سلام یه حدیثی هست درمورد برخورد با متکبر :
درمقابل متکبر تکبر نوعی عبادت است
می خواستم ببینم این حدیث از کدام معصوم هست ؟
اعتبارش چه جوری هست ؟ یعنی میشه بهش عمل کرد ؟
و اگه قابل اعتماده درمورد چه متکبرهایی هست ؟ منظورم اینه که مثلا اگه یکی از فامیلمون هم متکبر هست آیا ما باید در مقابلش تکبر کنیم ؟
و اینکه آیا این حدیث با آیه اشداء علی الکفار و رحماء بینهم در تضاد نیست ؟
در روایات از تکبر به شدیدترین وجه مذمت شده است. تکبر که ناشی از خودبینی و حالتی نفسانی است، بزرگ شمردن خود در قبال خدا یا بندگان خدا است در حالی که انسان، فقیر محض است و از خود هیچ ندارد و هر چه از فضایل که به دست آورده، به توفیق خداست. پس مؤمن باید همیشه به فقر ذاتی خود معترف بوده و با توجه به حسن ظنی که به بندگان خدا و سوء ظنی که به خود دارد، هر کدام از بندگان خدا را از خود برتر دیده و خود را از همه پست تر بشمارد. بله او برای کسانی که در مقابل خدا قد علم کرده و پرچم طغیان برافراشته اند، ارزشی قائل نیست.
حدیث بالا در کتب معتبر حدیثی یافت نشد. ولی در دو کتاب حدیثی از کتب اخیر و در مجموعه ورام از مجموعه های حدیثی - اخلاقی سابق این حدیث و حدیث های مشابه به شرح زیر موجود می باشند.
بنا بر نقلی از رسول خدا رسیده که فرمود:
إذا رأيتم المتواضعين فتواضعوا، و إذا رأيتم المتكبّرين فتكبّروا لهم.(1)
هر گاه متواضعان را دیدید، برای آنان تواضع کنید و هر گاه متکبران را دیدید، در قبال آنان متکبرانه رفتار نمایید.
در نقل دیگری از ایشان رسیده:
و تكبّروا مع المتكبّرين؛ فإنّ التكبّر مع المتكبّرين عبادة.(2)
با متکبران متکبرانه رفتار کنید که این گونه رفتار خود عبادت است.
در مجموعه ورام آمده:
إذا رأيتم المتكبرين فتكبروا عليهم فإن ذلك لهم مذلة و صغار (3)
هر گاه با متکبران روبرو شدید ، با رفتار متکبرانه آنان را ذلیل و کوچک کنید.
بزرگان دین که در مقابل انسان های مؤمن بالاترین تواضع را داشتند، در مقابل ظالمان قدرتمند و ستم پیشه تواضع نمی کردند و با این رفتار خود به آنان می فهماندند که قدرت و شوکت و ثروتشان نزد آنان پشیزی ارزش ندارد و از آن ذره ای خوف و هراس ندارند.
در مورد حضرت زینب آمده که وقتی به مجلس ابن زیاد وارد شد ، در حالی وارد شد که پایین ترین لباس خود را پوشیده و به صورت ناشناس وارد شد و بر ابن زیاد و اطرافیان او سلام نکرد و وقتی هم او پرسید که این زن چه کسی بود ، جواب نداد تا پس از سه بار تکرار ، یکی از همراهان، حضرت را معرفی کرد. (4)
این نوع رفتار به ظاهر متکبرانه با قدرتمندان ظالم برای شکست ابهت پوشالی و شیطانی آنها و نوعی جهاد و عبادت به حساب می آید و قدرت و ایمان فوق العاده می طلبد و هر کسی را قدرت بر چنین رفتاری نیست. مگر آنان که با ایمان به خدا مانند کوه استوارند و هیچ تندباد خوف و هراسی آنان را نمی لرزاند.
ومن أتى غنيا فتواضع لغناه ذهب ثلثا دينه (5)
هر کس به نزد ثروتمندی برود و به خاطر ثروت او را تواضع کند، دو سوم دینش را از دست داده است.
ملا محمد مهدی نراقی می نویسد:
شایسته نیست در برابر متکبران تواضع کند. زیرا کوچک کردن خود در برابر آنان سبب گمراهی و تداوم تکبر در آنان می گردد. ولی اگر در برابر آنان تکبر کند ، چه بسا این تکبر سبب تنبه آنان شود و دست از تکبر بردارد. زیرا برای متکبر تحمل بی اعتنایی و تحقیر شدن از سوی دیگران بسیار سخت است و بدین جهت رسول خدا فرمود: در برابر متواضعان تواضع و در برابر متکبران تکبر کنید تا ذلیل و خوار شوند. (و دست از تکبر بردارند) (6)
پس مؤمن به ثروتمندی که اهل غرور و تکبر است و خاکساری افراد را می طلبد تا لقمه نانی جلوی آنان بیندازد، تواضع نمی کند و با او شبیه متکبر رفتار می نماید تا پوزه اش را به خاک بمالد و از مرکب غرور پیاده اش سازد.
مطلب آخر اين كه گاهي در برابر متكبر، تواضع نشان دادن باعث تنبه و بيداري او مي شود.
پی نوشت ها:
1. مشکینی، تحریر المواعظ العددیه، قم، الهادی، ص 171-172؛ علی رضا صابری یزدی و ... ، الحکم الزاهره، ترجمه انصاری، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، ص 578.
2. همان.
3. ورام بن ابی فراس ف مجموعه ورام (تنبیه الخواطر)، قم، مکتبه الفقیه، ج 1، ص 201.
4. شیخ مفید، ارشاد، بیروت، دار المفید، 1414 ق، ج 2، ص 115.
5. محمد عبده، خطب الامام علی (نهج البلاغه)، قم ، دار الذخائر، 1412 ق، ج 4، ص 50.
6. محمد مهدی نراقی، جامع السعادات، نجف، دار النعمان، ج 1، ص 315.
