پاسخ:

مقدمه

دغدغه و نگرانی انسان برای ازدواج امری کاملاً طبیعی و در راستای پاسخ به نیازهای اوست. توجه و تمرکز بر مسئله ازدواج به‌خودی‌خود بد نیست؛ اما درعین‌حال نباید عامل اختلال در زندگی انسان شود. ازدواج در اسلام امر بسیار مهمی تلقی می‌شود به‌گونه‌ای که در آموزه‌های دینی معیارها و ملاک‌های اساسی برای آن در نظر گرفته شده است. چنانچه ما بخواهیم در امر ازدواج موفق باشیم لازم است به توصیه‌های اسلام در این زمینه دقت و توجه لازم را داشته باشیم. در مسئله ازدواج درعین‌حال که باید از وسواس در انتخاب اجتناب کرد و خیلی سخت‌گیری ننمود درعین‌حال نباید همه‌چیز را سرسری گرفت.

متن اصلی پاسخ

ازجمله معیارهای مهم ازدواج، داشتن ایمان و حسن خلق است. در روایات متعددی به اصل ایمان و اخلاق اشاره شده است. اصالت خانوادگی نیز از دیگر شرایط مهم و مؤثر در ازدواج به‌حساب می‌آید و منظور از اصالت، نجابت و پاکی خانواده است. علاوه بر معیار‌هایی که ذکر شد، همتا بودن دختر و پسر از دیگر شرایط مهم ازدواج است. باتوجه‌به آنچه گفته شد وظیفه انسان این است که در امر ازدواج به تمام ملاک‌ها و معیارهای مهم و اساسی توجه نموده و با تحقیق و بررسی در رابطه با این ملاک‌ها، به‌درستی تصمیم بگیرد. بعد از تحقیق و بررسی و مشورت، چنانچه نظر دختر نسبت به خواستگار، مثبت بود و خواستگار دارای ملاک‌ها و معیارهای مذکور بود، این انتخاب انتخابی درست تلقی می‌شود؛ اما چنانچه شخص موردنظر شرایط و معیارها و ملاک‌های مناسب را برای ازدواج نداشت، چنین انتخابی انتخاب نادرست محسوب می‌شود و اگر چنین ازدواجی صورت نگیرد فرد نباید ناراحت و مضطرب گردد.

راهکارهای ایجاد گشایش در امر ازدواج

1. ریشه‌یابی موانع

در وهله اول باید علت عدم موفقیت در امر ازدواج بررسی شود. گاهی عملکرد خود شخص یا خانواده و اطرافیان منجر به این مسئله می‌شود. گاهی وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی و یا حتی عوامل خانوادگی و تربیتی به‌عنوان موانع ازدواج مطرح می‌گردند که بعضاً کنترل این امور از دست انسان خارج است؛ به همین دلیل لازم است نسبت به عواملی که قابلیت تغییر آن‌ها در دست ماست کوشا باشیم و نسبت به آنچه توان تغییرش را نداریم شاکر و صبور.

توقعات بالا، درنظرگرفتن مهریه‌های سنگین، دخالت‌های بی‌مورد اطرافیان، حسادت، دشمنی و سنگ‌اندازی برخی از افراد را می‌توان با تدبیر به‌موقع مدیریت کرد و شرایط را تغییر داد.

 2. ممنوعیت سخت‌گیری

وظیفه دختران در ازدواج استفاده از نیروی عقل و به‌کارگیری آن است، بنابراین باید بجای تکیه‌کردن بر احساسات، ویژگی‌ها و ملاک‌های خواستگار را موردبررسی قرار دهند تا بتوانند انتخاب درستی داشته باشند. ایراد گرفتن‌های زیاد از خواستگاران، توقعات بالا و کمال‌گرایی افراطی طبیعتاً امر ازدواج را با سختی مواجه می‌کند. از بین معیارهای انتخاب همسر، برخی سلیقه‌ای و ذوقی است و گاهی شخص باید از معیار‌هایی که در درجه اول اهمیت نیستند چشم‌پوشی کند. بلندپروازی و رؤیاپردازی در امر ازدواج می‌تواند مشکل را دوچندان کند. به دنبال بهترین فرد نباشید؛ بلکه مناسب‌ترین فرد را انتخاب کنید.

3. تعاملات اجتماعی

از مهم‌ترین اموری که منجر به انتخاب دختران می‌شود حضور آن‌ها در اجتماع و تعاملات اجتماعی است؛ بنابراین شرکت در فعالیت‌های دینی و مذهبی و مشارکت در فعالیت‌های گروهی و اجتماعی با رعایت حریم‌ها شانس دختران را برای برگزیده شدن در امر ازدواج بالا می‌برد.

