تاریخ

پرسش: تاريخ
مطلبي جالب از امام رضا درباره برادرش خواندم به نامزيد النار، برادر حضرت رضا(ع )، در بصره بر ضد مامون قيام كرد و خانه هاى منسوب به عباسيان را به آتش كشيد ( از اين رو به او زيد نار يعنى زيد آتش افروز، گفتند) ولى امامت حضرت رضا (ع ) را قبول نداشت و مردم را به سوى خود دعوت مى كرد، قيام او توسط قواى ماءمون سركوب شد، او را دستگير كرده به خراسان آوردند، مامون او را به حضور برادرش امام رضا(ع ) فرستاد، و او را به خاطر حضرت رضا(ع ) بخشيد و آزاد كرد .
ولى امام رضا (ع ) سخنانى به او فرمود ، و بعد سوگند ياد كرد كه ديگر با او سخن نگويد (95)
امام رضا (ع ) به او فرمود: سخن جاهلان كوفه تو را مغرور ساخته ، كه گويند: آتش دوزخ بر فرزندان فاطمه (س ) حرام است ، اين سخن مخصوص حسن و حسين (ع ) است ، اگر گمان مى كنى كه با معصيت خدا وارد بهشت مى شوى و موسى بن جعفر (ع ) نيز با اطاعت خدا، وارد بهشت شد، پس تو در پيشگاه خدا گرامى تر از موسى بن جعفر هستى !
و الله ما ينال احد ما عندالله عزوجل الا بطاعته ، و زعمت انك تناله بمعصيته ، فبئس ما زعمت
: سوگند به خدا هيچ كس به پاداشى كه در پيشگاه خدا است نمى رسد، مگر به خاطر اطاعت از خدا، و تو گمان مى كنى كه معصيت خدا، به آن پاداش مى رسى ، تو بد گمان مى كنى .
سوالم 1ايا امام رضا با برادر خويش قهر كرد وچنين قسمي در اسلام مشگل دارد چون اگر بيش از سه روز با برادر ديني خود قهر باشي از اسلام خارجي درحالي كه امام قسم ياد ميكند تا آخر عمربا او سخن نگويد؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
گرچه دشمني وقهر با خويشان كاري ناپسند و اگر قطع رحم باشد حرام است. اما اگر دشمني يا قهر مصلحت اهمي داشته باشد كه بر مفسده‌ي آن مقدم باشد، آن دشمني و قهر جايز بلكه در بعضي موارد واجب مي‏شود؛ نظير اين كه به واسطه‌ي قهر بتواند معروفي را اثبات و يا منكري را از بين ببرد و نظير اين كه آشتي با كسي موجب گناه يا مفسده‌ي اخلاقي شود كه در اين صورت قهر بلكه دشمني واجب است.
امام سجاد (ع) مي فرمايد: نيكوكار ما اهل بيت پيغمبر دو برابر اجر دارد و بدكار ما دو برابر عذاب ـ همان‌طور كه قرآن درباره زنان پيغمبر تصريح كرده است ـ زيرا آن كس از خاندان ما كه نيكوكاري مي‌كند در حقيقت دو كار كرده: يكي اين كه مانند ديگران كار نيكي كرده، ديگر اين كه حيثيت و احترام پيغمبر را حفظ كرده است. آن‌ كس هم كه گناه مي‌كند، دو گناه مرتكب شده: يكي اين كه مانند ديگران كار بدي كرده، ديگر اين كه آبرو و حيثيت پيغمبر را از بين برده است.(1)
امام رضا(ع) ضمن توبيخ زيد رو كرد به حسن بن موسي و شاء بغدادي ـ كه از اهل عراق بود و در آن وقت در جلسه حضور داشت ـ و فرمود:"مردم عراق اين آيه قرآن را "انّهُ لَيسَ مِن اَهلِكَ اِنَّهُ عَمَلٌ غَيرُ صالِحٍ" چگونه قرائت مي‌كنند؟"
وي جواب داد يابن‌ رسول‌الله! بعضي طبق معمول "اِنَّهُ عَمَلٌ غَيرُ صالِح" قرائت مي‌كنند (يعني اين فرزند تو، فرزندي است ناصالح)، اما بعضي ديگر كه باور نمي‌كنند، خداوند پسر پيغمبري را مشمول قهر و غضب خود قرار دهد، آيه را "اِنَّهُ عَمَلُ غَيرِ صالِح" قرائت مي‌كنند (يعني او فرزند آدم بدي است،‌ فرزند تو نيست) و مي‌گويند او در واقع از نسل نوح نبود؛ خداوند به او گفت: اي نوح! او از نسل تو نيست، اگر از نسل تو مي‌بود، من به خاطر تو او را نجات مي‌دادم.
