چگونگی تعلیم دعای کمیل از حضرت خضر و اعتراف به گناه معصوم در دعا

پاسخ:

اولاً: پيرامون دعاي كميل گفته‌شده كه اين دعاي خضر بوده كه حضرت به كميل تعليم داده است نه این‌که خود حضرت از خضر تعلیم‌یافته است.
ثانیاً: برفرض اينكه امیرالمؤمنین (ع) از كسي همچون خضر دعايي بياموزد به معناي افضل و اعلم بودن خضر نخواهد بود. چنانچه در روايات داريم كه پيامبر خاتم (ص) گاه از جبرئيل مطلبي را می‌آموخت؛ اما قطعاً پيامبر از جبرئيل اعلم و افضل بوده است چون‌که ارتباط با عالم غيب و دريافت معارف الهي گاه باواسطه صورت می‌پذیرد و از طريق واسطه به انبیاء و اولياء می‌رسد و اين بدان معنا نيست كه واسطه‌ها از جهت مقام بالاتر هستند.
این‌گونه مناجات كردن و عرض حال نمودن در پيشگاه پروردگار يك نوع اقرار است و اظهار عقايد است. اقرار به اينكه اختيار و انتخاب‌های ما انسان‌ها پيچيده در مقدرات الهي است. هيچ فعلي از ما رخ نمی‌دهد. چه خوب و چه بد الا اينكه در مجراي تقديرات الهي رقم می‌خورد. درواقع هنگامی‌که انسان با اختيار تمام خود مقدمات يك فعلي را فراهم كرده و اسباب علل يك معلولي را تكميل می‌کند چه اينكه معلول عمل خيري باشد و چه شري همه اين مراحل در ظرف مقدرات الهي رقم می‌خورد اگر خدا اراده نمی‌کرد كه دست‌وبال بشر در تمام اين مراحل باز باشد هیچ‌گاه مقدمات فعلش به نتيجه نمی‌رسید. درنتیجه اين اظهار و اقرار فرار از عمل نيست و متهم كردن مقدرات خدا نيست. بلكه اقرار به توحيد است و این‌که خدايا تو در همه حال باتدبیری كه در نظام احسن به جريان انداخته‌ای به من فرصتي داده‌ای تا به كمالات خود نائل آيم ولي من با عمل اختياري خود در همين مجري تقصير کرده‌ام.
اما پيرامون پرسش آخر بايد گفت:
اولاً: در عبارت دعا، نسخه بدلي وجود دارد كه می‌فرماید: «فلک الحجه علی فی جمیع ذلک» يعني بجاي حمد كلمه «حجة» آمده است در اين صورت معني واضح و روشن است معناي عبارت: خدايا در جميع اين حالات تو علیه من حجت داري و من هيچ دليل حجتي براي اين تقصيرات ندارم.
ثانیاً: برفرض اينكه كلمه «الحمد» در دعا آمده باشد معنا این‌گونه خواهد بود: در این‌که خداوند اين مقام و منزلت را دارد كه در همه اين حالات آگاه به حال ما بوده است حضرت را وا‌داشته است كه ابتدا پروردگار را تحمید و سپاس گويد آنگاه به عذرخواهی و اقرار به تقصير بپردازد.