پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از اعتماد و ارتباط تان با اين مرکز
دعا به عنوان يک "عبادت "مثل نماز است که هميشه و در هر حال مطلوب وپسنديده است .تأثير زيادي در قبولي اعمال ، اجابت دعا ها و در روح و روان و در افزايش معنويت انسان مي گذارد، اگر چه حاجات ويا همه حاجاتش برآورده نشود . منظورتان از تأثير گذاري دعا در همه اعمال چيست ؟ به بيان ديگر اگر منظورتان اين است که چه کار کنيم تا دعاهايي که در زمينه ها و موضوعات مختلف مي کنيم ، مؤثر باشد و به اجابت نزديک و مقرون گردد .پاسخ اين است که استجابت دعا مقدمات ،آداب و شرايط دارد 0چنان که مستجاب نشدن دعا ها علت يا عللي دارد .ممکن است موانعي جلوي استجابت را سد کرده باشد يا «راه و روش »دعا کردن و«آداب » آن را رعايت نکرده و يا مصلحتي در تأخير و يا عدم اجابت دعا وجود دارد.
اما چون مي دانيم خداوند "خير"و"صلاح"و"منفعت"و"عاقبت به خيري"بنده اش را مي خواهد ،نتيجه دعا هر چه باشد، رحمت و منفعت است.در ذيل به برخي از آداب و شرايط و موانع استجابت دعا اشاره مي شود . ليکن لازم است پيش از ذکر آن به نکات مهمي توجه کنيد .
نکات مهم:
خداوند به بندگانش وعده داده که دعاي آنان را اجابت مي کند. شکي نيست که دعاها اجابت مي شود. اما بايد توجه داشت که :
1- استجابت دعا شرايطي دارد، چنان که عدم استجابت دعا نيز معلول عوامل و موانعى است.
2- اجابت دعا به اين معني نيست که هر چيزي را که مي خواهيم، به همان شکل و به همان کيفيت و در همان زمان به ما داده شود.
اميرمؤمنان(ع) در نامه اي به فرزندش مي­فرمايد:
"دير اجابت نمودن خدا، ‌تو را نااميد نكند كه بخشش، ‌بسته به مقدار درخواست است. چه بسا در اجابت دعاي تو تأخير رخ دهد تا درخواست تو طولاني تر گردد و بخشش او كامل تر شود. چه بسا چيزي را خواسته اي، به تو نداده، ولي در عوض چيزي بهتر از آن را در دنيا به تو داده و يا در آن دنيا خواهد داد، يا بهتر آن بوده كه آن را در دنيا از تو باز دارد. زيرا چه بسا انسان چيزي را طلب نمايد كه اگر به او داده شود، ‌موجب تباهي دين و دنياي او گردد". (1)
قرآن مي فرمايد:
چه بسا چيزي را که خير مي­پنداريد، اما شر شما در آن است، چه بسا چيزي را شر مي پنداريد که خير تان در آن است .خدا مي داند و شما نمي­دانيد(2).
ممکن است به دلايل بسيار شناخته شده که اکنون جاي طرح آن ها نيست، يا به دلايل ناشناخته، حاجتي بر آورده نشود. بيمار شفا نيابد، باران نبارد، با كسي كه دوست دارد، ازدواج صورت نگيرد. صاحب فرزند نشود. مال و ثروتي که دنبالش بود، به دست نيايد و. . . اما هيچ به معناي اجابت نشدن دعا نيست.
هر دعايي اجابت مي­شود، اما چگونه، چه وقت، کجا، با چه کيفيت و در چه حالت و. . . اموري است که خداوند بر اساس خير و مصلحت بنده­اش تنظيم مي­کند.
از روايات استفاده مي شود كه هيچ دعايي بي اثر نيست. هر دعايي در دنيا و آخرت تأثير مناسب خود را دارد، پس هر دعائي به اجابت مي رسد، اما گونه هاي استجابت مختلف است.
