باغی

واژه "بغی" به معنای طلب شدید است:
«أَ فَغَيْرَ دينِ اللَّهِ يَبْغُونَ؛ (1)آيا آنها غير از آيين خدا مى‏طلبند؟».
و این واژه اگر با "علی" متعدی شود ، معنای تجاوز و ستمگری می دهد مثل "بغی بعضنا علی بعض (2)= يكى از ما بر ديگرى ستم كرده" (3) و گروهی از مسلمانان که بر گروه دیگر ستم پیشه کرده و حاضر نیست به حق تن دهد ، "باغی و تجاوز گر" می باشد:
«وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى‏ فَقاتِلُوا الَّتي‏ تَبْغي‏ حَتَّى تَفي‏ءَ إِلى‏ أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما بِالْعَدْلِ وَ أَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُقْسِطينَ؛ (4) و اگر دو گروه از مؤمنان با يكديگر به جنگ برخاستند، ميانشان آشتى افكنيد. و اگر يك گروه بر ديگرى تعدى كرد، با آن كه تعدى كرده است بجنگيد تا به فرمان خدا باز گردد. پس اگر بازگشت، ميانشان صلحى عادلانه برقرار كنيد و عدالت ورزيد كه خدا عادلان را دوست دارد».
این معنای لغوی این واژه است. اما "باغی" اصطلاحی است در فقه امامیه و بر گروهی از مسلمانان که بر امام عادل یا بر گروهی از مسلمانان در حکومت امام عادل شورش کنند و نظام حکومت را به هم ریخته و پیمان بشکنند ، گفته می شود. باغی و شورشگر بر امام عادل ، مانند محارب با پیامبر است؛ اما از لخاظ فقهی احکام خاص دارد از جمله این که اگر پشتوانه نداشته باشند که با فرار بدانها ملحق شوند ، نباید فراریانشان را کشت و نباید اموالشان را به غنیمت گرفت جز آنچه که در میدان جنگ به جا می گذارند و اسیرانشان را نمی توان به بردگی گرفت و تصاحب کرد. (5)
پی نوشت ها:
1. آل عمران (3) آیه 83.
2. ص (38) آیه 22.
3. مصطفوی ، التحقیق ، تهران ، بنگاه ترجمه و نشر کتاب ، 1360 ش ، ج1 ، ص 311.
4. حجرات (49) آیه 9.
5. سید مرتضی ، انتصار ، قم ، انتشارات اسلامی ، 1415 ق، ص 477؛ ابن براج ، مهذب ، قم ، انتشارات اسلامی ، 1406 ق ، ج 1 ، ص 325-326 ؛ شیخ طوسی ، اقتصاد ، قم ، خیام ، 1400 ق ، 315.