گناه

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر گرامي! بايد بدانيد كه جميع گناهان از اين جهت كه معصيت خداي متعال بزرگ و عظيم است، زيرا وقتي اراده خداي متعال عصيان مي شود، نظر به اين كه اراده حق سبحانه معصيت شده بزرگ است. ولي وقتي گناهان بعضي نسبت به بعض ديگر سنجيده مي شود بعضي بزرگ تر از بعض ديگر اند، به اين اعتبار و نگاه گناهان به دو قسم تقسيم مي شود: گناهان صغيره و گناهان كبيره.
معيارهايي براي تميز گناهان كبيره از گناهان صغيره ذكر شده است:
هر گناهي كه در قرآن و احاديث به كبيره بودن آن تصريح شده است.
هر گناهي كه در قرآن كريم و روايات معتبره وعده آتش دوزخ بر ارتكاب آن داده شده باشد، مثل قتل مومن كه در قرآن كريم آمده است: وَ مَنْ يَقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فيها وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ لَعَنَهُ وَ أَعَدَّ لَهُ عَذاباً عَظيما.(1) هر كسي مومني را از روي عمد به قتل برساند سزاي او آتش است كه جاويدان در آن خواهد و مورد غضب خداوند و لعنت او خواهد بود، و خداوند عذاب بزرگي را به او وعده مي دهد.
هر گناهي كه در قرآن كريم و سنت معتبر نبوي و يا ائمه معصومين از گناه كبيره بزرگتر شمرده شده است، مثل فتنه (ايجاد آشوب و سلب آسايش عمومي و يا فردي مردم، ايجاد دو دستگي ميان مردم و يا ايجاد اختلاف ميان دو شخص) كه در قرآن كريم شديد تر از قتل دانسته شده است، وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْل.(2) فتنه بد تر از قتل است. همان گونه كه در معيار دوم ذكر شد قتل جزو گناهان كبيره است، واضح است وقتي گناهي از كبيره بزرگتر شمرده مي شود آن گناه نيز جزو كبائر است.
هر گناهي كه نزد متدينين بزرگ شمرده شود به گونه اي كه يقين حاصل شود اين گناه از زمان ائمه معصومين تا زمان كنوني به عنوان گناه بزرگ در نزد مسلمانان و متدينان تلقي شده است، چنين گناهي نيز جزو گناه كبائر شمرده مي شود. مثل انداختن قرآن در مكان نجس.(3)
اصرار بر گناهان كبيره نيز جزو گناهان كبيره است، مقصود از اصرار بر گناه صغيره آن است انسان پس از انجام گناه كوچك پشيمان نشود و قصد انجام آن را كما كان داشته باشد، و يا اين كه گناه صغيره را كوچك بشمارد، و يا بر انجام آن خوشحالي نمايد و يا آن را به صورت آشكار انجام دهد.(4)
اما بايد بدانيد كه همه گناهان با توبه واقعي قابل بخشش هستند.
توبه هر گاه حقيقى و واقعى باشد و از اعماق جان برخيزد و جامع شرايط باشد و واقعاً از گناهى كه مرتكب شده احساس خجلت و ندامت كند و خود را در پيشگاه خدا شرمنده ببيند و در صدد كسب رضاى حق تعالى باشد, مقبول درگاه احديت واقع شده و آثار و بركاتش نمايان مى گردد. هر چند گناه بزرگ يا بسيار باشد. قرآن كريم مى فرمايد: اي بندگان كه بر خود اسراف و ستم كرديد، از رحمت خدا مأيوس نشويد كه خدا همهء گناهان را مى آمرزد, زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است.(5) توبه حقيقي نه تنها آثار وضعي و تكليفي گناه را محو مي كند و گناهكار را از گناهان پاك مي نمايد، بلكه گناهكار توبه كننده را محبوب خدا مي سازد. قرآن كريم مي فرمايد: «اِنّ الله يحبّ التوابين؛(6) خداوند توبه كنندگان را دوست مي دارد».كسي كه دوست و محبوب خدا شد، خدا عزيزش مي كند؛ همه گناهان كبيره و صغيره او را مي بخشد، چنان كه پيامبر فرمود:«التائب من الذنب كمَن لا ذنب له؛(7) كسي كه از گناه توبه كند.(خداوند همه گناهان او را مي آمرزد و) همانند كسي مي شود كه هيچ گناهي نكرده است». به فرموده امام صادق(ع) خدا چنين فردي را كه زياد توبه مي كند دوست دارد: إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْعَبْدَ الْمُفَتَّنَ التَّوَّاب(8)
خداوند عبدي كه دچار فتنه شده زياد توبه مي كند دوست مي دارد.
