مشاوره

خواستم ببينم اگر ترک کنم آيا اين عوارض از بين می‌رود؟
به‌عنوان نخستين قدم، بايد اراده خود را بیش‌ازپیش تقويت کرده و به درمان‌پذیر بودن آن معتقد باشيد. اينكه برخي می‌گویند بارها اراده ترك کرده‌اند، عهد بسته و ...

سلام. بنده سي سالم هست؛ و مذهبي هستم (البته خاک تو سر هم‌چین مذهبي. آدم مذهبي که گناه نمی‌کند) تصميم گرفتم خود ارضایی که 12 سال گریبان گیرش بودم را ترک کنم. شما براي خود ارضایی عوارضي را در سایتتان منتشر کرديد؛ که بنده گرفتار بعضي از آن‌ها هستم.

خواستم ببينم اگر ترک کنم آيا اين عوارض از بين می‌رود؟ (شاخص‌ترین عوارضي گرفتم حواس‌پرتی و کمي حافظه و ضعف جسماني و کم‌اشتهایی و ارزش دست و سياه شدن قلبم براي ارتباط با خدا) البته عوارضي مثل بداخلاقي را اصلاً نگرفتم بلکه بسيار خوش‌اخلاقم.

با سلام و آرزوي قبولي عبادات و تشکر از ارتباط شما با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني

پرسشگر گرامي؛ قبل از هر چيزي برخلاف آنچه فکر می‌کنید معمولاً با ترك کامل خود ارضایی، بسياري از عوارض ناشي از آن ( مثل حواس‌پرتی و کمي حافظه و ضعف جسماني و کم‌اشتهایی و ارزش دست و سياه شدن قلبم براي ارتباط با خدا و ...) به‌تدریج كم شده و درنهایت نابود می‌شود و از بين می‌روند؛ به همين خاطر، جاي هیچ‌گونه نگراني نيست. البته اين امر بسته به مدت‌زمان خود ارضایی، نوع آسيب و شدت آن و عوارض به وجود آمده دارد. برخي از آسیب‌ها ممكن است چند سال طول بكشد تا از بين بروند كه البته اين نياز به صبر و حوصله و نيز تقويت بدن دارد. پس برادر گرامي به‌جای واكاوي و تمرکز بیش‌ازحد در اين مسئله و احیاناً گمانه‌زنی‌هایی آسیب‌زا، آنچه در مورد مشکل شما بايد بيش از هر چيزي موردتوجه قرار بگيرد، اين است که سریعاً و بدون فوت وقت، به درمان خود ارضایی‌تان بپردازيد. يقين داشته باشيد بسياري از مشکلات و عوارضي که به‌واسطه اين عمل با آن درگير شده‌اید با ترک کامل برطرف خواهد شد. بنابراين براي مقابله با پديده خود ارضایی و استمنا مطالبي را بيان می‌کنیم كه شايسته است، مطالب را با دقت ملاحظه كنيد و با جديت و مداومت به آن عمل کنيد تا به نتيجه قطعي برسيد.

به‌عنوان نخستين قدم، بايد اراده خود را بیش‌ازپیش تقويت کرده و به درمان‌پذیر بودن آن معتقد باشيد. اينكه برخي می‌گویند بارها اراده ترك کرده‌اند، عهد بسته و قسم‌خورده‌اند، ولي امکان ترک وجود ندارد، يك ادعا بيش نيست، چراکه آيا آن‌ها حاضرند در جلو جمع خانواده و افراد متشخص خود ارضایی كنند؟ مسلماً پاسخ منفي است و اين نشانگر اين است كه هنوز اراده ترك خود ارضایی حداقل در جلوي جمع وجود دارد و همين بر وجود اراده کافي است.

در ادامه به برخي توصیه‌ها و راهکارها براي ترک اين عمل اشاره می‌کنیم:

1. با توجه به مطالب نامه شما (12 سال خود ارضایی مداوم) و قرائن، احتمال اينکه خود ارضایی شما حالت وسواس به خود گرفته باشد زياد است. بنابراين توصيه اول ما به شما اين است كه اگر نتوانستيد جلوي خودارضایی‌تان را با راهکارهايي که در ادامه بيان می‌داریم، بگيريد حتماً به يك روان‌شناس مراجعه کنيد که در صورت صلاح‌دید، ايشان شما را به روان‌پزشک معرفي می‌کند که در اين صورت روان‌پزشک با تجويز داروها ميزان اضطراب شما را كاهش دهد، چراکه اضطراب نقش عمده در اين مسئله دارد و با کاهش آن، درمان مشکل شما بهتر صورت می‌گیرد و بعد از طي دارودرماني مناسب زير نظر روان‌پزشک، روان‌درمانی مناسب توسط روان‌شناس با توجه به شرايط و وضعيت شما صورت می‌گیرد. لذا حتماً به فكر مراجعه به يك روان‌شناس و روان‌پزشک باشيد.

2. دوست عزيز؛ در مواردي که يک عمل به‌صورت عادت درآمده به گواهي متخصصان و پزشكان و حتي بسياري از افرادي كه آلوده بوده‌اند، درمان آن یک‌شبه صورت نمی‌گیرد بلکه به‌تدریج با صبر و حوصله و اميدواري بهبودي حاصل می‌شود و آثار شوم آن زایل خواهد گشت.

3. مقابله و جواب نه دادن در برابر خواسته‌های نفساني يکي از گام‌های مؤثر در فاصله گرفتن از اين مشكل است. اگر قبلاً تصميم می‌گرفتید ولي باز آن را شکسته‌اید، مأيوس نشويد. سعي كنيد خاطرات تلخ گذشته را به بوته فراموشي بسپاريد و بر نقاط قوّت خود تأكيد و اصرار ورزيد تا از اين طريق اعتمادبه‌نفس و خودباوری شما تقويت گردد.

4. اضطراب نقش مؤثري در تشديد قواي جنسي و همچنين در توليد نياز جنسي كاذب نيز سهم به سزايي دارد. بنابراين براي كاهش اضطراب از طريق ورزش سنگين منظم غير تنش‌زا ( مثل کوهنوردي و پیاده‌روی و ...)، تن آرامي يا ريلکسيشن ( که براي يادگيري اين تکنيک، می‌توانید به مراکز مشاوره يا برخي سایت‌ها معتبر مراجعه کنيد) و داروهاي گياهي (زير نظر متخصص آن) اقدام کنيد.

5. به‌هیچ‌وجه خود را ناپاك ندانيد. پسر مؤمني هستيد كه به هر دليلي دچار يك كژ رفتاري گشته‌اید. اين را بدانيد شما هم بنده خدا هستيد و خداوند بنده‌ای را كه به سويش آيد، طرد نمی‌کند. براي جبران گناهان ریزودرشت راه روي همه بندگان باز است؛ زيرا رحمت و بخشايش الهي بسيار بزرگ و گسترده‌تر از هر گناهي است. احساس گناه اگرچه به معناي بيداري وجدان و نفس سرزنشگر انسان و مطلوب است، اما احساس افراطي به‌هیچ‌وجه مطلوب خدا و دين نيست، بلكه احساس گناه فزاينده در راستاي وسوسه‌های شيطاني است. احساس گناه يكي از بزرگ‌ترین منابع ايجاد اضطراب است.

6؛ مانند يك محقق دست به تحقيق درزمینهٔ افكار، احساسات و رفتارهاي انگيزاننده ميل به خود ارضایی در خود بزنيد. در طي مدت يك ماه مراحل آغاز تا پايان يك وهله خود ارضایی را در برگه‌ای يادداشت نماييد. اين كار را براي وهله‌های ديگري كه اتفاق می‌افتد، تكرار كنيد. زمان و مكان و شرايط جسمي و روحي در قبل و بعد از خود ارضایی را ثبت نماييد. در طي يك ماه ببينيد يك وهله خود ارضایی با چه فكري آغاز می‌گردد، سپس اين فكر مزاحم چه احساس در شما برمی‌انگیزد و اين احساس چگونه به رفتار خود ارضایی در شما می‌انجامد، همچنين معمولاً در چه زمانی‌هایی و در چه مکان‌هایی و در چه شرايط جسمي ـ روحي ميل به خود ارضایی در شما تشديد می‌گردد.

پس از پايش و رصد رواني یک‌ماهه به تجزیه‌وتحلیل و جمع‌بندی نتايج بپردازيد. از نتايج اين تحقيق می‌توانید راهكارهاي كارآمد ترك يا لااقل تعديل خود ارضایی را استخراج نماييد. از سوي ديگر نگاهي موشكافانه به پرونده گذشته خود ارضایی خويش بيفكنيد، ببينيد در چه شرايطي توانسته‌اید بر خود ارضایی فائق آييد. با چه تکنیک‌های فاصله بين وهله‌های خود ارضایی را افزايش داده‌اید، چه زماني براي ترك کوتاه‌مدت يا درازمدت خود ارضایی موفق بوده‌اید. اين پايش رواني دست شما را براي اتخاذ يك راهكار مناسب باز می‌کند.

7. براي 24 ساعت خود برنامه‌ریزی سبك و سهل‌الوصول انجام دهيد. با اشتغال ذهني به امور مثبت از هرگونه اشتغال فكري به تفكرات تحريك زا پرهيز نماييد. وقت بی‌کار براي خود قرار ندهيد و بی‌خود درجاهای تحریک‌کننده مانند اينترنت پرسه نزنيد. باوجود آماده بودن شرايط محيطي و...ترك گناه بسيار مشكل و حتي نا مقدور است.

8. سعي نماييد از تکنیک‌های انزجار درماني و شرطي زدايي استفاده كنيد. لذت كاذب خود ارضايي را با يك امر منزجرکننده ذهني مانند تصور صحنه تهوع‌آور يا خوردن داروي تلخ پيوند بزنيد و يا آن‌که فرايند شرطي شده (اضطراب - خود ارضایی) را به (اضطراب - ورزش يا تفريح سالم، تنفس عميق، رفتن به سر يخچال و آب خوردن و...) تبديل نماييد.

9. براي تخليه انرژي زائد بدن به‌طور منظم و زياد ورزش غير تنش‌زا ( کوهنوردي و شنا و دوچرخه‌سواری و يا هر ورزش مفرح بدني) كنيد، چراکه مقدار زيادي از انرژی‌های زائد فكري و بدني را آزاد می‌کند و به همين دليل براي جلوگيري از تحريكات جنسي، برنامه ورزشي بسيار مهم است.

10. هيچ‏گاه تنها در يك مكان نباشيد تا فرصت و زمينه گناه از بين برود. اين را بدانيد در بسياري از انحرافات جنسي تنهايي و تنها ماندن نقش بسيار مهمي دارد. پس به هنگام تنهايي سریعاً از محل خارج و در بين خانواده يا دوستان و يا ... قرار گيريد.

11. از صحبت کردن در مورد مسائل شهوت‌انگیز دوری‌کنید. از نگاه کردن به بدن عريان خود نيز اجتناب کنيد. از خیال‌پردازی و به یادآوردن لحظاتي كه استمناء می‌کنید و همچنين تصاوير شهوت‌انگیزی كه دیده‌اید، خودداري كنيد.

12. از پوشيدن لباس‌های تنگ و چسبان اجتناب كنيد. چراکه باعث تحريک جنسي می‌شود. کلاً از هر آنچه موجب تحريک انسان و ميل او به انجام اين عمل می‌گردد از قبيل فيلم و عکس و رمان­هاي عاشقانه و ... بايد اجتناب نمود.

 13. در نامه خود از متأهل بودن خود چيزي نگفته‌اید. احتمالاً مجرد هستيد. درهرصورت اين را بدانيد که با ازدواج مشكل خود ارضایی به‌طور قابل‌توجه و ریشه‌ای برطرف می‌شود، چون بهترين راه كنترل مثبت و تعديل نيروي شهوت و تنهاترين راه طبيعي و مشروع ارضاي غريزه جنسي ازدواج است. به همين جهت اسلام، مردم را به ازدواج تشويق و ترغيب می‌کند و می‌فرماید: اگر امكان ازدواج وجود دارد، حتماً ازدواج كنيد. بايد سعي كرد با فراهم كردن امكانات و شرايط لازم گامي مهم در ترک اين عمل و زندگي بهتر برداريد. البته بهتر است قبل از ازدواج با راهکارهای بالا به ترک کامل خود ارضایی اقدام کنيد تا زندگي موفق‌تری داشته باشيد.

14. روزه گرفتن دو روز در هفته براي کم کردن حس شهوت جويي شما بسيار مفيد است. اگر قادر به روزه گرفتن نيستيد، از غذایی‌هایی که محرک جنسی‌اند مثل موز، شکلات، انجير، خرما، پياز، فلفل، تخم‌مرغ، گوشت قرمز، غذاهاي پرچرب و... کمتر مصرف کنيد.

15. انجام واجبات ديني و حضور در جمع‌های مذهبي، تأثیر زيادي در بهبود روحيه شما دارد و اراده و ايمان شما را قوي می‌کند و به شما نيرو می‌دهد. اگر بتوانيد نمازهايتان را در مسجد بخوانيد و در جمع‌های مذهبي حضورداشته باشيد تأثير بسيار زيادي را در خود احساس خواهيد كرد.

اميد است با به‌کارگیری اين توصیه‌ها، در برطرف شدن مشکلتان موفق باشيد.

عوارض جسمي و روحي خود ارضایی را برايم بازگو کنيد.
خود ارضایی يكي از انحرافات جنسي است كه عوارض و آسیب‌های آن در چهار حوزه قابل‌بررسی است: آسیبهای1-جسمانی 2-روحی-روانی 3-اجتماعی 4-معنوی

عوارض جسمي و روحي خود ارضایی را برايم بازگو کنيد.

با سلام و تشکر از ارتباط شما با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني

خواهر گرامي، در پاسخ به سؤال شما ابتدا عوارض خود ارضایی را بيان کرده و در ادامه راهکار برطرف شده اين عوارض را نيز توضيح مي­دهيم. اميد است پاسخي راهگشا براي شما باشد.

•        عوارض خود ارضایی

خود ارضایی يكي از انحرافات جنسي است كه عوارض و آسیب‌های آن در چهار حوزه قابل‌بررسی است:

الف. آسيب‏هاي جسماني‏

 1. ضعف و تحليلِ قوايِ جسماني؛ كاهش انرژي جسماني بدن از مضرات مهم و جبران‏ناپذير خود ارضایی است. احساس خستگي عارضه طبيعي انزال است، اگر خود ارضایی در شبانه‌روز به‌دفعات تكرار شود، احساس خستگي در ساعات مختلف همراه انسان است که درنتیجه به‌مرورزمان ضعف و بی‌حالی در فرد تثبیت‌شده و يك طبيعت ثانوي براي او ايجاد مي‏كند. كاهش و تخليه مكرر قواي جسماني به ضعف عمومي و دائمي بدن و بالاخره به پيري زودرس و فلج عمومي می‌انجامد. لاغري، لرزش بدن، پژمردگي، ضعف مفاصل، تشنج، زردي و تيرگي چهره، از نشانه‏ها و عوارض ديگر ضعف جسماني است.

