اعتقادات درمورد امامان و حرم امامان

پرسش: اعتقادات در مورد امامان و حرم امامان
سلام خسته نباشيد
1-مداح حرم امام رضا گفت: الان امام جواد اينجاست و داره برا باباش گريه مي كنه. آيا اين منطقي هست كه امامان ما كه همه به رستگاري بزرگ رسيدن روز شهادتشون سر قبر هم جمع ميشن و گريه مي كنن؟چرا؟مگه همه در جوار رحمت خدا نيستند؟مگه همه به رستگاري بزرگ نرسيدند؟آيا منطقي هست دو نفر كه هر دو مردن سالروز مرگشون برا هم گريه كنن؟
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
اين تعابير تا حدودي تعابير استعاره اي و زبان حال است و نمي توان آن ها را منطبق بر واقعيت دانست؛ البته ما زمان هايي را به عنوان روز هاي حزن و اندوه ائمه مي شناسيم، چنان كه روزه ايي هم به عنوان روزهاي شادي و سرور ائمه شناخته مي شود و ائمه در وصف شيعيان خود فرموده اند:
« يَفْرَحُونَ بِفَرَحِنَا وَ يَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا (1) شيعيان به خوشحالي ما شاد و خوشحالند و براي حزن و اندوه ما هم اندوهگين و محزونند.»
در نتيجه با فرض وجود امام زمان به عنوان امام حاضر در زمين مي توان تصور كرد كه امام زمان در هر شهادت و ميلاد پدران بزرگوارش اندوهگين و خوشحال است و اين ايما خاص ايام حزن و اندوه و يا شادي و سرور ائمه محسوب مي شود؛ اما اين كه خود آن بزرگواران در عالم ديگر در اين ايام خاص به عزاداري مشغول باشند ظاهرا قابل قبول نيست و دليلي بر آن وجود ندارد.
پي نوشت:
1. علامه مجلسي، بحارالأنوار، دارالكتب الاسلاميه، تهران بي تا، ج 65، ص 17.
پرسش: 2-امامان ما زندگي ساده اي داشتند ولي ما روي قبر آنها كاخ ميسازيم.شما ميگوييد بخاطر احترام هب اهل بيت.من مطمئن هستم كه آنها اگر زنده بودند اجازه همچين كاري به شما نميدادند.آيا امام زمان به طلا كاري حرم اهل بيت راضي تر هست يا هزينه كردن براي فقرا و مساكين و
2-امامان ما زندگي ساده اي داشتند ولي ما روي قبر آنها كاخ ميسازيم.شما ميگوييد بخاطر احترام هب اهل بيت.من مطمئن هستم كه آنها اگر زنده بودند اجازه همچين كاري به شما نميدادند.آيا امام زمان به طلا كاري حرم اهل بيت راضي تر هست يا هزينه كردن براي فقرا و مساكين و در راه ماندگان و بيماران نيازمند؟
من اعتقاد دارم كه بايد مظلوميت امامان بازگو شود تا اتفاقات ناگوار و بي وفايي هايي كه اتفاق افتاده ديگر تكرار نشودو مردم آماده ظهور حضرت شوند ولي به هيچ وجه اعتقاد ندارم كه اماماني كه رستگار شدند و در جوار رحمت حق هستند براي هم گريه ميكنند.اعتقاد به ساختن بناي باشكوه و كاخ روي قبر امام معصومي كه در زندگي ساده زندگي ميكرده وهمه زندگي خود را وقف نيازمندان كرده ندارم.معتقدم اگه امام رضا زنده بود كاخش رو مي فروخت و براي نيازمندان خرج مي كرد.آيا من شيعه هستم؟
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ساخت بارگاه هاي معظم و بزرگ و هزينه هاي هنگفت در اين راه و به كار بردن طلا در ساخت گنبد و يا ضريح برخي از امامان دليل خاصي جز اظهار نهايت تكريم نسبت به آنان ندارد؛ اصولا ساختن ضريح و حرم براي قبور رهبران مذهبي، به عنوان يك رسم و سنتي اجتماعي، قرن هاست كه در جوامع گوناگون به وجود آمده، منظور كساني كه اين كار انجام مي‌دهند، يك نوع احترام و تجليل نسبت به آن شخصيت است. از منظر دين اسلام اين گونه اعمال بيانگر تجليل و تكريم از شخصيت هاست. اگر اين افراد در زمره علما و بزرگان دين به خصوص امامان معصوم و فرزندان آنان باشند، اين اعمال مصداق تعظيم شعائر الهي است كه در قرآن نشانه تقوي و بسيار ارزشمند دانسته شده است.(1)
به علاوه اين گونه رفتارها در خصوص فرزندان رسول خدا نوعي اظهار مودت و محبتي است كه از فروع دين و مزد رسالت حضرت دانسته شده و در قرآن بر انجام آن سفارش شده است (2) و در ساحت ايمان شيعي از جايگاه رفيع و والايي برخوردار است؛ در نتيجه اين گونه امور تنها شكل خارجي و بروز بروني تجليل و تعظيم از اين بزرگواران است كه هم ماهيتي ديني دارد و هم بسيار ارزشمند است.
