با سلام
آيا در عالم خلقت زيبايي و زشتي وجود دارد يا اينكه خداوند متعال همه چيز را زيبا آفريده ولي ما آنها را زشت و زيبا تلقي مي كنيم . و اگر اين معنا درست نيست پس تفاوت هاي ظاهري بين انسانها و حتي حيوانات و گياهان چگونه تبيين ميشود؟
براي تشخیص زشتی و زیبایی این عالم دو نوع نگرش وجود دارد نگاه اول آن است که فارغ از مقایسه موجودات با یکدیگر، به هر موجودی مستقلاً نگاه کرده و خیر و شر و یا زشتی و زیبایی را براساس آن بسنجیم حال در این نگاه تمام موجودات به لحاظ اصل وجود خیر و زیبا می باشند. آن چنانکه خداوند در سوره سجده می فرماید" الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ"(1) آن خدايى كه هر چيزى را به نيكوترين وجه خلق كرد"براین اساس تمام موجودات از آن جهت که مخلوق خدا بوده و هر کدام مستقلاً در نظر گرفته شود، داراى جهت حسن و زیبا هستند
اما نگاه دوم آن است موجودات این جهان با یکدیگر مقایسه شود حال با این نگاه، زیبایی و زشتی زمانی معنا پیدا می کند که موجودات را با یکدیگر مقایسه کرده و ظواهر و خصوصیات هر یک را با دیگری بسنجیم که بر این اساس، آنچه مطابق طبع و میل ما انسانها است زیبا و سائر موجودات زشت تلقی می شوند به عبارت دیگر روح انسان دارای یک نوع خواستاری هماهنگی میان خود و جهان خارجی می باشد اگر یک نمود خارجی دارای کیفیتی باشد که با روح انسان و اندوخته های آن هماهنگی داشته باشد، آن نمود خارجی زیبا جلوه خواهد کرد و اگر یک پدیده خارجی از هماهنگی با روح و محتویات آن دور باشد، به همان اندازه دوری زشت جلوه خواهد کرد.
لذا زشتی و زیبایی از امور اعتباری و تابع میل و نفس موجودات است و چه بسا همان موجودی که نزدیکی زیبا تلقی می شود نزد دیگری زشت تلقی شود و یا موجودی که انسانها آن را زشت می پندارند، نزد سائر موجودات زیبا بوده و یا احیاناً همان موجود، ما انسانها را زشت دانسته و خود را از زیباترین موجودات عالم بداند و یا مثلاً در حادثه ای طبیعی که فرد ضرر و زیانی دیده، آن را زشت پندارد و حال آنکه همین حادثه برای مجموع عالم خیر بوده و منشا آثار و برکات فراوانی است
براین اساس زشتی و زیبایی نیز مانند همه امور اعتباری دیگر، از اوصاف و عناوینی است که بر موضوعات و افعال عارض شده و ظرف ثبوت آنها، اعتبار و نیاز اجتماعی است و به همین منظور میزان قضاوت برای زیبایی و یا زشتی در موجودات مختلف، متفاوت است(2) که البته با توجه به نظام علی و معلولی موجود در عالم، هر معلول دارای علتی خاص بوده که بر اساس آن تفاوتهای موجود شکل می گیرد مثلاً یکی از عوامل موثر در شکل ظاهری افراد وراثت است. لذا طبیعی است که مثلاً از انسان سیاه پوست فرزندی سیاه متولد شده و ... و چنین تفاوتهایی در نظام عالم برای شناسایی افراد و ...الزامی است. آنچنانکه خداوند در سوره حجرات می فرماید"يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثى وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا"اى مردم! ما شما را از يك مرد و زن آفريديم و شما را تيرهها و قبيلهها قرار داديم تا يكديگر را بشناسيد"
پي نوشت ها:
1.سجده(32) آيه 7 .
2.ر.ک موسوى همدانى، ترجمه المیزان، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه، قم 1374 ش، ج 7 ،ص 410.
3.حجرات(49)آیه 13.
