آیا در آفرینش انسان خود انسان نیز دخیل بود؟یعنی ما خودمان خواستیم که آفریده شویم؟ما آمدیم که فقط به آن جهان روانه شویم؟یا به قرب ربوبی برسیم؟چون خدا ما را خلق کرد باید او را ستایش کنیم یا چون ما عاشق معبودمان هستیم؟
پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
قبل از آفرينش ما نبوده ايم كه در خلقت و به وجود آمدن خودمان نقشي داشته باشيم. بنا بر اين در به وجود آمدن خود نقشي نداشته ايم اما اين كه هدف از خلقت ما انسان ها چه بوده است؟
در مورد فلسفه آفرينش انسان ديدگاههاي مختلفي وجود دارد:
1ـ عرفا معتقدند چون خداوند اراده نموده از خفا بيرون آيد و جمال اسما و صفات خود را در اشيا و افراد مشاهده نمايد، پس در جهان و انسان ظهور و تجلي نمود و دست به خلقت آنان زد، پس هدف خداوند از آفرينش انسان و ساير پديدهها ظهور و تجلي است. (1)
2- فلاسفه اسلامي گفتهاند: چون خداوند داراي همه كمالات است و هيچ نقصي در او نبوده و بي نياز مطلق است، هيچ گونه كمبودي ندارد تا بخواهد با آفرينش جهان يا انسان، آن را جبران نمايد و يا سودي از آفرينش عالم و آدم نصيب او شود. خداوند چون كامل است، لازمه كمالش فياضيت و بخشندگي است، پس بايد فيض بخشي و بخشندگي كند، در نتيجه بايد جهاني زيبا و كامل بيافريند. بنابراين صدور وجود و هستي از خداوند واجب است.(2)
3- ديدگاه قرآن: در يكي از آيات قرآني به صراحت هدف از خلقت انسان، عبوديت و بندگي خدا ذكر شده است: "و ما خلقتُ الجنّ و الإنس إلا ليعبدون".(3)
البته منظور از عبوديت تنها به جا آوردن نماز و روزه نيست، زيرا اينها جزئي از عبادتاند، بلكه مراد، تسليم و اطاعت بي چون و چرا از خدا به منظور تقرّب به او و رسيدن به وجود لايتناهي است. امام صادق(ع) ميفرمايد: "خداوند بندگان را نيافريد مگر براي اين كه او را بشناسند و چون شناختند، عبادتش نمايند و چون عبادت كنند، از بندگي غير او بي نياز ميشوند".(4)
البته قرآن مجيد در اين باره تعبيرات مختلفي دارد. در يك آيه هدف از خلقت انسان را امتحان ميداند.(5)
در آيه ديگر علم از قدرت و دانش خداوند ذكر شده،(6) در آيه ديگر رحمت الهي هدف اصلي آفرينش انسان قلمداد شده است.(7) ميتوان گفت هدف اصلي همان عبوديت است و مسئله دانش و امتحان هدف متوسط به شمار ميروند. البته چون انسان گل سر سبد موجودات است، جهان براي او خلق شده است، همان طوري كه قرآن ميفرمايد: "خلق لكم ما في الارض جميعاً".(8)
بنابراين خداوند هدف را براي ما مشخص نموده است.
پي‌نوشت‌ها:
1. سيد حسن ابراهيميان، انسانشناسي، ص 115 و 114.
2. همان، ص 116 و 115، با تلخيص.
3. ذاريات (51) آيه 56.
4. الميزان، ج 18، ص 360، چاپ بيروت.
5. ملك (67) آيه 2.
6. طلاق (65) آيه 12.
7. هود (11) آيه 119.
8. بقره (2) آيه 29.
