آیا ایران قبلا دارای مذهب سنی بوده وبعدها شعه گردیده است
با سلام و آرزوي قبولي طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
آري ايران تا زمان شاه اسماعيل صفوي از اهل سنت بيشتري برخوردار بوده، اما شيعه در ايران از وقتي كه اسلام در ايران راه پيدا كرد، به همراه آن اسلام شيعي و اسلام سني در اين سرزمين راه يافت؛ چون كه تشيع و تسنن دو شاخه يا دو قرائت و يا دو جمعيت سياسي - مذهبي درون خانواده اسلام قرار دارند. امروزه همه شاهديم كه در هر جا اسلام پا گذاشته است. دو جريان سياسي - مذهبي مذكور حضور دارند. در بيش تر كشورهاي اسلامي، جمعيت شيعه نسبت به جمعيت سني كمتر است؛ به جز در چند كشور از جمله: ايران، جمهوري آذربايجان، عراق، كويت، بحرين، يمن و لبنان كه جمعيت شيعه يا همتراز با اهل سنت است و يا بيش تر است. در ايران، قريب به نود درصد مردم شيعه هستند. اين پديده مانند ديگر پديدههاي مهم اجتماعي، از زمينهها و عوامل گوناگوني پديد آمده كه برخي بدين شرح است:
1. تفاوت در سياستهاي علوي و اموي در جذب و دفع ايرانيان:
برتري عرب بر عجم، از سياستهاي عمر، خليفه دوم بود و بعد عثمان آن را ادامه داد. هنگامي كه امام علي(ع) حكومت را در دست گرفت، با آنان به عدل رفتار كرد. بعد بني اميه قدرت را در دست گرفت، سياست عمر را در پيش گرفت و ايرانيان را شهروند درجه دوم به شمار آورد.
امام علي (ع) در برابر اين سياست قرار داشت. حضرت با كمال رفق و مدارا با ايرانيها برخورد ميكرد كه گاهي مورد اعتراض برخي از عربها قرار ميگرفت.
ابن عباس ميگويد: يكي از دلايل شكست علي اين بود كه امتيازات عربي را در نظر نگرفت و عربها بر حضرت خشمگين شدند.(1)
سياست امام ايرانيان را به خود جذب نمود.
2. قدرت تأثير گذاري شيعه سياسي موجود در عراق بر ايران:
آن گاه كه كوفه مركز خلافت امام شد و عراقيها از حكومت امام دفاع و در برابر معاويه ايستادگي كردند، بسياري از ياران حضرت از نظر اعتقادي شيعه نبودند؛ ولي از نظر سياسي شيعه علي بودند.
تشيع سياسي عراقيها زمينهاي شد براي تشيع اعتقادي در عراق و مناطقي كه از نظر تشكيلات سياسي زير نظر عراق بود؛ چنان كه در دوره بني اميه تمامي مناطق ايران زير نظر استانداري كوفه اداره ميشد. افزون بر اين، مهاجرت طايفه اشعريها به قم، موجب شد قميها شيعه شوند.
در دورهاي كه بغداد مركز علماي شيعي بود، تلاشهاي عالمانه شيخ مفيد، شيخ طوسي و ديگران سبب شد برخي از مناطق ايران همانند ري و جبال به تشيع گرايش پيدا كنند. فعاليتهاي علامه حلي در اوضاع سياسي ايران در زمان سلطان مغول "اولجايتو" تأثير گذاشت و او به مذهب تشيع گرايش پيدا كرد و از سال 707 هجري قمري در ايران مذهب شيعه اثنا عشري رسم شد.
3. محبوبيت علويان در ايران، مظلوميت علويان و مهاجرت سادات علوي به ايران، زمينه ساز گسترش شيعه در ايران هستند. (2)
4. كمكهاي شايان امامان به ايرانيها در رفع تبعيض و ظلم بر آنان، در اين رويكرد مؤثر است.
5. پيدايش سنيهاي معتدل و دوستدار اهل بيت كه از اينها برخي تعبير كردهاند به سني دوازده امامي. اينها، هم به خلافت خلفاي راشدين عقيده داشتند و هم به امامت دوازده نفر؛ اما اين افكار، زمينه ساز گرايش به تشيع امامي شد.
بنابراين، گرايش به شيعه و شيعه گري پيش از دوران صفويه در ايران وجود داشته در عراق نيز در قرن پنجم زمان شيخ مفيد و شيخ طوسي اين گرايش گسترش زيادي پيدا كرد. در آثاري كه در اصفهان به دست آمده، سكه هايي پيدا شده كه مربوط به سال 873 هجري است؛ يعني چهل سال پيش از روي كار آمدن صفويان. در آن سكه ها چنين نوشته شده: "لا اله الا الله علي ولي الله..." و در كاشان به سال 770 در محراب يكي از امامزاده ها عبارت: "لا اله الا الله، محمدا رسول الله علي ولي الله" وجود داشته است. (3)
براي آگاهي بيش تر به كتاب"تاريخ تشيع در ايران"نوشته رسول جعفريان مراجعه نماييد.
پي نوشتها:
1 . ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ج 16، ص 23 و 24.
2. رسول جعفريان، تاريخ تشيع در ايران، ج 2، ص 725، قم، انتشارات انصاريان، چاپ چهارم، 1384 ش.
3. همان، ص 734 - 735.
موفق باشید.
