سلام عليكم
احتراما مي خواستم درباره علم امام معصوم توضيحي فرماييد؟
آيا امام در هر لحظه به افعال ما، نظارت و احاطه دارد؟ به عنوان مثال، تمامي صداهاي ما را مي شنود و تمام حركات ما(حتي بسيار خصوصي و شخصي) را مي بيند؟ در صورتيكه جواب مثبت است مصاديق و دلايل آن را بفرماييد؟
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
دربارة اين كه ائمه(ع) ناظر بر اعمال ما هستند، در آموزه‌هاي وحياني در اين باره نكته‌هايي معنادار و آموزندة فراوان آمده است. در كتاب «سيماي اهل بيت در عرفان امام خميني»(1) در اين خصوص مباحثي سودمندي بيان شده است. مثلاً قرآن كريم خطاب به پيامبر(ص) فرمود:
چگونه است حال آن گاه كه از هر طايفه‌اي گواهي مي‌آوريم و تو را بر اين امت به گواهي خواهيم».(2)
از اين آيه معلوم مي‌شود كه مسئله آگاهي انسان كامل (انبيا و اوليا) از اعمال پيروانشان قطعي است. اين مسئله در ميان امت‌هاي پيشين نيز وجود دارد.
اما در خصوص اطلاع ائمه از اعمال شيعيان، روايات بسياري آمده است، مثلاً از امام صادق(ع) نقل شده:
«تُعرض الأعمال يوم الخميس على رسول الله و على الأئمّة؛(2) هر هفته روزهاي پنج‌شنبه اعمال مردم به رسول الله و ائمه(ع) عرضه مي‌شود».
در روايتي ديگر آمده:
«در هر عصر و زماني امامي از ما اهل بيت شاهد و ناظر اعمال مردم است و رسول خدا شاهد بر اعمال ما است».(3)
در نامه‌اي كه از ناحيه مقدس امام عصر(ع) رسيده آمده است:
«فإنّا يحيط علمنا بأنبائكم، و لا يعزب عنّا شيء من أخباركم، و معرفتنا بالزلل الذي أصابكم؛(4) به اخبار شما علم داريم و هيچ چيز از اخبار شما بر ما پوشيده نيست. از لغزش و كاستي‌هاي عملكرد شما آگاه هستيم و چيزي بر ما پوشيده نمي‌ماند».(5)
طبق اين گونه روايات، ائمه(ع) ناظر بر اعمال ماست.
گفتني است اين مسايل عقلي نيست، بلكه بر اساس آموزه‌هاي وحياني بايد تحليل شود. تحليل مسئله بر اساس آموزه‌هاي وحياني اين است كه طبق روايت ائمه(ع) و يا پيامبر كه از اعمال مردم آگاه مي‌شود، از باب علم حضوري و اطلاع از طريق‌هاي غير عادي و گزارش‌هاي فرشتگان و مانند آن است، نه مشاهده حسي، چه اين كه خداوند نيز كه برتر از همه است، شاهد و ناظر اعمال خوب و بدي انسان‌هاست. فرشتگان نيز شاهد و ناظر اعمال آدمي است، بنابر اين هيچ محذور عقلي و شرعي ندارد كه ائمه به عنوان خليفه خداوند از راه‌هاي غير حسي ناظر بر اعمال مردم باشد. ضمن آن كه بر آن اعمالي نظارت دارند كه در جهت سعادت يا شقاوت انسان ها قرار دارد. در مجموع ائمه(ع) از رفتار و گفتار ما آگاه مي شوند. اما در نحوه ي آگاهي شان به طور دقيق نمي توان اظهار نظر نمود.
پي‌نوشت‌ها:
1. صادقي، نشر مؤسسه آثار امام خميني، 1387ش، 246
2. نساء (4) آيه 41.
3. مجلسي، بحار الانوار، شر دار الاحياء التراث العربي، بيروت 1403ق، ج 23، ص 345، حديث 38.
4. همان، ص 346، حديث 41.
5. همان، ص 175، ح 53.
موفق باشید.
