با سلام و عرض خسته نباشید
درخواست از امامان برای شفا چنانچه این توانایی را از خود ایشان ندانیم بلکه به اذن و اراده ی خدا بدانیم مانند درخواست شفا از پزشک است و منافاتی با توحید ندارد. بلکه پزشک با اسباب مادی و ایشان از اسباب معنوی این کار را انجام می دهند.
حال سوالی که پیش می آید: چرا ما با واسطه از خدا بخواهیم مگر خداوند در آیه ی 186 سوره ی بقره نگفته "اجیب الدعوة الداع اذا دعان" و از واسطه یا تاثیر واسطه سخنی نیاورده؟! پس استفاده از واسطه برای دعا کردن چه فایده ای دارد؟
لطفا به صورت استدلالی پاسخ بدهید چون ما در دل خودمان می دانیم کار اشتباهی نمی کنیم اما برای اثبات به دیگران نیازمند برهان و دلیل منطقی هستیم
باتشکر و خداقوت
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در ابتدا بايد اشاره شود كه ائمه(ع) واسطه فيض الهي اند وهر كاري براي ما انجام مي دهند به اذن خدا وند است. اما بايد توجه داشت كه دعا و واسطه قرار دادن آنها نه تنها منافاتي با آن ايه ندارد.
بلكه ظهور عيني استعانت الهي با توسلات انجام مي شود. از اين رو بايد گفت كه توسل به وسايل و در پي سبب رفتن با توجه به اين كه خدا است كه سبب را آفريده و خدا است كه سبب قرار داده و خدا است كه از ما خواسته از وسايل و اسباب استفاده كنيم، محذوري ندارد، بلكه عين توحيد است، همانطور كه در امور ظاهري و دنيايي ما آدميان همواره از اسباب و وسايل استفاده ميكنيم و نتيجه ميگيريم، در مسايل معنوي و ديني نيز چنين است.
چنان كه در پرسش امده جاي ترديد نيست كه شفا دهنده خداوند است، ولي بايد به پزشك متخصص مراجعه كرد و دارو مصرف كرد تا شفا پيدا نمود، چون خداوند مجراي دريافت شفا را در دارو قرار داده است يا مثلاً براي رفع تشنگي بايد از آب استفاده كرد.
خداوند متعال دستور داده كساني كه ميخواهند گناهانشان آمرزيده شود، بايد به در خانه پيامبر بروند. علاوه بر آن كه خود طلب مغفرت ميكند، از آن بزرگوار بخواهند كه از خدا براي طلب مغفرت نمايد:
اگر ايشان هنگامي كه با ارتكاب گناه به خود ستم كردند، نزد تو ميآمدند و از خدا آمرزش ميخواستند و پيامبر هم براي ايشان طلب مغفرت ميكرد ،خدا را توبهپذير مهربان مييافتند».(1)
فرزندان يعقوب هنگام پشيماني از گناه خود به يعقوب(ع) گفتند: يا ابانااستغفرلنا ؛ اي پدر! براي ما طلب آمرزش نما. در اين جا پيامبر خدا را واسطه قرار دادند و پدرشان اين تقاضا را پذيرفت و براي آن ها استغفار كرد.
طبق اين گونه آموزههاي متعالي راه دستيابي به رحمت واسعه الهي در ساحات مختلف زندگي دنياي و اخروي، امور ديني و دنيا،وسايل و اسباب است كه خداوند معرفي كرده كه بندگانش از همان طريق بروند تا به رحمت او برسند، پس نه تنها منافاتي كه در پرسش اشاره شده ،مطرح نيست، بلكه به گفته آموزههاي وحياني راه همان است كه بيان شد. براي رسيدن به فيض رحمت خدا بايد به در خانه اهل بيت رفت و رحمت الهي را از مجراي وسايط فيض آن دريافت كرد.
براي رفع مشكلات بايد از خداوند طلب كمك نمود. از خداوند خواست تا مشكلات رفع گردد، ولي از آن جا كه ائمه (ع) مظهر اسماي الهي اند، به عنوان خليفه خداوند در زمين رفع مشكلات از مردم به وسيله آن ها انجام ميشود. از اين رو در زيارت جامعه كبيره آمده است:
«وبكم ينفّس الهمّ و يكشف الضرّ؛(2) به وسيله شما اندوه را بيرون ميبرد و سختي را برطرف ميسازد».
توسل به اولياى الهى و حاجت خواستن از آنان، به اين معنى نيست كه آنان را مستقل در انجام امور و شئون عالم هستى مىدانيم، بلكه در واقع از آنان مىخواهيم به خاطر منزلت و قربى كه در درگاه خداوند به سبب عبوديت و بندگى خدا دارند، از او بخواهند حاجت و خواسته ما را برآورده كند؛ يعنى حاجت دهنده را خداوند مىدانيم. براى حاجت خواستن از خدا، بندگانى را كه نزد خداوند عزيزند ،واسطه قرار مىدهيم كه حاجت ما را از خدا بخواهند . اين نحوه توسل امرى است كه هم از پيامبر اكرم و هم از اصحاب ايشان ديده شده است.