2. ضعف بينايي؛ خود ارضايي به‌تدریج در نور چشم و قدرت بينايي اثر مي‏گذارد و آن را كاهش مي‏دهد. درجات و شدت ضعف چشم بستگي به درجات و شدت خود ارضایی دارد و اين به حدي است كه گاه به نابينايي منجر مي‏شود.

3. آسيب‏پذيري در برابر بیماری‌ها؛ تحليل رفتن قدرت بدن و قواي جسماني، بستر پذيرش ساير بيماري‏ها را فراهم مي‏آورد. جسمي كه با خود ارضايي ضعيف شده است، نمي‏تواند در مقابل میکروب‌ها و ویروس‌ها از خود دفاع كند.

4. آسيب دستگاه تناسلي و ناتواني‏هاي جنسي و تولیدمثل؛ خود ارضایی می‌تواند برخي اثرات مهم را در دستگاه تناسلي از خود برجاي ‏گذارد. بعضي از این اثرات عبارت‌اند از: تورم غدد وذي‏، تورم كانال نطفه‏، تورم قسمت پاييني و عقب كانال ادرار، شل شدن عضلات تناسلي‏، خروج بی‌اختیار مني با کوچک‌ترین حادثه‏‏، ارضاي ناكامل جنسي و از دست دادن لذت مقاربت بعد از ازدواج، ناتواني و تأخیر تولیدمثل به خاطر ضعف مكرر دستگاه تناسلي و انزال زودهنگام، بیماری‌های مقاربتي،

5. آسيب مراكز عصبي و غدد در مغز؛ در اثر خود ارضایی و تحريك زياد، هيپوتالاموس آسيب مي‏بيند. مغز و مراكز حساس ديگر مكرراً دچار كاهش نسبي جريان خون مي‏شوند. از اين طريق آسيب‏هاي جبران‏ناپذير بر آن‌ها وارد مي‏شود. تخليه‏هاي مكرر عصبي، موجب ضعف اعصاب مي‏شود. خود ارضایی‏هاي مكرر، مركز عصبي را دچار حساسيت و ضعف و خستگي و اختلال مي‏سازد.

کم‌اشتهایی و مشكلات گوارشي؛ کم‌خوابی و اختلال در خواب؛ تنگي نفس؛ سردرد و سرگيجه؛

 پيدايش تغييرات در نخاع و ستون فقرات و ... همگي از آسيب‏هاي جسمي خود ارضایی هستند.

ب. آسيب‏هاي روحي - رواني‏

 1. ضعف حافظه، حواس‌پرتی و ناتواني در تمركز فكري‏؛ همان‌گونه كه گذشت، يكي از پیامدهای خود ارضایی، ضعف و تحليل قواي جسماني است و اين به‌نوبه خود ناشي از اختلال در عملكرد سيستم مغز و اعصاب است. اختلال در اين سيستم موجب مي‏شود كه بخش حافظه كارايي لازم را نداشته باشد. علاوه بر اين، شخصِ مبتلابه خود ارضایی به خاطر تمركز در اين عمل و توجه نسبتاً مداوم به موضوعات جنسي، حواس‌پرت و ناتوان در تمركز فكري است كه اين خود عامل ديگري براي كاهش مستمر حافظه است.

 2. اضطراب؛ دلهره و دلواپسي از ويژگي‏هايي است كه دائماً فرد خود ارضا را رها نمي‏كند، او مرتب با خود درگير است و نمي‏تواند با خود كنار آيد. افكار آشفته، وسواس فكري، بی‌ثباتی، درهم‌ریختگی فكري دامن‌گیر اوست: «نكند كسي بفهمد»، «كي و چگونه اين كار را تكرار كنم»، «كي مي‏شود نجات پيدا كنم» و. لحظه‏اي آرام و قرار ندارد، سرزنش و تحقير خود به علت ارتكاب گناه، شخصيت او را در هم مي‏كوبد. گاهي تأخیر در ترك و این‌که بعد از ترك چه مي‏شود، امان او را مي‏گيرد.

3. افسردگي و ناميدي از زندگي‏؛ بی‌احساسی و بی‌تفاوتی، بی‌نشاطی و بی‌ذوقی، سستي و گوشه‏گيري، غم و اندوه، عدم علاقه به امور هنري، ورزشي، مسائل معنوي و... همگي از نشانه‏هاي بارز و حتمي افسردگي است.

 4. پرخاشگري و بداخلاقي‏؛ شخصِ خود ارضا نسبت به كوچك‏ترين محرك محيطي حساس است، حوصله گفت‌وگو با ديگران را ندارد، زودرنج است و سريعاً از كوره در می‌رود، به نور زياد، صدا، رفت‌وآمد و... حساسيت فوق‏العاده دارد.

 از بين رفتن خلاقيت‏ها، توانايي‏ها و سركوب شدن استعدادها، عدم ميل به تحصيل، مطالعه، تحقيقات علمي و فعاليت‏هاي فكري، هوس‌باز و بی‌بندوبار شدن و اعتياد به ارضاي جنسي نامشروع، بی‌عاطفه، کم‌رویی، عدم اعتمادبه‌نفس و احساس حقارت، ضعف اراده، احساس گناه، عذاب وجدان و ... از ديگر آسیب‌های رواني است.

ج) آسيب‏هاي اجتماعي‏

 خود ارضایی يك حس گريز از اجتماع پديد مي‏آورد كه در اثر افراط و تكرار در او ريشه‏دارتر خواهد شد. فرد در گوشه‏اي خود را منزوي و به افكار دورودراز مي‏پردازد. توجه به لذات شخصي، سبب سستي روابط اجتماعي مي‏گردد و حيات جمعي را دچار مخاطره مي‏سازد. فردِ خود ارضا به‌غیراز ميل به انزواجويي در عرصه اجتماعي نيز با مردم جوششي ندارد و از زندگي جمع احساس لذت نمي‏كند. اینجاست كه نه‌تنها شخصيت اجتماعي و انساني چنين افرادي تدريجاً متزلزل شده بلكه جامعه نيز از وجود نيرو جوان و پرانرژي محروم گرديده است و در درازمدت موجب اختلال در نظام اجتماعي مي‏شود. برخي از آسیب‌های اجتماعي عبارت‌اند از بی‌آبرویی، مشكلات خانوادگي، انزواي اجتماعي و طرد شدن از جامعه، مشكل در دوست‌یابی، مشكلاتي در ازدواج (از قبيل، بی‌میلی به ازدواج و تأخیر در آن‏، بی‌میلی به همسر، ناتواني در مقاربت صحيح و ارضاي جنسي خود و همسر، سرد بودن كانون خانواده‏، طلاق و ... ازجمله عوارض اجتماعي است

 د) آسيب‏هاي معنوي و اخروي‏

خود ارضایی را اسلام به‌شدت از آن نهي كرده است، شايد از همين بابت باشد كه اثر در قلب و دل آدمي مي‏گذارد. آثار روحي و رواني خود ارضایی كه در بخش (ب) بيان گرديد، عمدتاً از بيماري دل ناشي مي‏شود.

 

•        نحوه برطرف شدن اين عوارض

 به‌طورکلی تجارب باليني نشان می‌دهد كه بيشتر اين عوارض خوشبختانه با ترك كامل اين عادت ناپسند، به‌تدریج و مرور زمان، كم شده و درنهایت نابود می‌شود و از بين می‌روند و جاي هیچ‌گونه نگراني نيست. البته اين امر بسته به نوع آسيب و مدت‌زمانی كه فرد به اين بيماري مبتلا بوده و تعداد دفعاتي كه مبادرت به خود ارضایی می‌کرده، دارد. پس بيشتر عوارض و آسیب‌های جسماني با ترك كامل تا حدود زيادي مرتفع می‌شود و برخي نيز بايد به‌تناسب مشكل بايد به درمان موردي آن پرداخت، به‌عنوان‌مثال ضعف بينايي احتمالي را می‌توان با مراجعه به چشم‌پزشک درمان كرد. البته رژيم غذايي مناسب نيز در بهبود برخي عوارض جسمي بی‌تأثیر نيست كه بايد در صورت لزوم به يك كارشناس تغذیه‌درمانی مراجعه نماييد. ورزش و تفريحات سالم نيز سهم به سزايي در بهبود برخي عوارض جسمي ناشي از خود ارضایی طولانی‌مدت دارد.

برخي عوارض رواني مانند اضطراب، عزت‌نفس پايين، احساس گناه و ...، نيز بايد با انجام برخي راهكارها و تکنيک­هاي ضد اضطرابي ( مثل تن آراميدگي و تنظيم صحيح تنفس و توقف فکر و ... که طريقه يادگيري آن در برخي سایت‌ها و کتب آمده)، ارتقا و تقويت عزت‌نفس (از طريق مطالعه مقالات و كتب روان‌شناختی و مذهبي در اين زمينه) و تعديل احساس گناه ( از طريق مطالعه بيشتر درزمینهٔ توبه و آثار آن و همچنين توجه به وسعت درياي رحمت الهي و ...) حذف يا كاهش می‌یابند. در مورد آسیب‌های معنوي و اخروي با توبه واقعي قابل جبران است چراکه خداي متعال توبه پذير و مهربان است.

 

تذکر مهم: توجه داشته باشيد که اولين و مهم‌ترین و اساسی‌ترین گام براي حذف و تعديل عوارض خود ارضایی ترک کامل اين عملي می‌باشد.

 

موفق و پيروز باشيد.

دوستي با جنس مخالف چه آسیب‌هایي دارد؟
اساساً ارتباطات انساني و روابط دوستانه با ديگران، در اديان الهي به‌ویژه دين مبين اسلام تعریف ‌شده است. محدوده آن كاملاً مشخص گرديده است. دين مبين اسلام براي ...

دوستي با جنس مخالف چه آسیب‌هایي دارد؟

با سلام و سپاس از ارتباط شما با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني؛

خواهر گرامي، براي پاسخگويي به سؤال شما، ابتدا مقدمه کوتاهي را بيان می‌کنیم و بعد به اصل موضوع سؤال شما می‌پردازیم:

اساساً ارتباطات انساني و روابط دوستانه با ديگران، در اديان الهي به‌ویژه دين مبين اسلام تعریف ‌شده است. محدوده آن كاملاً مشخص گرديده است. دين مبين اسلام براي حفظ حريم خانواده و شكوفايي و كارآمدي آن و جلوگيري از بی‌بندوباری، اختلاط نسل‌ها و... براي ارتباطات افراد جامعه اسلامي قوانيني وضع كرده است، ازجمله آن‌ها قانون محرم و نامحرم است. از ديدگاه اسلام، ارتباط دوستانه و صميمي ميان دو جنس مخالف، فقط در چارچوب ازدواج معنا دارد. البته حضور در اجتماع با رعايت موازين اسلامي و حفظ حجاب ظاهري و دروني در عرصه‌های علمي و مشارکت‌های اجتماعي قابل‌قبول است؛ اما خارج از اين چارچوب براي ايجاد ارتباط، اسلام ازدواج را توصيه می‌کند. ازاین‌رو، در اسلام رابطه دوستي بين دختر و پسر يا زن و مرد نامحرم معنا ندارد. به فتواي همه مراجع تقليد، ردوبدل كردن سخنان تحریک‌آمیز (احساسي و ابراز علاقه) بين زن و مرد نامحرم حرام است و اشكال دارد. قرآن كريم هم به مردان و هم به زنان توصيه می‌کند كه از ايجاد رابطه دوستي با يكديگر اجتناب كنيد. ازاین‌رو، به زنان می‌فرماید: با مردان به‌طور پنهان و خلوت به گفت‌وگو ننشينيد. (1) و يا در آیه‌ای ديگر به مردان توصيه می‌کند: با زنان و جنس مخالف در خلوت و پنهاني گفتگو نكنيد؛ (2) يعني همان‌طور كه براي يك زن زشت و ناپسند است، دوست‌پسر داشته باشد، براي يك مرد نيز به همان اندازه زشت و ناپسند است كه براي خود دوست‌دختر انتخاب كند و با يكديگر در ارتباط دوستانه باشند. بنابراين، هر دو موظف‌اند اصول اخلاقي و شرعي را رعايت كنند و حريم عفت و پاک‌دامنی را حفظ نمايند و نمی‌توان به بهانه آشنايي دختر و پسر با يكديگر و به‌منظور ازدواج و... گرفتار لغزش شوند؛ زيرا اين حيطه، حیطه‌ای است بسيار حساس و خطرناك و اگر در ابتدا نيز قصد سوء نداشته باشند، در ادامه كار آن‌چنان نيروهاي شيطاني و انحراف كننده قوي و زياد است كه ناخودآگاه به آن‌سو كشيده می‌شوند.