امام سجاد(ع) مي فرمايد: "دعاي مؤمن يكي از سه فايده را دارد:
براي او ذخيره مي گردد يا در دنيا برآورده مي شود يا بلايي را كه مي خواست در دنيا به او برسد، ‌از وي دور مي کند". (3)
اگر كسي بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنيا، چه پاداشي براي او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز نا‌اميد نمي شود. امام صادق(ع) مي فرمايد:
"روز قيامت خداوند متعال مي فرمايد: اي بنده من!‌ مرا خواندي و اجابتت را به تأخير انداختم. اكنون ثواب و پاداش تو چنين و چنان است. پس مؤمن آرزو مي كند كه كاش هيچ دعايي از او در دنيا اجابت نمي­شد، براي ثواب و پاداش نيكي كه مي بيند". (4)
بنابراين توصيه مي­شود، در ضمن حفظ اعتماد و توكل به خدا، در مورد دعا و معناي آن و اجابت و معناي اجابت و. . . آگاهي و شناخت خود را بيش تر كنيد، تا اعتماد و تكيه و طلب از خدا، همراه با شناخت بيش تر و ايمان مستحكم صورت گيرد.
آداب وشرايط دعا
از نظر اسلام، دعا آدابي دارد، که موجب کمال دعا، و والايي و رفعت مرتبه و فزوني تأثيرگذاري آن مي‌شود. امام صادق (ع) مي‌فرمايد: «آداب دعا را حفظ کن . ببين چه کسي را مي‌خواني و چگونه مي‌خواني و براي چه مي‌خواني».(5)
اولين و مهم ترين شرطش آن است که دعا از سينه اي پاک وقلبي پاکيزه باشد .چنان که امير المؤمنين عليه السلام مي فرمايد :خير الدعا ما صدر عن صدر نقيّ و قلب تقيّ (6)گام اول ومهم ترين آن در پاک شدن قلب ،«توبه حقيقي »از همه گناهان است 0
شخصي از امام صادق (ع) سوال کرد: خدا در قرآن مي‌فرمايد: « ادعوني استجب لکم» ولي او را مي‌خوانيم و اجابت نمي‌شود! حضرت فرمود: «آيا خدا خُلف وعده مي‌کند؟» عرض کرد: نه، فرمود: «پس علت چيست؟» عرض کرد: نمي‌دانم. حضرت فرمود: «هر کس دستورهاي الهي را اطاعت کند و او را با شرايط و آداب دعا کند، خداوند دعايش را مستجاب مي‌کند».(7)
شخصي خدمت امام صادق(ع) عرض کرد: دو آيه در قرآن است که تأويل و معناي آن را نمي‏دانم. يکي «ادعوني استجب لکم» است، که ما هر چه دعا مي‏کنيم، اجابت نمي‏شود. حضرت فرمود: «من سر عدم اجابت دعاي تان را به شما مي‏گويم. اگر تو خدا را در آن چه دستور فرموده، اطاعت کني و آن گاه او را بخواني، دعايت را اجابت مي‏کند، ولي تو با (دستورهاي) او مخالفت کرده ، نافرماني‏اش مي‏کني. او نيز اجابت نمي‏کند. با اين حال، اگر خدا را از راهش بخواني - اگر چه گناهکار باشي - خدا دعايت را مستجاب مي‏کند».
آن شخص پرسيد: راه دعا چيست؟ فرمود: «نماز که خواندي، ابتدا تمجيد کرده، او را به بزرگي مي‏ستايي و به هر نحو که مي‏تواني، حمد و ستايش مي‏کني، سپس بر پيامبر(ص) و آلش درود مي‏فرستي و به تبليغ رسالتش گواهي مي‏دهي، بر ائمه هدي سلام مي‏دهي، آن گاه نعمت‏هاي خدا را بر خود مي‏شماري و او را به خاطر آن ها ستايش و شکر مي‏کني. بعد به گناهان خود يکايک اعتراف مي‏کني . هر کدام را که به ياد داري، اقرار مي‏نمايي. هر کدام را به خاطر نداري، به طور سربسته به زبان مي‏آوري .از همه گناهان به درگاه خدا توبه مي‏کني . تصميم مي‏گيري که ديگر گناه نکني .از روي پشيماني و صدق نيت و خلوص، و در بيم و اميد از آن ها استغفار و طلب آمرزش مي‏کني، سپس مي‏گويي:
«اللهم اني أعتذر اليک من ذنوبي و استغفرک و أتوب اليک .فأعنّي علي طاعتک و وفّقني لما اوجبت علي من کلّ ما يرضيک .فانّي لم أر أحداً بلغ شيئاً من طاعتک إلاّ بنعمتک عليه قبل طاعتک ، فأنعم علي بنعمة أنالُ به رضوانک و الجنةَ».