4. کسب مهارت

قبل از فرایند شناخت لازم است تا دختر و پسر دررابطه‌با مؤلفه‌هایی همچون ارتباط مؤثر، گوش دادن فعال، بیان خواسته‌ها و حل تعارضات مهارت لازم را کسب نمایند. گاهی عدم مهارت‌های ارتباطی منجر به ازدست‌رفتن فرصت ازدواج می‌گردد.

5. شناخت خویش

در پروسه ازدواج و در رویارویی با خواستگاران وقتی موفقیت حاصل نمی‌شود اگرچه تلخ، اما فرصتی دست می‌دهد تا دختر و پسر به شناخت خویشتن نائل آیند. آگاهی از نقاط ضعف و رفع آن‌ها و تقویت نقاط مثبت را می‌توان از فواید این عدم موفقیت‌ها دانست و این تهدید را به فرصتی مناسب برای تغییر خویش تبدیل نمود.

6. ارزش انسان

طبیعتاً آنچه انسان را نزد خداوند با ارزش می‌سازد تقوای اوست و نه لزوماً مجرد یا متأهل بودن. به همین دلیل لازم است تا انسان بر ارزش‌های دینی و اخلاقی پایبند بوده و در صورت عدم موفقیت در امر ازدواج یأس و ناامیدی را از وجود خود دور سازد.

7. لطف خدا

نکته مهم دیگر این‌که در دیدگاه الهی انسان باید بدین باور برسد که هرآن‌چه که در زندگی‌اش رقم می‌خورد لطف و رحمت و محبت الهی است. چه‌بسا همین تأخیر، شناخت و آگاهی شخص را از مسئله ازدواج بیشتر و عمیق‌تر کند و موفقیت او را چندین برابر نماید.

8. امتحان الهی

توجه به امتحانات و آزمایش‌های الهی نیز دریچه دیگری است که دختران و پسران می‌توانند با نگاه‌کردن از این دریچه، صبر خود را دوچندان کنند. گاهی آدمی چیزی را به منفعت و مصلحت خویش تشخیص می‌دهد، درحالی‌که چنین نیست و گاهی چیزی را بد و شرّ می‌پندارد، حال‌آنکه روزنه رحمت الهی از همان‌جا به رویش گشوده می‌گردد. قرآن می‌فرماید: «چه‌بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال‌آنکه خیرِ شما در آن است و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال‌آنکه شرِّ شما در آن است و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید». (1)

9. توسل

دعا برای فراهم‌شدن زمینه ازدواج با همسری شایسته از کارهای مستحب و مورد تأکید دین است. توسل به حضرات ائمه اطهار علیهم‌السلام به‌ویژه امام جواد علیه‌السلام در امر ازدواج بسیار مؤثر است. برای امر ازدواج هم به توصیه حضرت آیت‌الله بهجت (ره) نماز جعفر طیّار را بخوانید. دستور این نماز در مفاتیح‌الجنان آمده است. ضمن اینکه صبر و توکل را نیز باید ضمیمة توسل کرد.

نتیجه‌گیری:

بروز هر مشکلی، به عوامل متعددی وابسته است که برخی از آن‌ها در اختیار ما و برخی دیگر، خارج از کنترل ما هستند؛ ما وظیفه داریم در برابر آنچه توانایی تغییرش را داریم اقدام نموده و شرایط را تغییر دهیم و در مقابل آنچه خارج از کنترل ماست، صبر نموده و با توکل و توسل، کار را به خداوند واگذار نماییم. آن چیزی که بر عهده ما و کار و وظیفه ما است تلاش و دعا نمودن و یقین به اجابت آن است؛ مصلحت‏ سنجی و محاسبه خیر و شر آن بر عهده رب‏العالمین است. در مسیر ازدواج نگران نباشید. خونسردی خود را حفظ کنید و از هیجانات غالب بر منطق دوری کنید و با خودکنترلی و خویشتن‌داری و توکل بر خداوند و درخواست کمک از او، خیر و صلاح خویش را به خداوند واگذار کنید. درصورتی‌که موفق به ازدواج نشدید، نباید فکر کنید که دنیا به آخر رسیده است. زندگی ما جنبه‌های دیگری هم دارد؛ کار، ورزش، هنر، تحصیل، فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی، تفریح و... که باید به آن‌ها پرداخت و این مسئله را فراموش کرد تا زمینه آن فراهم شود.

برای مطالعه بیشتر:

1. ازدواج: الگوها، معیارها و ارزش‌ها، مکارم شیرازی

2. انتخاب همسر، ابراهیم امینی

4. نکات کلیدی در ازدواج، امیرحسین بانکی

پی‌نوشت‌ها:

1. «عَسی أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ عَسی أَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»، بقره، آیه 216