 آسیب‌های ارتباط خارج از چهارچوب شرعي و عرفي، دختر و پسر

آسیب‌های روابط دختر و پسر بر هيچ انسان انديشمند و واقع‌نگری پوشيده نيست، باکمی دقت در روابط بسياري از دختر و پسر كه ارتباطات دوستانه‌ای باهم در جامعه برقرار می‌کنند، می‌توان آسیب‌های روابط دختر و پسر را به چشم خود مشاهده كرد. صفحات حوادث روزنامه‌ها دربردارنده مطالبي است كه به‌نوعی حاكي از آسیب‌های روابط دختر و پسر كه منجر به حوادثي گرديده است كه بعضاً وحشتناك و جبران‌ناپذیر است. در ادامه به برخي از آسیب‌های این‌گونه روابط دختر و پسر اشاره می‌کنیم:

الف - آسيب رواني و فردي:

فقدان حريم ميان زن و مرد و آزادی معاشرت‌های بی‌بندوبار، هیجان‌ها و التهاب‌های جنسي را فزوني می‌بخشد. غريزه جنسي، غریزه‌ای نيرومند، عميق و دریاصفت است، هر چه بيشتر اطاعت شود، سرکش‌تر می‌گردد؛ همچون آتشي كه هر چه به آن بيشتر خوراك بدهند شعله‌ورتر می‌شود. روح بشر فوق‌العاده تحریک‌پذیر است، اشتباه است كه گمان كنيم تحریک‌پذیری روح بشر محدود به حد خاصي است و ازآن‌پس آرام می‌گیرد. هيچ مردي از تصاحب زيبا رويان و هيچ زني از متوجه كردن مردان و تصاحب قلب آنان و بالاخره دلي از هوس سير نمی‌شود. از طرفي تقاضاي نامحدود خواه‌ناخواه انجام نشدني است و هميشه مقرون است با نوعي احساس محروميت، دست نيافتن به آرزوها به‌نوبه خود منجر به اختلالات روحي و بیماری‌های رواني می‌گردد. حال اگر در سطح جامعه، جاذبه‌های جنسي رواج يابد و دختر و پسر روابطي آزاد داشته باشند، جلوه­گري­هاي موجود در برخورد و حالات دختران موجب جلب‌توجه پسران شده، انحراف اذهان و آشفتگي فكر و دل آن‌ها را در پي دارد. البته خود دختران نيز ضربه‌پذیر هستند زيرا چه بسيار دختراني كه سبب شوق دست‌یابی به نشانه‌های مقبول زيبايي و زنانگي به اختلالات رواني دچار می‌شوند. از طرف ديگر اگر در كوچه و خيابان، دلبري مرسوم گردد و جلوه گري، هنر دختران محسوب شود و در روابط دختر و پسر تجاذب و دلبندي به ميان آيد، دختراني كه از زيبايي لازم برخوردار نيستند، در فشار و استرس قرار می‌گیرند و هميشه احساس كمبود و حقارت می‌نمایند و لطمه‌های جدي بر روح و روان آنان وارد می‌شود. آفت ديگر اين است كه افراد در اين نوع روابط كه معمولاً ناپايدار بوده و بر اساس سودجويي است نه تعهد، به شكست در عشق منتهي می‌شوند؛ و درنتیجه روح لطيف و بانشاط آن‌ها گرفتار افسردگي می‌شود. افت تحصيلي و اتلاف عمر و وقت گران‌بها؛ و ... از ديگر آسیب‌های اين دوستی‌ها است.

ب - آسيب اجتماعي:

آنچه موجب فلج كردن نيروي اجتماعي است، آلوده كردن محيط كار به لذت‌جویی‌های شهواني است زيرا از طرفي شخصيت و كرامت زن را در حد يك كالا براي کام‌جویی مردان تنزل می‌دهد و امنيت رواني لازم را براي فعاليت اجتماعي او از بين می‌برد و از طرف ديگر مردان، تمركز حواس و دقت كافي را براي كارهاي خود ندارند. هر چه روابط دختر و پسر ضابطه‌مند‌تر شود و جامعه از تحريكات شهواني و جلوه­گری‌های جنسي دور گردد، اجتماع سالم‌تر خواهد شد و افراد جامعه بهتر به كار خود رسيدگي كرده، جوانان در محيط كار، درس و دانشگاه راحت‌تر خواهند بود و به پیشرفت‌های بيشتري خواهند رسيد. سرکوب شدن استعدادها، افزايش طلاق و مشاجرات مهم در زندگي و احتمال ظهور فرزندان نامشروع و ... از ديگر پیامدهای اجتماعي اين روابط خارج از چهارچوب است.

ج - آسيب خانوادگي:

معاشرت‌های آزاد و بی‌حدومرز در برخي خانواده‌ها، زمينه بی‌بندوباری پسران و دختران را فراهم ساخته و ازدواج را به‌صورت يك وظيفه، تكليف و محدوديت درآورده است.

تفاوت جامعه‌ای كه روابط جنسي را به محيط خانوادگي و كادر ازدواج قانوني محدود می‌کند با اجتماعي كه روابط آزاد در آن اجازه داده می‌شود اين است كه ازدواج در اجتماع اول پايان انتظار و محروميت و در اجتماع دوم، آغاز محروميت و محدوديت است. در سيستم روابط آزاد جنسي، پيمان ازدواج به دوران آزادي دختر و پسر خاتمه می‌دهد و آن‌ها را ملزم می‌سازد كه به يكديگر وفادار باشند و در سيستم اسلامي به محروميت و انتظار آنان پايان می‌بخشد.

پس آسيب اول، بی‌رغبتی به ازدواج و تشكيل خانواده است. آسيب ديگر همان است كه مرد، نگران و مضطرب است كه مبادا كسي پيش از او زنش را تصرف كرده باشد. پسري كه قبل از ازدواج با افراد زيادي ارتباط داشته است، به هنگام ازدواج به هر دختري كه نظر كند، می‌پندارد او نيز با پسرهاي متعددي ارتباط داشته و پاك و عفيف نيست و درنتیجه روح بی‌اعتمادی و سوءظن در جامعه اوج می‌گیرد بنابراین روابط آزاد، زمینه‌ساز بسياري از سوءظن‌ها است. پس ضعيف شدن حس اعتماد نسبت به همسر در آينده و سوءظن و بدبيني نسبت به دختران و پسران؛ رهاورد اين نوع ارتباطات است.

نكته ديگري كه در جوامع آزاد و مختلط، خانواده‌ها را تهديد می‌کند اين است كه زن و مرد، همواره در حال مقایسه‌اند، مقايسه آنچه دارند با آنچه ندارند و آنچه ريشه خانواده را می‌سوزاند اين است كه اين مقایسه‌ها آتش هوس را در زن و شوهر و مخصوصاً در وجود شوهر دامن می‌زند. از ديگر پیامدهای خانوادگي اين نوع‌دوستی‌ها سرد بودن روابط عاطفي بين همسران و افزايش طلاق بين آن‌ها و محروميت از تشکيل خانواده پاک و آرامش‌بخش در آينده و حال و ... می‌باشد.

درباره روابط دختر و پسر کتاب‌های متعدد زيادي در اين زمينه وجود دارد كه هر يك به‌نوعی مطالب ارزشمند و مفيدي را بيان کرده‌اند كه ما در زير به بخشي از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

•        بررسي روابط دختر و پسر در ايران و راه‌کارهای اصلاحي آن. پديدآورنده: عبدالله جوان. ناشر: دفتر عقل 1387

•        تحليلي بر روابط دختر و پسر. پديدآورنده: حمزه کریم‌خانی، ناشر: عطر ياس 1387

•        تحليلي تربيتي بر روابط دختر و پسر در ايران. پديدآورنده: علی‌اصغر احمدي. ناشر: انجمن اولياء و مربيان 1387

•        جواني فصل شکفتن، دکتر علی احمد پناهي (روانشناس اسلامي) نشر موسسه آموزشي پژوهشي امام خميني

•        روابط بين دختر و پسر ازنظر شرع اسلام. پديدآورنده: سید رحمان شفيعي. ناشر: سلسله الذهب 1388

•        روابط دختر و پسر در جامعه امروز. پديدآورنده: نياز جاوداني. ناشر: کتاب‌درمانی 1385

•        روابط دختر و پسر. پديدآورنده: محمدعلي رضايي اصفهاني، جمعي از پژوهشگران. ناشر: پژوهش‌های تفسير و علوم قرآن 1386

•        روابط دختر و پسر، محمدرضا احمدي با همکاری جمعي از محققان، انتشارات دفتر نشر معارف

•        روابط دختران و پسران. پديدآورنده: محسن ماجراجو. ناشر: قدسيان 1389

•        نيمه پنهان (روابط دختر و پسر)، پديدآورنده: موسسه پاسخگويي به سؤالات شرعي و شبهات ديني پيام من، ناشر: نسيم حيات 1388

 

موفق و کامروا باشيد.

 

پی‌نوشت‌ها:

1. مائده، آيه 5.

2. نساء، آيه 25.

خواهش می‌کنم کمک کنيد من بدونم بايد چه­کار کنم؟
خواهر گرامي علاقه‌مند شدن دو نفر به همديگر، يا شديد شدن علاقه، يك مسئله ماورايي و غیرطبیعی و ويژه نيست، بلكه ناشي از يك اصل بسيار ساده روان‌شناختی يعني اصل ...

سلام

من دختري 32 ساله هستم که متأسفانه با يکي از همکارانم تلفني زياد با همدیگر حرف زديم و به همدیگر عادت کرديم اما همدیگر رو خواهر و برادر می‌دیدیم و چيزي غیر از این در ذهنمان نبوده است، زياد هم همدیگر رو بيرون نمی‌دیدیم فقط دو يا سه بار. یک‌بار هم همدیگر رو بوسيديم که متأسفانه همان یک‌بار يکي از آشناها ما رو ديده و به خانواده خانمش اطلاع داده. آخرين بار که دفعه سومي می‌شد که ما همدیگر رو بيرون می‌دیدیم به‌محض اينکه سوار ماشينش شدم متوجه شدم خانواده خانمش ما رو تعقيب کردن. برخورد شديدي با من کردن و منو مقصر می‌دانستند. الآن هم منو تهديد کردند که آبرویم رو می‌برند و کاري می‌کنند که از کارم اخراج بشوم يا بين محل بی‌آبرویی می‌کنند. خواهش می‌کنم کمک کنيد من بدونم بايد چه­کار کنم؟

با سلام و آرزوي قبولي عبادات و تشکر از ارتباط شما با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني

 

آنچه در پي می‌آید نگاهي كاملاً آسيب شناسانه به نامه شماست. اميد است از گزش احتمالي قلم دل‌آزرده نگرديد و طولاني بودن پاسخ شما را خسته نکند و با نهايت دقت در مطالب گفته‌شده تأمل نماييد.

خواهر گرامي علاقه‌مند شدن دو نفر به همديگر، يا شديد شدن علاقه، يك مسئله ماورايي و غیرطبیعی و ويژه نيست، بلكه ناشي از يك اصل بسيار ساده روان‌شناختی يعني اصل مجاورت است. خواه‌ناخواه وقتي دو نفر براي مدتي در مجاورت يكديگر قرار می‌گیرند و به‌نوعی با يكديگر در تماس هستند (مخصوصاً در محل کار)، به‌تناسب و توافق ویژگی‌های شخصيتي طرفين و همچنين شرايط فيزيولوژيك، آن دو به هم علاقه‌مند می‌گردند و اگر قبلاً علاقه‌ای بين آن‌ها بوده است، علاقه شديدتر خواهد شد. اگرچه اين اصل در همه‌جا و همه موارد به یک‌شکل عمل نمی‌کند، اما در مورد دوستي با جنس مخالف نبايد غرايز و کشش‌های جنسي را نيز از ياد ببريم. تجربه ثابت كرده است كه این‌گونه ارتباطات، به‌جای خوب و صحيحي ختم نمی‌شود و هرچه رابطه جلوتر رود، مشكلات بيشتر خواهد شد. پس در محل کار و يا جاهاي ديگر که با افراد نامحرم سروکار داريد بايد مراقب اين اصل مجاورت و پیامدهای آن بود.

نکته‌ی مهم‌تر اينکه در اسلام چيزي به نام رابطه خواهر و برادري نداريم و طبق فتاواي مراجع تقليد، يگانه راه محرميت، ازدواج است. ارتباط‌های عاطفي زن و مرد به هر شكل و صورت، حرام است؛ چون زمينه آلودگی‌ها را فراهم می‌کند. شيطان براي به دام انداختن دین‌داران، راهكارهايي را نشان می‌دهد كه يكي از آن‌ها، همين رابطه خواهر و برادري است. پس خيلي مراقب باشيد كه يكي از رفتارهاي شيطان، زينت دادن اعمال ما است؛ يعني شيطان به رفتار ناپسند انسان، رنگ و لعاب می‌دهد و آن را زينت می‌دهد (1).

•        آسیب‌ها و پیامدها:

همان‌طور كه می‌دانید ايجاد رابطه پنهاني خارج از شرع و عرف شما با يک مرد متأهل مرد به معناي خيانت به همسر اوست و درصورتی‌که آشكار شدن آن پيامدهاي خطرناكي دارد و بدون ترديد به زندگي شما لطمه می‌زند. این‌گونه ارتباط‌ها علاوه بر اينکه با توجه به حس ناموس‌پرستی و غيرت فامیل‌های آن زن، احتمال دارد به جرم‌های بزرگي بينجامد ( جنایت‌های وحشتناك با منشأ ارتباط‌های این‌چنینی بسيار فراوان است و کمترين خطر آن‌ها آبروریزی است) حتماً آسیب‌های روحي و رواني متعددي نيز براي شما به همراه خواهد داشت ازجمله اينکه شما در مسئله خطير ازدواج آینده‌تان با مرد ديگر دچار مشكل می‌گردید. اينکه شما اين رابطه را فقط در حد خواهر و برادر ميدانيد و هيچ قصد سوء ديگري در کار نيست، بايد عرض کنيم که مطمئن باشيد که به‌مرورزمان شما و طرف مقابلتان گام‌های فراتر از بوسيدن را خواهيد برداشت. در پس اين علاقه‌ها و روابط این‌چنینی و به‌ظاهر سالم چيزي وجود ندارد جز غرايز جنسي و شهواني و گرچه طرفين در ابتدا اظهار می‌دارند که نسبت به همديگر هیچ‌گونه حس شهوت‌آمیزی ندارند ولي همين بوسيدن گام‌های ابتدايي بروز غریزه‌ی جنسي و رفتارهاي شهوت‌آمیز می‌باشد.

آسيب و خطر بعدي که اين رابطه به همراه خواهد داشت، متزلزل شدن زندگي زناشويي طرف مقابلتان می‌باشد. مسلماً از وقتي شما با او اين رابطه‌ی صميمي را برقرار کرده‌اید، به همان اندازه که محبت شما در دل ايشان واردشده است، به همان اندازه محبت همسرش از دلش خارج‌شده و نسبت به او سرد گرديده است. خداوند متعال در قرآن کريم می‌فرماید: خداوند براي هرکسي دو دل قرار نداده است (2). پس هر انساني يک قلب دارد و تنها می‌تواند محبت يک نفر را در دل خود جايي دهد. پس شما در حال انجام گناه بزرگ و خيانت نابخشودني در حق هم نوع خود هستيد. مسلماً اگر تنها یک‌لحظه خود را در جايگاه همسر اين مرد قرار دهيد، می‌توانید عمق فاجعه را درک کنيد و بفهميد خيانت و دزديدن عواطف چقدر سخت و غیرقابل‌تحمل است. اکنون‌که متأسفانه در اين وضعيت گرفتارشده‌اید و از طرفي تهديد هم شده‌اید مسلماً خودتان هم از شکل‌گیری اين رابطه پشيمان هستيد و مشتاق حل اين مسئله نگران‌کننده هستيد.

