قران

پرسش: قران
شرح : به نام خدا باعرض سلام 1- آیه 30 ازسوره نور باکلمه ( یصنعون) تمام شده در5 آیه دیگرهم (مائده 14 و63 – نحل 112 – فاطر8 وعنکبوت 45 تصنعون ) آمده که درترجمه های قرآن ودوتفسیرنمونه والمیزان به(انجام دادن) تعبیر و معناشده است این درحالیست که کلمه (تفعلون ویعملون) هم در آیات مختلف آمده که همان معنای (انجام دادن )را میرساند . فرق (یصنعون ) با (یفعلون) به ویژه درآیه 30 ازسوره نوربرچه امری مترتب است جالب این که درآیه 88ازسوره نمل هردوکلمه مورد سوال آمده است .

پاسخ:

صنع به معنای عمل و فعل (کار) به کار می رود. لذا خیلی از مترجمین معروف از کلمه انجام دادن در ترجمه صنع استفاده می کنند،راغب اصفهانی می گوید هر صنعی فعل است. ولى هر فعلی صنع نيست. و صنع به حيوان و جماد و نبات نسبت داده نمي شود(مثلا گفته نمیشود فلان حیوان صَنَعَ ، اما فَعَلَ یا عَمِلَ گفته می شود ) بر خلاف فعل و عمل که بر همه مخلوقات اعم از انسان و حیوان و جماد ونبات نسبت داده می شود.(1)
فرق دیگری هم میان فعل و صنعت در تفسیر دیگری ارائه شده ،در اين است كه فعل به معناى مطلق انجام كار ولى صنع به معناى خوب انجام دادن كار است و لذا فعل به حيوانات هم نسبت داده مى‏شود ولى صنع فقط به انسان نسبت داده مى‏شود و ضمناً در صنع نوعى ممارست و تكرار وجود دارد.(2)
و در این آیه آخری هم که شما اشاره نمودید( صنع و فعل با هم آمده ) اگر هم مترجم در ترجمه صنع باز فعل و انجام دادن را می آورد اشکال خاصی پیش نمی آمد ولی برای این که ترجمه بهتر و فصیح تر صورت گردد همان معنای اصلی که برای خداوند بکار می رود (آفرینش) در معنای صنع استفاده شده است .
قابل توجه اين كه درباره توده مردم تعبير به يفعلون و در آيات زیادی هم در مورد دانشمندان تعبير به يصنعون شده است و مى‏دانيم كه" يصنعون" از ماده" صنع" به معنى كارهايى است كه از روى دقت و مهارت انجام مى‏گيرد ولى" يعملون" از ماده" عمل" به هر گونه كار گفته مى‏شود. اگر چه دقتى در آن نباشد و اين خود متضمن مذمت بيشترى است زيرا اگر مردم نادان و عوام كارهاى بدى انجام مى‏دهند، قسمتى از آن به خاطر نادانى و بى‏اطلاعى است، ولى دانشمندى كه وظيفه خود را عمل نكند حساب شده، آگاهانه و ماهرانه مرتكب خلاف شده است، و به همين دليل مجازات عالم از جاهل سنگينتر و سخت‏تر است! (3)
پی نوشت:
1.قرشى سيد على اكبر،قاموس قرآن،ناشردار الكتب الإسلامية تهران،سال 1371 ش،نوبت ششم، ج‏4، ص 155.
2.جعفرى يعقوب ،كوثر ، ناشر:-مكان چاپ:-سال چاپ:-نوبت چاپ:- ج‏3، ص 198.
3.مکارم شیرازی ناصر،تفسیر نمونه،ناشر دار الكتب الإسلامية،تهران،سال 1374 ش،نوبت اول،ج‏4، ص 448.