بعد از رعايت اين مراتب، حاجت خود را بخواه، که اميدوارم خدا نااميدت نکند و حاجتت را برآورد».(8)

پي‌نوشت‌ها:
1. نهج البلاغه، خطبه 31.
2. بقره (2)آيه 216.
3. تحف العقول، ص202.
4. تفسير نمونه، ج 11، ص 101، پاورقي
5. بحارالانوار، ج 90، ص 322.
6. الکافي ،ج2،ص468
7. مکارم الاخلاق، ج 2، ص 20.
8. الميزان، ج 2، ص 37

پرسشگر گرامي با سلام و سپاس از ارتباطتان با اين مرکز
هر چند دغدغه ازدواج در سنين ازدواج براي جوانان عزيز و گرامي امري طبيعي است؛ ولي با توجه به عواملي كه سن ازدواج را افزايش داده و موانعي كه بر سر راه ازدواج براي جوانان وجود دارد، نبايد عدم توفيق در ازدواج موجب نگراني و اضطراب شديد شود و نگرش فرد به جهان و نظام آفرينش را تغيير دهد يا موجب مشكلات رواني و بيماري گردد؛ زيرا:
اولاً، سن ازدواج در جامعه كنوني افزايش يافته است. اين واقعيت اجتماعي مطلوب نيست و بايد در پي كاهش آن بود؛ ولي بايد به عنوان يك واقعيت تلخ و رنج آور پذيرفته شود. بنابراين، بايد گفت: كلبه احزان شود روزي گلستان غم مخور.
ثانيا، اگر در زندگي بسياري از كساني كه زود ازدواج كردند - به خصوص در مواردي كه آشنايي‏ها از طريق‏هاي غير مشروع انجام گرفته - دقت و تأمل كافي صورت گيرد، آشكار مي‏گردد زود ازدواج كردن به صلاح دختر و زندگي‏اش نبوده ، در واقع شرّي است كه به دنبال عدم رعايت اصول اخلاقي و ارزشي و بي‏توجهي به عفت و عفاف گريبانگير فرد گرديده ، مدت‏ها زندگي مشترك دختر و خانواده‏هاي دو طرف را تلخ ساخته است. پس زود به خانه بخت رفتن هميشه به معناي خوشبختي نيست. اگر به حفظ پاكي و عفت خود استمرار بخشيد و در امتحان الاهي موفق و سرافراز شويد، خداوند از طريقي كه هيچ كسي نمي‏داند، فرد صالح و شايسته و لايقي را به سراغ شما مي‏فرستد.
دعا براى فراهم شدن زمينه ازدواج با همسري شايسته از کارهاي مستحب و مورد ترغيب خداوند است .
اجابت دعا هميشه آن نيست که خواسته انسان به همان گونه و در همان زماني که توقع دارد، برآورده شود . گاهي انسان‌ خواسته‌هايي دارد که برآورده شدني نيست، يا اگر مستجاب شود، به ضرر او يا ديگران است، و او نمي‌داند، يا اجابت دعا به مقدمات و شرايطي نياز دارد که فراهم نيست، يا زمان آن هنوز فرا نرسيده و ده‌ها دليل و احتمال ديگر. بنا بر اين لازم است به نکات مهم زير توجه نماييد و در آن تأمل کنيد.