راهکار:

- بايد عرض کنيم بهترين راه چاره براي اينکه از پيامدهاي گفته‌شده اين رابطه، مخصوصاً از تهدیدهایی که نسبت به شما انجام‌گرفته است در امان بمانيد اين است که هرچه زودتر اين رابطه را به پايان به رسایند. مطمئن باشيد، افرادي که شما را تهديد کرده‌اند، منتظر پاسخ بعدي شما هستند. اينکه شما به صحبت‌های آن‌ها چه واکنشي نشان می‌دهید. اگر به رابطه‌ی خود ادامه دهيد، مسلماً درصدد عملي کردن تهدیدها برمی‌آیند ولي اگر متوجه شوند که شما دست از رابطه کشیده‌اید، آن‌ها هم به عملي کردن تهديدات خود فکر نمی‌کنند. پس شما بايد يک چراغ سبز و پرچم صلح بالا ببريد و به‌طور غیرمستقیم به آن‌ها بگوييد که ديگر اين رابطه را ادامه نخواهيد داد و اين چيزي نيست غير از خاتمه دادن به اين رابطه. توجه داشته باشيد که سعي نکنيد در ظاهر نقش افرادي را بازي کنيد که از رابطه دست کشيده است ولي درواقع و پنهاني به آن ادامه دهيد، زيرا آن‌ها تا مدت‌ها شما را از طريقي که اصلاً به ذهنتان نمی‌رسد رصد می‌کنند و بازهم رابطه‌ی پنهاني شما براي آن‌ها آشکار خواهد شد. (حتي رابطه‌ی تلفني شما هم در صورت صادر شدن حکم قضايي قابل‌کشف است و تلفن‌هایی که بين شما ردوبدل گشته هم قابل‌پیگیری است).

- کار بعدي که شما بايد آن را انجام دهيد اين است که طرف مقابلتان را در جريان تهديدات قرار بدهيد و درعین‌حال که او را هم مقصر شرايط فعلي می‌دانید از او بخواهيد اولاً اين رابطه را به پايان برساند و ثانیاً با مديريت صحيح نسبت به همسرش و خانواده‌ی همسرش از رخ دادن اتفاقان ناگوار براي شما جلوگيري کند. مسلماً اگر روابطش با همسرش را اصلاح کند و حتي صراحتاً و يا با زبان رفتار به آن‌ها بفهماند که ديگر با شما رابطه ندارد، آن‌ها هم از اذيت و آزار شما دست خواهند کشيد.

- راه‌حل بعدي اينکه اگر می‌دانید شخصي که در محل کار از اين رابطه‌ی شما اطلاع پیداکرده است و شما را در حال بوسيدن ديده است کيست و او را می‌شناسید سعي کنيد از طريقي به او بفهمانيد که تهديد شده­ايد و به خاطر آن تهديدات رابطه را به پايان رسانده­ايد. حتماً اين شخص نقش اطلاع‌رسانی براي خانواده همسر آن مرد را بازي می‌کند و الآن هم شما را زير نظر دارد و رفتار شما را لحظه‌به‌لحظه کنترل و گزارش می‌دهد.

- و نکته‌ی آخر اينکه سعي کنيد به‌هیچ‌وجه و در هيچ موقعيت واقعي و غیرواقعی با اين شخص ديده نشويد. اکنون شما توسط آن‌ها زير ذره‌بین هستيد. پس مراقبت ويژه داشته باشيد. حتي در صورت امکان محل کار و يا سیف کاري خود را عوض کنيد که با اين شخص برخوردي نداشته باشيد.

- و درنهایت ذکر اين نکته بی‌فایده نيست که ممکن است شما به خاطر به وجود آمدن دل‌بستگی و علاقه، در ترک اين رابطه نيازمند کمک باشيد که می‌توانید به‌صورت حضوري يا تلفني با اين مرکز در اين زمينه کمک بگيريد.

به اميد موفقيت روزافزون شما از خداوند متعال.

 

 پی‌نوشت‌ها:

1؛ و زين لهم الشيطان اعمالهم فصدهم عن السبيل فهم لايهتدون./شيطان وعده‌شان می‌دهد و به آرزو کردن وادارشان می‌کند و جز فريب، شيطان وعده‌شان ندهد./ نمل، آيه 24.

2. ما جعل الله لرجل من قلبين في جوفه، بقره، آيه 268.

نظر شما دراین‌باره چيست؟
از اينکه نسبت به شيوه تربيتي و رفتار با فرزند خود اهتمام داريد، خرسنديم. در ابتدا بايد به عرض برسانيم که سال شما تا حدودي کلي است و بهتر بود توضيحات بيشتري ...

با سلام. برخورد با فرزند وقتي مرتکب خطا و گناهي کبيره ( به‌طور پنهاني) می‌شود چيست؟ ازآنجایی‌که بيم از علني کردن می‌رود معمولاً خانواده‌ها سعي می‌کنند قضيه را باز نکنند؛ که متأسفانه اين اقدام باعث تکرار خطا و گناه می‌شود. نظر شما دراین‌باره چيست؟ ممنون می‌شوم راهنمايي بفرماييد.

با سلام و تشکر از ارتباطتان با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني

خواهر گرامي، از اينکه نسبت به شيوه تربيتي و رفتار با فرزند خود اهتمام داريد، خرسنديم. در ابتدا بايد به عرض برسانيم که سال شما تا حدودي کلي است و بهتر بود توضيحات بيشتري می‌دادید تا ما بتوانيم بهتر و کامل‌تر شما را راهنمايي کنيم، مانند اينکه فرزند شما چندساله است؟ دختر است يا پسر؟ چند فرزند داريد؟ اين گناه کبيره که انجام می‌دهد، چيست مانند خود ارضایی، دزدي، دروغ و...؟ چه مدتي است که اين کار را انجام می‌دهد؟ واکنش شما تابه‌حال نسبت به او چگونه بوده است؟ براي ارائه راهکار کامل بهتر است به سؤالات ما جواب داده و دومرتبه آن را براي ما ارسال کنيد. در اين مکاتبه به‌صورت کلي به سؤال شما جواب خواهيم داد.

اصولاً در مواردي مشابه مشكل شما، پدر و مادر با ديدن عمل فرزندشان چنان ناراحت، دلخور و گاه عصباني مي‌شوند كه ممكن است رفتاري خشن و پرخاش آمیز با فرزندشان داشته باشند. آن‌ها نگران‌اند كه مبادا فرزندشان در بزرگ‌سالی نيز دست به رفتارهاي غیرشرعی ديگري بزند. بايد توجه داشت كه فرزندان اغلب بعضي از كارها را بدون آگاهي از ناپسند بودن آن عمل انجام می‌دهند. پس گاهی مخالفت و ممانعت از اين عمل، بدون آگاهي بخشي و فرهنگ‌سازی، احتمالاً به لجبازي او در بزرگ‌سالی منجر گردد.

فرزندان به چند دليل ممكن است علاقه‌مند به انجام کارهاي ناپسند باشند. البته اين دلايل از فرزندي به فرزند ديگر و از شرايطي به شرايط ديگر فرق مي‌كنند.

1. رفتار والدين. والدين ناخواسته رفتارهاي منجر به اين عمل زشت را تقويت مي‌كنند. پدر و مادر می‌بایست در همان دوران ابتدايي شکل‌گیری اين عمل، به فرزند خود تذكر همراه با ملاطفت را داشته باشد.

2. الگوبرداری از اطرافيان. گاهي فرزند با مشاهده رفتار اطرافيانش اين عمل را ياد مي‌گيرد؛ خواه اطرافيان او کودک، نوجوان يا بزرگ‌سال باشند.

3. عدم توجه مثبت والدين به فرزند. گاهی بی‌توجهی والدين به نقاط مثبت و ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرزندشان موجب شكسته شدن اعتمادبه‌نفس او می‌شود. درنتیجه فرزند براي جبران اين نقيصه به راه‌های آسیب‌زایی در اجتماع روي می‌آورد كه به‌نوعی رنگ و بوي جلب‌توجه والدين را می‌دهد.

و ...

راهكارهاي جهت مقابله با رفتارهاي گناه‌آلود فرزند

1. آرام باشيد: اگر پدر، مادر با اين عمل فرزندشان مواجه شوند، مهم‌تر از هر چيز آن است كه رفتارهاي هيجاني، تند و اغراق‌آميزي از خود نشان ندهند. آن‌ها بايد بكوشند آرامش خود را حفظ كنند و روشي منطقي و سنجيده براي رويارو شدن با اين رفتار برگزينند.

2. رابطه شفاف و صميمانه با فرزندتان برقرار كنيد: والدين بايد نهايت تلاششان را بكنند تا ارتباطي مؤثر و فعال با فرزندان خود داشته باشند. فرزنداني كه از بودن با پدر و مادرشان احساس صميميت و نزديكي مي‌كنند، نسبت به فرزنداني كه اين احساس را ندارند، تمايل بيشتري براي هماهنگ كردن خود با ارزش‌ها و باورهاي والدينشان دارند.

3. علت انجام اين عمل ناپسند فرزندتان را پيدا كنيد: بهتر است به بررسي رفتارها و موقعیت‌هایی كه در طول روز، فرزند در آن قرار مي‌گيرد بپردازيد؛ مثلاً با چه كساني دوست است، چه نیازهایی دارد، كجا می‌رود و ... . اگر والدين بتوانند علت اصلي مشكل او را پيدا كنند، قادر خواهند بود اين رفتار كودك را اصلاح نمايند. حتي ممکن است گاهي رفتار او به علت يک مشکل جسمي و زيستي باشد که هر چه سریع‌تر بايد اقدام کنيد.

4. فرزند را به ‌دليل اشتباهش شرمنده نكنید: والدين نبايد با سرزنش كردن‌هاي مكرر فرزند، او را دچار احساس گناه كنند. آن‌ها هم‌چنین نبايد لقب‌ها و برچسب‌های ناروا به او بزنند. برخي از اين روش‌ها، شديداً موجب كاهش عزت‌نفس مي‌شود. در عوض والدين می‌توانند با رفتارهاي خود به فرزندشان نشان دهند كه از كار او ناراحت شده‌اند.

5. سعي كنيد راه‌های افزايش اعتمادبه‌نفس را آموزش ببينيد و از همين ابتدا او را فردي باشخصیت بار بياوريد.

6. مفهوم دين و لزوم انجام كارها بر اساس شرع را در يك بازه زماني مشخص به او آموزش دهيد. در اين مورد نيز می‌توانید از کتاب‌هایی که در اين زمينه نوشته‌شده و يا مشاوره تلفني ( 096400) يا کتبي اين مرکز آگاه گرديد.

7. علت اشتباه بودن اين عمل را براي فرزندتان توضيح دهيد: والدين ابتدا بايد اطمينان حاصل كنند كه فرزندشان، ناشايست بودن عملش را فهميده است. آن‌ها مي‌توانند به اين موضوع اشاره كنند كه دختري (يا پسري) با كمالات و ویژگی‌های منحصربه‌فردی چون شما، شايسته نيست توانمندی‌های خودش را صرف چنين عملي كند. زيرا دين مقدس ما از اين عمل نهي كرده است و داراي پیامدهای بي­شمار و بعضاً جبران‌ناپذیری است.

8. رفتارهاي صادقانه فرزندتان را تحسين و تشويق كنيد: پدر و مادر بايد از رفتارهاي شايسته، مناسب و صادقانه فرزند خود حمايت و قدرداني كنند. اگر آن‌ها رفتارهاي شايسته را به‌موقع مورد تحسين خود قرار دهند، موجب تقويت و تكرار آن‌ها در فرزندشان مي‌شوند.

در پايان می‌توانید از کتاب‌هایی که درزمینهٔ تربيت ديني کودکان نوشته‌شده است استفاده کنيد:

•        کتاب‌های دكتر علي قائمي کتاب‌های خوبي هستند كه توسط انتشارات اميري منتشرشده‌اند. (مثل كتابي از ايشان به نام "پرورش مذهبي و اخلاقي كودكان").

•        كتاب "تربيت مذهبي كودك" تألیف سيد مجتبي موسوي زنجانرودي، انتشارات ميثم تمار.

•        كتاب "تربيت ديني كودك و نوجوان: نکته‌ها و روش‌ها" تألیف مريم اديب، انتشارات موسسه فرهنگي منادي تربيت.

 

موفق و پيروز باشيد.

براي ازدواج با آن جوان چه راهکاري را پيشنهاد می‌کنید؟
بهترين گام و اصولی‌ترین و منطقی‌ترین راه براي حلّ مشكل عدم همراهي خانواده با اصل ازدواج شما، ترتيب يك گفتگوي دوستانه با آنان است. فراموش نكنيد كه زماني گفتگو...

با سلام دختري هستم در رشته‌ی پزشکي تحصيل می‌کنم. با واسطه توسط يکي از جوان­هاي انقلابي خواستگاري شدم که قلبا به او علاقه‌مند بودم؛ اما اين جوان تحصيلات پرستاري دارد و هم استاني ما نيست. خانواده‌ام حتي نمی‌گذارند او براي خواستگاری به خانه‌مان بيايد. درواقع خانواده‌ام اصلاً مرا نمی‌بینند و نمی‌خواهند لااقل فعلاً ازدواج کنم. در حالي من مبتلابه کج‌اخلاقی‌های جنسي شده‌ام. براي ازدواج با آن جوان چه راهکاري را پيشنهاد می‌کنید؟

با سلام خدمت پرسشگر گرامي و تشکر از ارتباط شما با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني

خواهر گرامي ترس از گناه شما ستودني است و اين نشانگر اين است كه جوان مؤمن و خداشناسي هستيد كه دوست نداريد به گناه و آلودگی‌های اخلاقي مبتلا گرديد، شما را به خاطر داشتن اين روحيه تحسين می‌کنیم و اميدواريم با حفظ و تقويت اين روحيه، هيچ¬گاه به گناه آلوده نگرديد. خيلي جا داشت، مطالب بيشتري را درباره علت مخالفت خانواده‌تان با اين ازدواج بيان می‌کردید تا ما دقیق‌تر در جريان كار شما قرار می‌گرفتیم و می‌توانستیم بهتر شما را راهنمايي کنيم. به‌هرحال توجه شما را به نکات و راهکارهاي زير جلب می‌کنیم.

دلايل احتمالي عدم همراهي خانواده با ازدواج شما:

1) اگر والدينتان در ظاهر به فكر ازدواج شما نيستند و به درد شما نمی‌رسند، احتمالاً به اين خاطر است كه می‌بینند، فرزندشان شرايط و آمادگي براي ازدواج را ندارد. بنابراين توصيه می‌شود كه شما از خود حركتي نشان بدهيد و قدمي در اين خصوص برداريد تا خانواده نيز به كمك شما بشتابند و امدادهای الهي نيز شامل حالتان گردد.

