انسان ها يا عبد و برده شيطان هستند و بلكه خود، شيطان بزرگي شده اند كه مشركان و كافران و امامان كفر گشته اند(1) يا به خدا ايمان آورده، ولي هنوز گاهي پيرو نفس و شيطان مي شوند(2) و جمعي هستند كه بر ايمان فطري و ايمان وحياني پاي فشرده و از خلوص قلب به خدا پناه برده و از خداوند كمك طلبيده اند تا آنان را از لغزيدن به دام شيطان و هوا و هوس باز بدارد و خداوند هم آنان را در پناه خود گرفته و نوراني ساخته و طبيعي است كه نه شيطان به گمراه كردن چنين كساني طمع دارد و نه آنان به غير خدا توجهي دارند.(3) مخلصين فقط پيامبر و امامان نيستند. البته آنان به بالاترين درجه ايمان و اخلاص رسيده اند. ولي امروز هم هر كس بر ايمان فطري و ايمان وحياني پاي بفشرد و مطيع امر خدا باشد و خود را به خدا بسپارد و در كنف حمايت خدا قرار گيرد، خدا او را پناه داده و از او دفاع مي كند و شيطان از او نااميد مي گردد.

اما مؤمناني كه گاهي توسط شيطان به زمين زده مي شوند، چنانچه توبه كنند و از شيطان روگردانده و به خدا متوجه شوند، خداوند آنان را مي پذيرد و كمك مي كند.(4) و با توجه به توبه انسانهاي، شيطان در گمراه گري غالب انسان ها شكست خورده است. زيرا غالب آنها بر درجاتي از ايمان بوده و از بسياري از لغزش هاي خود توبه كرده و رنگ بندگي خدا بر رنگ بندگي شيطان در آنها غلبه دارد. اگر شيطان مي توانست غالب انسانها را به بردگي گرفته و بر بردگي خود از اين دنيا ببرد، آن گاه پيروز شده بود.

پي نوشت ها:

1. توبه(9) آيه 12؛ قصص(28) آيه 41.

2. آل عمران(3) آيه 155.

3. حجر(15) آيه 40؛ يوسف(12) آيه 24.

4. ر. ك: آيات توبه از جمله: مريم(19) آيه60؛ فرقان(25) آيه70.