اگر کسی با دست یا وسایل مصنوعی به ارضای جنسی اقدام کند، گناهکار است و این کار را استمنا می گویند. حرمت چنین عملی از آیه 5 تا 7 سوره مومنون به دست می آید: «وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ إِلَّا عَلىَ أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانهُُمْ فَإِنهَُّمْ غَيرُْ مَلُومِينَ فَمَنِ ابْتَغَى‏ وَرَاءَ ذَالِكَ فَأُوْلَئكَ هُمُ الْعَادُون»؛ (1) و آن ها كه دامان خود را (از آلوده‏شدن به بى‏عفتى) حفظ مى‏كنند، تنها آميزش جنسى با همسران و كنيزانشان دارند، كه در بهره‏گيرى از آنان ملامت نمى‏شوند و كسانى كه غير از اين طريق را طلب كنند، تجاوزگرند».
هنگامی که از حضرت صادق (ع) در مورد استمنا مى پرسند، مى فرماید: گناه بزرگى است که خداوند در قرآن مجید از آن نهى فرموده، استمنا کننده مثل این است که با خودش نکاح (زنا) کرده باشد. اگر کسى را که چنین کارى مى کند، بشناسم ، با او هم خوراک نخواهم شد. (2)
قوانین اسلام از طرف خداوند«حکیم» است. «حکیم» بودن خداوند این پیام را دارد که هیچ فرمان و حکمی را بدون«حکمت» و دلیل و برهان صادر نمی کند.
بنا بر این هر چیزی را که «ممنوع و حرام» اعلام کرده، قطعاً انجام آن مفاسد و ضرر و خسارت های جسمی، روحی، فردی یا اجتماعی ویژه ای دارد؛ اما هر چیزی را «واجب» دانسته، حتماً انجام آن در بردارنده رشد روحی و روانی، جسمی و معنوی، مادی و فردی و یا اجتماعی است، که نادیده گرفتن آن، اثرات تخریبی و منفی شکننده ای در کوتاه مدت یا دراز مدت خواهد داشت. ما اگر به حكيم بودن خداوند و عالم مطلق بودن او ايمان داشته باشيم، بايد اذعان كنيم كه قوانين خداوند از روي علم و حكمت صادر شده است و به آن گردن نهد و نسبت به آن تعبد داشته باشد.
خودارضایی نیز یکی از موضوعاتی است که اسلام آن را مجاز ندانسته، حکم «حرام» بر آن نهاده است، چون انجام آن آثار منفی و شکننده ای بر جسم و روح و روان مرتکبان آن می گذارد که در ذیل به برخی از آن پیامدها اشاره می شود.
اگر بخواهیم زیان‏های استمنا را به طور خلاصه ذکر کنیم، فهرست ‏وار به زیان‏هایی که در کتاب بلوغ آمده، بسنده می‏کنیم . اگر به جای ده ضرری که برخواهیم شمرد، یکی از آن‏ها هم وجود داشته باشد، کافی است که دین آن را حرام کند و انسان هم مرتکب آن نشود. این زیان‏ها عبارتند از:
1ـ تحریک زیاد هیپوتالاموس و در نتیجه تحریک افراطی غدد جنسی که سبب پرکاری و نامتناسب آن‏ها می‏شود، بلوغ زودرس را به دنبال دارد.
2ـ کاهش و تخلیه مکرر قوای جسمی و روحی به ضعف عمومی بدن و بالاخره پیری زودرس می‏انجامد.
3ـ به علت افزایش جریان خون در اعضای تناسلی، مغز و مراکز حساس، پیوسته دچار کاهش نسبی جریان خون می‏شود، همچنین تخلیه‏های مکرر عصبی و عدم ارضای روحی در دراز مدت، موجب ضعف عصبی و عوارض روحی می‏گردد.
4ـ رکود فکری، اختلاف و ضعف حافظه، کاهش اراده در کسانی که استمنا می‏کنند، دیده می‏شود.