بهترين گام و اصولی‌ترین و منطقی‌ترین راه براي حلّ مشكل عدم همراهي خانواده با اصل ازدواج شما، ترتيب يك گفتگوي دوستانه با آنان است. فراموش نكنيد كه زماني گفتگو مي‌تواند نتیجه‌بخش باشد كه در يك فضاي آرام و خالي از هرگونه تنش باشد. در اين جلسه دوستانه باکمال ادب و احترام خواسته خود را مطرح كنيد. از پدر و مادرتان بخواهيد تا شما را درك و با ازدواج شما موافقت كنند. اگر با اين نوع گفتگوها مشکلتان حل گرديد كه به مراد خود خواهيد رسيد، ولي اگر نتیجه‌ای نگرفتيد و خودتان نتوانستيد رضايت و موافقت آن‌ها را جلب كنيد، از وساطت افراد ديگر استفاده كنيد. از قدرت نفوذ و بيان ساير اعضاي صورت خانواده يا اقوام و خويشان مثل عمو و دايي يا دوستان پدر و مادر و يا امام جماعت يا روحاني محل بهره بجوييد. اصرار و سماجت آميخته به محبت و فرمان‌بری و دعا به درگاه حضرت حق را فراموش نكنيد. به‌هرحال در زندگي هر انساني افرادي هستند كه اشخاص براي آنان احترام خاصي قائل هستند و حرف آنان را مي‌پذيرند، مي‌توانيد از آنان استفاده كنيد و آن‌ها را واسطه قرار دهيد.

2) از طرف ديگر والدين گاهي نگران‌اند كه نكند انتخاب فرزندشان به سبب غلبه احساسات و عواطف باشد و عاقلانه تصميم نگرفته باشد. در اين زمينه توجه شما را به نکات ذيل جلب می‌کنم:

1. توصيه هميشگي ما اين است كه: اگر انديشه ازدواج با كسي را در سر مي‏پرورانيد، قبل از ابراز علاقه به وي، درباره معيارهاي ازدواج و شرايط همسر ايده‏آل شناخت كافي پيدا كنيد. بدين منظور مي‏توانيد از راهنمايي‏هاي افراد باتجربه و خبره و مشاوران مورد اعتمادتان و يا از كتاب‏هاي زير كمك بگيريد:

- جوانان و انتخاب همسر، علی‌اکبر مظاهري، انتشارات پارسيان

- انتخاب همسر، ابراهيم اميني- مشاوره قبل از ازدواج، حسن ملكي- چرا ازدواج موفق، چرا ازدواج ناموفق، گاتمن.

2. متأسفانه معمولاً در انتخاب همسر به خوب بودن عرفي اكتفا می‌شود و به هم‌کفو بودن دختر و پسر توجه كمتري می‌کنند. درحالی‌که محور و اصل معيار انتخاب همسر، همين هم‌کفو بودن است (هم كفوء بودن يعني: تناسب، هماهنگي، همتايي، هم‌شأنی، سنخيت، هم‌طرازی بين دختر و پسر و به‌اصطلاح باهم جور درآمدن زن و شوهر).

3. يکي از موارد هم‌کفو بودن همتايي فرهنگي است. عشق تنها، رابطه را ماندگار نمی‌کند؛ بلكه رابطه به سازگاري فرهنگي هم نياز دارد. تفاوت فرهنگي فقط در مورد اينكه كجا به دنيا آمده‌ایم نيست، كه به آن اهميت ندهيم، فرهنگ در تمام صحنه‌های زندگي اثرگذار است. باورهاي معنوي، اجتماعي، روشن‌فکری، احساسات، ارزش‌ها، چگونگي تربيت بچه‌ها، عادت‌ها، همه به تفاوت فرهنگي وابستگي دارند. بسيار سخت است، كه باهم بنشينيد و در بعضي چيزها توافق كنيد و همان راه را برويد. قطعاً موقع انتخاب راه، تفاوت فرهنگي آن را جهت‌دهی می‌کند و در بهترين شرایط، موجب تنش‌هایی در رابطه شما خواهد شد. در رابطه باوجود يا عدم وجود همتايي فرهنگي ميان دو خانواده تحقيق بيشتري كنيد.

بنابراين از شما می‌خواهیم كه با دورانديشي لازم و جدا نمودن نصايح دلسوزانه، از نصايح خودخواهانه اطرافيان و همچنين دوري از هرگونه احساسات و عواطف زودگذر جواني، تصميم مناسبي اتخاذ كنيد.

اما در مورد اينکه فرموده‌اید « مبتلابه کج‌اخلاقی‌های جنسي شده‌ام» امروزه براي تعديل و كنترل غريزه جنسي راه­هاي متعددي وجود دارد. در اینجا به برخي از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

* برنامه‌ریزی براي اوقات فراغت

* تنظيم خواب: تحقيقات نشان می‌دهد كه بیش‌تر انحرافات به‌خصوص درزمینهٔ مسائل جنسي، از فكرهاي ناسالم و خیال‌پردازی‌هایی كه جوانان قبل از خواب رفتن دارند، ناشي می‌شود. اگر جوان قبل از آن‌که به خواب برود، فكر او به خودش و يك سري مسائل و موضوعات مربوط به دوره جواني، معطوف گردد، کم‌کم به انحرافات كشيده خواهد شد. بنابراين، يكي از روش‌های پيشگيري از انحرافات اين است كه برنامه خواب به‌صورت دقيق تنظيم شود و تا زماني كه خواب بر شما غالب نشده، به رختخواب نرويد. وقتي به رختخواب برويد كه كاملاً خسته و آماده خواب هستيد.

* دوري از محیط‌های آلوده و ناسالم: يكي از علل و عوامل انحرافات جنسي و به‌طور كل انحرافات اخلاقي، محيط آلوده و محرک‌های شهواني است. محيط از طريق وارد نمودن عناصر محرك در گرایش‌های انحرافي، منجر به طغيان غريزه جنسي در جوان می‌شود. مسائلی از قبيل: روابط ناسالم و آزاد دختر و پسر، برخي از سريال­هاي تلويزيوني و فيلم­هاي خارجي و همچنين استفاده نادرست از اينترنت و ماهواره، در تحريك شهوت و غريزه جنسي مؤثر است.

* پرورش تقوا و معنويت در وجود خويش: اگر با تقويت ايمان و نيروي اراده، باورها و اعتقادات جوانان تقويت گردند، بدون شك بخشي از مشكلات آنان، به‌ویژه درزمینهٔ مسائل اخلاقي و شهوت و غريزه جنسي، درمان می‌شود. اگر جوانان از اعماق دل باور نمايد كه خداوند تمام اعمال و رفتار او را می‌بیند و بر اساس عملكرد افراد به آن‌ها پاداش می‌دهد و اساساً سعادت و خوشبختي هر فرد به دست خود او مي¬باشد، در اين صورت، احتمال این‌که مرتكب گناه نشود، بسيار زياد است. يقين داشته باشيد تا زماني كه نيروي ايمان و تقوا در وجود انسان بارور و تقويت نگردد، هيچ ضمانتي در خصوص ايمن ماندن در برابر شهوات و انحرافات اخلاقي وجود ندارد؛ به‌خصوص در وضعيت كنوني كه عوامل تحریک‌کننده بسيار زياد است. بنابراين، قبل از هر چيزي سعي كنيد نيروي ايمان و تقوا را در وجود خويش بارور كنيد.

 

در پناه حق موفق باشيد.

سلام چگونه تفاوت حجاب و بی‌حجابی را به دانش‌آموز سوم ابتدايي بفهمانيم؟
در گام اول بايد مفهوم و معناي حجاب را به زيبايي براي اين کودک توضيح داد و با زباني کودکانه آن را روشن ساخت. براي رسيدن به اين هدف نکات ذيل را توجه فرماييد: ...

سلام چگونه تفاوت حجاب و بی‌حجابی را به دانش‌آموز سوم ابتدايي بفهمانيم؟

کاربر ارجمند

سؤال بسيار جالبي را مطرح کرديد، پرداختن به اين سؤال می‌تواند شمارا توانمند سازد که هم موضوع حجاب را در قلب اين دخترخانم دبستاني دروني و نهادينه کنيد و هم او را در برابر ناهنجاری‌های اجتماعي ازجمله بی‌حجابی و بدحجابی‌های مختلف مراقبت کنيد و در همين حين تفاوت‌های حجاب و بی‌حجابی را برايش مشخص کنيد. لذا پاسخ به اين سؤال را در دو بخش مطرح می‌کنیم.

الف) در گام اول بايد مفهوم و معناي حجاب را به زيبايي براي اين کودک توضيح داد و با زباني کودکانه و روشن آن را روشن ساخت. براي رسيدن به اين هدف نکات ذيل را توجه فرماييد:

1. استفاده از داستان: زبان کودک و نوجوان داستان است؛ شما می‌توانید بامطالعه کتب داستاني که درباره حجاب می‌باشد و تعريف آن براي فرد موردنظر به‌صورت غیرمستقیم به سؤالات او جواب دهيد. البته لازم نيست به‌صورت صد در صد از کتاب داستان استفاده کنيد؛ بلکه باکمی خلاقيت می‌توانید خودتان داستان‌هایی را در اين زمينه بسازيد و براي او تعريف کنيد.

2. بازي يکي ديگر از ابزار انتقال مفاهيم ديني به کودکان است. از طريق بازي می‌توانید به سؤالات کودک خود جواب دهيد. به‌عنوان‌مثال: شما می‌توانید با فضاسازی از طريق بازي به کودک خود آسیب‌هایی که به دلیل نداشتن حجاب به او می‌رسد را یادآور شويد.

3. از زبان تمثيل استفاده کنيد. کودکان زبان تمثيل را به‌خوبی درک می‌کنند. به‌عنوان‌مثال به کودک بگوئيد چرا زن­ها جواهرات خود را در خانه خود مخفي می‌کنند. منتظر جواب او باشيد. پس‌ازآنکه به سؤال شما جواب داد؛ بگوئيد موهاي تو هم مانند جواهر است که بايد از ديد نامحرمان مخفي نگه‌داشته شود. يا اين مثال را به کار ببريد که يک روز دو عدد شکلات را برداريد. يکي را از کاغذش خارج کرده و ديگري هم همراه با پوشش و سپس هر دو بر زمين بيندازيد. بعد به کودک خود بگوئيد کدام را ترجيح می‌دهد، معمولاً شکلات محفوظ باپوست را برمی‌دارد. همان‌جا شما بگوئيد اين يعني معني حجاب و پوشش. اگر دوست داري هميشه سالم و خوب بموني بايد با یک‌چیزی مثل حجاب از خودت مواظبت کني. (خود شما می‌توانید مثال‌های بيشتري ازاین‌دست بسازيد)

4. استفاده از گفت‌وگو سقراطي: در اين روش سؤالات منظمي را از کودک می‌پرسیم و اين چرخه را آن‌قدر ادامه می‌دهیم تا سرانجام کودک (به‌صورت اتوماتيک) به نتيجه دلخواه ما برسد. چرخه سؤالات با توجه به پاسخ کودک تنظيم می‌شود.

-به نظر تو کسي که حجاب دارد با کسي که حجاب ندارد؛ فرقي ندارد؟

-کودک: به نظر من هيچ فرقي ندارد.

-يعني قيافه ظاهري کسي که حجاب دارد با کسي که حجاب ندارد، يکي است؟

-البته که فرق دارد.

-پس قبول کردي کسي که حجاب دارد با کسي که حجاب ندارد، تفاوت دارد؛ به نظرت در چه چيزهايي باهم تفاوت دارد؟

و این‌قدر اين سؤالات را ادامه می‌دهیم تا کودک يا نوجوان به نتيجه دلخواه ما برسد.

5. بامطالعه کتاب‌هایی که درباره فلسفه حجاب نگاشته شده است؛ در گام اول با فلسفه حجاب آشنا شويد و سپس با زباني کودکانه اين فلسفه را به کودک انتقال دهيد.

6. بامطالعه کتاب‌هایی که درزمینهٔ رشد کودک و نوجوان نوشته‌شده است، اطلاعات خود را درباره ویژگی‌های کودک افزايش دهيد تا بتوانيد پاسخ‌های کودک را با توجه به توانایی‌های ذهني او جواب دهيد.

ب) بعد از شناسايي و فهماندن مفهوم حجاب، قدري کار راحت‌تر می‌شود. چراکه ذهن کودک اکنون آماده است و می‌تواند باکمی خلاقيت و هنرمندي، اعتقاد به حجاب را برايش ملموس کنيد و درعین‌حال به‌صورت ظریف و نامحسوس، فرق بين بانوان و دختران چادري و بدحجاب و يا بی‌حجاب را مشخص کنيد.

 

 

 

1 ـ الگو آفريني:

يکي از شیوه‌های مؤثر در نهادينه کردن حجاب و عفاف کودکان و نوجوانان روش الگو آفريني است. در اين روش فرد از فرد يا افراد ديگر به‌عنوان سرمشق و الگو استفاده می‌کند و تحت تأثير مشاهده از حالات و رفتار ديگران آن را پيروي نموده و خود را با آنان همساز و همانند می‌کند. بنابراين می‌توان گفت: الگو پيروي عيني و مشهود از يک انديشه و عمل در جنبه‌های گوناگون براي رسيدن به کمال است. تربيت ابتدائي انسان به‌طور طبيعي با روش الگویی شکل می‌گیرد. کودکان در چند سال نخست زندگي خود،‌ همه‌ی کارهای‌شان را از افراد پيرامون خود که در درجه اول پدر و مادر اويند الگوبرداری می‌کند و با تقليد از آنان رشد می‌کند و ساختار تربیتی‌اش سامان می‌یابد. ازاین‌رو،‌ روش الگویی در سازمان دادن شخصيت و رفتار کودک و نوجوان، نقش بسزایی دارد. غریزه‌ی تقليد يکي از غرايز نيرومند و ریشه‌دار انسان است. به برکت وجود همين غريزه است که کودک بسياري از رسوم زندگي، ‌آداب معاشرت، ‌غذا خوردن، ‌لباس پوشيدن، ‌طرز تکلّم اداي کلمات و جملات را از والدين و ساير معاشران در محيط خانه و خانواده فرامی‌گیرد و به کار می‌بندد. چشم و گوش کودکان و نوجوانان چون آیینه‌ای است که رفتارهاي والدين را می‌بینند و می‌شنوند و تقليد می‌کنند و الگوهاي عملی‌اش که خانواده ارائه می‌کند مانند نحوه پوشش و حجاب مادر يا پدر و نوع روابط عفيفانه آن‌ها، ‌تأثير عميقي بر رفتار کودکان و نوجوانان دارد و درواقع پدر و مادر با ارائه اعمال و رفتار مناسب و به شکل غیرکلامی، ارزش‌ها و هنجارهاي سالم را از همان ابتدا در شخصيت کودک ايجاد می‌کنند و اين آموزه‌های غیرکلامی همچون نقش روي سنگ‌بر ذهن آن‌ها نقش می‌بندد و بنابراين والدين و مربيان می‌توانند فعالیت‌ها و رفتارهاي ديني و مذهبي خود را به‌گونه‌ای هماهنگ کنند که فرزندان متوجه شوند و الگوي ذهني و رفتاري خود را آن‌ها بگيرند. کودکان (دختر و پسر) از سن شش‌سالگی از والدين خود تقليد می‌کنند و تحت تأثير دیده‌ها و شنیده‌ها الگو می‌پذیرند آن‌ها حتي از اطرافيان خود برادران و خواهران يا همبازی‌های خود تأثير پذيرفته و به تکرار عملي که دیده‌اند می‌پردازند.