البته در خصوص مصداق عملي تعظيم و تجليل و نوع تزيين و تنقيش بارگاه ها، ممكن است در مواردي اشتباهات و زياده روي هايي صورت بپذيرد و ضرورت ها در برخي موارد فراموش شود، اما اصل ساختن بارگاه و آيينه كاري و طلاكاري و... به خودي خود نادرست و ناپسند نيست. زيرا تكريم و تجليل نمادهاي ديني هم يكي از مهم ترين ابزار ترويج و تبليغ تفكرات ناب و عميق ديني به حساب مي آيد و ماهيت ثروت اندوزي و دنيا طلبي ندارد.
در خصوص برخي هزينه هاي زياد در اين زمينه و تعارضي كه بين آن و زندگي اهل بيت مي بينيد به طور خاص بايد به چند نكته توجه داشته باشيد:
1- بارگاه ها خانه هاي ائمه نيستند و كاخ زندگي ايشان هم محسوب نمي شوند، بلكه مكان هايي هستند كه شيعيان در تقدير از عملكرد و فداكاري هاي بي بديل اين بزرگان براي بدن مطهر ايشان بنا نموده اند؛ وقتي بنا بر تكريم و تجليل يك شخصيت بي بديل در بين بشريت مانند يك امام است، بايد تفاوتي بين او و ديگر شخصيت هاي مورد احترام انسان ها و يا بارگاه هاي ديگر سلاطين وجود داشته باشد تا تصور نوعي همساني براي بينندگان حاصل نشود ؛ اين امر در عين كم توجهي اكثر مردم از اهميت بسزايي برخوردار است.
نمونه اين نوع نگرش در بارگاه امامين كاظمين ديده مي شود كه بر خلاف سنت معماري اسلامي و شرقي، روي يك بارگاه دو گنبد قرارگرفته تا نشان دهد در زير اين بقعه دو امام مدفون هستند. براي شيعه هر امام مظهر يك انسان كامل است. بايد اين عظمت و شكوه به شكلي متفاوت ابراز گردد و اين امر تابع سنت هاي جاري اجتماعي در ملل شرقي نگردد.
در نتيجه يكي از اولين سوالاتي كه براي يك بيننده غير مسلمان با ديدن بارگاه امام رضا(ع) پيش مي آيد، اين است كه اين همه عظمت و شكوه و هزينه براي يك انسان چه معنايي دارد؟ اين جاست كه روشن مي شود ما اين افراد را در شمار ديگر شخصيت هاي مورد تكريم و احترام در بين بشر نمي دانيم. نوع تكريم ما منشا عقيدتي و متفاوت دارد.
2- هرچند در اسلام بر حقيقت و روح تعاليم و معارف ديني تاكيد بسيار شده، اما ظواهر و امور ظاهري هم از اهميت بسياري برخوردار است. نمي توان تاثير شگرف امور ظاهري را در جلب توجه و تاليف قلوب به سمت اين مكان ها و در نتيجه بهره مندي از معنويت و روحانيت موجود در اين مكان ها، انكار كرد. دستوراتي استحبابي از قبيل خوش صدا بودن موذن و قاري قرآن (3) يا زيبا و خوش سيما بودن امام جماعت (4) نشان مي دهد كه توجه به ظواهر و بهره گيري از قدرت احساسات و تمايلات بصري و حسي بشر براي رهيافت به حقيقت باطني قابل انكار نيست.
3- بخش اعظم هزينه هاي اين ابنيه مانند طلاكاري ها و تزيينات حرم هاي امامان توسط متن افراد جامعه تامين مي شود و برگرفته از طلا و جواهراتي است كه توسط خود مردم از همه اقشار اهدا مي‌شود و به نوعي ماهيت اين اهداء، دل كندن از مال دنيا و امور دنيوي در مسير دين و تكريم شخصيت هاي ديني است، در نتيجه اولا اجتماع آن در بارگاه امامان كه مكاني براي تكريم ايشان و تعظيم خداوند متعال و عبوديت و بندگي اوست عين ماهيت تلاش هاي ائمه در مسير اعتلاي دين و معنويت است.
