روایاتی در خصوص وضو

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر محترم به دلايل فراواني نهضت شوم جعل حديث در زمان پيامبر و امامان نهضت فراوان داشت و امامان نيز با توجه به خفقان شديد حاكم بخصوص در بعض ادوار مجبور بودند تقيه كنند و مطابق نظر عامه و حكومت نظر دهند. اين دو عامل به اضافه عوامل ديگر كه در بحث سرگذشت حديث ذكر شده، سبب شد احاديث مخالف رأي و فكر امامان از جانب خود آنان صادر شود يا از راه هاي ديگر در كتب روايي شيعه حتي كتب معتبر راه يابد. بنا بر اين وجود روايات مخالف فكر و رأي امامان در كتب حديث طبيعي است و نمي توان با استناد به يك حديث در موضوعي نظر داد بلكه بايد مجموع روايات را ديد و از نظر سند، دلالت، مضمون و ... بررسي كرد و نظر داد.
اما روايت امام علي به محمد بن ابي بكر بنا بر نقل صاحب الغارات در كتب ما آمده است و از لحاظ سند قابل اعتنا است.
اما در مورد مضمون روايت بعيد نيست كه دشمنان اهل بيت در كتاب غارات دست برده باشند. زيرا شيخ مفيد اين روايت را از صاحب الغارات به صورت زير نقل مي كند:
تمضمض ثلاث مرات و استنشق ثلاثا و اغسل وجهك ثم يدك اليمنى ثم اليسرى ثم امسح رأسك و رجليك. فإني رأيت رسول الله يصنع ذلك (1)
اين قرينه است كه آنچه در الغارات امروز ديده مي شود، مورد تصحيف و تحريف قرار گرفته است. (2)
دلايلي وجود دارد كه نشان مي دهد اين روايت به اين صورت (شستن پاها و دست ها و ... هر كدام سه بار) صحيح نيست. زيرا صاحب الغارات به اعتراف بسياري از عالمان رجال(3) از شيعيان محكم و پايبند بوده و صحيح نيست كه فردي شيعي روايتي خلاف اعتقاد خود نقل كند و بدان ملتزم شود و به خلاف بودن آن اشاره ننمايد.
كتاب الغارات از زمان تدوين مورد توجه گسترده اهل سنت بوده و بعيد نيست عالمان و حاكمان در آن دست برده و مواضعي كه با فكر و نظر آنان موافق نبوده، مطابق نظر خود تغيير داده باشند. (4)
اما روايت دوم هم در كتب معتبري مثل استبصار آمده است، ولي رجال سند اين روايت شيعي نيستند بلكه از زيديه و اهل سنت مي باشند (5) و به همين جهت اين روايت از لحاظ سندي اعتبار ندارد.
پي نوشت ها:
1. مفيد، امالي، لبنان، دار المفيد، 1414ق، ص267.
2. شهرستاني، وضوء النبي، قم، ج1، ص157.
3. ر.ك، همان.
4. همان.
5. محمد حسن آمدي، المسح في وضوء الرسول، امين، 1420ق، ص126.
موفق باشید.