قرآن کريم بر اين روش تربيتي تأکيد فراوان داشته و رسول‌الله (ص) را به‌عنوان اسوه و الگو معرفي می‌نماید.

 امام کاظم (ع) فرموده‌اند: (يحفظ الاطفال بصلاح آبائهم) رفتار کودکان در اثر خوبی‌های رفتار والدين حفظ می‌شود. بحارالانوار، ‌ج 23،‌ ص 114

بنابراين اين الگوهاي پاک و بافضیلت، انگيزه و ميل به پاکي و آراستگي به فضائل را در کودکان و نوجوانان گسترش می‌دهند و الگوهاي فاسد و ناپاک؛ ميل به ناپاکي و منفي­گرایی را ايجاد می‌نماید.

 

پدران و مادران الگوهاي محسوس و در دسترس:

در محيط خانه و خانواده والدين براي فرزندان خود اسوه‌های معتبر و موردتوجه می‌باشند لذا پدران و مادران بايستي از حيث ديداري‌، شنيداري،‌ گفتاري و کرداري اسوه حسنه باشند. چشم‌های فرزندان دختر يا پسر همچون دوربين با حافظه ماندگار از کليه حرکات و سکنات والدين فیلم‌برداری می‌کند و به ذهن می‌سپارد،‌ حساس می‌شود کنجکاو می‌گردد،‌ پرسش می‌کند و می‌خواهد در حد مطلوب آن رفتار يا گفتار را تکرار نمايد، ازجمله مسائلي که فرزندان از والدين خود ياد می‌گیرند و تبعيت می‌کنند نوع پوشش،‌ آرايش و پيرايش است و اين امور والدين همواره با کنجکاوي تمام موردتوجه فرزندان می‌باشد.

اگر مادر و پدر لباس‌های غير تحریک‌کننده و غير جلف که مروج برهنگي در محيط خانه و خانواده نباشد بپوشند و لباس‌های خانه و بيرون خانه آن‌ها در عين روشني، سادگي ‌و بی‌آلایشی،‌ تميز و طاهر و مرتّب باشد، فرزندان هم به همين صورت لباس می‌پوشند و عمل می‌کنند. نوع پوشش پدر و مادر مُروج حيا و عفاف و حجاب و پاک‌دامنی در محيط خانه و خانواده و سپس جامعه است پدر و مادري که بدون رعايت مسائل تربيتي با نوع پوشش خود حيا و عفاف را درون خانه سرکوب می‌کنند و عملاً‌ با رفتارشان بی‌عفتی را آموزش می‌دهند حاصل عملکرد آن‌ها فرزندان عفيف و محبوب نخواهد بود. ولي پدر و مادري که با شکوفاسازي گوهر حيا و تقيّد به فريضه حجاب در محيط خانه و خانواده و جامعه عمل می‌کنند این‌ها سعادت و خوشبختي و رشد و تعالي را به فرزندان خويش هديه می‌نمایند این‌ها همان خانواده­های هستند که به اسوه حيا و حجاب حضرت فاطمه زهرا (س) به‌صورت شايسته تأسي جسته و اقتدا نموده‌اند.

در ضمن درزمینهٔ الگو آفريني، می‌توانید محيط دوستانه‌ای را فراهم کنيد و دختران محجبه و باوقار و البته زرنگ و کوشا درزمینه­های مختلف را به اين گروه دوستي تحت هر عنواني دعوت کنيد. اگر فقط تعداد اين دوستان که با اين دخترخانم کوچولو ارتباط برقرار می‌کنند بيشتر شود ناخودآگاه چهره و نوع پوشش آن‌ها در فرآيند مقبوليت حجاب توسط ايشان تأثیرگذار خواهد بود.

 

2 ـ عادت بخشي:

يکي از شیوه‌های تربيتي، ‌عادت بخشي کودکان و نوجوانان به انجام اعمال و فرايض ديني و اخلاقي است،‌ تا در پرتو انجام و تکرار، ‌عمل، ‌تبديل به عادت شده و آنگاه اين عادت آرام‌آرام همراه با آگاهي و شناخت گردد. تلقين، اثري شگرف و معجزه‌آسا در تربیت‌پذیری ديني و آماده‌سازی کودکان و نوجوانان براي انجام تکاليف ديني و عبادي دارد. تلقين و تکرار تلقينات مثبت و سازنده براي بچه‌ها تا پيدايش و تثبيت عادات و خصائل ديني و اخلاقي در آن‌ها لازم و ضروري است. عمق بخشيدن و دروني کردن آموزه‌های ديني و اخلاقي و ملکه کردن فضائل در کودکان و نوجوانان نيازمند بهره‌گیری از شيوه عادت بخشي با تکنیک‌ها و مهارت رفتاري و گفتاري است.

3 ـ سالم‌سازی:

تأثير محيط خانه و خانواده، مدرسه، همسايگان،‌ هم‌بازیان، ‌و دوستان و معاشران و برنامه‌های صداوسیما محيط تربيتي فرزند شمارا تشکيل می‌دهد. اگر اين عناصر محيطي و رسانه‌ای سالم و پاک باشند تأثير مطلوب تربيتي بر کودک و نوجوان ما خواهند داشت و بالعکس اگر اين عناصر محيطي و رسانه‌ای آلوده و منحرف باشند کودک و نوجوان گرفتار خطرات اخلاقي و تربيتي خواهند شد.

امام علي (ع): «انما قلب الحدث کالارض الخاليه ما القي فيها من شيء قبلته) ذهن و دل نونهال مانند زمين خالي است که هر تخمي در آن افشانده شود می‌پذیرد. (روضه المتقين، ‌ج 8،‌ ص 651)

 والدين در حکم مربيان دلسوز بايستي مراقب محل زندگي،‌ دوستان و همبازی‌ها، مدرسه و محل تحصيل و ورزش فرزند خود باشند و اگر اين محیط‌ها عاري از فرهنگ حجاب و عفاف است از رفت‌وآمد فرزندان خود به اين محیط‌ها جلوگيري کرده و بر اساس فريضه امربه‌معروف و نهي از منکر به سالم‌سازی محيط تربيتي فرزندان خود بپردازند و اگر توان تغيير و تحول اين محیط‌ها را ندارند،‌ به مکاني بهتر که نوگلان آن‌ها آسيب نبينند هجرت و نقل‌مکان نمايند. نابساماني خانواده،‌ اختلاف و درگيري بين والدين، ‌عدم رابطه صميمي ميان اعضاء خانواده و به‌ویژه والدين، ‌درنتیجه فقدان امنيت و آرامش در خانواده، تربيت صحيح فرزند را تهديد و به مخاطره می‌اندازد و باعث گرفتاري فرزندان به بی‌حیائی، بی‌عفتی و بی‌حجابی می‌گردد.

 

4. مهارت‌آموزی:

كودك موقعى فعل تربيتى درونى را پيدا مى‌كند كه خود به‌طور فعال در آن نقش داشته باشد. اگر خواهان آن هستيم كه كودكان مقررات، ارزش‌ها، خصايل و فضايل اخلاقى را درونى کنند بايد لوازم و شرايط تربيت را به‌گونه‌ای فراهم كنيم كه كودك، خود، راغب و مايل به آن شود. مهم‌ترین اصل در تربيت خودانگيخته، مسئله‌ی رغبت‌ها و علايق كودك است.

 نوجوانان و جوانان بايد خود را چنان باارزش و با عزم و اراده تصور كنند كه خويشتن را از درون كنترل كنند. آنان چنين انتظارى را در خود بپرورانند كه حتماً مى‌بايد ديگران آن‌ها را كنترل كنند. بلکه بايستي به‌گونه‌ای رشد يابند كه حتى در شرايطى کاملاً دور از چشم افراد - كه امكان بهره‌ورى نيز براى آنان فراهم باشد - به لحاظ تقوايى، خود را نگه‌دارند و دست از پا خطا نكنند. نوجوانان را بايد به‌گونه‌ای تربيت كرد كه خودكنترل بار آيند. فرزند شما در آینده‌ای نه‌چندان دور با اعتقادات مختلف آشنا خواهد شد، او ممکن است در جوي قرار بگيرد که به اعتقاداتش توهين شده و يا به خاطر رعايت برخي اصول مورد تمسخر واقع شود. شما نمی‌توانید همه‌ی دنيا را تغيير دهيد و يا از فرزندتان در مقابل همه محافظت کنيد، يکي از راه‌ها اين است که به او توضيح دهيد و با تفاوت‌ها آشنايش کنيد. اين کار در صورتي مشکل‌زا نمی‌شود که در نهادينه کردن اعتقادات صحيح نهايت تلاش خود را کرده باشيد و از طرفي محبت و پیوندهای عاطفي در خانواده‌ی شما به‌قدری باشد که او را در برابر عوامل بيروني واکسينه کند. دختري که با والدينش ارتباط عاطفي خوبي دارد و آن‌ها توانسته‌اند مباني حجاب را برايش به‌خوبی توضيح دهند و از طرفي عاشق مادري است که خود محجبه است و با پدري که او را باحجاب بيشتر دوست دارد، ارتباط عاطفي قوي دارد، وقتي در محيطي قرار بگيرد که افرادي حجابشان را رعايت نمی‌کنند، يک محافظ قوي دروني براي اثرپذیری دارد. البته کار از محکم‌کاری عيب نخواهد کرد و مراقبت شما هميشه درصد خطا را کمتر می‌کند.

ازنظر روحي و رواني به مشاوره احتياج دارم.
اگرچه داشتن روحيه خوب می‌تواند تأثير شگرفي در انگيزه‌بخشي به انسان و افزايش موفقيت دارد، اما این‌گونه نيست که همواره روحيه فرد در سطح عالي باشد ...

سلام من و خواهرم دوقلوييم امسال کلاس دوازدهميم و کنکوري هستيم دانش‌آموز فرزانگانيم براي کنکور و دانشگاه هدف داريم و می‌خواهیم قبول بشويم.

ازنظر روحي و رواني به مشاوره احتياج دارم. خيلي انگيزه دارم و دوست دارم که خيلي درس بخوانم تا قبول بشوم ولي هرچقدر تصميم به درس خواندن می‌گیرم انگار از درون ميلي به انجامش ندارم تنبل نيستم اما موقع انجام بسياري از کارهاي روزمره‌ام همين حس را دارم.

از طرفي می­دونم که هرچقدر هم که درس بخوانم شرايط روحي خيلي براي موفقيت مهمِ پس مي­خوام شرايط روحيم رو خوب کنم.

دوست دارم بهترين شرايط روحي رو داشته باشم هم براي درس خواندن هم براي آزمون.

خواهش می‌کنم کمکم کنيد و به من مشاوره بديد تا هم براي درس خواندن آماده بشوم و خوب بخوانم و خوب ياد بگيرم و هم براي آزمون دادن آماده باشم و نتيجه عالي بگيرم.

با سپاس فراوان

به نام خدا و با سلام و تشکر از ارتباط شما با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني و آرزوي توفيق روزافزون.

 

بسيار خرسندم که با دختري باهوش، باانگيزه و پرتلاشي هم‌کلام مي‌شوم و اميدوارم که بتوانيد قله‌هاي پيشرفت را طي کنيد.

اگرچه داشتن روحيه خوب می‌تواند تأثير شگرفي در انگيزه‌بخشي به انسان و افزايش موفقيت دارد، اما این‌گونه نيست که همواره روحيه فرد در سطح عالي باشد. مهم اين است که شما اگر به هر دليلي روحيۀ خوب هم نداشتيد به حداقل‌ها بسنده کنيد و باانگیزه و پشتکاري که داريد با اولویت‌بندی براي موفقيت و انجام وظايفي که بر عهده‌تان نهاده شده تلاش کنيد و نيز با بی‌توجهی به حوادث ناخوشايند گذشته و يا حوادث پيراموني که ارتباطي به شما ندارد، راه را براي پيشرفت و موفقيت هموارسازید.

اينکه انتظار داشته باشيد همواره روحیه‌تان عالي باشد، بهترين شرايط روحي را داشته باشيد، هيچ مشکلي در زندگي نداشته باشيد، درب‌های موفقيت همواره روی‌تان باز باشد، آرمان‌گرایانه و کمال­گرايانه است و همان‌طور که در مکاتبۀ قبلي خدمتتان عرض شد، بيش از هر چيز ديگري روحيۀ شمارا خراب می‌کند، انرژي و توانتان را تضعيف می‌کند و شمارا با شکست روبرو می‌سازد. يادتان باشد وقتي از خودتان انتظارات بالايي داريد، وقتي دچار نوعي کمال‌گرایی افراطي هستيد؛ طبيعتاً دچار نوعي يأس و نااميدي شده و انگيزه و اعتمادبه‌نفس خويش را از دست می‌دهید؛ درحالی‌که اگر شما با توجه به توانایی‌ها، امکانات و استعدادهايي که داريد پيش برويد و از خود انتظارات منطقي و معقولي داشته باشيد هرگز این‌چنین نخواهيد شد و اراده و انگیزه‌تان را از دست نخواهيد داد.

همان‌طور که در ضرب‌المثل‌ها آمده است: «سنگ بزرگ علامت نزدن است» و يا «با یکدست نمی‌شود دو تا هندوانه برداشت» می‌بایست در برنامه‌ریزی بر اساس ظرفيت وجودي خود و به‌صورت متعادل برنامه‌ریزی کرد.