5ـ ضعف بینایی و بی‏اشتهایی، و در صورت افراط، ضعف استخوانی و ناراحتی مفصلی در این افراد شایع است.
6ـ فرد از نظر فکری نوعی توجه نسبتاً مداوم به موضوع‏های جنسی پیدا می‏کند که این امر مانع تفکر آزاد می‏شود و بنا بر این، از عوامل رکود فکری به حساب می‏آید.
7ـ در مراحل افراطی به ضعف جنسی و انزال زودرس منجر می‏شود.
8ـ به علت ارضای ناقص و غیرطبیعی و اختلال‏های حاصله، بعد از ازدواج غالباً امور زناشویی به طور طبیعی صورت نمی‏گیرد و گاه شخص در روابط زناشویی شکست خواهد خورد.
9ـ گوشه‏گیری، یأس و بی‏تفاوتی نسبت به مسائل مهم حیاتی، غم و کدورت روانی و عوارض دیگر آن است.
10ـ در موارد بسياري به شدت آزارطلبی یا خودآزاری دیده می‏شود. (3)
در کتب معتبر علمی مثل مجموعه‏ی DSM که اختلال‏های روانی را مورد بحث و بررسی قرار می‏دهد، این عمل (خودارضایی) را از جمله‏ی اختلال‏ها شمرده‏اند و دستور العمل‏هایی برای پیشگیری و یا حذف آن در رفتار کودک و نوجوان بیان داشته‏اند.
البته در بسیاری از موارد، علم و تجربه علی‏رغم تمام پیشرفت‏هایی که داشته و دارد نتوانسته‏اند علت ممنوعیت و یا لزوم برخی اعمال و اشیا و آن چه مربوط به انسان است، درک کند و بفهمد. چرا که هنوز دانش بشر به اندازه‏ای رشد نکرده است که به تمام مصالح و مفاسد فوائد و ضررهای استمنا و اعمال مربوط به انسان را درک کند و بشناسد. ما هم در اينجا به برخي از اين موارد اشاره كرده ايم.
در انتها نيز چند روايت ديگر در مورد اثر معنوى گناه خودارضایى بیان مى‏کنیم تا ان شاء الله مورد استفاده شما قرار گيرد:
1. امام صادق (ع) فرمود: روز قیامت خداوند با شخص خودارضا گفتگو نمى‏کند و از چشم خدا مى‏افتد. (4)
2. رسول خدا (ص) فرمود: لعنت خدا و ملائکه خداوند و تمام بشر بر شخص خودارضا است. (5)
3. رسول خدا (ص) فرمود: کسى که خودارضایى مى‏کند، ملعون است. (6)
4. امام صادق (ع) فرمود: خودارضایى گناه بزرگى است که خداوند در قرآن از آن نهى فرموده است. (7)

پي نوشتها:
1. مومنون(23) آيه 5-7.
2. عاملي، شيخ حر، وسایل الشیعه، موسسه آل البيت، قم،1409 ه.ق، ج 18 ، ص 575.
3. محمديان، محمود، بلوغ تولدي ديگر، انجمن اولياء و مربيان، تهران، 1384ه ش.
4. محمدي ري شهري، محمد، میزان‏الحکمه، دارالحديث، قم،1387ه.ش، ج12 ، ص5654.
5. همان.
6. همان.
7. همان.

پاسخ:
پرسشگر محترم! حدیث فوق در منابع حدیثی پیدا نشد. امید است در ارتباط بعدی، نشانی آن را بدهید یا برخی از عبارت های آن را بنویسید تا پاسخ داده داده شود. در ضمن، برای حسن تدبیر در کارها احادیث فراوانی از امام علی (ع) و حضرت رضا (ع) ذکر شده است که جهت اطلاع به دو کتاب زیر مراجعه نمایید:
1. محمد رضا حکیمی، ترجمه الحیات، احمد آرام، تهران، دفتر نشر فر هنگ، ج 1، ص 544 و ج 4، ص 355.
