پرسشگر گرامي!
مكتب تربيتي اسلام، تمام گناهكاران را دعوت مي كند تا براي اصلاح خويش و جبران گذشته، از در توبه - كه راه رحمت الهي است - وارد شوند و سعادت خود را باز يابند. قرآن مجيد ميفرمايد: « يا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكمْ ثُمَّ تُوبُوا اِلَيهِ؛ (1) اي قوم! از خدا آمرزش بخواهيد. سپس به سوي او توبه كنيد».
قرآن مجيد وعده داده كه خداوند توبه را از بندگانش مي پذيرد. (2) چه كسي در وفاي به عهد راستگوتر از خداوند است؟ بنابراين، گناهكاري كه به گناه خويش اعتراف دارد، از آن پشيمان است، عزم جدّي بر ترك گناه و جبران گناهان گذشته دارد، بايد به قبولي توبه خويش و رحمت و مغفرت خداوند اميدوار باشد.
از برخي روايات به دست مي آيد توبۀ حقيقي تمام آثار وضعي و تكليفي گناه را پاك نموده و اثري از آن باقي نمي گذارد. پيامبراسلام (ص) مي فرمايد: «التّائب من الذّنب كمن لا ذنب له؛ كسى كه از گناه توبه كند، مانند كسى است كه گناه نكرده است».(3)
ناگفته نماند توبه كننده بايد براي زدودن آثار گناه از زندگي بعد از توبه با انجام كارهاي خداپسندانه راه غلط رفته را جبران كند.
حال اگر توبه كننده بعد از توبه باز هم مرتكب گناه شد، باز هم بايد توبه كند. در روايت است كه مردي نزد رسول خدا آمد و گفت: مرتكب گناه شده ام. پيامبر فرمود: هرگاه گناه كردي، از پروردگارت طلب آمرزش كن. مرد گفت: طلب آمرزش مي كنم؛ اما دوباره مرتكب گناه مي شوم. پيامبر فرمود: دوباره گناه كردي، دوباره از پروردگارت طلب آمرزش كن.مرد گفت: طلب آمرزش مي كنم، ولي باز گناه مي كنم. پيامبر فرمود: چون گناه كردي، باز از پروردگارت طلب آمرزش كن. مرد بار چهارم همان جمله را گفت. پيامبر فرمود: چون گناه كردي، باز از پروردگارت طلب آمرزش كن؛ چندان كه شيطان مأيوس و بازنده شود. (4)
البته همه اين سخنان به معناي تجويز گناه بعد از توبه نمي باشد؛ بلكه مربوط به كسي است كه توبه واقعي از گناه ميكند. مطمئن باشيد اگر توبه حقيقي كنيد خداوند شما را مي بخشد. هر چند قبلا نيز توبه واقعي كرده باشيد. اما بار ديگر در دام شيطان بيفتيد.
حقيقت آن است كه طبق آيات قرآن، شيطان دشمن قسم خورده انسان است و هيچ گاه اجازه نمي دهد بنده مومن راه صلاح و درست را به راحتي به خط پايان برساند. لذا نبايد انتظار داشته باشيم به راحتي دست از سر ما بردارد. در هر لباسي كه باشيم و در هر كجا كه باشيم، شيطان در كمين نشسته است. كار او فقط وسوسه كردن و زينت دادن به گناهان يا دشوار نشان دادن امور نيك است. براي در امان ماندن از او بايد به خداوند قاهر پناه ببريم. قرآن ميفرمايد:"وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَـَنِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُو سَمِيعٌ عَلِيم؛(5) اگر از شيطان وسوسهاي به تو رسد، به خدا پناه ببر، زيرا او شنواي داناست. پس زياد زير لب زمزمه كنيد: اعوذ بالله من الشيطان الرجيم.
مهم ترين ابزار در ترك معصيت و فرار از دام شيطان، اراده و قوي در ترك اعمال زشت و ناپسند است. تصميم و اراده بر ترك عادات زشت و گناه، نشانه بزرگي و شجاعت نفس است. كسي كه بتواند تصميم بر ترك گناه بگيرد، مجاهد در راه خدا است. فرمود:«أشجع الناس من غلب هواه (6) شجاعترين و قدرتمندترين مردم كسي است كه بر هواهاي نفسانيش غالب آيد.
در غير اين صورت قوي ترين راهكارها هم موثر نخواهد بود. لذا فردي كه مي خواهد ترك گناه كند و توبه واقعي كند، مهم ترين كاري كه بايد در كنار توبه تقويت ايمانش انجام دهد، اين است كه اراده و اعتماد به نفس خود را تقويت نمايد تا در مقابل طوفان وسوسه هاي شيطاني تاب بياورد. زيرا ارائه هر راهكاري براي رهايي از گناه نيز، متوقف بر خواست و اراده قطعي فرد است. بهترين اذكار و قوي ترين راهكارها، بدون خواست واقعي روي كاغذ باقي مي ماند. عواملي در تقويت اراده مؤثر است از جمله: تمركز بخشيدن به فعاليت هاي گوناگون، توجه به عبادات به ويژه نماز كه تمرين تمركز فكر است، پايان رسانيدن كارهاي نيمه تمام، تلقين مثبت و... .
پي نوشت ها:
1. هود (11) آيه 3 و 52 و 90.
2. زمر(39) آيه 53.
3. المحدث النوري، مستدرك الوسائل،مؤسسة آل البيت (ع)، قم، 1408 ه. ق، ج 12، ص 124.
4. محمدي ري شهري، نهج الذكر، دارالحديث، ج 4، ص 29.
5. اعراف (7) آيه 200.
6. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، انتشارات جامعه مدرسين قم، 1413 ه.ق، ج4، ص394.
