با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما در اين ماه عزيز و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در آغاز لازم است به دو نكته توجه كنيد. اول- مي دانيم كه ماه رمضان براي پاكسازي وجود خويش از گناهان و تهذيب نفس و بار يافتن به مقام قُرب ربوبي قرار داده شده است.
دوم – ابتدا بايد معناى« ورع» روشن شود سپس توضيح داده شود كه چرا افضل اعمال ماه مبارك رمضان ورع است."امام صادق (ع)در مورد معناي ورع فرموده اند: الورع ، الوقوف عند الشبهة (1) ورع آن است كه در برخورد با شبهه انسان توقف كند، اگر شبهه حرام است يعني احتمال مي دهد انجام فعلي حرام باشد، آن را ترك كند و اگر احتمال واجب بودن مي دهد انجام دهد. فضيل بن عياض مي گويد از امام جعفر صادق(ع) سؤال نمودم كه ورع و پارسائى چيست؟ فرمود: چيزى است كه انسان را از محرّمات خداوند باز داشته و او را از شبهات دور گرداند (2) علامه طباطبايي صاحب تفسير گرانمايه الميزان نيز مي گويد: ورع به معناي پرهيز از حرام هاى خدا و اجتناب از ارتكاب مناهيى[ گناهاني] است كه آدمى را به عذاب خدا مىكشاند.(3) ريشۀاصلي ورع آن است كه انسان پيوسته از نفس خويش حساب كشي كند از نفس خود نسبت به عملكردهايش توضيح بخواهد. چنان كه امام صادق (ع) براي ورع يازده اصل و پايه ذكر كرده، اولين آن محاسبه نفس است.«اَصْلُ الْوَرَعِ دَوَامُ مُحَاسَبَةِ النَّفْسِ (4) ريشه و پايه اصلي ورع آن است كه پيوسته در همه رفتار و كردار خود حساب داشته باشى و از نفس خود در برابر كارهايي كه كرده جواب بخواهي. آرى اگر كسى بخواهد روى حقيقت با صفت ورع متصف گردد، نه تنها لازمست كه ترك محرمات و عمل به واجبات كند، بلكه آن اعمال و امورى را كه موجبات خلاف و مقدمات عصيان را فراهم مىسازد، مىبايد ترك نمايد.
عزيز گرامي ! با توجه به معناي ورع و فلسفه يا هدفي كه خداوند از قرار دادن ماه مبارك به عنوان ضيافة الله دارد روشن مي شود كه « پاكسازي وجود انسان از گناهان و تهذيب نفس و بار يافتن به مقام قُرب ربوبي» بدون ورع تحقق نمي يابد.
جهت روشن تر شدن مطلب به تمثيل زير كه به شكل پرسش و پاسخ بيان شده توجه كنيد.
پرسش: فرض كنيد كه به يك مهماني بزرگي دعوت شديد و قصد داريد با كمال افتخار در آن شركت كنيد چه كار مي كنيد؟ مثلا فرض كنيد رئيس جمهور يا رهبر يك كشور بزرگ جهان از شما دعوت كرده و بگويد كه ما يك مجلس مهماني يا جشن ويژه اي داريم و قصدمان اين است كه به همه شركت كنندگان پاداش يا هداياي ارزشمند و نفيسي بدهيم. اما هداياي ما متناسب با شخصيت انساني افراد و حضور به موقع آنان با «آمادگي» لازم است ، از شما هم مي خواهيم در مجلس ما شركت كنيد، در اين صورت براي رفتن به اين مجلس بزرگ آيا «آمادگي» لازم است يا نه؟ آيا براي حضور در اين مهماني بزرگ اصلاح نمي كنيد؟ حمام نمي رويد؟ لباس مناسب نمي پوشيد؟ و از جهت روحي و رواني نيز خود را آماده نمي كنيد؟ تا نزد صاحب مجلس و شركت كنندگان شرمنده و خجالت زده نشويد؟ و آيا با حساسيت و حتي وسواس مواظب نيستيد كه از هر كاري كه احتمال دارد انجام دادنش يا ترك كردن و بي خيال بودنش باعث آبروريزي و شرمندگي شما مي شود اجتناب كنيد؟
قطعا شما نيز مانند هر انسان صاحب انديشه و خِرَدي پاسخ مي دهيد ،چرا همه اين كارها را انجام مي دهم.
آيا مي دانيد حضور در اين مهماني بزرگ با آمادگي هاي ذكر شده يعني رعايت ورع؟ و آيا متوجه هستيد كه حضور در آن مهماني بدون آمادگي نتيجه اي جز محروميت از هدايا و شرمندگي و آبروريزي چيز ديگري نيست؟
حالا خداوند كه خالق جهان هستي است و بزرگي است كه همه چيز در پيشگاه با عظمتش كوچك و نا چيز است در ماه رمضان، همه بندگانش را به مهماني و ضيافت يك ماهه دعوت كرده و روز پس از پايان ماه يعني عيد فطر را هم به عنوان روز جشن و دادن پاداش و هداياي ارزشمند و نفيس اعلام فرموده است. پيامبر اكرم (ص) و ائمه اطهار عليهم السلام به عنوان مهمان دار يا دعوت كنندگان از طرف خدا، شرط ورود در اين ضيافت مبارك و برخوردار شدن از هدايا و پاداش ها را داشتن آمادگي لازم يعني« ورع» اعلام نموده اند. آن ها از مردم خواستند براي ورود به اين ضيافت، نفس خود را اصلاح كنيد، مشكلاتي كه بين خود و خدا داريد ( حق الله ) و مشكلاتي كه بين خود و بندگان خدا داريد (حق الناس) را اصلاح كنيد.براي پاك كردن چرك گناهان و شستن آلودگي ها يي كه از معصيت خدا بر روح و روان تان نشسته به حمام توبه و استغفار برويد، لباس تقوا بپوشيد، از هر چيز شبه ناك بپرهيزيد. يعني هر كاري را احتمال مي دهيد حرام و معصيت است انجام ندهيد، و هر كاري را كه احتمال مي دهيد واجب و مورد خشنودي و رضايت خداوند صاحب ضيافت رمضان است، انجام دهيد تا به نحو احسن در اين ميهماني پذيرفته شويد. و فرموده اند هر چه آمادگي هاي شمااز جهت كمي و كيفي ( يعني ورع ) بيشتر باشد هدايا و پاداش هاي شما نيز ارزشمندتر و نفيس تر خواهد بود. بنا بر اين تنها در صورت داشتن ورع ياهمان آمادگي كامل مي توان در ضيافت ماه رمضان ورود پيدا كرد.
پي نوشت ها :
1. مستدرك الوسايل، محدث نوري، ج17، ص324، مؤسسه آل البيت، قم 1408 ش
2. انوار العرفان في تفسير القرآن، ابو الفضل داور پناه، ج12، ص 257، ناشر انتشارات صدر – تهران، 1375ش
3. الميزان، علامه طباطبايي، ترجمه سيد محمد باقر موسوي همداني، ج 14، ص25، ناشر دفتر انتشارات جامعه مدرسين حوزه علميه قم ، 1374 ش.
4. مستدرك الوسايل، ج 11، ص 271.
موفق و موید باشید
