حق الناس

با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پاسخ: چند نكته را لازم است توجه كنيد.
1- در هر تضييع حق الناسي دو گناه انجام گرفته است، پس دو توبه لازم دارد. در درجه اول حق الله يعني دستور و فرمان خدا، و حكم قرآن كريم نا ديده گرفته شده است. مخالفت كردن با فرمان خدا گناه و عصيان بزرگي است. معصيت خدا يا نا ديده گرفتن حق الله چند گونه در سرنوشت انسان تأثير دارد. از جمله اين كه شخص را منفور و مغضوب خدا و ملائكه و معصومين عليهم السلام قرار مي دهد، قساوت قلب مي آورد، و توفيق عبادت و انجام كارهاي خير را ازوي سلب مي كند، آن شخص لذت اخلاص، خشوع، دعا و مناجات و عبادت را نمي چشد و ادراك نمي كند. دعاهاي وي اجابت نمي شود، با هر گناهي به ويژه حق الناس ظلمت و سياهي خاصي در روح و قلب وي پديد مي آيد كه اگر با توبه آثار آن زود پاك نگردد، ايمان وي را به تدريج از بين مي برد به گونه اي كه هنگام مرگ بدون ايمان از دنيا مي رود و در زمره منافقين و يا با كفار يهودي و نصراني محشور خواهد شد. بنا بر اين در تضييع حق الناس نخست حق الله تضييع شده و بايد از آن توبه كند، تا گرفتار آثاري كه به برخي از آن اشاره شده است، نشود. و در مرحله دوم حق الناس ضايع شده، كه لازم است از اين گناه نيز توبه كند ، و حق مردم را به آنان بر گرداند و يا از آنان حلاليت و رضايت بگيرد. و اگر دسترسي به آنان ندارد به وراث وي برگرداند و يا از آنان رضايت بگيرد. تا هنگام مرگ پاك از دنيا برود. زيرا مسئله حق الناس آن قدر مهم است كه كار به روز قيامت كشيده نمي شود بلكه از همان لحظه اي كه جناب حضرت عزرائيل عليه السلام يا نمايندگانش جهت قبض مي آيند، شخص تضييع كننده حق الناس ،آثار و نتايج عمل خود را در كيفيت برخورد و قبض روح مشاهده مي كند، و پس از آن در شب اول قبر و در برخورد دو ملك نكير و منكر و عالم برزخ نيز آثار شوم تضييع حق ديگران را مشاهده مي كند.
2- حساب هر كسي مخصوص خودش است. كسي كه حق فردي مثلا "حسن" را تضييع كرده، ولي شخص ديگري مثلا "تقي"حق تضييع كننده حق حسن را ضايع كرده، تهاتري در اين ميان برقرار نمي شود. بله اگر كسي كه حق حسن را تضييع كرده حسن هم حق او را تضييع كرده باشد، شايد بتوان گفت كه تهاتر قابل تصور است. آن هم شايد. زيرا اولا – كسي كه در تضييع حق پيش گام بوده گناه وي زيادتر است از كسي كه متعاقب آن اقدام كرده است. ثانيا – دومي كه اقدام كرده و به اصطلاح انتقام گرفته و تقاص كرده ، آيا دقيقا به همان اندازه از جهت كم و كيف به آن طرف زيان وارد كرده و يا حقش را تصاحب كرده ، كه او انجام داده بود ، يا زيادتر؟ ثالثا – چه بسا ملاك و شيوه محاسبه اي ما براي ارزش گذاري حقوق ها با شيوه محاسبه خداوند تفاوت داشته باشد، در نتيجه شخصي كه به اميد تهاتر مي ماند، كم مي آورد.
3- روز قيامت روزحسرت و ندامت سخت است، و هيچ راه برگشت و جبران نيز وجود ندارد، چرا انسان در همين دنيا حساب خود را پاك نكند، تا در آنجا گرفتار نشود؟ چه زيبا و زيبنده است كه انسان به خدا عرض كند: خداوندا ! به ما توفيق عنايت كن كه در روز تجسم « فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَه »(1) حق الناسي بر گردن نداشته باشيم، و ما نيز بر گردن هر كسي از مؤمنين حقي داريم، از حق خود گذشتيم و همه را حلال و مورد عفو قرار داديم. تو نيز با ما چنين رفتار كن.
پي نوشت ها:
1. زلزال (99)، آيات 7 و 8.
موفق باشید.