با سلام و ممنون از زحماتتون سوالی داشتم که خیلی ذهنمو درگیر کرده و چندبارم جوابشو گرفتم اما ارضا نشدم،
1. خداوند متعال که به انسان قبل خلقت آگاهی داره و میدونه که اگه این فردرو خلق کنه تو آخرت قراره عذابش بده پس چرا به موجودی که ظرفیت خوب شدنو بهش نداده تو قرآن خط و نشون میکشه که به شدیدترین عذاب آنهم به صورت جاودانه مبتلاش میکنه؟ با این که دوست ندارد بنده اش به همچین روزی افتد باز او را میافریند!
2. بد چه گناهی دارد که به پای خوب بسوزد تا خوب به کمال خود برسد اما بد هم در دنیا هم آخرت فقط عذاب ببیند؟
3. چرا انسانی که خدا میگوید از روح خود در آن دمیدم باید عذاب ببیند مگر روح خدایی ناخالصی دارد که گمراه میشود؟ مگر خدا روح خود را عذاب میدهد ؟
ببخشید که سوالم طولانی شد جوابی بدید که قانعم کنه تا دچار گمراهی نشم ممنون
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مشكل اصلي سوال شما در اين تعبير است كه " چرا به موجودي كه ظرفيت خوب شدن و بهش نداده تو قرآن خط و نشون ميكشه" ؛ در واقع تصور اين كه ماهيت خوب و صالح بودن در زندگي دنيا به تقدير و ارادهع پيشين الهي و برخوردار از ظرفيت ويژه آن نيازمند است باوري نادرست است زيرا هرچند انتخاب مسير سعادت و صلاح نيازمند ظرفيت و زمينه هاي خاص خود است اما خداوند هيچ فردي را از اين ظرفيت بي بهره نگذاشته است ؛ توضيح بيشتر اين كه :
علم و آگاهي خداوند از اعمال و كردار انسان و همه موجودات، حقيقتي است قطعي و مسلم؛ اما با اين وجود، پرسش از چرائي خلقت كساني كه هدايت نمي يابند در صورتي جا دارد كه علت آفرينش انسان را، آگاه شدن خداوند از عاقبت كار آدمي بدانيم؛ در حالي كه اين فرض، اصلاً صحيح نيست؛ زيرا فيض و رحمت گسترده الهي، اقتضا مي كند كه هر موجودي كه قابليت دريافت هستي داشته باشد، از طرف خداوند آن را دريافت نمايد و در مسير كمال قرار بگيرد.
در اين ميان، موجودي مانند انسان نيز قابليت دريافت فيض هستي از طرف خدا دارد. موجودي كه مي تواند با اختيار خود به راه كمال و سعادت ابدي برسد، يا از اختيار خود سوء استفاده نموده و به دره سقوط و تباهي بيفتد، علم خداوند اين موجود را از دريافت فيض وجود محروم نمي‌كند بلكه خداوند حق انتخاب هر مسيري را به انسان مي دهد:« إِنَّا هَدَيْناهُ السَّبيلَ إِمَّا شاكِراً وَ إِمَّا كَفُوراً؛(1) راه را به او نشان دادهايم. يا سپاسگزار باشد يا ناسپاس».
بر همين اساس است كه قران هدايت و ضلالت را به خود افراد نسبت داده زيرا زمينه و بستر كشف حقيقت و حركت در مسير آن براي همگان فراهم شده است : «قَدْ جاءَكُمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ عَمِيَ فَعَلَيْها (2) دلايل روشن از طرف پروردگارتان براى شما آمد كسى كه (به وسيله آن، حقّ را) ببيند، به سود خود اوست و كسى كه از ديدن آن چشم بپوشد، به زيان خودش مىباشد » .
حتي خود انسان هايي كه در مسير شقاوت قرار مي گيرند نيز در قيامت اسن ضلالت را نتيجه جبري فقدان ظرفيت خود نمي دانند بلكه آن را نتيجه كوتاهي ها و اشتباهات و سوء اختيارهاي خود مي دانند:
« وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلىَ يَدَيْهِ يَقُولُ يَلَيْتَنىِ اتخَّذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا * يَاوَيْلَتىَ لَيْتَنىِ لَمْ أَتّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا (3) روزى كه كافر دستان خود را به دندان گزد و گويد: اى كاش راهى را كه رسول در پيش گرفته بود، در پيش گرفته بودم * واى بر من، كاش فلان را دوست نمىگرفتم »
پس ضلالت و گمراهي هر فرد نتيجه فقدان ظرفيت او براي سعادت و صلاح نيست بلكه نتيجه سوء انتخاب و عملكرد نادرست خود اوست؛ اما اين كه با اين وجود و با فرض علم پيشين الهي به اين عملكرد نادرست چرا اين افراد آفريده شدند؟
در پاسخ بايد دانست فلسفه آفرينش و شكوه داستان خلقت با زندگي انسان ها در نعمت بهشت رقم نمي خورد، بلكه اين امر با بهشتي شدن اختياري بشر حاصل مي شود. زيبايي و شكوه داستان به آن است كه همه افراد به طور مساوي از فرصت خود بهره ببرند و هيچ كس نداند كه چه نتيجه اي در برابر او قرار دارد.
خدا انسان را موجودي مختار خلق نموده و امكان انتخاب مسير صحيح و ناصحيح را هم به او داده؛ انسان است كه مي تواند در اين صحنه آزمون سرنوشت خود را مطابق اراده و آزادي ذاتي كه در اختيارش قرار گرفته، رقم بزند. در نتيجه هر سرنوشتي كه پيش رويش قرار بگيرد، به خودش مربوط است. اين همه زيبايي آفرينش است كه در اين نگاه حتي جهنمي شدن جهنميان زيبا و با شكوه است.
بر اين اساس علم پيشين خداوند مانع فيض او در حق بندگان نخواهد شد، همان طور كه آموزگاري قبل از امتحان يا حتي از ابتداي سال مي داند كه كدام دانش آموز موفق و كدام يك رفوزه خواهد شد، اما نه در طول سال در تدريس و آموزش آن ها تفاوتي قائل مي شود و نه در وقت امتحان فرصت را از برخي دريغ مي نمايد؛ اين لازمه يك آزمون مهم و كامل است.
بديهي است كه با اين توضيح روشن مي شود به كمال رسيدن انسان نيكوكار و صالح ، نيازمند شقاوت و ضلالت فرد ناصالح نيست و نبايد تصور كرد كه خداوند عده اي را در مسير ضلالت و گمراهي قرار داده است تا عده اي ديگر در اين راستا به سعادت و هدايت برسند.
پي نوشت ها:
1. انسان(76)آيه 3 .
2. انعام (6) آيه 104.
3. فرقان (25) آيات 25-26.
پرسشگر گرامی:
ضمن تشکر از ارتباط شما با این مرکز؛ با توجه به کمبودهای متعدد امکانات و کاهش اعتبارات پاسخگویی، مرکز ملی پاسخگویی ناگزیر به تغییر رویکرد و اقدام به تمرکز سامانه پاسخگویی کرده است.
از این رو پاسخ سوالات خود را از سامانه های زیر دریافت نمایید.
سامانه هاي فضای مجازی ( اينترنتي):
انجمن گفتگوی دینی: http://www.askdin.com
کانون گفتگوی قرآنی: http://www.askquran.ir
پاسخگوئی زنده اینترنتی از طریق سایت : http://www.09640.ir
سامانه پیامک(فقط احکام شرعی): به شماره 30009640 یا از طریق سایت http://www.30009640.ir
سامانه تلفني : 096400
