جمع

شيطان از ماده "شطن" به معناي انحراف از حق است

شيطان از ماده "شطن" به معناي انحراف از حق است و شيطان مصداق كامل با حق در افتادن و در مقابل حق قد علم كردم است. 

اين مفهوم شيطان است كه مي تواند مصداقش جن يا انسان باشد.

براي اين مفهوم سه مصداق در قرآن ذكر شده :

1 . ابليس كه همان "الشيطان الرجيم" است:

«إِنِّي أُعيذُها بِكَ وَ ذُرِّيَّتَها مِنَ الشَّيْطانِ الرَّجيمِ؛ (1) او و فرزندانش را از (وسوسه‏ هاي) شيطان رانده شده، در پناه تو قرار مي‏دهم».

منظور از شيطان رجيم كه در اينجا مادر مريم او و ذريه اش را از شرّ وي به خدا پناه مي دهد ، و در هر جاي قرآن كه ذكر شده، شيطان جن و "ابليس" است كه مظهر عصيان در برابر حق مي باشد.

2. شيطان هاي جني كه ظاهرا ذريه و لشكر ابليس هستند:

«فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ كانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ أَ فَتَتَّخِذُونَهُ وَ ذُرِّيَّتَهُ أَوْلِياءَ مِنْ دُوني‏ وَ هُمْ لَكُمْ عَدُوٌّ بِئْسَ لِلظَّالِمينَ بَدَلا ؛ (2) همگي سجده كردند جز ابليس- كه از جن بود- و از فرمان پروردگارش بيرون شد آيا (با اين حال،) او و فرزندانش را به جاي من اولياي خود انتخاب مي‏كنيد، در حالي كه آنها دشمن شما هستند؟! (فرمانبرداري از شيطان و فرزندانش به جاي اطاعت خدا،) چه جايگزيني بدي است براي ستمكاران!».

2. شيطان هاي انساني كه مريدان و ياوران ابليس و ذريه او مي باشند:

«وَ إِذا لَقُوا الَّذينَ آمَنُوا قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلَوْا إِلي‏ شَياطينِهِمْ قالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ؛ (3) و هنگامي كه با شيطان هاي خود خلوت مي‏كنند، مي‏گويند: «ما با شمائيم! ما فقط (آن ها را) مسخره مي‏كنيم».

اين شياطيني كه منافقان به هنگام خلوت با آن ها ، خود را مسخره كننده مؤمنان معرفي مي كنند، شياطين انساني هستند؛ يعني همان رهبران نفاق و گمراهي.

بنا بر اين شيطان يك مفهوم است كه مصداق هاي مختلفي مي تواند داشته باشد كه هم از جن هستند و هم از انسان ها و جمع آن شياطين است.

پي نوشت ها:

1. آل عمران (3) آيه 36.

2. كهف (18) آيه 50.

3. بقره (2) آيه 14.

در مائده آیه 54 آمده است «انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکاة و هم راکعون» معنا: تنها سرپرست شما خدا و رسول خدا و آنهایی هستند که ایمان آورده اند; آنان که نماز را بر پا داشته و در حالی که رکوع می کنند زکات می دهند.

مگر دراین (.الذین .یقیمون. راکعون ) جمع است اما حضرت علی که یک نفر بوده است؟

پاسخ:
استعمال لفظ جمع براي مفاهیمی که مصداق خارجي اش مفرد و یکی است، در ادبيات عرب بسيار فراوان می باشد؛ مثلاً قرآن مي گويد: «الذين قال لهم الناس ان الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم».(1)
بنا بر روايات فراوان، گوينده فقط نعيم بن مسعود اشجعي بود؛ اما تعبیر آیه به صورت جمع آمده است.
در آیه مباهله نیز سخن از "انفس، نساء و ابناء" است که هر سه جمع هستند. جمع بر حداقل سه نفر گفته می شود و حال آن که مراد از "انفس" فقط علی بن ابی طالب (علیه السلام) و مراد از "ابناء" فقط حسن و حسین و مراد از "نساء" فقط فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بود.
موارد اين گونه در قرآن و ادبيات عرب فراوان است و علماي عرب، وجوهي براي آن ذکر کرده اند.(2)

پی نوشت ها:
1. آل عمران(3) آیه 173.
2. رهبري امام علي(ع) در قرآن و سنت، ص283-287.