آیه 18 سوره جن را توضیح دهید وآیا با اعمال مداحان فعلی تعارض ندارد.
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
وَ أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُواْ مَعَ اللَّهِ أَحَدًا : و اين كه مساجد از آن خداست، پس هيچ كس را با خدا نخوانيد!
در تفسير و تبيين اين آيه و پاسخ به سوال شما به دو نكته اشاره مي كنيم:
1- منظور از" مساجد"، در اينجا چيست:
-منظور مكان هايى است كه در آنجا براى خدا سجده مىشود كه مصداق اكمل آن، مسجد الحرام، و مصداق ديگرش ساير مساجد، و مصداق گستردهترش، تمام مكانهايى است كه انسان در آنجا نماز مىخواند، و براى خدا سجده مىكند، و به حكم حديث معروف پيغمبر (ص) كه فرمود: جُعِلَتْ لِي الْأَرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً ؛ (1) تمام روى زمين، سجدهگاه و وسيله طهور (تيمم كردن) براى من قرار داده شده است.
و به اين ترتيب اين پاسخى است به اعمال مشركان عرب و مانند آنها كه خانه كعبه را بتكده ساخته بودند، و به اعمال مسيحيان منحرف كه به سراغ" تثليث" رفته و در كليساهاى خود خدايان سهگانه را مىپرستيدند، قرآن مىگويد:
تمام معابد، مخصوص خدا است و در اين معابد، جز براى خدا سجده نمىتوان كرد و پرستش غير او ممنوع است.
2-منظور از مساجد، اعضاى هفتگانه سجده است، اين اعضاء را تنها براى خدا بايد بر زمين گذاشت و براى غير او جايز نيست.
3-برخي خواسته اند با استناد به اين آيه تحريفي در آن صورت دهند:
مساله" توسل" به پيامبر (ص) و اولياى دين (ع) يعنى آنها را وسيله و شفيع در درگاه خدا قرار دادن مطلبى است كه نه با حقيقت توحيد منافات دارد، و نه با آيات قرآن مجيد، بلكه تاكيدى است بر توحيد، و اين كه همه چيز از ناحيه خدا است، در آيات قرآن نيز كرارا به مساله شفاعت و همچنين استغفار و طلب آمرزش پيامبر (ص) براى مؤمنان اشاره شده است. (2)
با اين حال بعضى از دور افتادگان از تعليمات اسلام و قرآن اصرار دارند كه هر گونه توسل و شفاعتى را منكر شوند، و براى اثبات مقصود خود دستاويزهايى پيدا كردهاند، از جمله آيه فوق (وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً) مىباشد، آنها مىگويند: مطابق اين آيه قرآن دستور مىدهد نام هيچ كس را همراه نام خدا نبريد، و جز او را نخوانيد، و شفاعت نطلبيد!
ولى انصاف اين است كه اين آيه هيچ ارتباطى به مطلب آنها ندارد، بلكه هدف از آن نفى شرك، يعنى چيزى را همرديف خدا در عبادت، يا طلبيدن حاجت، قرار دادن است.
به تعبير ديگر: اگر كسى به راستى كار خدا را از غير خدا بخواهد و او را صاحب اختيار و مستقل در انجام آن بشمرد مشرك است، همانگونه كه واژه" مع" در جمله فلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ به اين معنى گواهى مىدهد كه نبايد كسى را" همرديف" خدا و" مبدأ تاثير مستقل" دانست.
ولى اگر از انبياء الهى شفاعتى بخواهد، يا تقاضاى وساطت در درگاه پروردگار كند نه تنها آن را نفى نمىكند بلكه قرآن گاه خود پيامبر (ص) را به اين معنى دعوت كرده، و گاه به ديگران دستور داده از پيامبر (ص) شفاعت بخواهند:
خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ؛ (3 ) از اموال آنها زكات بگير، تا به وسيله آن آنها را پاك سازى، و (هنگام گرفتن زكات) به آنها دعا كن كه دعاى تو مايه آرامش آنها است".
بنا بر اين مساله توسل و شفاعت طلبيدن به مفهومى كه گفته شد از دستورهاى صريح قرآن است.(4)
مگر قرآن در سوره يوسف بيان نمي كند كه حضرت يعقوب براي بدست آوردن بينايي خود از پيراهن يوسف كمك گرفت و خداوند هم كار ايشان را تقبيح نمي كند
و در پاسخ به سوال دوم شما هم عرض مي كنيم كه پرسش شما واضح نيست. اما اگر منظورتان اين است كه مداحان توسل و شفاعت قرار دادن ائمه تاكيد دارند كه در بالا توضيح داديم و هيچ تعارضي وجود ندارد.
پي نوشت:
1. من لا يحضره الفقيه، شيخ صدوق، ناشر جامعه مدرسين قم، سال 1404 ق، نوبت دوم، ج1، ص 241.
2. در باره مساله" شفاعت از نظر قرآن و حديث" در تفسير نمونه جلد اول ذيل آيه 48 سوره" بقره" و در باره حقيقت" توسل" در جلد 4 ذيل آيه 35 سوره مائده مراجعه كنيد.
3. توبه (9 ) آيه 103.
4. تفسير نمونه، مكارم شيرازي، ناشر دار الكتب الإسلامية، چاپ تهران، سال 1374 ش، نوبت اول، ج25، ص124-129.
موفق باشید.
