خواستن حدیث و روایت

پرسش: خواستن حديث و روايت
سلام عليكم ورحمه الله وبركاته.

1. لطفا احاديث در مورد طالب بودن علم و به طور كلي درس خواندن را نام ببريد؟

پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
از نظر اسلام تحصيل و طالب علم بودن براي هر مرد و زني بسيار مطلوب است و موجب كمال انسان مي گردد.
سفارش و تأكيد بسيار اسلام بر علم آموزي، تا جايي است كه نخستين آياتي كه بر پيامبر بزرگوار اسلام نازل شد، سفارش به خواندن بود:«اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِى خَلَقَ خَلَقَ الْانسَانَ مِنْ عَلَقٍ اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ الَّذِى عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الْانسَانَ مَا لَمْ يَعْلَم؛ بخوان به نام پروردگارت كه [جهان را]آفريد. [همان كسي كه] انسان را از خون بسته اي خلق كرد. بخوان كه پروردگارت بزرگوار است؛ همان كسي به وسيله قلم تعليم كرد و به انسان آنچه را نمي دانست،ياد داد».(1)
اما از نظر قرآن و روايات، علم وسيله است نه هدف؛ آن هم وسيله‏اي كه انسان را به كمال مي‏رساند و دنيا و آخرت او را آباد مي‏كند. پس علوم بشري نيز مي‏تواند نقش‏آفرين بوده و موجبات سعادت آدمي را فراهم كند. اين در صورتي است كه هدف تلقي نشود، بلكه وسيله پيشرفت و رسيدن به كمال باشد.
هر علمي‌ كه‌ به‌ حال‌ اسلام‌ و مسلمانان‌ سودمند‌ باشد و دردي‌ را دوا كند، تحصيل‌ اين‌ علم‌ اگر براي‌ خدمت‌ و همراه‌ با اخلاص‌ باشد، داراي‌ ثمره‌ بزرگ‌ اُخروي‌ است‌، و مشمول‌ اجر و ثواب‌هايي‌ است‌ كه‌ در تحصيل‌ علم‌ وارد شده‌ است‌ ، لذا در اين زمينه به سه حديث از پيامبر اسلام (ص)اشاره مي كنيم:
1- اِنَ‏ الْمَلَائِكَةَ لَتَضَعُ‏ أَجْنِحَتَهَا لِطَالِبِ‏ الْعِلْم‏ (2)؛ فرشتگان‌ زير پاي‌ طالبان‌ دانش‌ پر و بال‌ خود را مي‌نهند.
2- طَلَبُ‏ الْعِلْمِ‏ فَرِيضَةٌ عَلَى‏ كُلِ‏ مُسْلِمٍ‏ أَلَا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ بُغَاةَ الْعِلْمِ".(3)طلب‌ علم‌ بر هر مسلماني‌ واجب‌ است‌. خدا دانش‌ جويان‌ را دوست‌ دارد.
3-من طلب العلم كان كفّارة لما مضى؛ (4) هر كه علم جويد كفاره گناهان گذشته وى باشد.
جهت مطالعه بيشتر مي توانيد به منابع ذيل مراجعه نمائيد:
الحياة از اخوان حكيمى و احمد آرام‏ - الكافي در باب فضل العلم از شيخ كليني- بحارالانوار علامه مجلسي.
پي نوشت ها:
1. علق(96) آيات1-5.
2. مجلسي، محمدباقربن محمد تقي، بحارالانوار(ط-بيروت)، دار احياء التراث العربي، چاپ دوم، 1403ق،ج1، ص177.
3. محمد بن الحسن الحر العاملي، وسائل الشيعه، مؤسسه آل البيت، قم، 1409 ه.ق، ج27، ص26.
4. نهج الفصاحة مجموعه كلمات قصار حضرت رسول (ص‏) ،ابو القاسم پاينده‏، ناشر دنياى دانش‏، چاپ تهران‏، سال 1382 ش‏، نوبت چهارم، ص 752.
پرسش: 2.براي تقويت حافظه وحفظ دروس دعا و يا ذكري را بگوييد؟

ببخشيد وقت شريف شما را گرفتم.
2.براي تقويت حافظه و حفظ دروس دعا و يا ذكري را بگوييد؟

ببخشيد وقت شريف شما را گرفتم.