2. ارشاد القلوب، ترجمه سلگی نهاوندی، قم، بصیرت، ج 1، ص 372.

این که علاقه دارید به دوست تان کمک و او را ارشاد و نهی از منکر کنید و تلاش می نمایید برای این منظور راهی عاقلانه و اسلامی بیابید، بسیار صفت پسندیده ایست . از الطاف وی‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍‍ژه خدا به شماست . بدانید که اگر خدا به وسیله شما کسی را هدایت کند ،بهتر است برای شما از هر آنچه آفتاب بر آن می تابد.
سخن دوست شما معمولا یکی از راه های مغالطه آمیزی است که از طرف شیطان برای انحراف گام به گام انسان ها و افراد مقید و متدین به کار گرفته می شود .در اغلب اوقات خود فرد هم متوجه این که دارد فریب می خورد و گمراه می شود نیست.
غریزه جنسی از نیرومندترین غرایز در وجود انسان است که بسیاری از رفتارهای انسانی را شکل می دهد و به گونه های مختلف ظهور و بروز دارد.
اسلام که یک مکتب جامع است و مى خواهد مردان و زنان مسلمان، از یک طرف روحى آرام و اعصابى سالم و چشم و گوشى پاک داشته باشند تا بتوانند قله هاى رفیع انسانی و رستگارى را فتح نمایند و از طرف دیگر به نیازهای غریزی و فطری خود نیز دست یابند، با حساسیت ویژه، اما واقع بینانه و لحاظ کردن طبیعت و امیال درونى و خواسته هاى نفسانى انسان، قوانین و احکامى را جهت حفظ و نگه دارى فرد و جامعه در خط اعتدال و میانه روى وضع کرده است.
از جمله احکام، چگونگی ارتباط با جنس مخالف است.این ها همه به سبب این است که اسلام از جانب کسى براى هدایت انسان ها فرستاده شده که خالق فطرت و غریزه با تمامى استعدادهاى بهینه و ذخیره شده در انسان است. بنابراین هر عاملى که موجب تحریک انگیزه هاى شهوانى در جامعه گردد و به آرامش روحى و روانى و عفت عمومى، صدمه وارد کند، مورد تأیید اسلام نیست. اسلام می خواهد انواع لذت های جنسی در محیط و درون خانواده شکل گیرد و از این طریق آرامش روحی و روانی و پیوند های عاطفی نیز برقرار بماند . با طرح آن در محیط جامعه به پیوند خانواده و اجتماع آسیب وارد نشود.
به جهت میل شدید جنسی گاهی اوقات بی آن که دختر و پسر(به خصوص پسران) بخواهند، در شرایطی قرار می گیرند که حتی اراده خود را رها می سازند . دیگر نمی توانند از ارتباط جنسی خود داری کنند . ناخود آگاه و بی آن که بخواهند،کم کم در آن شرایط نا مناسب قرار می گیرند . زمانی متوجه می شوند که کار از کار گذشته است، یعنی با فراهم شدن شرایط دیگر، جلوگیری بسیار سخت و دشوار است. پس چرا نباید این جریان را از سرچشمه بست ؟
به همین خاطر در اسلام حتی خلوت کردن زن و مرد (دختر و پسر) نامحرم در مکانی که رفت و آمد نباشد، حرام و گناه است.
مگر تمام روابط جنسی بین دختران و پسران از ارتباط­های به ظاهر ساده و دوستانه آغاز نشده است ؟ مگر اکثر آن ها متأسفانه به ارتباط جنسی ختم نشده؟
نه تنها اکثر آن ها به ارتباط جنسی ختم می شود، بلکه عاملی برای پدید آمدن بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی و روانی نیز می شود. بهترین شاهد بر ادعای فوق مراجعه به واقعیات موجود در اجتماع است، در باره طلاق‌ها، فسادهای جنسی، افسردگی‌ها و ...مقداری تحقیق کنید، ببینید نقطه شروع این نابسامانی‌ها از کجا بوده است.