پيامبر در طلب مغفرت براى فاطمه بنت اسد به حق خود و به حق پيامبران پيشين متوسل مىشود:
اغفر لامّى فاطمة بنت اسد و وسّعه عليها مدخلها بحق نبيك و الانبياء الذين من قبلى؛
خدايا مادرم فاطمه بنت اسد را بيامرز. جايگاه او را وسيع گردان به حق پيامبرت و به حق پيامبران پيش از من.(3)
نيز توسل عمر بن الخطاب به عباس عموى پيامبر:
اللهم انا نستقيك بعمّ نبيّك و نستشفع اليك بشيبته؛
پروردگارا، به وسيله عموى پيامبرت طلب باران مىكنيم . محاسن سفيد و سابقه او را در اسلام را شفيع خود قرار مىدهيم. (4)
يوسف مي گويد: پيراهن مرا ببريد و بر ديدگان پدرم بيفكنيد تا او بينايي خود را باز يابد (5) يعقوب نيز پيراهن يوسف را كه بافته جدا تافته اي نبود، بر ديدگان خود مي افكند و در همان دم بينايي خود را باز مي يابد، (6)
كساني كه با تاريخ زندگاني پيامبر گرامي اسلام آشنايي داشته باشند، مي دانند كه ياران حضرت پيوسته در تبرك با آب وضوي پيامبر، از يكديگر سبقت مي جستند كه در اين زمينه مي توانيد به كتب روايي مراجعه كنيد. (7)
در توسل و حاجت خواستن از ارواح حضرات معصومان (ع) در هر جا و هر زمان به خصوص هنگام تشرف به زيارت آن ها بايد توجه داشت كه حضرات واسطه فيض خداوند اند و حاجت را خداوند مي دهد. همه امور زندگي انسان به دست خداست، ولي قبور ائمه به عنوان محل پاك، زمينه استجابت دعا را فراهم مي سازد. توسل به ارواح ائمه به عنوان واسطه فيض خداوند موثر است. توسل با اين روش نه تنها محذوري ندارد، بلكه بسيار مفيد و موثر است. در آموزههاي ديني توصيه شده و هرگز با توحيد منافات ندارد. از اين رو گفته شده:
با اندك دقت در اطراف خود متوجه مي شويم كه گردش امور هستي، بر اساس اسباب و وسايل و به تعبيري ديگر توسل است. آب و مواد غذايي از طريق ريشه، تنه و شاخه درخت، به برگ آن مي رسد. ريشه درخت از طريق برگ، نور و هوا را دريافت ميكند. باران كه ميبارد، به واسطه ابر است. ابر به وسيله گرم شدن آب دريا در اثر نور خورشيد ايجاد مي شود. در حديثي از امام صادق (ع) آمده:
«ابي الله ان يجري الاشياء الا باسبابها؛ (8)خدا ابا دارد كه كارها بدون سبب و علت و واسطه جريان پيدا كند». پس خداوند براي هر كاري واسطه قرار داده. در قرآن درباره توسل آمده: وسيله اي براي تقرب به خدا جست و جو نماييد». (9)حال بايد ديد آن وسيله چيست؟
در هر كاري وسيله خاصي ممكن است موثر باشد، ولي در اموري نظير آنچه در پرسش آمده، توسل به معصومان بهترين راهكار براي دريافت فيض خداوند است. اين با توحيد هيچ گونه تعارضي ندارد و شرك آلود نيست، زيرا مومنان با توسل به اهل بيت حاجات خود را از خداوند مي خواهند. خداوند حاجت هاي آنان را برآورده كرده و مشكلات شان را برطرف مي سازد. اهل تنها واسطه و وسيله كارند. (10) و در مجموع بايد توجه داشت گرچه در آن سخن از واسطه به ميان نيامده، ولي در آموزه هاي ديگر بر مسله واسطه تاكيد شده است.
پينوشتها:
1. نساء (4) آيه 64.
2. قمي، مفاتيح الجنان، نشر دفتر فرهنگ اسلامي، تهران 1373ش، ص 909.
3.جعفر سبحانى، آيين وهابيت، نشر دفتر انتشارات اسلامي، قم1376 ش، ص 153.
4.همان، ص 162.
5. يوسف(12) آيه 92.
6. همان، آيه 96.
7. بخاري، صحيح، نشر دارالفكر، بيروت، ج3، ص 255 .
8. مجلسي، بحار الانوار، نشر دار الاحيا لتراث العربي، بيروت، 1403 ش. ج 2، ص 90.
9. مائده (5) آيه 35.
10. محسن قرائتي، اصول عقايد نشر دفتر فرهنگي درس هايي از قرآن، 1384 ش. ص 99 - 100.
پرسشگر گرامی:
ضمن تشکر از ارتباط شما با این مرکز؛ با توجه به کمبودهای متعدد امکانات و کاهش اعتبارات پاسخگویی، مرکز ملی پاسخگویی ناگزیر به تغییر رویکرد و اقدام به تمرکز سامانه پاسخگویی کرده است.
از این رو پاسخ سوالات خود را از سامانه های زیر دریافت نمایید.
سامانه هاي فضای مجازی ( اينترنتي):
انجمن گفتگوی دینی: http://www.askdin.com
کانون گفتگوی قرآنی: http://www.askquran.ir
پاسخگوئی زنده اینترنتی از طریق سایت : http://www.09640.ir
سامانه پیامک(فقط احکام شرعی): به شماره 30009640 یا از طریق سایت http://www.30009640.ir
سامانه تلفني : 096400