چه مباحثی برای بچه های راهنمایی جالب است

با سلام و سپاس از ارتباط¬تان با مركز ملی پاسخگویی به سوالات دینی

از اینکه در صدد ترویج اسلام ناب محمدی(ص) هستید و دوست دارید که مورد رضایت پروردگار باشید، سزاوار تقدیر و تشکر هستید. همین طور در این مسیر ثابت قدم باشید تا از أجر معنوی آن برخوردار شوید.
امروزه بعضا مشاهده می شود که کودکان و نوجوانان از مسائل و مطالب دینی(مخصوصا دروس دینی در مدارس) استقبال نمی کنند و از درس دینی گلایه داشته و آنها را کاربردی نمی دانند؛ حال در ابتدا مقداری از علل دل زدگی در دروس و مسایل دینی را برایتان تببین می کنیم تا شما از آنها دوری گزینید تا جلسۀ موفقی داشته باشید:
عوامل عدم تمایل دانش آموزان به مسایل دینی از این قرار است:
1. بی‌توجهی به سطح رشد شناختی دانش‌آموزان: اصول و آموزه‌های دینی بیشتر جنبة انتزاعی دارند، که یادگیری شایسته و مناسب آن رشد شناختی بیشتر و برتری را می‌طلبد،(1) اما دیده می‌شود، پیش از آنکه ذهنیت کودکان آمادة دریافت این مفاهیم و دروس باشند، به آنها عرضه می‌شود، لذا مناسب است که در برنامه‌ریزی و شیوة تدریس، به ویژگی‌های سنی کودکان و دانش‌آموزان توجه جدّی شود.
2. حجم زیاد مطالب؛
3. اهتمام اندک خانواده‌ها به تربیت دینی فرزندان: یکی از عوامل اصلی عدم آشنایی آنان با این موضوعات و اهتمام اندک خانواده‌ها به تربیت دینی فرزندان است.(2)
4. مربیان و معلمان غیر متخصص و کار ناآزموده: آموزش درس دینی شیوه و سبک خاصی را می‌طلبد که می‌بایست مربیان و معلمان علاوه بر آشنایی با اصول و مبانی رشد و یادگیری، از مهارت‌های لازم برخوردار باشند.(3)
5. بی‌اعتنایی به اقناع منطقی دانش‌آموزان: بسنده کردن به حفظ، تلاوت و بیان ساده و سطحی موضوعات درس دینی بی‌آنکه حکمت و فایدة موضوعات دینی در حدّ قابل فهم دانش‌آموزان، ارایه شود، از دیگر مشکلات و عوامل اصلی بی‌علاقه شدن و احساس خستگی نوجوانان از مطالب دینی است.(4)
اما موضوعاتی به شرح زیر خدمت تان معرفی می شود:
الف) موضوعات دینی برای گروه سنی ابتدایی:
از نظر اسلام، به ویژه براساس سیره و رهنمودهای معصومان (ع)، آموزش مفاهیم دینی از هنگام تولد شروع می شود و آموزش در دوره کودکی پایه و اساس در دوره های دیگر است.(5) از طرفی، آموزش صحیح و مؤثر بدون در نظر گرفتن توانایی ذهنی کودک مطلوب نیست و ممکن است کودک را نسبت به یادگیری دلسرد و یا در یادگیری او اختلال ایجاد نماید. از این رو، آموزش مفاهیم دینی به کودکان گرچه امری بسیار مقدس و والا است، اما موفقیت در آن، در گرو آگاهی و شناخت اصول و روش های آموزشی متناسب با آن است. به فرموده امام امیرالمؤمنین (ع) هیچ حرکتی نیست. مگر این که انسان در به انجام رساندن آن نیاز به شناخت و آگاهی دارد: «ما مِن حَرَکة اِلاَّ وَ اَنتَ مُحتاجٌ فیها الی مَعرِفَه.»(6)
نکات مقدماتی:
1.اصول آموزش مفاهیم دینی به کودکان:
(أصل سهولت، أصل تدریج، أصل مداومت و استمرار، أصل آگاهی بخشی و أصل تفاوت های فردی.)
