پيروزي رسيد . کساني که در اجابت دعوت خالصانه امام به انقلاب پيوستند و الان هم براي تداوم آن بر مدار حق و اسلام ناب تلاش مي کنند، ماجور بوده و هستند.
اين روايات هر قيام و انقلابي را محکوم نمي کند و باطل نمي شمارد . ادله قطعي و فراوان از قرآن و روايات وجود دارد که بر عالمان و مردم مسلمان لازم است براي امر به معروف و نهي از منکر و اقامه دين حق در حد مقدور قيام کنند .اجر چنين قيام کنندگاني محفوظ است .(1)
پي نوشت:
1. براي اطلاع کامل از اين روايات و مفاد و معناي دقيق تک تک آن ها به کتاب "ولايه الفقيه "، آيت الله منتظري، ج1،ص205-256 مراجعه کنيد.