بسیاری از آن ها با یک نگاه ساده یا یک ارتباط کلامی کوچک با نامحرم شروع شده و به تدریج به ایجاد محبت و عشق و مشغول شدن فکر انجامیده و در انتها به قرار و مدار و...
اما چون جوانان و نوجوانان مخصوصاً دختران جوان، هنوز به سنی نرسیده‌اند که عاقبت برخی از کارها برای شان تجربه شده باشد، فقط ابتدای کار را که شیرین است ،می‌بینند و به دوستی با پسران نامحرم تن می‌دهند . به این ترتیب وارد دامی می‌شوند که رهایی از آن بسیار دشوار است.
هر گونه ارتباط و تماس بدنی دختر و پسرنامحرم حرام است.
نگاه مرد به بدن زن (چه با قصد لذت یا بدون آن ) اشکال دارد و حرام است؛ هم چنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم، ولی نگاه کردن به صورت و دست‌های زن نامحرم تا مچ، اگر به قصد لذت نباشد و مایه فساد و گناه نگردد، هم چنین نگاه کردن زن به بدن مرد نامحرم(به آن مقداری که معمولاً نمی‌پوشانند) مانند سر و صورت و گردن و مقداری از پا و دست اشکال ندارد.(1)
بنابر این رابطه دختر و پسر اگر مفسده‏اى نداشته باشد و ترس وقوع در حرام نباشد و از روى شهوت صورت نگیرد، اشکالى ندارد، ولى خلوت کردن دختر و پسر نامحرم، اعم از فامیل و غیر فامیل در اتاق یا خانه دربسته که محل رفت و آمد دیگران نباشد، حرام است. چه به عبادت یا به بحث و جدل علمی مشغول باشند، یا نه؛ زیرا غریزه جنسى و وسوسه شیطانى ممکن است هر لحظه انسان را از مسیر خارج بکند.
نکته بسیار مهم اینکه :قرآن در دو جا یعنی یکی در سوره مائده آیه 5 و دیگری در سوره نساء آیه 25 زنان و مردان را از داشتن روابط دوستانه با نامحرم برحذر داشته، آن را نکوهش کرده است. آیه 25 سوره نساء به مردان می گوید: با دخترانی که روابط دوستی مخفیانه ای با دیگران داشته اند ازدواج نکنید:
«فانکحوهن باذن اهلهن و اتوهن اجورهن بالمعروف محصنات غیر مسافحات و لا متخذات اخدان»یعنی آنان را با اجازه خانواده های شان به همسری خود در آورید و مهرشان را به طور پسندیده به آنان بدهید (به شرط آن که) پاکدامن باشند و زناکار و دوست گیران پنهانی نباشند.
در آیه 5 سوره مائده نیز به مردان خطاب می کند و می فرماید: با زنان پاکدامن مسلمان ازدواج کنید و خود نیز پاکدامن باشید، نه زناکار و نه آن که زنان را در پنهانی دوست خود بگیرید.
بنابراین دختر یا پسر مسلمان که هر روز با یاد خدا روز را آغاز می کند و معتقد به دستورهای الهی و قرآن کریم است، هرگز این سخن خداوند را کنار نخواهد گذاشت،
به دوست تان این مغالطه شیطان و انحراف فکری را بفهمانید. در صحبت کردن با او از عناصری مثل مجبور کردن او، دستور دادن و اموری از این قبیل که باعث موضع گیری و لجبازی او می شود، استفاده نکنید.
موفق باشید.

پی‌نوشت‌:
1. ناصر مکارم، مجموعه استفتائات جدید، ص 227،مسئله 805؛
فاضل لنکرانی، جامع المسائل، ص 482، مسئله 1715.

پاسخ:
در این که اگر کسی پیامبر اکرم را در خواب ببیند، حتما او را دیده است و شیطان در عالم خواب هم نمی تواند به صورت ایشان مجسم شود، شکی نیست. امام رضا (ع) به نقل از پدرانش از رسول خدا نقل می کند که فرمود:
«من رآني في منامه فقد رآني فإن الشيطان لا يتمثل في صورتي ولا في صورة أحد من أوصيائي؛(1) هر کس مرا در خواب ببیند، حتما مرا دیده است؛ زیرا شیطان در خواب هم به صورت من یا به صورت یکی از اولیایم، در نمی آید».