 

راهکارهاي کاربردي

1.         برنامه‌ریزی‌تان بايد در حد توان باشد نه خارج از توان. بايد مطابق طاقت و توان جسمي و روحی‌تان برنامه را طرح‌ریزی و اجرا كنيد و از حد تعادل خارج نشويد.

2.         هرروز فعالیت‌های روزانه خود را ارزيابي كنيد و پايان روز و قبل از آنكه به بستر برويد بررسي كنيد كه کدام‌یک از كارها و وظیفه‌های مقررشده را انجام داده‌اید و کدام‌یک را نیمه‌کاره رها كرده و انجام نداده‌اید، نسبت به فعالیت‌های انجام‌شده خود را تشويق كرده و به خود آفرين بگوييد و پاداشي را در نظر بگيريد و نسبت به انجام نداده‌ها خود را تنبيه كرده مثلاً خود را جريمه مالي و غيرمالي كنيد.

3.         ایدئال نگر و مطلق‌گرا نباشيد، يعني نخواسته باشيد تمام خواسته‌ها و آرزوهايتان فوري و به شكل كامل و تمام برآورده شود هرچند درراه به دست آوردن آن تلاش می‌کنید، ولي اگر از دسترسي به برخي از آن‌ها ناتوان بوديد و شرايط فراهم نبود، نگوييد به‌طورکلی بايد آن را رها كرد؛ بلكه در تلاش‌های بعدي در پي نيل به آن باشيد و خسته نشويد.

4.         اراده و اعتمادبه‌نفس خودتان را با پيگيري و استمرار در كارها تقويت كنيد.

5.         مانند يک انسان باانگیزه رفتار کنيد؛ اگر بي‌حوصله‌ايد و انگيزه مطالعه و درس خواندن و شروع کاري را نداريد، تصور کنيد که سرشار از انرژي و انگيزه‌ايد. حُسن اين کار در اين است که به‌محض شروع، آرام‌آرام احساس مي‌کنيد که شور و علاقه، حقيقتاً در وجود شما زنده شده است.

امام علي (عليه‌السلام) در روايتي مي‌فرمايد: «مَنْ عَمِلَ اشْتَاق‏» (1)؛ «کسي که کار کند در او اشتياق ايجاد مي‌شود».

6.         اگر انگيزه انجام کاري را نداشتيد، حال و حوصله نداشتيد، سعي کنيد خود را به کار بيندازيد و از اهمال‌کاری بپرهيزيد و هرگز كار امروز را به فردا ميندازيد. يكي از ويژگي‌هاي افراد بي‌انگيزه، تنبل و سست اين است كه حال و حوصله ندارند، صبر می‌کنند تا حال و حوصله و انگيزه پيدا شود؛ درحالی‌که هرگز از خود نمي‌پرسند ممكن است حال و حوصله اصلاً پيدا نشود.

7.         براي موفقيت بيشتر توصيه می‌شود با خواهرتان و يا برخي از دوستاني که همچون شما پشت‌کنکوری هستند و قصد شرکت در کنکور دارند رابطه دوستي برقرار کنيد و باهم سير مطالعاتي بگذاريد تا انگيزه شما براي تلاش و کوشش و مطالعه مستمر بيشتر شود و از تنبلي و سستي خارج شويد. همچنين توصيه می‌شود محل مطالعه مناسبي همچون کتابخانه‌های عمومي براي مطالعه براي خود در نظر بگيريد تا عوامل حواس‌پرتی‌تان کاهش يابد.

8.         علاوه بر برنامه‌ريزي درست و منطقي و ترسم اهداف متعالی‌تان، بهتر است اهداف کوچک و متوسطي هم براي خودتان در نظر بگيريد و از گام‌هاي کوچک و اهداف کوچک قابل وصول شروع کنيد تا با موفقيت در آن اعتمادبه‌نفستان تقويت شود و انگيزه مضاعفي براي برداشتن گام‌های بعدي و پيگيري اهداف متعالتان پيدا کنيد.

9.         در کنار مطالعه منابع درسي براي اينکه قدرت تست‌زنی شما بالا برود و آموخته‌ها در ذهنتان تثبيت شود، می‌توانید برخي کتاب‌های کمک‌آموزشی را تهيه يا قرض بگيريد و تا مهارت شما بالا برود و بتوانيد با سرعت و دقت بيشتري در کنکور ظاهر شويد و تست بزنيد.

 

نکته پاياني

براي ما در مورد مشکل يا مشکلاتي که پیش‌آمده بود سخن نگفتيد. اگر دوست داشتيد درباره‌ي آن‌ها و شرايط ديگر زندگي و روحياتتان با ما صحبت کنيد تا راهنمايي بيشتري دريافت کنيد و همچنين اگر سؤال يا ابهامي درباره صحبت‌هاي ما داشتيد.

همواره موفق و کامروا باشيد.

 

پي‌نوشت‌:

1.         تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنيف غرر الحكم و درر الكلم‏، قم‏: دفتر تبليغات اسلامي‏، 1366، ص 152.

 

براي تقويت اراده چطور ميتونم تلاش کنم؟
قبل از هر چيز بايد بداني که خستگي و رکود، به لحاظ روان‌شناختی، اختلال يا مشکل نيست. چراکه وقتي انسان، با يک مسئله مهم و فراگير روبرو شود، احتمال اينکه ...

با سلام و عرض خسته نباشيد خدمت کارشناسان محترم؛ بنده يه مشکل جدي دارم که اگر اونو از الآن حل نکنم توي زندگی‌ام شکست خواهم خورد، مشکلم اينه که نمی‌توانم چيزي رو که مي­خوام بهش برسم واسش تلاش کنم اصلاً خسته شدم نميتونم احساسم رو بهتون بگم يه احساسيه که آدم رو افسرده ميکنه من? سال دارم از تابستونم شروع به درس خوندن کردم اما هیچ‌وقت از ته دل نتونستم اين کارو انجام بدم به اصطلاع براي رسيدن به هدفم که پزشکي هست براش بجنگم ميدونم يه جور حالت دارم انگار براي هيچ کاري حوصله ندارم لطفا منو راهنمايي کنين که براي تقويت اراده و چيز هايي که مي­خوام بهشون برسم. چطور ميتونم از ته دل تلاش کنم مثلاً خودم چند تا دوست دارم که وقتي مي­بينم تو کلاس خوب و پيوسته تست ميزنن تو ذهن خودم ميگم آخه من چرا نميتونم من چرا توي اين وضع افتادم حتي دانش‌آموزي تنبلي هستم، نيستم ... معدلم هم خوبه اما از وقتي وارد عرصه کنکور شدم به اين حال و روز بي­حالي افتادم نميتونم در راستاي کنکور تلاش کنم.

با سلام و تشکر از ارتباط شما با مرکز ملي پاسخگويي به سؤالات ديني و آرزوي توفيق روزافزون.

 

دوست عزيز

اينکه با مرکز تماس گرفته و موضوع مورد دغدغه خود را طرح کرده‌ای، جاي تشکر و خوشحالي دارد. اميدواريم براي اين روزهاي مهمي که به سر می‌بری، اين مشاوره، کارگشا و مؤثر واقع شود.

قبل از هر چيز بايد بداني که خستگي و رکود، به لحاظ روان‌شناختی، اختلال يا مشکل نيست. چراکه وقتي انسان، با يک مسئله مهم و فراگير روبرو شود، احتمال اينکه احساساتش و انگیزه‌هایش تحت تأثير قرار گيرد، يک احتمال طبيعي است؛ اما ازآنجاکه درروند کاري يک دانش‌آموز زرنگ و باهوش که می‌خواهد دانشجوي موفقي شود، يک مشکل و مانع محسوب می‌شود، نکات و راهکارهايي در ادامه طرح خواهد شد.

 

الف) پرداختن به هر کاري، نيازمند آن است که قبل از آن آمادگي روحي رواني به دست آوريم و در ادامه آن آمادگي را حفظ کنيم.

آمادگي روحي رواني، پرداختن به مطالعه براي کنکور، شامل چند ويتامين می‌شود؛

1- ويتامين «باور»: باور به اينکه هدفي که انتخاب کرده‌ای، خوب و عالي است. باور به اينکه آن هدف، قابل‌دسترس است. باور به اينکه شما می‌تواني به آن برسي. به خودت مراجعه کن و هر يک از اين سه باور را مرور کن؛ آيا ايمان صددرصدي در درون شما هست؟ آيا حسابي به قلبت چسبيده که «هدفم خوب است و ميشه بهش رسيد و من ميتونم برسم»؟ آيا هيچ ترديدي وجود ندارد؟

2- ويتامين انسجام: زندگي شما بخش‌های متعددي دارد. ذهن شما دغدغه‌های مختلفي دارد. اگر هر يک از آن‌ها در جاي خود باشد، شما احساس انسجام می‌کنی؛ يعني احساس اينکه همه چي سر جا شه. وقتي ما می‌خواهیم روزانه چندين ساعت را روي يک کار متمرکز شويم، بايد نسبت به بقيه زندگی‌مان احساس انسجام و خاطرجمعي داشته باشيم. اگر این‌چنین نيست، بايد (بامهارت حل مسئله) فکري به حال آن‌ها کنيم.

3- ويتامين شهامت: مهم‌ترین خوره‌ای که انرژي انسان را می‌خورد و از بين می‌برد، «ترس» است؛ ترس از شکست. ترس از کم‌آوردن. ترس از موفق نشدن... اگر چنين ترس­هايي را در خود احساس می‌کنی، با ويتامين شهامت، آن‌ها را خنثي کن؛ يعني جرئت روبرو شدن با هر اتفاقي را در خودت تزريق کن و ژست يک قهرمان پرتلاش را به خودت بگير؛ قهرماني که حالا از تنها چيزي که می‌ترسد، هدر رفتن عمرش است. کنکور، يک کابوس سياه و مبهم نيست. يک امتحاني است مثل بقيه امتحان‌ها که بايد با دقت خواند و تست زد. ذهنت را آرام کن. آرام.

رقابت کردن هم هميشه خوب نيست. به‌جای اينکه انرژي بدهد انرژي می‌گیرد. انسان قهرمان، با خودش رقابت می‌کند نه با ديگران. انتظار واقع‌بینانه از خود دارد و آن‌طور ظاهر می‌شود که در حد و اندازه خودش و به‌قدر وسع و توانش است.

دوست باهوش. درست است که حالا وارد عرصه کنکور شده‌ای و در ميانه راه هستي، اما درواقع خودت را در اول راه ببين؛ و اين سه ويتامين را نوش جان ‌کن و دوباره راهت را از سر بگير

ب) پس‌ازآنکه راهت را از سر گرفتي، بايد نقشه راه داشته باشي؛ يک برنامه خوب. اين برنامه خوب، چند ويژگي بايد داشته باشد؛ که اگر رعايت نشود، زمينه بی‌حالی و رکود فراهم می‌شود. من در ادامه به سه تاي آن اشاره می‌کنم.

1- شناور و انعطاف‌پذیر باشد. نه خشک و انعطاف‌ناپذیر؛ يعني محدود به زمان معيني نباشد. يکي از اشتباهات کنکوری‌ها اين است که می‌گویند روزي فلان ساعت بايد درس بخوانيم. درحالی‌که حال و شرايط انسان در روزهاي مختلف متفاوت است؛ لذا ممکن است روزي زيادتر و روزي کمتر بخواند.

در همين راستا بايد به بازه زماني هشياري خودت در طول شبانه‌روز توجه داشته باشي و از آن بهره بگيري (برخي صبح‌ها هشيارترند. برخي عصرها و برخي شب‌ها)

2- همه‌وقت شبانه‌روز را پر نکند. بلکه ساعاتي را نيز براي استراحت و ساير فعالیت‌های انرژی‌بخش باقي بگذارد. يک برنامه سنگين و یکجانبِ (فقط درس) روحيه آدم را از بين می‌برد و اصولي نيست. (کيفيت کار مهم‌تر از کميت آن است)

3- داراي چک‌لیست عملياتي باشد. يعني در هر مطالعه، چيزهايي که خوانده می‌شود يا تمرين می‌شود را به‌صورت تيتر درآورده و آن‌ها را به‌صورت يک ليست بنويس (در ابتداي روز يا ابتداي هفته) سپس با انجام هر يک، جلوي آن‌ها تيک بزن. (در پايان روز يا پايان هفته)

ذکر اين نکته لازم است که برنامه داشتن، نبايد باعث استرس بيشتر آدم شود. بلکه فقط بهانه‌ای است براي نظم دادن به کارهايي که بالاخره در صورت نبود برنامه هم انجام می‌شد.

 

ج) پس از طراحي يک برنامه خوب، در مرحله اجرا و انجام:

1- هميشه سلامتي و انرژي بدني و هشياري ذهنت را در حالت عادي يا اوج نگه‌دار؛ شل بودن عضلات، کم بودن فشارخون، کم بودن املاح مغز، ناخواسته ما را در عمل به برنامه ناکام می‌گذارند. راز سرحالي و شادابي بدن در سه چيز است: ورزش خوب، تغذيه خوب و خواب خوب. ورزش می‌تواند به‌صورت روزانه باشد يا هفتگي. تغذيه می‌تواند علاوه بر وعده‌های اصلي، به‌عنوان ميان وعده‌های مقوي در کنار بساط کتاب‌ها نيز در نظر گرفته شود (آب کافي، عسل، امگا 3، آجيل...)

2- نگاهت به محتواي درس‌ها، تکليف بودن، مسخره بودن، بدردنخور بودن نباشد. بلکه مطالعه‌ات را سرگرمي و عشق ببين. ذهنت را خالي کن از اينکه مرتب حساب کند که چقدر خونده چقدر مانده. چقدر خوانده چقدر مانده. يا اينکه ديگران چقدر خوندند من چقدر خوندم. مشغول بودن دائمي ذهن به برنامه، ضد برنامه است. فقط به کاري که در «لحظه» انجام می‌دهی توجه کن و آن را با شوق و علاقه انجام بده. همين و بس

3- از انرژي فضا يا مکان استفاده کن؛ مکان مطالعه تأثير بسياري بر کارکردت دارد. لذا در فضايي مطالعه کن که زيبا، تميز، انرژی‌بخش باشد. اگر اتاق شخصي مطالعه می‌کنی، آنجا را به تصاوير تجسمي مثبت آذين کن؛ تصاويري که مربوط به آينده درخشان شماست و به شما انگيزه می‌دهد. دلگرمي می‌دهد. اعتمادبه‌نفس می‌دهد. همچنين می‌تواني در صورت امکان، همراه با دوستان فعال و کنار آن‌ها باشي و درس بخواني.