امام فرمود:"ابدا اين طور نيست. او فرزند حقيقي نوح و از نسل نوح بود. چون بدكار شد و امر خدا را عصيان كرد، پيوند معنوي‌اش با نوح بريده شد. به نوح گفته شد، اين فرزند تو، ناصالح است. از اين رو، نمي‌تواند در رديف صالحان قرار گيرد. موضوع ما خانواده نيز چنين است. اساس كار، پيوند معنوي و صلاح عمل و اطاعت امر خداست. هر كس خدا را اطاعت كند از ما اهل بيت است، گو اين كه هيچ‌گونه نسبت و رابطه نسلي و جسماني با ما نداشته باشد و هر كس گنهكار باشد از ما نيست، گو اين كه از اولاد حقيقي و صحيح‌النسب زهرا باشد. همين خود تو كه با ما هيچ‌گونه نسبتي نداري، اگر نيكوكار و مطيع امر حق باشي، از ما هستي".(2)
نتيجه مطابق آنچه گذشت، بر طردكردن زيد النار و قهر امام رضا با وي، قطعا مصالح بسيار مهمي بوده كه امام او را طرد نمود اين مصالح بيش از مفاسد قطع رحم بوده و بر آن مي چربيده. يا به عبارتي ديگر مفاسد ارتباط امام با زيد -كه زيد سوئ استفاده از موقعيت خويش مي كرد و مردم را اغفال مي نمود بسيار بيشتر از مفسده قطع ارتباط با او بود. از اين رو امام براي جلوگيري از مفسده بزرگتر با وي قطع ارتباط نمود. اين عمل هم از نظر عقل و هم از نظر شرع كاري پسنديده است.
پي نوشت ها:
1. بحرانى سيد هاشم، البرهان فى تفسير القرآن، ناشر بنياد بعثت، مكان چاپ تهران، سال چاپ 1416 ق، ج4،ص441.
2. مجموعه‏آثاراستادشهيدمطهرى، صدرا، ج‏18، ص 414؛ ابن بابويه، محمد بن على‏، عيون أخبار الرضا عليه السلام، ترجمه آقا نجفى، ناشر انتشارات علميه اسلاميه‏، تهران، ج‏2، ص 478.
پرسش: 2 آيا از سادات ممكن است به آتش دوزخ بيفتد چون اعتقاد اين است كه فرزندان زهرا درجهنم نميروند وآتش بر آنها حرام است شايد به دليل حديث كسا واعتقاد بر اين است كه سادات گنهكار وارد زمهرير شده وبا سرما عذاب ميشن در اين صورت چه معني داره حرف امام رضا به برادرش
2 آيا از سادات ممكن است به آتش دوزخ بيفتد چون اعتقاد اين است كه فرزندان زهرا درجهنم نميروند وآتش بر آنها حرام است شايد به دليل حديث كسا واعتقاد بر اين است كه سادات گنهكار وارد زمهرير شده وبا سرما عذاب ميشن در اين صورت چه معني داره حرف امام رضا به برادرش كه حسنين را فقط شامل رهايي از دوزخ وآتش آن ميداند ودوري از آن را براي خود وپدرش در اطاعت ميداند لطفا شرح داده شود
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در بين عوام جامعه مشهور شده كه خدواند سادات را اگر اهل جهنم باشند، در جهنم نمي برد و با آتش عذاب نمي كند؛ بلكه آن ها را با سرما و در مكاني به نام "زمهرير" مورد عذاب قرار مي دهد. در اين باره بايد گفت كه نسبت به اين ادعا، هيچ روايتي نرسيده است؛ بلكه در روايت آمده است:«خداوند جهنم را براي معصيت كاران آفريده است؛ هر چند آن شخص عاصي، سيدي قريشي باشد».(1)
قرآن نيز در باره قيامت مي فرمايد: «فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُون؛ (2) هنگامى كه در «صور» دميده شود، هيچ يك از پيوندهاى خويشاوندى ميان آنها در آن روز نخواهد بود و از يكديگر تقاضاى كمك نمى‏كنند».
البته نقل شده كه "زمهرير" نام طبقه اي از طبقات دوزخ است (3) كه در آن، عذاب الهي به صورت سرماي جان فرسا جلوه گر است و نسبت به عذاب هاي دوزخيان، برتري ندارد و تخفيفي محسوب نمي شود تا هر كه به آن مبتلا شد، عذاب كم تري نسبت به بقيه دوزخيان داشته باشد؛ بلكه تنها دسته اي از مجرمان با توجه به گناه و جرمشان به چنين عذابي دچار مي شوند، و دسته اي ديگر، با اين معيار به عذابي ديگر. اين كه مثلاً سادات در زمهرير مجازات شوند و نه آتش، مدرك شرعي ندارد .
در نتيجه تهديد امام رضا(ع) كاملا منطقي و منطبق بر مبناي معرفتي اسلام است، بلكه همين تعبير حضرت، مويدي بر اين ادعاي عوامانه مبتني بر عذاب نشدن سادات محسوب مي شود.
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسي، بحار الانوار، نشر اسلاميه، تهران، بيتا ، ج 46، ص 82.
2. مؤمنون (23)، آيه 10.
3. بحار الانوار، همان، ج 83، ص 17.

موفق باشید.