پرسش: در آیه 31 از همان سوره تاکید بر اخفای زینت زنان دربرابرنامحرم دارد . اما درفرازپایانی آیه بازتاکید بر اخفای زینت باعمل نکوبیدن پای برزمین دارد که دردو تفسیرفوق الذکراخفای صدای خلخال برپای زنان را تعبیرنموده اند .از آنجا که اوامرالهی بی حکمت نیست ودریک آیه دقیقا به موارد جلب توجه نامحرم دست گذاشته ومجزااشاره میکند ؛درزمان ماودراین اجتماعات شهری ( وَ لا يَضرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يخْفِينَ مِن زِينَتِهِنَّ( راچگونه می توان بیان کرد لطفا راهنمایی بفرمایید . با تشکر محمد-ف فردیس کرج 17/9/90
پاسخ:

وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‏ جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني‏ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَني‏ أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلى‏ عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفينَ مِنْ زينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَميعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ؛ (1)
و به آنان با ايمان بگو چشمهاى خود را (از نگاه هوس‏آلود) فروگيرند، و دامان خويش را حفظ كنند و زينت خود را- جز آن مقدار كه نمايان است- آشكار ننمايند و (اطراف) روسرى‏هاى خود را بر سينه خود افكنند (تا گردن و سينه با آن پوشانده شود)، و زينت خود را آشكار نسازند مگر براى شوهرانشان، يا پدرانشان، يا پدر شوهرانشان، يا پسرانشان، يا پسران همسرانشان، يا برادرانشان، يا پسران برادرانشان، يا پسران خواهرانشان، يا زنان هم‏كيششان، يا بردگانشان [كنيزانشان‏]، يا افراد سفيه كه تمايلى به زن ندارند، يا كودكانى كه از امور جنسى مربوط به زنان آگاه نيستند و هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمين نزنند تا زينت پنهانيشان دانسته شود (و صداى خلخال كه برپا دارند به گوش رسد). و همگى بسوى خدا بازگرديد اى مؤمنان، تا رستگار شويد.
در این آیه به چهار مساله فقهی اشاره شده است :
ما در ابتداء به ابعاد مختلف فقهی این مساله اشاره می کنیم :
1- " و به زنان با ايمان بگو چشم هاى خود را فرو گيرند (و از نگاه كردن به مردان نامحرم خوددارى كنند) و دامان خود را حفظ نمايندآنها نبايد زينت خود را آشكار سازند جز آن مقدار كه طبيعتا ظاهر است(وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها).
و به اين ترتيب" چشم‏چرانى" همانگونه كه بر مردان حرام است بر زنان نيز حرام مى‏باشد، و پوشانيدن عورت از نگاه ديگران، چه از مرد و چه از زن براى زنان نيز همانند مردان واجب است.
در اين كه منظور از زينتى كه زنان بايد آن را بپوشانند و همچنين زينت آشكارى كه در اظهار آن مجازند چيست؟ در ميان مفسران سخن بسيار است.
ولی حق آن است که آن را به معنى خود" زينت آلات" گرفته‏اند منتها در حالى كه روى بدن قرار گرفته، و طبيعى است كه آشكار كردن چنين زينتى توام با آشكار كردن اندامى است كه زينت بر آن قرار دارد.
بنا بر اين زنان حق ندارند زينت هايى كه معمولا پنهانى است آشكار سازند هر چند اندامشان نمايان نشود و به اين ترتيب آشكار كردن لباس هاى زينتى مخصوصى را كه در زير لباس عادى يا چادر مى‏پوشند مجاز نيست، چرا كه قرآن از ظاهر ساختن چنين زينتهايى نهى كرده است.
2- " آنها بايد خمارهاى خود را بر سينه‏هاى خود بيفكنند (وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‏ جُيُوبِهِنَّ).
" خمر" جمع" خمار" (بر وزن حجاب) در اصل به معنى پوشش است، ولى معمولا به چيزى گفته مى‏شود كه زنان با آن سر خود را مى‏پوشانند (روسرى).
