امامت ائمه معصومين (ع) با امامت حضرت ابراهيم و پيامبر (ص) چه فرق دارد ؟ آيا بين امامت آنها فرقي وجود دارد يا نه؟
بنده نياز فوري به جواب اين سوال را دارم. ممنون
با سلام و شادباش فرا رسيدن سال نو و تشکر از ارتباط¬تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
امامت در حقیقت مقام ملکوتی و معنوی یا همان ولایت تکوینی ائمه بر امت است که بواسطه آن صاحب این ولایت، امامت معنوی امت را بر عهده دارد به عبارتي ديگر ائمه، پيشوايانى هستند كه به قدرت پروردگار در نفوس آماده نفوذ كرده و آنها را به هدفهاى عالى تربيتى و انسانى سوق مىدهند حال این مقام از امامت برای هر سه بزرگوار ثابت است .
آنچنانكه خداوند در سوره انبياء در مقام معرفی برخي از انبياء از جمله حضرت ابراهيم(ع) مي فرمايد"وَ جَعَلْنا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا لَمَّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يُوقِنُون"(1)و از آنان امامان (و پيشوايانى) قرار داديم كه به فرمان ما (مردم را) هدايت مىكردند چون شكيبايى نمودند، و به آيات ما يقين داشتند"و طبيعي است كه مراد از اين هدايت كه خدا آن را از شؤون امامت قرار داده، هدايت به معناى راهنمايى نيست، چون مىدانيم كه خداى تعالى ابراهيم را وقتى امام قرار داد كه سالها داراى منصب نبوت بود و معلوم است كه نبوت منفك از منصب هدايت به معناى راهنمايى نيست، پس هدايتى كه منصب امام است معنايى نمىتواند غير از رساندن به مقصد داشته باشد، و اين معنا يك نوع تصرف تكوينى در نفوس است، كه با آن تصرف، راه را براى بردن دلها به سوى كمال، و انتقال دادن آنها از موقفى به موقفى بالاتر، فراهم مي كند. (2)
و از آنجا كه در روايات رسول اكرم(ص) به عنوان خاتم و اشرف مخلوقات از جمله حضرت ابراهيم(ع) معرفي شده است، پس بايد گفت خود رسول اكرم(ص) نيز داراي آن مقام معنوي و ولايت تكويني است در روايتي از رسول اكرم نقل شده است كه فرمود"خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِائَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ أَرْبَعَةً وَ عِشْرِينَ أَلْفَ نَبِيٍّ أَنَا أَكْرَمُهُمْ عَلَى اللَّه ِوَ لَا فَخْر..."(3)خداى عز و جل يك صد و بيست و چهار هزار پيغمبر آفريد كه من نزد خداوند از همه آنان گرامي ترم و اين سخن نه از روى مباهات مي گويم..."
بر اين اساس پيغمبر(ع) مانند حضرت ابراهيم(ع) هم داراي مقام نبوت بود و هم امامت. به علاوه در روايات نيز به امامت پيامبر (ص) تصريح شده است آنچنانكه از امام صادق(ع) نقل شده است كه فرمود: "ْ فَالنَّبِيُّ (ص) إِمَامٌ وَ نَبِيٌّ وَ عَلِيٌّ (ع) إِمَامٌ لَيْسَ بِنَبِيٍّ وَ لَا رَسُول ؛(4) پيامبر اكرم (ص) هم امام بود و هم نبىّ، ولى على عليه السّلام امام بود، نه نبىّ و رسول"
در مورد ائمه دوازده گانه نیز روایاتی دال بر برتری مقام آنها بر انبیاء پیشین آمده است. مثلاً امام صادق(ع) از رسول اكرم(ص) نقل كرده است که فرمود"... يا علي !من و تو و امامان از فرزندان تو سرور خلقند در دنيا و پادشاهند در آخرت». تعبير سرور خلق و اطلاق و شمول آن انبيا را نيز در بر مي گيرد(5).امام رضا(ع) نیز از رسول اكرم(ص) نقل كرده است که فرمود "أنت يا علي و ولداي خيرة الله من خلقه؛ تو يا علي و فرزندان تو برگزيده هاي خدايند(6)
براین اساس در مجموع می توان گفت اصل این مقام یعنی ولایت تکوینی برای هر سه ثابت است اما دقت در احادیث حاکی از آن است که پیغمبر(ص)اشرف مخلوقات و در این مقام از همه برتر و در رتبه پائین تر ائمه دوازده گانه و در نهایت حضرت ابراهیم(ع)قرار دارد.
پی نوشت ها:
1. انبياء(21)آيه 73.
2. موسوى همدانى، ترجمه المیزان، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه، قم 1374 ش، ج 14، ص 428.
3. شيخ صدوق، خصال، چ جامعه مدرسين، قم 1362ش، ج 2 ، ص 641.
4. شيخ صدوق، علل الشرائع ، انتشارات داورى، قم، چاپ اول، ج 1، ص 175.
5. علامه مجلسي، ترجمه حياه القلوب، چ دارالاعتصام، بي چا، 1417 ق، ص 118.
6. شيخ صدوق،عيون أخبار الرضا (ع)، چ جهان، تهران1378ق، ج2، ص122.