ولی گاهی شما در عالم خواب فردی را می بینید که او خود را به عنوان پیامبر معرفی نکرده و شما گمان می کنید که، پیامبر است. در این صورت هیچ دلیلی بر صحت این گمان شما نیست.
مطلب دیگر این که:
فقط پیامبران و اولیای خاص خدا هستند که به خاطر ایمان و تقوای فوق العاده در کنف حمایت خاص خدا قرار گرفته و شیطان را در خواب و بیداری در آنان تصرفی نیست؛ از این رو خواب و بیداری آنان یکسان است. امام عسکری به یکی از اصحابش نوشت:
امامان در حالت خواب هم مثل بیداری هستند و شیطان در خواب حقایق را بر آنان مشتبه نمی سازد؛ زیرا خدا آنان را در همه حال از اغواگری شیطان در امان داشته است.(2)
ولی غیر معصوم در خواب و بیداری از اغواگری و تصرف های شیطانی در امان نیست؛ از این رو گاهی شما در خواب فردی را می بینید که خود را پیامبر معرفی می کند و به شما سخنانی می گوید، ولی تا شما از خواب بیدار می شوید و می خواهید خواب را به یاد آورید و تعریف کنید یا بدان عمل نمایید، در این فاصله شیطان در شما تصرف کرده و مطالبی به خواب شما اضافه کرده یا از آن کم می کند و ...
به همین دلایل است که در شرع بحث شده که فقط خواب معصوم حجت است و ایشان در خواب و بیداری از تصرف شیطان در امان است و نه خودش زمینه ای برای تصرف شیطان در خود گذاشته و نه خدا اجازه می دهد شیطان در مسائلی که در خواب یا بیداری به او وحی می شود تا به مردم ابلاغ کند، تصرف و کم و زیاد کند. اما غیر معصوم به اوج تقوا و خداباوری نرسیده تا در حرز و پناه خاص خدا قرار گیرد و از تصرف شیطان در مراحل مختلف در امان باشد. او با گناهان به شیطان زمینه تصرف می دهد؛ از این رو خواب او مانند برداشت هایش و نظریه هایش حجت نیست و نمی تواند در مسائل شرعی و حلال و حرام به خواب خودش استناد کند، مگر این که خوابش با مبانی عقلی و شرعی همراستا بوده و با آن مبانی تایید گردد.
بنا بر این اگر کسی در خواب رسول خدا را ببیند و بعد که بیدار شد به ذهنش باشد که رسول خدا مطالبی مخالف حرف مجتهدان و فقیهان به او زده است، باید در آنچه که فکر می کند یا یقین دارد پیامبر به او گفته است، دقت و بررسی نماید؛ اگر آن ها با دستورهای قرآن و با روایات معتبر و با حکم عقل همراستا بود و به تایید رسید، بدانها عمل کند (که در اینجا در حقیقت به حکم قرآن و سنت و عقل عمل کرده است نه به خواب) و اگر به تایید نرسید، آن خواب اعتبار ندارد و نباید بدان اعتنا کند.
ما باید به حجت شرعی عمل کنیم و حجت شرعی حکم صریح قرآن و روایات و عقل است و فتوای مجتهدان عالم و با تقوا و عادل و دنیا گریز که جز به رضای خدا و به بیان دین خدا نمی اندیشند.

پی نوشت ها:
1. مازندرانی مولی صالح ، شرح اصول کافی ، اول ، بیروت ، دار احیاء التراث العربی ، 1421 ق ، ج 7 ، ص 377 .
2. کلینی ، کافی ، پنجم ، تهران ، دار الکتب الاسلامیه ، 1363 ق ، ج1 ، ص 509.