سلام ما در آیه ای از قرآن کریم به این موضوع بر می خوریم که حضرت محمد (ص) رسول خداست و کسانی که با او هستند اشداء علی الکفار و رحماء بینهم هستند یعنی با کفار باشدت برخورد می کنند ولی حضرت علی (ع) فرموده اند بادوستان مروت بادشمنان مدارا . مدارا با اشداء با هم منافات دارد
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر محترم آنچه در آيه 29 سوره فتح(48) آمده توصيف حالت روحي رسول خدا و ياران مؤمن اوست كه با مؤنان بر مبناي رحم و محبت و دوستي و گذشت و ... رفتار مي كنند و با دشمنان خدا و دين و مؤمنين، برخوردشان با شدت است.
اين آيه بيان ديگري از آيه زير است:
لا تَجِدُ قَوْماً يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ كانُوا آباءَهُمْ أَوْ أَبْناءَهُمْ أَوْ إِخْوانَهُمْ أَوْ عَشيرَتَهُمْ أُولئِكَ كَتَبَ في قُلُوبِهِمُ الْإيمانَ وَ أَيَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْه (1)
هيچ قومى را كه ايمان به خدا و روز رستاخيز دارند نمىيابى كه با دشمنان خدا و رسولش دوستى كنند، هر چند پدران يا فرزندان يا برادران يا خويشاوندانشان باشند آنان كسانى هستند كه خدا ايمان را بر صفحه دلهايشان نوشته و با روحى از ناحيه خودش آنها را تقويت فرموده است.
پس مؤمن در برخورد با دشمن خدا و رسول و مؤمنان شديد است.
اما مؤمن همين شدت را در غير ميدان نبرد با مدارا عملي مي كند و با رفتار معقول و مطابق مصلحتش امكان ضربه خوردن از دشمن را كمتر مي سازد.
امام در مورد اين مدارا مي فرمايد:
إِنَّ مُدَارَاةَ أَعْدَاءِ اللَّهِ- مِنْ أَفْضَلِ صَدَقَةِ الْمَرْءِ عَلَى نَفْسِهِ وَ إِخْوَانِه(2)
مدارا با دشمنان خدا بالاترين صدقه اي است كه مؤمن براي سلامت خود و برادران ديني اش مي پردازد.(يعني با اين برخورد مداراگرانه و منطقي و معقول و مطابق مصلحت، امكان ضربه زدن دشمن به خود و برادرانش را به حداقل مي رساند.)
اين مدارا در برخورد، علاوه بر دشمنان ديني و عقيدتي، با همه كساني است كه او را به خشم مي آورند و موجبات ناراحتي او را فراهم مي سازند.
زهري گويد: علي بن الحسين را دشمني شناخته شده نبود( و همه مخالف و موافق او را دوست داشتند.) زيرا با مردم بسيار مدارا مي كرد. (3)
اين گونه مدارا و همراهي و عدم ستيز نشانه عقل و درايت است از اين رو در روايت آمده:
كسي كه با مردم بيشترين مدارا را دارد، عاقل ترين آنها است. (4)
و رسول خدا فرموده: سر عقل بعد از ايمان به خدا، مدارا با مردم در غير ترك حق است.(5)
بنا بر اين با دشمنان حق در ميدان نبرد بايد شدت داشت اما در غير ميدان نبرد با آنان و با همه كساني كه به ما ستمي مي كنند و موجبات خشم ما را فراهم مي آورند بايد مداراي معقول و منطقي داشت.
پس بين آيه 22 مجادله و روايات مدارا تضاد و تنافي نيست.
پي نوشت ها:
1. مجادله (58) آيه22.
2. مجلسي، بحارالانوار، بيروت، الوفا، 1404ق، ج72، ص401.
3. همان.
4. همان، ج74، ص14.
5. همان، ص147.
موفق باشید.
