باسلام خدمت شما.چکونه به خالصانه بودن کارهایمان پی ببریم؟چگونهبدانم کاری کهکردهام تنهابرای خدابوده؟زمانی که به فقیری کمک میکنم چگونه بدانم کاری که کردم دران ریایی وجودندارد؟
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در علم اخلاق مي گويند اگر به خاطر نشان دادن به مردم كاري را انجام داديد ويا به خاطر خوشايند مردم بر كيفيت و يا كميت كاري افزوديد، ريا مي شود. به طور كلي به فرموده امير المومنين ريا كار سه نشانه دارد: ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ لِلْمُرَائِي يَنْشَطُ إِذَا رَأَى النَّاسَ وَ يَكْسَلُ إِذَا كَانَ وَحْدَهُ وَ يُحِبُّ أَنْ يُحْمَدَ فِي جَمِيعِ أُمُورِهِ(1)
1. اگر مردم او را ببينند با نشاط مي شود (يعني اعمال را با كيفيت بهتر انجام مي دهد)
2. وقتي تنها شود كسالت او را فرا مي گيرد (يعني نسبت به اعمال بي رغبت مي شود)
3. دوست دارد در تمام كار ها ستايش شود.
ببينيد اگر يكي از اين نشانه ها را عملا در كار هايتان مي بينيد، داراي ريا هستيد. اما گاها انسان دچار تفكراتي مي شود كه تصور مي كند ريا است در حالي كه ريا نيست، بلكه طبيعي است. مرحوم شبر در كتاب اخلاق خود در جواب اين سوال كه اگر خوشحال شدن از اعمال خير بعد از اطلاع مردم، ريا است ،پس همه مردم دنيا رياكارند، مي فرمايد: خوشحال شدن از اعمال چند قسم دارد:
1.گاهي بعد از اطلاع مردم از عمل خوب، خوشحال مي شود، از اين جهت كه مي داند عملش با خواست خدا آشكار شده و خدا به او نظر لطف و مرحمت داشته است
2. گاهي خوشحال مي شود، چون استدلالش اين است كه همانطور كه خدا در دنيا كارهاي خوبش را آشكار كرده و بدي هايش را پنهان ساخته، اميد است در اخرت هم چنين معامله اي با او بكند، همانطور كه رسول اكرم(ص)فرمود :ماستر الله علي عبد في الدنيا الا ستر عليه في الاخره (2): هر بنده اي كه خدا در دنيا بر او پرده پوشي كند در آخرت نيز بر زشتي هايش پرده خواهد پوشاند.
3.گاهي خوشحالي اش از اين جهت است كه هر كس از اين عمل آگاه شود، از او پيروي مي كند و بدين جهت اجرش چند برابر مي شود.
4 گاهي خوشحال مي شود، چون از اين كه آنها يك نفر عابد و مطيع را دوست دارند، علم پيدا مي كند كه خود مطيع هستند و قلبا ميل به اطاعت دارند.
كه هيچ كدام از اين خوشحالي ها اشكال ندارد، ولي خوشحالي براي اين كه در بين مردم مقام و منزلتي پيدا كرده است و مردم او را مي ستايند و به او رجوع خواهند كرد، ريا و نكوهيده است.(3)
در ضمن اگر بر فرض انساني مبتلا به ريا هم باشد باز نبايد به خاطر ريا، كارهاي خير را ترك كند، بلكه بايد با مبارزه با ريا و اخلاص در كار ها به جنگ شيطان برود، نه اين كه عرصه را خالي كند و شيطان را به خاطر ترك كارهاي خير خوشحال نمايد.
اميد واريم با استقامت بر سر كارهاي خير و كثرت ارتباط با خدا و ذكر، بتوانيم كارهاي خير را خالصانه تر انجام دهيم.
پي نوشت ها :
1. ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه. ش، ج 2، ص 295.
2. ابن ابي فراس، مجموعه ورام، مكتبه الفقهيه1376، چ 1،ج 1، ص 189
3. سيد عبدالله شبر، اخلاق شبر، مترجم محمد رضا جباران، سال1378 ه ش، انتشارات هجرت، ص 270 و 271.
موفق باشید.
