امر به معروف و نهی از منکر

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
لينكي كه آدرس داده ايد را مراجعه و پاسخ را باز خواني كرديم. لكن مورد مبهمي كه نياز به توضيح داشته باشد نيافتيم. در صورت ابهام در پاسخ مذكور سوالاتان را مطرح كرده تا پاسخ دهيم.
و اما در خصوص سوالاتتان مي گوييم:
1. امر به معروف ونهي از منكر براي تبديل به وضعيت بهتر و نيكوتر است. امر به معروف و نهي از منكر در هر محيطي از وي‍ژگي هاي خاص خود برخوردار است. علاوه بر آن كه د رخصوص موضوعاتي كه داراي حساسيت خاص خود مي باشد، بايد از روش هاي خاص خود بهره گرفت.
2. ضعف در خداشناسي و سستي در ايمان به خدا و پيامبر و اهل بيت، ضعف در شناخت حقايق امور و عدم شناخت پيامدهاي ناگوار دنيوي و اخروي ناديده انگاشتن دستورات الهي، ضعف در خودشناسي و نداشتن درك درست از خويشتن وغرق شدن در امور مادي و شهواني ... مجموعه عللي هستند كه موجب مي شوند انسان احكام الهي را انكار كند.
به يقين كسي كه خداي بزرگ را همواره حاضر و ناظر رفتارهاي خودش ببيند، هرگز به خود اجازه نمي دهد، كه در محضر او، دست به سوي گناه دراز كند. كسي كه قيامت و حسابرسي اخروي را باور دارد، هيچ گاه خود را گرفتار شهوت راني و شهوت پرستي نخواهد كرد. كسي كه به گوهر عظيم و گرانقدر خود واقف باشد و عظمت وجود انساني را درك كند، هرگز حاضر نيست كه وجود خود را با دنباله روي از شهوات و خواهش هاي نفساني تا سرحد حيوانات پايين آورد.پيروي از خواهش هاي نفساني، آثار زيانبار روحي و جسمي و اجتماعي فراواني را در پي دارد كه اگر انسان اندكي به آنها توجه كند هرگز به دنبال هواهاي نفساني نخواهد رفت.
با توجه به اين نكته مي گوييم:
اول : مي پذيريم كه متاسفانه در جامعه امروزي ما مساله حجاب مورد غفلت واقع شده و افراد جامعه و بلكه مسئولان نسبت به اين مهم دچار نوعي چشم پوشي شده اند. اما هنوز با وجود عده زيادي از افرادي كه اهتمامشان به رعايت حجاب در همه شرايط و تمام محيط ها است نمي توان گفت حكم قطعي اسلام در خطر ترك است.
علاوه بر اين كه بايد ديد تعريف اسلام از حجاب چيست؟ برخي به اشتباه هر كسي كه چادر به سر نمي كند را بي حجاب دانسته و او را تارك حجاب مي دانند.
به هر حال، بيشتر افرادي كه احكام الهي و از جمله حجاب را رعايت نمي كنند، نه به خاطر دشمني با خدا و بلكه به خاطر عللي در ابتداي پاسخ به آن اشاره شد، دچار انحراف و كج روي شده اند و متاسفانه برخي از ايشان چنان درگرداب غفلت و ضعف اعتقادي گرفتار شده اند و با هر حركت دست و پاي به جاي نجات، يك گام به سوي نيستي قدم پيش مي گذارند.اين افراد به طور قطع و لو در لحظه گناه، خداي بزرگ را حاضر و ناظر رفتارهاي خودش نمي بينند. گوهر عظيم و باارزش خويش را گم كرده اند و ارزش وجودي خويش را فراموش كرده اند و در حقيقت به جهالت و ناداني دچار شده اند و گرنه چنين عمل نمي كردند.
از اين‌ رو لازم‌ است‌ با استفاده‌ از متون قوي ديني، اعتقادات ايشان را تقويت كرده و كم كم با مسائل ديني آشنا ساخت. بدين منظور در آغاز بايستي زير بناهاي فكري افراد را مورد بررسي قرار داده و نقاط ضعف اعتقادي ايشان را شناخت. زيرا ديدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستي، انسان، معاد و ... اموري است كه داراي نتيجه مستقيم بر عملكرد فرد است. پس بايد به تقويت و اصلاح اين مباني كوشيد.
فراموش نكنيد راه كار اساسي در واكنش نسبت به رفتار جاهلانه افراد جاهل و بيرون آوردن جاهلان از چاه جهالت و ناداني و هدايت ايشان به راه راست، رفتاري مشتمل بر حسن برخورد(1) و جلب اعتماد(2)و تذكرات گام به گام است. زيرا حسن برخورد در مواجهه با ديگران يكي از مهم ترين تكنيك هاي رفتاري است كه انسان بايد در معاشرت هاي خود با افراد توجه ويژه اي به آن داشته باشد.(3)
قطعا اگر ضعف اعتقادي ايشان برطرف شود، مسلّمات اسلامى و احكام شرعى مثل رعايت حجاب را كه تابع و برگرفته از مصالح و مفاسد واقعى است را مي پذيرند و آن را ترك مي كنند.
با توجه به آن چه گذشت روشن مي شود احتمال اثر يكي از شرايط قطعي امر به معروف و نهي از منكر در تمام موارد است. از اين رو اگر بداند يا مطمئن باشد كه امر ونهيش بي اثر است، امر ونهي واجب نيست. يعني اگر احتمال بدهد كه اثر دارد بايد وظيفه را انجام دهيد و ملاك در اين تخمين و احتمال، وجدان انسان است.
البته تشخيص مواردي كه اصل دين يا حكمي اصلي در جامعه در خطر ترك قرار مي گيرد،‌ با اهل فن و بزرگان دين نظير مراجع تقليد است و انسان بايد در اين گونه موارد نظير ايشان را جويا شود و در صورتي كه امري كنند امتثال نمايد. نظير امر امام خميني به مقابله و سرنگوني ر‍ژيم شاهنشاهي.
پي نوشت ها:
1. اسراء (17) آيه‌53.
2. نهج البلاغه،‌ فيض الاسلام، نشر فقيه، قصار 47 .
3. نازعات (79) آيه 18 و 19.
موفق باشید.