1- چه بسا اتفاق مي افتد که انسان برآورده شدن حاجتي و رسيدن به هدف و مقصد ي را ايده آل و به نفع خويش مي­پندارد . چنان به پندار خود و خير بودن خواسته و دعايش يقين دارد که آن را همانند دو، دو تا چهارتا واضح مي داند، حال آن که واقعيت امر غير از پندار ماست. عکس آن نيز صادق است، يعني چه بسا امري را زشت و به ضرر خود مي پنداريم، ولي از آثار و عواقب آن بي اطلاعيم . نمي­دانيم آن چه رُخ داده، از الطاف خفيِّه و پنهان پروردگار است. قرآن کريم در اين خصوص مي فرمايد:
« چه بسا مي شود که از امري اکراه داشته باشيد و انجام آن را نا گوار و به ضرر خود بپنداريد، در حالي که خير و صلاح شما در آن است، و يا چيزي را دوست داشته باشيد( و انجام و اجابت آن را از خدا بخواهيد) و حال آن که بد بختي و شر شما در آن نهفته است. خدا (عواقب و نتايج کارها را )مي داند و شما نمي دانيد.»(1)
پس اي عزيز گرامي ! از خداي مهربان و عالم به همه چيز و آگاه از ظاهر و باطن ، و پيدا و پنهان انسان بخواه که ان شاء الله همسري شايسته و لايق و با کمال نصيب شما شود . کسي را که او مي پسندد، همسر تان گرداند.
2- گاهي ميزان ايمان و باور ،صداقت ، «اعتماد » و «حُسن ظن» انسان به خدا از طريق تأخير استجابت و يا عدم استجابت دعا ها مورد آزمايش قرار مي گيرد، يعني تأخير در استجابت دعا براي اين هدف است که فرد«حقيقت ايمان » و جوهر وجودي خود و ميزان «حُسن ظن» خود به خدا را آشکار نمايد . نشان دهد دلبستگي و علاقه و ايمان به حقانيت خدا را تا چه حد قبول دارد؟ تا چه حد به او و عملکردهايش اعتماد دارد ؟آيا تا آن جا با خداست و او را قبول دارد که خدا تابع او باشد و دعا ها و خواسته هايش را اجابت کند ؟ امام صادق (ع) مي فرمايد:
« اصل و اساس حُسن ظن به خدا، ريشه در «حُسن ايمان» و «سلامت دل» دارد . علامت و نشانه اش اين است هر چيزي را که مي بيند(و هر راحتي و گرفتاري به او مي رسد) با چشم بصيرت و پاک، و نگاهي ارزشمند به آن نگرد.»(2)
چه بسا يكي از مهم ترين آزمايش هاي خداوند براي بندگان خوبي چون شما تاخير در اجابت ها و سنجش ميزان صبر و حسن ظن شما به خداست.
اگر به اوصاف الهي توجه كنيم و به صفات پروردگار ايمان بياوريم و بدانيم خداوند رئوف و رحيم است، در مي‌يابيم كه اگر خواسته‌هاي انسان بر آورده نمي‌شود، دليلش بخل نيست. خداوند با توجه به كمال و سعادت و مصلحت انسان خواسته‌هاي او را اجابت مي‌كند. در دعاي افتتاح مي‌خوانيم:
« خدايا اگر حاجتم را دير برآوردي، از سر ناداني بر تو عتاب و اشکال كردم (که چرا حاجتم را بر آورده نکردي يا دير اجابت کردي)، در صورتي كه تأخير در اجابت حاجتم (يا عدم اجابت دعا ) برايم بهتر بوده است، زيرا تو به فرجام امور آگاهي».
البته شيطان در يكي از مواردي كه وسوسه مي‌كند، تأخير اجابت دعا است. از اين راه انسان را مأيوس مي‌كند تا او به خدا بدبين شود. ائمه اطهار(ع) به اين نكته توجه داشته و همگان را از افتادن به دام بدبيني و سوء ظن به خدا برحذر داشته‌اند.
اميرمؤمنان(ع) مي‌فرمايد: «دير اجابت نمودن خدا، ‌تو را نااميد نكند كه بخشش، ‌بسته به مقدار درخواست است. چه بسا در اجابت دعاي تو تأخير رخ دهد تا درخواست تو طولاني‌تر گردد و بخشش خدا كامل‌تر شود. چه بسا چيزي را از خدا خواسته‌اي آن را به تو نداده ،ولي بهتر از آن را در دنيا يا آخرت به تو داده است و يا بهتر آن بوده كه آن را از تو باز دارد. چه بسا چيزي را طلب نمودي كه اگر به تو مي‌داد، ‌تباهي دين و دنياي خود را در آن مي‌ديدي». (3).
