براي امام زمان(عج) القاب متعدد ذكر شده است. برخي آن ها عبارتند:

صاحب الزمان

مهدي 

احسان  

اُذُن سامعه 

 ايدي

بقية اللّه

برهان اللّه

باسط

حجّة اللّه

حامد

حاشر

خاتم الاوصياء

 خجسته 

ذخيره 

 خازن

خلف

 خلف صالح 

خليفة الاتقياء

 داعي 

صاحب الامر 

 صاحب الغيبة

صاحب الزّمان

صاحب الرجعه

 صاحب الدّار

صاحب الناحيه 

صاحب العصر

صاحب الكرّة البيضاء

صاحب الدّولة الزهراء

صالح

صاحب الامر

صراط

عالم

عدل 

عاقبة الدار

عصر

غاية الطّالبين 

غاية القصوي 

فجر

فردوس الاكبر

الفرج الاعظم 

فتح

امير الامره   

منتقم 

منتظر

صاحب 

قايم  

قابض(1)  

جهت آگاهي بيشتر به كتاب هاي زير مراجعه نماييد:

مجتبي تونه اي، موعود نامه ، واژه "لقب "

حسين نوري، نجم الثاقب، مشهد مقدس، كتاب فروشي جعفري، ص59.

پي نوشت:

1. مير زاحسن نوري، نجم الثاقب، مشهد مقدس، كتاب فروشي جعفري، ص5، مجتبي تونه اي، موعود نامه، ذيل واژه "لقب".

ابتدا به عنوان مقدمه باید بگوییم كه نام بردن از امام عصر (عج) به چند صورت امكان پذیر است:

1. یاد كردن آن در كتاب‌ها؛

2. یاد كردن آن به كنایه؛ مثلاً‌بگوید اسم او اسم رسول خدا است؛

3. یاد كردن نام ایشان در مواقع ترس كه ممكن است ضرر جانی برای امام (عج) یا آن فرد داشته باشد؛ مانند یاد كردن نام ایشان در دوران غیبت صغرِی

4. یاد كردن نام آن حضرت در حالتی كه ترسی در كار نیست و تقیه لازم نیست؛ مانند دوران ما.

مورد اول و دوم به اتفاق علما اشكالی ندارد؛ زیرا علمای شیعه بالاجماع با این كار مخالفت نكرده‌اند. مورد سوم نیز به اتفاق نظر علمای شیعه اشكال دارد و حرام است. اما درباره مورد چهارم اختلاف نظر وجود دارد. برخی از علمای شیعه معتقدند كه این كار اشكال دارد و برخی معتقدند كه اشكالی ندارد؛ به عنوان مثال علامه مجلسی معتقد است كه كلاً یاد كردن امام زمان (عج) با نام " محمد" اشكال دارد؛ چه در دوران غیبت صغری و چه در دوران غیبت كبری. (1)

در مقابل علی بن عیسی اربلی از فقهای بزرگ شیعه معتقد است كه منع تلفظ به نام مهدی (عج) تنها از روی تقیه بوده است و اكنون دیگر این تقیه وجود ندارد و در نتیجه این منع هم برطرف شده است.(2)

با توجه به مقدمه مذكور باید بگوییم در برخي از احاديث، علت اين نهي نيز ذكر شده است. در حدیثی از امام باقر (ع) به نقل از حضرت علی (ع) می خوانیم كه درباره نام حضرت فرموده اند: «هُوَ مِمَّا اسْتَوْدَعَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ رَسُولَهُ فِي عِلْمِه‏» (3) «نام امام مهدي (عج) از اسراري است كه خداوند نزد پيغمبر وديعه گذارده » و پيامبر(صلي الله عليه وآله) اجازه ي ذكر آن را نداده اند.

 در حدیثی دیگر از امام رضا (ع) می خوانیم كه: « وَ إِنَّمَا نَهَيْتُكُمْ عَنِ التَّصْرِيحِ بِاسْمِهِ الْخَفِيِّ‌عَنْ أَعْدَائِنَا فَلَا يَعْرِفُوهُ‌» (4) «شما را از تصريح به اسم آن حضرت نهي كرده ايم تا اسمش بر دشمنان ما مخفي بماند و آنان او را نشناسند».

علماي شيعه نيز با توجّه به احاديث نهي، از ذكر اسم خاص آن حضرت، پرهيز كرده اند، ولي در مورد زمان و مدّت اين نهي، اختلاف دارند.

پی نوشت ها:

1. علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء ، سال 1404 هـ ق، ج51 ص 32.

2. اربلی، علی بن عیسی، كشف الغمة، بیروت، دارالاضواء، 1405ق، ج3، ص 326.

3. علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء ، سال 1404 هـ ق، ج‏51، ص 34.

4. محدث نوري، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البيت، 1408ق، ج‌، ص 285.

 دركتاب های معتبر «اباصالح» از القاب امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به شمار نیامده؛ در اصول كافی، ج1، ص328 باب الاشاره و النص الی صاحب الدار روایات زیادی آورده، ولی به اباصالح اشاره ای نكرده است.

در بحار الانوار چاپ بیروت، ج51، ص28 باب دوم، اسماء و القاب و كنیه های امام زمان، اشاره ای به اباصالح نشده است. در این كتاب ها بر اساس روایات به این نام ها اشاره كرده اند: بقیه الله، حجه الله، خلف صالح، قائم، مهدی، صاحب الامر، صاحب الدار، صاحب الزمان، صاحب، ابوالقاسم، صاحب العصر، منتظر. در كتاب های تاریخ غیبت كبری، نوشته سید محمد صدر، ترجمه دكتر افتخار زاده، جامع الاحادیث المهدی و... هم  درباره اباصالح بودن امام زمان علیه السلام چیزی نیافتیم.

در كتاب  النجم الثاقب  (صالح) را از القاب حضرت ذكر كرده است .(1) وی نقل می كند كه برخی «اباصالح» را كنیه ان حضرت شمرده اند. (2)

برخی گفته اند در زمین 360 صالح وجود دارد ( 3 )

 از امام صادق (ع) روایت كرده اند كه فرموده اند:

اگر در دشت و صحرا از جاده منحرف شده و راه گم كردید پس «صالح » و یا «اباصالح » را صدا كن و بگو: «ای صالح » و یا بگو «ای اباصالح » ما را دریابید و راه را بر ما نشان دهید، خداوند شما را رحمت فرماید. (4)

البته به این حقیقت باید توجه كرد كه در جهان هستی، همه عوامل دست اندركار، در خدمت حضرت صاحب الامر است. اگر كسی به توحید عرفانی رسیده باشد این حقیقت را می یابد كه همه حركات و فعالیت ها در نظام هستی، زیر نظر حضرت صاحب الامر است و از این نظر آن حضرت اصل همه چیز است و فرمان همه به دست او است.

بر این پایه، موكل بیابان ها، موكل دریاها و عوامل دیگر در اطاعت او هستند. حال اگر گم شدی و یا به خطر افتادی می توانی موكل بیابان یا دریا را صدا بزنی و می توانی سرور همه كائنات و سرور همین صالح را صدا بزنی و اگر دارای ادب بیشتری باشی، صاحب موكل را صدا می زنی و می گوئی: یا اباصالح اغثنی.

اگر یا صالح بگوئی یا یا اباصالح بگوئی، به فریاد تو می رسند گرچه یا اباصالح گفتن زیباتر است و با وجود او، مأمورانی از مأموران او را صدا زدن خوب نیست؛ ولی آنكه به فریاد تو می رسد همین صالح است و او از سوی امام زمان مأمور است و ممكن است برای برخی اشخاص، خود حضرت ظاهر شود ولی این امر بسیار كم است.

از آنچه گذشت معلوم شد كه كنیه اباصالح را خود مردم گرفتار ابداع كرده اند و از سوی امامان روایتی در این باره نرسیده است و كلمه صالح به معنای موكل بیابان ها است و اب در این عبارت به معنای سرور، پدر، فرمانده و امام است و علت این كه شیعیان یا صالح نگفته اند و یا اباصالح گفته اند این است كه خواسته اند ادب را مراعات كنند و از خود حضرت كمك بخواهند نه از مأموری از مأموران او.

بنا بر این یا اباصالح همان یا صاحب الامر است.

و روی همین اساس است كه علمای ربانی و مؤمنین پیرو اهل بیت (ع) در جلسات و اجتماعات معنوی و پر شورشان، آن هم نه فقط در حال گم شدن در دشت و صحرا، بلكه در همه گمراهی های فكری و عملی و علمی و نابسامانی های مادی و معنوی در غیبت كبری، امام زمان اباصالح (ع) را به كمك و یاری می طلبند. (5)

پي نوشت ها :

1. نجم الثاقب، میرزا حسین نوری، مشهد، انتشارات جعفری،1361 ه ش ،چاپ دوم ،ص 50.

2.همان ،ص 495.

3. همان، ص 496.

4. همان، ص 394.

5. پايگاه حوزه.http://www.hawzah.net/fa/MagArt.html?MagazineID=0MagazineNumberID=4426Ma...

--------------------