ومن الله توفيق
پاسخ: با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسش گر گرامي اموري را كه در تقويت حافظه و فهم مؤثرند مي توان به چند دسته تقسيم بندي نمود:
الف) امور معنوي:
۱- ياد خدا (انجام امور عبادى و تكاليف شرعي به ويژه نماز اول وقت).
۲- خواندن دعاهايي كه براي تقويت حافظه مؤثر است، از امام معصوم نقل شده است كه از خدا بخواه كه عقل تو را قوى بگرداند و از خدا طلب فهم و درك نما.(۱) برخي از آنها عبارتنداز:
اول. دعايي كه پيغمبر (ص) به اميرالمؤمنين(ع) براى حافظه تعليم نمود: «سبحان من لايعتدى على اهل مملكته، سبحان من لايأخذ اهل الارض بالوان العذاب، سبحان الرؤوف الرحيم، اللهم اجعل لى فى قلبى نورا و بصرا و فهما و علما انك على كل شى‏ء قدير».(۲)
دوم. دعاي در هنگام مطالعه: «اللهم اخرجنى من ظلمات الوهم و اكرمنى بنور الفهم اللّهم افتح علينا ابواب رحمتك و انشر علينا خزائن علومك برحمتك يا ارحم الراحمين».(3)
۳ - خواندن قرآن به خصوص آية ‏الكرسى.
۴ - اجتناب از چيزهايى كه باعث فراموشي مى‏شود مانند؛ معصيت و گناه، علاقه و وابستگي زياد به دنيا، سرگرمي و اشتغال بيش از حد به آن و غمگين و محزون بودن براي مسائل دنيايي.
۵ -كاهش اضطراب و كسب آرامش به ويژه هنگام مطالعه.
۶ -كاهش اشتغالات ذهنى.
۷ - تقويت تمركز و دقت.
گفتني است، آنچه در مورد تقويت حافظه و هوش از كتب روايى و ادعيه بيان شد، علت تامه محسوب نمى شود. بعضى از عوامل مربوط به هوش و حافظه در اختيار ما نيست و مربوط به عوامل ژنتيكى و وراثتى است. لذا مي بينيد كه برخي كمتر از شما درس مي خوانند و موفق تر هستند، استعداد ها و قابليت ها مساوي نيست برخي بايد بيشتر تلاش كنند و برخي با تلاش كم تر بهره بيشتر مي برند.
به عبارت ديگر، هوش و حافظه و استعداد هر انسانى برآيندى از عوامل متعدد وراثتى و محيطى است كه بعضى از اين عوامل در اختيار ما است. از قبيل آنچه در بالا گفته شد و بعضى از آنها از حوزه اختيار انسان خارج است؛ مانند نقش عوامل ژنتيكى اجداد گذشته. بنابراين نبايد توقع داشت كه با انجام كارهاى فوق كه قطعاً مؤثر هستند معجزه ايجاد شود كه ناگهان بهره هوشى شخصي از ۹۰ به ۱۳۰ ارتقاء پيدا كند و اگر اين چنين نشد اعتقاد به اين توصيه هايى كه معصومان (ع) كرده اند كم شود.
براي مطالعه در اين زمينه كتاب هنر فكر كردن ترجمه محمد رفيعي مهرآبادي توصيه مي شود.
پي نوشت ها:
1 . علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه.ق، ج ۱، ص ۲۲۴ روايت ۱۷ روايت عنوان بصرى.
2. محدث نورى، مستدرك الوسائل، مؤسسه آل البيت عليهم السلام قم، 1408 ه.ق، ج 5، ص 78.
3. اشيخ عباس قمي، مفاتيح الجنان، كتاب باقيات الصالحات، باب ششم، دعاي پيش از مطالعه.

موفق باشید.