3- هيچ دعايي بي اثر نيست. هر دعايي در دنيا و آخرت تأثير مناسب خود را دارد. اما گونه‌هاي استجابت آن مختلف است.
امام سجاد(ع) مي‌فرمايد: «دعاي مؤمن يكي از سه فايده را دارد:
براي او ذخيره مي‌گردد، يا در دنيا برآورده مي‌شود، يا بلايي را كه مي‌خواست به او برسد، ‌از وي مي‌گرداند». (4)
عدم اجابت ظاهري داراي آثار و بركات بسياري براي او خواهد بود. اگر کسي بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا در دنيا، چه پاداشي براي او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز از آن ناراضي نمي‌شود. امام صادق(ع) مي‌فرمايد:
«روز قيامت خداوند مي‌فرمايد: اي بنده من!‌ مرا خواندي و اجابتت را به تأخير انداختم. اکنون ثواب و پاداش تو چنين و چنان است. پس مؤمن آرزو مي‌کند که کاش هيچ دعايي از او در دنيا اجابت نمي‌شد، براي ثواب و پاداش نيک که مي‌بيند». (5)
بنابراين از خداوند همسري شايسته و لايق و با کمال طلب کن . از او بخواه آن کسي را که او مي پسندد ، همسر تان گرداند، نه شخص خاصي . زيرا چه بسا اگر حجاب از روي «حقيقت باطني» عالم کنار رود و آينده و نتيجه برخي خواسته‌ها براي ما روشن گردد، از تقاضا و درخواست خود منصرف ‌شويم . خدا را شکر ‌کنيم که خواسته و حاجت ما را آن گونه كه مي خواستيم برآورده نکرده است.به دعا و توسل خود ادامه بده. هر روز يا شب سوره يس را بخوان و نماز جعفر طيار را به کيفيتي که در مفاتيح آمده است بخوان تا ان شاء الله در زمان مقرر پيش خدا همسر لايق تان نصيب تان گردد .به خدا حسن ظن داشته باش. نا اميد نشو.
در پايان پيشنهاد مي‏كنيم راهكارهاي عملي زير را به شخص مورد نظر، يادآور شويد:
1ـ آيات 75 تا 82 سوره يونس را بخواند.
2ـ در صورت امکان در موقع آمدن خواستگار، سوره الرحمان را همراه داشته باشيد.
3ـ دعا و توسل به اهل بيت را فراموش نکنيد.
4- بعد از نماز صبح .ده مرتبه اين دعا را بخوانيد و هر روز تکرار کنيد تا خداوند گشايش عنايت فرمايد :لا حول و لا قوّة الا بالله. توکّلت علي الحيِ الّذي لا يموت و الحمد لله الّذي لم يتّخذ ولداً و لم يکن له شريک في الملک و لم يکن له وليِ من الذّلّ و کبّره تکبيراً .
5- شب جمعه بعد از نماز عشا بگوييد :لا اله الا انت. سبحانک انّي کنت من الظالمين0اگر اين ذکر را در سجده چهار صد مرتبه بگوييد، به اجابت نزديک تر است0
3- نزديک ظهر روز جمعه ، دو رکعت نماز بخوانيد ، در رکعت اوّل بعد از حمد و توحيد ، سه آيه اوّل سوره فتح(يعني تا نصراً عزيزاً)را بخوان .در رکعت دوم بعداز حمد و توحيد سوره الم نشرح را بخوان ،بعداز سلام نماز تسبيح حضرت فاطمه سلام الله عليها را بگو و حاجت خود را از خدا بخواهد 0
4- هر روز به ويژه بعد از طلوع آفتاب زيارت عاشورا و سوره يس و الرحمن در هر شب يا صبح تلاوت کنيد.
تذ کر :براي اجابت دعا چهارده معصوم عليهم السلام را شفيع خود نزد خدا قرار بده .به آن ها متوسل شو تا دعا ها زود تر اجابت شود 0

پي­نوشت­ها:
1. بقره(2)آيه 216.
2.مستدرک الوسايل، ج2، ص110.
3.نهج البلاغه، نامه 31.
4.تحف العقول، ص 202.
5 . اصول كافي، ج 4، ص 247 .