با سلام و تشکر از ارتباط¬تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
@@پرسشگر گرامی با سلام و سپاس ازارتباطتان با این مرکز
1) استخاره به معناى طلب خیر است ; یعنى انسان از خداوند بخواهد که او را به نیکى و خیر برساند. استخاره به این معنا در روایات بسیار وارد شده و مؤمنان به نماز و دعا قبل از تصمیم گیری فراخوانده شده اند . بنا بر روایات فراوان و معتبر، مستحب است که انسان قبل از تصمیم، به خصوص تصمیم های مهم به خدا متوجه شده و قلب خود را خالص کند و به نماز بایستد و با تضرع دو رکعت نماز به جا آورد . دعاهایی که در استخاره وارد شده، از جمله دعایی که در صحیفه سجادیه وارد شده یا دعایی که در مناجات های دهگانه "الوسائل الی المسائل" از امام جواد رسیده (در حاشیه مفاتیح )یا مناجات ها و دعاهای دیگری که به وفور در روایات نقل شده، بخواند و از خدا بخواهد آنچه به خیر و صلاح اوست ، به قلبش القا کند و او را بر آن مصمم و از آنچه به خیر و صلاحش نیست ، منصرف گرداند .
روایات وارده در استخاره بدین معنا بسیار فراوان و معتبر است . همه عالمان به اجماع بر استحباب مؤکد آن باور دارند و عین توحید و عبودیت و بندگی است.
اما آنچه امروز به عنوان استخاره معروف شده ، تفأل است که در برخی از روایات اشاره شده است. بر تعدادی از آن ها از جمله استخاره "ذات الرقاع" با شش قطعه کاغذ یا با سه قطعه کاغذ یا با دو قطعه یا با قرآن؛ روایت وارد شده ،
که شش کاغذ بردارد و بر سه تا بنویسد "انجام بده" و بر ستا بنویسد انجام نده و بعد از دعا و نماز سه تا را بردارد ، اگر هر سه امر بود خیلی خوب و اگر دو تا امر و یکی نهی بود خوب و اگر دو تا نهی و یکی امر بود ، بد و اگر هر سه نهی بود ، خیلی بد است.
یا بر دو کاغذ بنویسد انجام بده و انجام ندهد و بعد از دعا و نماز یکی را بردارد و مطابق آن عمل کند .
عالمان این روایات را از باب آسان گیری در دلایل کار های مستحب، پذیرفته اند . البته استخاره ها غالبا در زمان امامان معمول نبوده ، هیچ روایتی نداریم که حکایت کند امامان این گونه استخاره کرده باشند . روایات وارده در جواز استخاره ها نیز از لحاظ سند معتبر و بدون اشکال نیستند .
البته استخاره ها همراه نماز و دعا و تضرع و توسل به ذات حق هستند. به همین جهت عالمان آن ها را جایز و مصداق توسل و هدایت خواهی شمرده اند . در ادله آن تسامح کرده و تحقیق عمیق و موشکافی را کنار نهاده اند. آنان حتی اجازه داده اند که فرد به یک عالم مومن و متقی یا شخص اهل نماز و قرآن مراجعه کرده و از او طلب استخاره کند . او هم با توسل به در گاه خدا و با هدایت طلبی از او ، قرآن را باز کند. به آیه اول صفحه نظر انداخته و با توجه به معنای آیه، به خوب یا بد بودن آن چه در نظر طالب استخاره هست ، اشاره کند .
استخاره ها را چون مصداق توسل و هدایت خواهی است ،جایز شمرده اند.
با توجه به روایات و توضیح عالمان و فقیهان، مستحب مؤکد است انسان قبل از عزم نهایی یا حتی قبل از تصمیم ابتدایی در همه کار ها به خصوص در کار های مهم ، نماز استخاره بخواند . بعد از نماز، دعا و مناجات استخاره بخواند . بعد در کاری که می خواهد انجام دهد تامل کند . پیرامون آن مشورت نماید. بعد به آنچه در نظرش خوب آمد، عمل کند . عمل به استخاره های معمول با توسل به خدا منع ندارد، گر چه باید سعی کرد که عادت نشود و فرد باب فکر و مشورت و تصمیم گیری را بر خود نبندد و نخواهد فقط با استخاره کار کند .
استخاره کردن روش های گوناگونی وجود دارد که به روش استخاره با قرآن و با تسبیح اشاره می کنیم :
سیدبن طاووس از کتاب دعوات خطیب مستغفری نقل کرده است که او از حضرت رسول خدا(ص)نقل کرد: هر گاه خواستی تفأل به کتاب اللّه بزنی، سوره اخلاص (قل هو الله احد) را سه مرتبه بخوان. سه مرتبه بر محمد(ص)و آل او صلوات بفرست. بعد قرآن را باز کن. طبق معنای آیه اول طرف راست صفحه ، عمل کن ; اگر بد است ، کار مورد نظر را ترک کن. اگر خوب است ، آن کار را انجام بده.
روش استخاره با تسبیح :
برخی از بزرگان از امام زمان(ع) نقل کرده اند: یک قبضه از تسبیح را بگیر. جفت جفت جدا کن. اگر دو تا آمد خوب است ; یعنی به جای آور و اگر تک باشد، به معنای این است که خوب نیست ; یعنی ترک کن.
البته بر عکس هم می شود; یعنی جفت بد باشد و تک خوب ; بستگی به قصد شما دارد; یعنی اگر از اول قصدتان این بود که اگر جفت بیاید، بد است ; همان را ملاک قرار دهید. اگر قصدتان این بود که تک معنای خوب باشد، به آن عمل کنید. (1)
علاوه بر مطالبی که نوشتیم ، دعاهای مخصوصی هم وجود دارد که می توانید از مفاتیح استفاده کنید.
پی نوشت :
1. کلیات مفاتیح الجنان ، تألیف شیخ عباس قمی ، ص 995ـ 989.
