در عربي كلمه اي كه بر فاعل و انجام دهنده فعل دلالت داشته باشد، مرفوع است و با ضمه مي آيد و كلمه اي كه بر مفعول كه فعل بر او واقع شده، دلالت داشته باشد منصوب است و با فتحه مي آيد و كلمه اي كه مضاف اليه باشد يا حرف جر بر روي آن آمده باشد، مجرور است و با كسره مي آيد.
در تركيب "رسول الله" كلمه "الله" مضاف اليه است وهميشه مجرور مي باشد. اما كلمه "رسول" اعرابش بسته با جايگاهش در جمله است. اگر اين كلمه فاعل، نايب فاعل، مبتدا يا خبر باشد، مرفوع است و اگر مفعول باشد، منصوب است و اگر خودش هم مضاف اليه بوده يا قبل از آن حرف جر بيايد، مجرور مي شود. مثالهايش از قرآن:
حالتي كه "رسول" مرفوع است و با ضمه آمده:
َ إِنَّما أَنَا رَسُولُ رَبِّك(مريم(19) آيه19)
در اينجا رسول خبر است و مرفوع مي باشد.
تَعْلَمُونَ أَنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُم(صف(57) آيه5)
"اني رسول الله اليكم " جمله است كه در جايگاه مفعول مي باشد و رسول خبر "أنّ" و مرفوع مي باشد.
حالتي كه منصوب است و با فتحه آمده:
إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسيحَ عيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ (نساء (4) آيه175)
در اين آيه عيسي مفعول است(كشته شده) و رسول الله عطف بيان و تابع اعرابي او و منصوب از اين رو با فتحه به كار رفته است.
وَ اعْلَمُوا أَنَّ فيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ (حجرات(49) آيه7)
در اين آيه رسول اسم"أنّ" و منصوب است.
حالتي كه مضاف اليه يا بعد از حرف جر آمده و مجرور است:
إِنَّ الَّذينَ يَغُضُّونَ أَصْواتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّه(حجرات(49) آيه3)
در اينجا رسول مضاف اليه و مجرور است و كلمه "عند" مضاف آن مي باشد.
براي آگاهي از اين مطالب بايد به علم نحو مراجعه كنيد.