بنابراين مي توان گفت كه با توبه حقيقي همه گناهان انسان بخشيده مي شود. و لطف و رحمت خدا شامل حال همه بندگان خدا مي گردد چه مومن باشند و چه گناهكار. يكي از صفات خدا ارحم الراحمين است كه به معناي مهربان ترين مهربانان است، و همانطور كه در آيات قرآن آمده است مهربانيش حتي به غير اهل ايمان هم مي رسد.(9).
اما در مورد دومين سوالتان بايد بگوييم كه از روايات استفاده مي شود كه خداوند متعال گناهان توبه كنندگان را هم در دنيا و هم در آخرت مي پوشاند. امام صادق(ع) فرمودند: « زماني كه بنده توبه نصوح كند خدا او را دوست مي دارد پس عيوب او را در دنيا و آخرت مي پوشاند. راوي از امام مي پرسد: خدا چگونه مي پوشاند؟ امام مي فرمايند: خدا گناهان او را از ياد دو ملكي كه گناهان او را مي نويسند، مي برد و به اعضاي او وحي مي كند كه گناهان او را كتمان كنيد و وحي مي كند به اماكن زمين كه كتمان كنيد آنچه را كه از گناه در شما انجام مي داد، پس او خدا را ملاقات مي كند در حالي كه هيچ چيزي نيست كه بر گناه او شهادت دهد.»(10)
از اين گونه روايات استفاده مي شود كه خداوند متعال نسبت به مؤمنان هم در دنيا و هم در آخرت ستارالعيوب است. اين در صورتي است كه جرم و گناه و بي حيايي انسان از حد نگذرد و از ستار بودن خداوند سوء استفاده نكند ولي آن گاه كه بنده خدا از ستاريت خدا مغرور شود و حرمت شكني را از حد بگذارند و به خصوص شروع به ريختن آبروي بندگان كند، در اين حالت بعيد نيست كه خدا نيز پرده از كار او بردارد و او را رسوا كند و البته در آخرت به طور حتم پرده از كارهايش برداشته خواهد شد. در طول تاريخ افراد زيادي بوده اند كه طشت رسوايي آنها از پشت بام بر زمين افتاده و رسواي خاص و عام شده اند و اين چيزي جز عكس العمل افراط و زياده روي در اعمال بدشان نبوده است. در واقع اين خود شخص است كه با زير پا گذاشتن همه حدود و افسار گسيختگي كامل پرده ستاريت خدا را كنار مي زند و خود را رسوا مي كند. بنابراين در عين اينكه آخرت يوم تبلي السرائر است و اسرار در آن روز فاش مي شوند ولي گناهان مؤمنان مكتوم مي ماند و خدا آن را حتي از ملائك نيز مخفي مي كند واين خود پاداشي براي مومنان است. همان طور كه در دعاي كميل مي خوانيم: (و كنت انت الرقيب علي من ورائهم والشاهد لما خفي عنهم و برحمتك اخفيته و بفضلك سترته; خدايا تو مراقب و گواه اعمال من بودي از وراي ديده فرشتگان ثبت كننده اعمال و آنچه از ايشان پنهان مي ماند به واسطه رحمتت پوشاندي و از روي فضلت آنها را پنهان داشتي).
پي نوشت ها:
1. نساء، آيه 93.
2. بقره، آيه 191.
3. دستغيب، عبدالحسين، گناهان كبيره، قم، دفتر انتشارات اسلامي، يازدهم، 1376ه.ش، ج1، ص31-32.
4. دستغيب، گناهان كبيره، ج2، ص262-264.
5. سوره زمر، آيه 53.
6. سوره بقره آيه 222.
7. كليني، اصول كافي،‏ ترجمه حاج سيد جواد مصطفوى‏، كتاب فروشى علميه اسلاميه، ج 3، ص 109.
8. ثقه الاسلام كليني، كافي، الناشر دار الكتب الاسلاميه، تهران، سال نشر/1365 ه.ش، ج 2، ص 435.
9. بقره (2) آيه 126.
10. ثقة الاسلام كلينى، الكافي، 8 جلد، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365 ه.ش، ج2، ص430 و 431.
با توجه به کمبودهای متعدد امکانات و کاهش اعتبارات پاسخگویی، مرکز ملی پاسخگویی ناگزیر به تغییر رویکرد و اقدام به تمرکز سامانه پاسخگویی کرده است.
از این رو پاسخ سوالات خود را از سامانه های زیر دریافت نمایید.
در فضای مجازی:
انجمن گفتگوی دینی: http://www.askdin.com
کانون گفتگوی قرآنی: http://www.askquran.ir
از طریق پیامک(فقط احکام شرعی): 30009640 یا http://www.30009640.ir
از طریق تلفن: 096400