ثانيا در اين نوع هدايا كه به شكل نذر و يا وقف و مانند آن صورت مي پذيرد، متولي امور حق تصرف متفاوت و مطابق ميل خود را ندارد و مامور به صرف اموال در همان مورد نذر است، البته اگر خلاف شرع و عقل نباشد؛ در نتيجه طلاهايي كه براي گنبد و ضريح نذر يا وقف مي شود شرعا بايد در همين مسير خرج و هزينه شود كه چنين شد و مي شود.
4- برخلاف تصور بسياري از ما امامان معصوم زندگي فقيرانه و مشقت باري نداشتند، البته ساده زيستي در همه حال پسنديده است و در امامان ما هم وجود داشته اما به جز برخي حضرات معصومين كه در صدر اسلام و در شرايط سخت جامعه مي زيسته اند، چنان كه در تاريخ نقل شده باقي امامان زندگي محترم و حتي با جلالتي داشتند و خدم و حشم بسيار داشتند و از غذاي نيكو تناول مي فرمودند.
يكي از شاگردان امام صادق (ع) مي گويد: گاهي امام ما را مهمان مي كرد و نان روغني و غذاي لذيذ «خبيص» [كه با روغن و خرمــا درســت مي شد] و ... براي ما مي آورد. روزي يكي از حاضران عرض كرد:كاش به گونه اي معتدل براي ما غذا آماده مي كردي.( اين غذا اعياني است! )
امام فرمود: ما بر اساس امر و تدبير خدا، امور را تدبير مي كنيم. اگر خداوند بر ما وسعت بخشد، ما نيز وسعت مي بخشيم و هرگاه بر ما تنگ گرفت، ما نيز تنگ مي گيريم.(5)
البته در كنار همه اين ها اين بزرگواران توجه به فقرا و مساكين و تواضع و خاكساري را فراموش نمي كردند مثلا در خصوص امام رضا(ع) نقل شده كه در خانه خود در وقت غذا سفره بزرگي مي انداختند. همه افراد خانه اعم از خادمان و غلامان حتي خادمان اصطبل را بر آن مي نشاندند و با دست خود از بهترين غذاها براي آن ها مي كشيدند، آن گاه خود شروع به ميل غذا مي فرمودند. (6)
اين موارد نشان مي دهد كه در نوع زندگي اين بزرگواران هم در عين توجه به فقرا و مساكين، شان و جايگاه و موقعيت اجتماعي -با توجه به اوضاع عمومي جامعه- مورد توجه قرار مي گرفت و از اين گونه امور غفلت نمي شد.
در پايان بايد گفت ما نمي دانيم كه اگر خود امام رضا(ع) زنده بود چگونه رفتار مي كرد، اما مي دانيم كه روح و ماهيت اين رفتار شيعيان در جاي خود امري صحيح و مطلوب بوده و منافاتي با حقوق فقرا و نيازمندان جامعه ندارد، بلكه بسياري از درآمدها و موقوفات اين حرم ها به مصرف امور خير و كمك به نيازمندان مي شود و نتيجه همين دستگاه باشكوه و عظمت توجه قلوب و خيرات و مبرات در حق نيازمندان نيز خواهد بود.
در مورد سخن گفتن در مجالس اهل بيت با شمل هم عقيده ايم كه اين سخنان بايد جهت دارد و در مسير معارف اصيل دين و اهداف بلند اولياء دين باشد و موجب روشن گري در سطح جامعه گردد تا انحرافات و خطاهاي گذشته در جامعه اسلامي تكرار نشود و توده افراد جامعه اسلامي به رشد و كمال درك محضر امام معصوم در ميان خود برسند و بيان مظلوميت هاي امامان يكي از اين راهكارها است كه در همين بارگاه ها به بهترين شكل انجام مي پذيرد.
پي نوشت ها:
1. حج (22) آيه 32.
2. شوري (42) آيه 23.
3. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه ق، ج 92، ص 191.
4. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت عليهم‏السلام قم، 1409 ه.ق، ج 8، ص 351.
5. همان، ج24، ص296.
6. بحار الانوار همان، ج 49، ص 91.

موفق باشید.