با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
هر غذايي علاوه بر حكم تكليفي حلال و حرام يا اطاعت فرمان خدا و يا عصيان و گناه، قطعا خاصيت مثبت و سازنده يا منفي و تخريب كننده اي بر روح و روان يا بر جسم و بدن انسان دارد، آثاري طبيعي اي كه هر عملي و يا هر غذايي بر جسم و روان انسان مي گذارد، را اثر وضعي يا طبيعي و تكويني آن گويند. يكي از خدمات بزرگ پيامبران الهي خصوصاً پيامبر گرامي اسلام(ص) و أئمة معصومين(ع)، هدايتگري هاي آنان در مواد غذايي بود. پيشوايان مذهبي بر اساس آيات قرآن، و بر اساس منفعت يا ضرر و زياني كه غذاها بر جسم يا روح و روان انسان مي گذارد، آن را به دو قسم ناپاك و پاك تقسيم كرده اند. غذاهاي ناپاك را كه بر جسم و روان انسان حتي بر نطفه و جنين ضرر و زيان دارد را به عنوان غذاي حرام معرفي كرده اند، چنان كه غذاي پاك كه در صحت و سلامتي و تقويت بنيه جسمي و روان آدمي تأثير گذار است، به عنوان حلال معرفي نموده اند. قرآن كريم مي فرمايد:«يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالًا طَيِّبا»(1) اي مردم از آن چه در زمين هست، حلال و پاك آن را بخوريد. امام رضا(ع) فرمود: " أَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ يُبِحْ أَكْلًا وَ لَا شُرْباً إِلَّا مَا فِيهِ مِنَ الْمَنْفَعَةِ وَ الصَّلَاحِ وَ لَمْ يُحَرِّمْ إِلَّا مَا فِيهِ الضَّرَرُ وَ التَّلَفُ وَ الْفَسَادُ فَكُلُّ نَافِعٍ مُقَوٍّ لِلْجِسْمِ فِيهِ قُوَّةٌ لِلْبَدَنِ فَحَلَالٌ وَ كُلُّ مُضِرٍّ يَذْهَبُ بِالْقُوَّةِ أَوْ قَاتِلٍ فَحَرَام ... (2)
خداوند هيچ خوردني و آشاميدني را حلال نكرد، مگر آن كه منفعت و مصلحت بشر در آن بوده و هيچ غذايي را حرام ننموده مگر آن كه در آن غذا ماية زيان و مرگ و فساد موجود است. هر چه سود بخشنده و نيرو دهنده جسم و تن است حلال است، و هر غذايي زيان آور، كشنده حرام يا باعث فرسايش توان و نيروي انسان است، حرام است. مثل سموم و زهرها و مردار و خون و گوشت خوك و گوشت درندههاى نيشدار و چنگال داران از پرندهها و آنها كه چينهدان ندارند، و مثل تخم حيواناتي كه دو سويش برابرند، و ماهى بىفلس كه همه اين ها به خاطر ضرر و زيان هايي كه دارند، حرامند. مگر آن كه هنگام ضرورت يعني زماني كه جان انسان از شدت گرسنگي در خطر مرگ قرار داشته باشد. سپس حضرت علت حرام بودن برخي از غذاها رابيان كرده و فرمودند: مردار حرام است چون مردار سبب سكته و مرگ ناگهانى و بيماري خوره و پيسي مي شود. و خون قلب را لخته و سفت مي كند، و باعث درد دبيله يا دُمل مي شود. علت حرمت زهرها به خاطر كشندگي آن است، و مشروبات الكلي قساوت قلب مي آورد، براي دندان ها مضر است، و دهان را بدبو مي سازد، و آن چنان در روح انسان تأثير منفي مي گذارد كه شراب خورنده را از رحمت خدا دور، و به خشم او نزديك مي كند، و... تأثير لقمة حرام بر دين و اعتقادات و بر روح و روان انسان امري محسوس است. براي روشن شدن آثار طبيعي لقمه حرام به واقعه زير توجه كنيد.
شريك بن عبدالله نخعي يكي از فقهاي معروف قرن دوم هجري، و در علم و تقوا معروف بود. مهدي عباسي علاقة فراوان داشت كه هم منصب "قضا" را به او واگذار كند و هم تعليم و تربيت فرزندان خود را به او بسپارد. ولي"شريك بن عبدالله" براي آن كه خود را از دستگاه ظلم عباسي دور نگه دارد، زير بار نمي رفت، و به زندگي آزاد و فقيرانه اي كه داشت، قانع بود.
روزي خليفه او را طلبيد و به او امر كرد كه"بايد امروز يكي از اين سه كار را قبول كني: يا عهده دار منصب "قضا" بشوي، يا كار تعليم و تربيت فرزندان مرا قبول كني، يا آن كه همين امروز ناهار با ما باشي و بر سر سفرة ما بنشيني". شريك با خود فكري كرد و گفت: حالا كه اجبار است، از اين سه كار، سومي آسان تر است. خليفه به مسؤلين آشپزخانه دستور داد كه امروز لذيذترين غذاها را براي شريك بن عبدالله تهيه كنيد. غذاهاي رنگارنگ از مغز استخوان آميخته به نبات و عسل تهيّه كردند، و سر سفره آوردند. شريك كه تا آن وقت همچون غذايي نخورده و نديده بود، با اشتهاي كامل خورد. يكي آهسته، بيخ گوش خليفه گفت: به خدا قسم! ديگر اين مرد روي رستگاري را نخواهد ديد. طولي نكشيد كه ديدند شريك هم عهده دار تعليم فرزندان خليفه شد، و هم منصب قضاوت را قبول كرد، و برايش از بيت المال مقرّري معيّن شد.روزي با متصّدي پرداخت حقوق حرفش شد. متصّدي به او گفت: تو كه گندم به ما نفروخته اي، اين قدر سماجت مي كني! شريك گفت: چيزي از گندم بهتر به شما فروخته ام. من دين و ايمان خود را فروخته ام!(3)
پي نوشت ها :
1. بقره (2)، آيه 168.
2. علامه مجلسي، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء بيروت – لبنان، سال انتشار 1404 ق، ج2، ص 268.
3. شهيد مطهّري، داستان راستان، ج 1، ص 102 - 104.
موفق باشید.