4- عمل به برنامه، نياز به تمرکز دارد. بنابراين اگر عوامل حواس‌پرتی مشخص باشد و دست خود ماست، بايد آن را حذف کرد. مثلاً گذاشتن موبايل کنار دست خود. مثلاً مديريت افکار مزاحم. (با روش‌های مربوط به خود) اگر نمی‌توان حذف کرد، بايد تغيير مکان بدهيم. مثل صداهاي اطراف. گاهي نيز می‌توان با تغييراتي جزئي، تمرکز خود را بالا ببريم. مثلاً پخش يک موزيک بی‌کلام يکنواخت.

5- غال با تمرکز بر روي يک برنامه کلي و سنگين، از عهده ذهن برنمی‌آید. بنابراين به‌جای اينکه ذهنت را معطوف کني به چندين کتاب و کلي جزوه و تست، ذهنت را معطوف کن به یک‌چیز کوچک. مثلاً يک تست. يک صفحه. يک جزوه. يک ساعت. يک روز. (تمرکز روي جزء کار، نه کل کار)

6- برخي از عادات و حالات، کاهنده تمرکز است؛ مثلاً مطالعه در حالت ثابت به مدت طولاني، مطالعه با چشم و آهسته، مطالعه غيرفعال (يعني بدون نت‌برداری و مرور)، سکته در مطالعه (مکث کردن بی‌اختیار، خيره شدن به‌جایي بی‌هدف) همچنين برخي عادات، کاهنده انرژي است؛ مثل چک کردن پياپي صفحه گوشي بدون هدف.

7- اهل شوخي بودن با چه چيز به دست می‌آید؟ با شوخي کردن. اهل اقدام بودن، با چه چيز به دست می‌آید؟ با اقدام کردن. بنابراين فکر کردن و فکر کردن و فکر کردن، کار را پيش نمی‌برد. یک‌لحظه بايد استارت زد. خودت را در مواقع لزوم، به يک چالش نیم‌ساعته يا یک‌ساعته دعوت کن؛ در اين چالش کوتاه، با يک استارت خوب، پر جنب‌وجوش مطالعه می‌کنی. بعدازآن خواهي ديد که موتورت تازه روشن‌شده است.

8- انگيزه دادن به خود، راحت است. پس هر وقت تنبلي سراغت آمد، با خودت صحبت کن و به خودت نهيب بزن. به خودت اخم کن. خودت را از دست خودت نجات بده. می‌تواني جملاتي که براي اين مواقع انتخاب کني (که به آن مانترا می‌گویند). مانتراها، يک سري جمله‌هایی هستند که با چند بار تکرار شدن قاطعانه آن، اثر خاصي در ما می‌گذارند. مثلاً يک ذکر. ذکر «الحمدالله»، دستور «پيکان حرکت کن» ... همچنين استفاده از جملات تأکيدي

يکي از تکنیک‌های جالب و مؤثر آن است که در طول روز و ساعات مطالعه، يادآور گوشي را در فواصل معيني تنظيم کنيم و با يک جمله احوالپرسي، حال خودمان را بپرسم؛ به اين صورت که آن جمله، در برنامه يادآور ثبت‌شده و در زمان معين هشدار با صداي زنگ روي صفحه ظاهر می‌شود. ما پس از مشاهده آن، جواب می‌دهیم. مثلاً در جواب «چطوري؟» می‌گوییم خوبم. در جواب «داري چه‌کار می‌کنی؟» می‌گوییم دارم کارم رو انجام می‌دهم. در جواب «کارها چطوره» می‌گوییم عاليه

همين تکنيک را می‌توان با قراردادن برخي از دوستان يا اعضاء خانواده به‌عنوان مراقب خود نيز انجام داد و به آن‌ها گزارش کار داد. آن‌ها می‌توانند نيروي کمکي خوبي براي ما- که داراي استعداد خودفريبي هستيم- باشند.

9- ذهن اگر در حالتي قرار داشته باشد که ديتاي فعالي که نيازمند پيگيري است نداشته باشد، به ما انگيزه نمی‌دهد؛ ديتاي فعال نيازمند پيگيري، يعني يک مسئله. يک سؤال. يک معما. يک گره ذهني که ذهن ما را قلقلک می‌دهد. کنجکاو می‌کند که به دنبال باز کردن آن و جواب پيدا کردن بگرديم. پس ديتاهاي فعال را از ميان کتاب‌ها و درس‌هایت به ذهن بده و ذهنت را در حالت کنجکاوي نگه‌دار.

10- به‌طور طبيعي، در خلال کار به سختی‌هایی بدخواهیم خورد. هميشه کار، راحت و ساده نيست. کسي که ویتامین‌های لازم- که گفته شد- را دريافت کرده باشد، روحیه‌اش «سخت‌کوش» می‌شود؛ و ارزش کار، ترغيبش می‌کند که از هر مانعي عبور کند. براي تجديد انرژي خود، به‌صورت دو هفته یک‌بار، يک سخنراني الهام‌بخش گوش بده.

دوست زرنگ و آينده دار. چاشني همه مطالعات و برنامه‌ها و تلاش هايت، دعا کردن و تکيه کردن به خداوند بزرگ باشد. آينده ات را به او بسپار تا آنچه خير است برايت تعيين کند. با آرزوي سربلندي و پيروزي شما.

به من بگين چه‌کار کنم؟
دوستي و دوست داشتن، هم ازنظر انسانيت و هم ازنظر دين چيز بسيار خوب و پسندیده‌ای است و از نيازهاي انسان نيز هست؛ مانند خيلي از چيزهاي ديگري که خوب هستند و ...

با سلام، من جواني 16 ساله هستم که به‌شدت به يکي از همکلاسی‌هایم علاقه‌مند هستم، نمی‌دانم خوبه يا بد. در ضمن پسر هستم و همچنين اين علاقه شديد است. تازه مورد سرزنش دوستان ديگرم هم قرار می‌گیرم؛ من هنوز هم آن‌ همکلاسی‌ام را دوست دارم نمی‌دانم چه کنم بازهم ميگم علاقه من به‌شدت زياد است.

ممنون ميشم، به من بگين چه‌کار کنم؟

سپاس گذارم.

جوان محترم سلام

از اينکه براي ما نامه نوشتي و مشکل خودت رو مطرح کردي و به ما اعتماد کردي خوشحاليم.

دوستي و دوست داشتن، هم ازنظر انسانيت و هم ازنظر دين چيز بسيار خوب و پسندیده‌ای است و از نيازهاي انسان نيز هست؛ مانند خيلي از چيزهاي ديگري که خوب هستند و از نیازهای انسان نيز هستند مانند غذا و آب و تفريح و ... البته همين غذا و آب و تفريح که از چيزهاي خوب و موردنیاز انسان هستند اگر بیش‌ازاندازه استفاده شوند تبديل می‌شوند به چيزهاي مضر و خطرناک تا جايي که بسياري از انسان‌های دنيا بر اثر پرخوري يا خوردن مواد غذايي پرچرب و مضر، می‌میرند.

همین‌طور دوستي و علاقه‌مندی بين انسان‌ها نيز اگر به‌صورت اشتباه و يا بیش‌ازاندازه باشد، انسان را مريض و بيمار می‌کند. (1)

محبت و علاقه‌مندی دو نوع می‌باشد؛ محبت هوشيار و محبت ناهشيار

محبت هشيار، محبتي است که انسان می‌داند چرا طرف مقابل را دوست دارد. يعني علت دوست داشتنش برايش روشن است. مثلاً می‌گوید من همکلاسی‌ام را دوست دارم چون پسر درسخواني است و من از تلاش او خوشم می‌آید. يا من او را دوست دارم چون باادب و مهربان است. يا من او را دوست دارم چون فرد باایمانی است. اگر محبت از نوع هوشيار باشد، وقتي آن صفت در آن فرد از بين می‌رود، محبت هم کم می‌شود و يا کلاً از بين می‌رود. مثلاً در محبت هوشيار اگر انسان به خاطر ايمان و اخلاق با يک نفر دوست شده و نسبت به او محبت دارد، اگر خدای‌ناکرده آن فرد ايمانش را از دست بدهد و يا اخلاقش بد بشود، اين فرد ديگر او را دوست نخواهد داشت. اين می‌شود محبت هوشيار و آگاهانه که دين اسلام هم همين نوع از محبت را قبول دارد. شخصي از امام صادق علیه‌السلام پرسيد: آيا دوست داشتن و دشمني باایمان جور درمی‌آید؟ امام صادق علیه‌السلام در جواب فرمودند: اصلاً مگر ايمان چيزي غير از دوست داشتن و دشمن داشتن است؟(2) ولي چه نوع‌دوستی؟ امام علي علیه‌السلام می‌فرمایند بالاترين دین‌داری، دوست داشتن بر اساس ايمان به خدا و دشمن داشتن بر اساس عدم ايمان به خدا است. (3)

و اما محبت ناهشيار علائمي دارد که بعضي از آن‌ها عبارت‌اند از؛

1-محبت فرد تا حدود زيادي بی‌دلیل است، يعني فرد خيلي برايش روشن نيست که چرا اين فرد را دوست دارد.

2-محبت ناهشيار محبتي است که فکر و ذهن فرد را دائم مشغول می‌کند و فرد ازاین‌جهت ناراحت است.

3-فرد تحت هيچ شرايطي دوست ندارد که اين علاقه‌مندی را از دست بدهد.

4-تمرکز انسان را تا حدود زيادي پايين می‌آورد. مثلاً انسان در کلاس همواره در فکر دوستش می‌باشد و درس را متوجه نمی‌شود.

5-کارايي انسان را کاهش می‌دهد و حتي گاهي انسان حالت افسرده و مضطرب پيدا می‌کند و نمی‌تواند وظايفش را درست انجام دهد.

6-محبت ناهشيار در بسياري از موارد یک‌طرفه است يعني طرف مقابل تمايلي به اين رابطه ندارد و حتي گاهي از دست دوستش کلافه می‌شود و به او ابراز محبت نمی‌کند.

7-شخص همواره از اين قضيه می‌ترسد و نگران است که مبادا دوستش را به هر دليلي از دست بدهد.

اگر محبت شما از نوع محبت هوشيار می‌باشد، خيلي نگراني ندارد چراکه می‌دانی براي چي دوستت را دوست داري فقط بايد حدومرزها را رعايت کني و اجازه ندهي محبتت بیش‌ازاندازه بشود و خدای‌نکرده به‌صورت محبت بیمارگونه و ناهشيار و يا انحرافي دربيايد.

اما اگر بعضي از علائم بالا را داري معلوم می‌شود که محبت و دوستي زياد شما از نوع ناهشيار است که در این صورت بايد سعي کني محبت را از حالت ناهشيار به حالت هشيار دربیاوری. وقتي محبت هشيارانه باشد، هم عمق بيشتري دارد و هم بادوام‌تر است و هم به‌راحتی می‌تواني محبتت را به دوستت ابراز کني؛ و مهم‌تر از همه این‌ها محبت هوشيارانه دوطرفه است و باعث می‌شود که طرف مقابل هم با شما بيشتر دوست بشود و حتي خودش به سمت شما بيايد.

فقط اين مسئله می‌ماند که چطور محبت را از حالت ناهشيار به حالت هشيار دربیاوریم. براي اين کار چند گام لازم است.

1-بايد تعداد دوستان خوب خود را زياد کني. يعني سعي کني با دقت و توجه و با انتخاب خودت از بين بچه‌هایی که خصوصيات اخلاقي خوبي دارند و باایمان و نمازخوان هستند و يا ویژگی‌های خوبي دارند و دچار انحرافات نيستند، براي خودت حداقل سه دوست خوب جديد پيدا کني. يعني تعداد دوستان صميمي يا نسبتاً صميمي شما می‌شود چهارتا. اين کار دوستي هوشيارانه را به تو ياد می‌دهد.

2-بايد سعي کني در مدرسه يا مسجد يا بسيج يا کانون فرهنگي محل خودتان، کار و مسئولیتی را به عهده بگيري، حتي اگر اين مسئولیت خيلي مهم نباشد. اين کار اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس را در شما زياد می‌کند و باعث می‌شود که دوستت به‌صورت آگاهانه بيشتر با تو دوست شود.

3-سعي کن وقت بيشتري را با خانواده بگذراني و با پدر و مادر و اعضاي خانواده بيشتر صحبت کني و در برنامه‌ها و تفریح‌های خانوادگي و مهمانی‌های خوب بيشتر شرکت کني.

4-با دوستان جديدت زير نظر خانواده‌ها برنامه‌های تفریحی‌ورزشی بريز. در کل بيشتر به تفريح سالم اهميت بده. اين کار روحيه شما روبازتر می‌کند.

نکته مهم: گاهي علت اصلي اين نوع وابستگی‌ها و محبت‌های ناهشيار، برخي از اختلالات رواني می‌باشد. در این صورت مشکل با نامه حل نميشه و حتماً بايد زير نظر يک روانشناس باتجربه، چند جلسه کار روان‌درمانی انجام بدهي تا بتواني دوست داشتن خودت را متعادل‌تر و سالم‌تر کني و از اين دوستي لذت ببري نه اينکه مدام در فکر باشي و حالت‌های افسردگي و بی‌حالی و بی‌حوصلگی داشته باشي.

پس ابتدا سعي کن آن چهار گام را برداري، اگر نشد حتماً از يک روانشناس کمک بگير. يعني به يک مرکز مشاوره معتبر مراجعه کن و مشکلت را با متخصصان آنجا در ميان بزار تا کمک کنند.

براي کمک يک کتاب هم به شما معرفي می‌کنم.

کتاب «راه‌های رهايي از وابستگي عاطفي» نويسنده مسلم رادمنش، نشر هدي

شما می‌توانيد براي به دست آوردن راهنمايي بيشتر با شماره 096400 تماس بگيريد و با کارشناسان مشاوره صحبت کنيد.

در پايان يک جمله را فراموش نکن: دوستي آري، وابستگي آزاردهنده، نه

موفق و پيروز باشي.

 

پی‌نوشت‌ها:

1- امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: هر کس نابجا دوست بدارد، ادامه ندارد. وسائل الشيعه ج 16 ص 172

2-قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْحُبِّ وَ الْبُغْضِ أَ مِنَ الْإِيمَانِ هُوَ فَقَالَ وَ هَلِ الْإِيمَانُ إِلَّا الْحُبُّ وَ الْبُغْض‏- وسائل الشيعه؛ ج 16 ص 170

3-قال علي علیه‌السلام: إنّ أفضل الدّين الحبّ فى اللّه و البغض فى اللّه‏؛ غرر الحکم؛ ص 231

صفحه‌ها