2.روش های آموزش مفاهیم دینی:
(روش استفاده از مثال، روش قصّه گویی، روش یادآوری نعمت های الهی و روش نمایشی.)
بنابراین، آنچه باید بدان توجه داشت این است که درک و برداشت کودک از مفاهیم دینی با بزرگسالان یکسان نیست؛ آنان در حد ظرفیت ذهنی خود مطالب دینی را می فهمند و برآن اساس، جهان بینی خود را می سازند. با توجه به سخن رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله که فرمود: «ما پیامبران موظفیم با هرکس مطابق درک و فهم او صحبت کنیم»،(7) اگر آموزش مفاهیم دینی برای دانش آموزان دوره ابتدایی به گونه ای حساب شده صورت نگیرد، نه تنها از تأثیرات سازنده ای برخوردار نمی گردد، بلکه می تواند پیامدهای زیانباری به دنبال داشته باشد. از این رو، هدف اصلی این مقاله دستیابی به اصول و روش های آموزش مفاهیم دینی به کودکان با مروری بر آیات و روایات اسلامی، نظرات دانشمندان تعلیم و تربیت و نیز اندیشمندان اسلامی است. موضوعاتی برای مقاطع مختلف:
1.آشنایی با زندگی معصومین(ع):(تبیین زندگی و رفتار أهل بیت(ع) با أدبیات داستانی و مسابقه.)
2.انس با قرآن و نماز:(تشویق بچه ها به یادگیری مسایل دینی از طریق والدین و مدرسه.)
3.داستان ها و حکایات دینی با بیان ساده و جذاب.
4.بهاء دادن به سوالات بچه ها در زمینه مسایل دینی و خدا.
5.استفاده از أبزارآلات سمعی بصری برای جذابیت تبیین مسایل دینی همانند: شعر، داستان، سرود و تئاتر.
6. برای حفظ نشاط و شادابی کودکان در آموزش مفاهیم دینی، پیشنهاد می شود از شیوه های تشویقی متناسب با روحیه کودکان، بجا و بموقع استفاده شود و از برخوردهای تند و خشن پرهیز گردد.
ب) موضوعات دینی برای گروه سنی راهنمایی:
1. بلوغ و أحکام رایج در آن:(به بهانه رسیدن به سن بلوغ، تبیین مفاهیمی از قبیل داشتن مرجع تقلید، واجب شدن مسایل شرعی، مورد خطاب گرفتن از جانب خدای متعال و شخصیت داشتن و روحیه بزرگ مردی.)
2. آشنایی مقدماتی درباره نماز.
3. احترام به پدر و مادر.
4. مسایل خداشناسی:(اینکه خدای متعال همه انسان ها را دوست دارد و برای همه مخلوقاتش ارزش و احترام قایل است.)
پی نوشت ها:
1. قال علی (ع): «العلم من الصغر کالنقش فی الحجر»؛ یادگیری و آموزش در خردسالی، بسان کندن نقش روی سنگ پایدار است. (محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 1، باب 7، روایت 13، ص224.)
2. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 74، باب 11 فی وصیته لکمیل بن زیاد النخعی، ص 267.
3. قال النبی: «انا معاشر الانبیاء امرنا ان نکلم الناس علی قدر عقولهم» (کافی، ج1).
4. منصور و دادستان، دیدگاه پیاژه در گسترة تحول روانی، انتشارات دریا، چاپ اول، 1376.
5. نوابی‌نژاد، شکوه. سه گفتار دربارة راهنمایی و تربیت فرزندان، انجمن اولیأ و مربیان، چاپ پنجم، 1374.
6. همان، بخش سوم، فصل 1 تا 7.
7. نصرآبادی، علی. مدیریت و پیشرفت تحصیلی، موسسه امام عصر (عج)، چاپ اول، 1377.