" جيوب" جمع" جيب" (بر وزن غيب) به معنى يقه پيراهن است كه از آن تعبير به گريبان مى‏شود و گاه به قسمت بالاى سينه به تناسب مجاورت با آن نيز اطلاق مى‏گردد.
3- زنان نبايد زينت خود را آشكار سازند" مگر (در دوازده مورد):وَ لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاَّ...
براى شوهرانشان -" يا پدرانشان"يا پدران شوهرانشان"-" يا پسرانشان"-" يا پسران همسرانشان"-" يا برادرانشان -" يا پسران برادرانشان" -" يا پسران خواهرانشان" -" يا زنان هم كيششان" -" يا بردگانشان" (كنيزانشان)-" يا پيروان و طفيليانى كه تمايلى به زن ندارند" (افراد سفيه و ابلهى كه ميل جنسى در آنها وجود ندارد) -" يا كودكانى كه از عورات زنان (امور جنسى) آگاه نيستند"
4- " آنها به هنگام راه رفتن پاهاى خود را به زمين نزنند تا زينت پنهانيشان دانسته شود"(و صداى خلخالى كه بر پا دارند به گوش رسد) (وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ).
آنها در رعايت عفت و دورى از امورى كه آتش شهوت را در دل مردان شعله‏ور مى‏سازد و ممكن است منتهى به انحراف از جاده عفت شود، آن چنان بايد دقيق و سختگير باشند كه حتى از رساندن صداى خلخالى را كه در پاى دارند به گوش مردان بيگانه خود دارى كنند، و اين گواه باريك بينى اسلام در اين زمينه است.
و سرانجام با دعوت عمومى همه مؤمنان اعم از مرد و زن به توبه و بازگشت به سوى خدا آيه را پايان مى‏دهد، مى‏گويد:" همگى به سوى خدا باز گرديد اى مؤمنان!، تا رستگار شويد" (وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ).(2)
سوال شما در واقع دوتا است :
خداوند منان در حکم اول این آیه می فرماید که زنان مجاز نیستند زینت های مخصوص خویش را ظاهر سازند که معمولا در زیر لباس عادی یا چادر قرار دارد. لذا قرآن از از ظاهر ساختن چنین زینت هایی نهی می کند.
ولی در اواخر آیه و حکم چهارم با تیز بینی و باریک بینی که در قرآن وجود دارد به این نکته ظریف اشاره شده است که خداوند در بحث حجاب و عفت آن چنان سخت گیر است که حتی از رساندن صدای خلخالی در پای زنان که باعث شنیدن آن به مردان نامحرم می شود خودداری نمایند که البته باعث می شود زینت پنهانی زنان دیده شود.
اما در پاسخ به سوال دیگر شما این که در جامعه امروزی نمی شود این مسایل را مطرح کرد باید عرض کنیم که ما وامدار کسی نیستیم ما وظیفه داریم احکام دینی را رعایت کنیم و انجام دهیم و به خاطر انجام آنها مورد خوشنودی خدا و ثواب و پاداش الهی قرار می گیریم و در صورت عدم رعایت آنها مورد عقاب و عذاب الهی واقع می شویم و باید در انجام امر به معروف و نهی از منکر هم کوتاه نیاییم و چه بسا کوتاهی ما این مشکلات را برای ما به بوحود آورده باشد که چون جامعه قبول نمی کند پس در جامعه مطرح نگردد یا در جامعه عمل نشود.
ضمنا به این نکته مهم توجه كنیم تمام احکام دینی که در قرآن و روایات از طریق خداوند و معصومین وارد شده است برای هدایت انسان ها و آرامش و راحتی آنها صادر می شود و مسایلی از این دست برای این است که آرامش در جامعه و خانواده و بین اشخاص به نحو کامل برپا داشته شود و اگر این احکام در جامعه بیان و اجراء نشود به یقین به ضرر همه تمام خواهد شد و برای همه مشکلاتی به وجود خواهد آمد که قابل جبران نخواهد بود
لذا سفارش بزرگان دین است که در مسایل فردی و اجتماعی که یک طرف آنها زن قرار دارد باید رعایت احتیاط صورت گیرد
امروزه كم نيستند زناني كه در اجتماعات ظاهر مي شوند و تمام شئونات اسلامي راهم مراعات مي كنند .
پی نوشت:
1.نور(24 ) آیه 31 .
2.مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، ناشر دار الكتب الإسلامية،چاپ تهران،سال 1374ش، ج‏14،ص 439.