چرا شما شیعیان نمازهای پنجگانه را در سه وقت به جا می اوریم؟

مساله اوقات نماز در قرآن مورد اشاره قرار گرفته مثلا قرآن کریم می فرماید:
«أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلی‏ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُودًا؛ (1) نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب (نیمه شب) برپا دار؛ و همچنین قرآن فجر (نماز صبح) را؛ چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است».
در جای دیگر نیز می فرماید: «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ؛ (2) در دو طرف روز و بخشى از شب، نماز را بر پاى دار... ». تعبیر «طرفى النهار» اشاره به نماز صبح است که در آغاز روز انجام مى‏شود و نیز نماز ظهر و عصر است که وقت آن ها تا غروب ادامه دارد. استمرار وقت نماز ظهر و عصر تا غروب آفتاب، به روشنى از این آیه استفاده مى‏شود .
روشن است که هرچند اشارات کلی به زمان نماز در این قبیل آیات شده اما تصریح و تبیین جزییات و این که باید پنج نماز را به چه صورت و کیفیتی خواند در آن بیان نشده و اصرار بر این که خواندن نماز در پنج وقت مجزا و با فاصله بی معناست ؛ این قبیل امور همانند اکثر احکام نماز از سنت رسول خدا به دست می آید .
البته آنچه كه اكنون توسط پيروان اهل بيت (ع) به تبعیت از رسول خدا (ص)در مورد نمازهاي پنج گانه انجام مي شود ، رعايت پنج وقت مي باشد، يعني هر نماز لازم است در وقت خودش خوانده شود . اگر تفاوتي در برداشت و تلقي اهل سنت در مورد وقت نماز وجود دارد ،در اصل اين حكم نيست، بلكه اشتباه آن ها در تطبيق انحصاري اين پنج وقت بر پنج زمان جداگانه و با فاصله مي باشد، در حالي كه بر اساس ادله قطعي كه حتی در منابع خود اهل سنت نيز بيان شده است، طبق سنت پيامبر اسلام (ص) متصل نمودن وقت نماز ظهر به وقت نماز عصر و همچنين متصل نمودن وقت نماز مغرب به وقت نماز عشاء مانعي ندارد. پيامبر در برخي مواقع همين كار را انجام مي دادند که به آن اشاره خواهیم نمود .
به طور کلی جمع بین ظهر و عصر و جمع بین مغرب و عشا هم در روایات شیعه و هم در روایات اهل سنت آمده است. برای نمونه به چند روایت اشاره می‏کنیم:
روایات شیعه:
عبدالله بن سنان از حضرت امام صادق(ع) نقل کرده: پیامبر بدون این که عذری در کار باشد، ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا را با یک اذان و دو اقامه خواند .(3)
اسحاق بن عمار از امام صادق(ع) نقل می‏کند: پیامبر بدون این که عذری در کار باشد، ظهر و عصر را در یک جا خواند . عمر به آن حضرت گفت: آیا در نماز حکم تازه‏ای پیدا شده؟ پیامبر گفت: نه حکم تازه‏ای در باره نماز نیامده، ولی خواستم کار را بر امت خودم راحت‌تر کنم.(4)
عبدالملک قمی می‏گوید: به امام صادق(ع) گفتم: می‏توانم بین دو نماز را بدون این که عذری داشته باشم، جمع بکنم؟ امام در جواب فرمودند : پیامبر این کار را انجام داد و خواست که امت را در آسایش و راحتی قرار دهد.(5)
روایات اهل سنت:
جابر بن زید از ابن عباس نقل کرده که پیامبر هفت رکعت مغرب و عشا را با هم خواند و هشت رکعت ظهر و عصر را با هم خواند و حضرت در مدینه بود.(6)
ابن عباس می‏گوید: پیامبر اسلام در مدینه، بین ظهر و عصر و بین مغرب و عشا را جمع می‏کرد، بدون این که عذری در کار باشد.(7)
سعید بن جبیر از ابن عباس نقل می‏کند: رسول خدا(ص) ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند ،بدون این که خطر و یا سفری در کار باشد.(8)
عکرمه از ابن عباس نقل می‏کند که پیامبر در مدینه، بدون این که مسافر باشد، مغرب و عشا و نیز ظهر و عصر را با هم خواند.(9)
بر پایه این روایات،و روايات متعدد ديگر جمع کردن بین نماز ظهر و عصر و نیز مغرب و عشا، هیچ‏گونه اشکالی ندارد . متهم ساختن شیعه به این که خلاف سنت پیامبر عمل می‏کنند، اتهامي ناپخته بيش نيست.
البته فاصله انداختن بین اوقات نماز و در پنج وقت جداگانه خواندن نزد شیعیان هم مستحب است . اگر کسی این کار را انجام دهد، بهتر است اما اگر بین این استحباب و استحباب نماز جماعت تعارض شد، اولویت به این است که نماز را به جماعت بخوانند .

پی‌نوشت‌ها:
1.سوره إسراء (17)، آیه 78.
2. سوره هود (11)، آیه 114.
3 .شيخ حر عاملي، وسائل‏الشیعه، ج 3، ص 160، باب 32، ح1،نشر آل البيت ،1409ق.
4 . همان، ص 161، ح 2.
5. همان، ح3.
6 . صحیح بخاری، ج 1، ص 201، باب تأخیرالظهر الی العصر، ح 518، دار ابن کثیر و الیمامه، دمشق و بیروت 1414.
7 . صحیح سنن نسائی، ج 1، ص 200، ح 601، باب الجمع بین الصلوتین فی الحضر،بي جا، بي تا.
8 . صحیح مسلم، ج 1، ص 489، ح 49، باب الجمع بین الصلوتین فی­الحضر،دار احیاء التراث العربی، 1374ق، بیروت.
9 . مسند احمد بن حنبل، ح 1، ص 221، س 27، چاپ شده در ضمن «موسوعه­السنه» الکتب السته و شروح‏ها، بي جا ،بي تا.