دعا

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسش گر گرامي خداوند با كسي لجبازي نمي كند، خداوند بي نياز است و مبرا از تمام صفات زشت است و كسي كه لجبازي مي كند يا نياز به لجبازي دارد يا عاجز است، اما براي استجابت دعا شرايط و موانعي قرار داده است كه بسيار طبيعي است، مثلا شما وقتي به مغازه شير فروشي مي رويد، اگر ظرفي كثيف ببريد و تقاضاي شير كنيد، صاحب مغازه مي گويد اول ظرفت را بشور و تميز كن بعد بيا شير بگير، چون شير در ظرف كثيف آلوده و بي خاصيت مي شود، در مورد دعا هم خداوند مي فرمايد ابتدا ظرف دلت را تميز نگاه دار و اگر آلوده كردي با توبه واقعي ظرف دلت را بشور، سپس تقاضاي برآورده شدن حاجاتت را بكن. چون با دل آلوده به گناه تقاضاي دعا بي فائده است.
پس اگر چه ما معصوم نيستيم ،ولي مي توانيم با توبه ،ظرف دل مان را پاك و پاكيزه نزد خدا ببريم.
شما به ما نگفته ايد چه حاجت و خواسته اي داريد تا راهنمايي دقيق تري بشويد، ولي به طور كلي بدانيد ،گناهان سه نوع تأثير منفي در دعا مي‏گذارند:
1 - لذت دعا و مناجات را سلب مي‏كنند. انسان دعا مي‏كند، اما لذت نمي‏برد و رقت قلب پيدا نمي‏كند.
2- مانع استجابت دعا مي‏شوند.
3 - توفيق دعا كردن يا شركت نمودن در مجالس دعا را از انسان سلب مي‏كنند.
برخي از گناهان در عدم اجابت دعا تأثير بيشتر دارند كه در ذيل به نمونه‏اي از آن‏ها اشاره مي‏كنيم.
.امام سجاد عليه السلام فرموده است: «الذنوب التي ترد الدعاء، سوء النية وخبث السريرة والنفاق مع الاخوان وترك التصديق بالاجابة وتاخير الصلوات المفروضات حتي تذهب اوقاتها وترك التقرب الي الله عزوجل بالبر والصدقة واستعمال البذاء والفحش في القول (1) گناهاني كه موجب رد شدن دعا مي شوند عبارتند از: نيت بد، پليدي باطن، دو رويي با برادران ديني، باور نداشتن اجابت دعا، به تاخير انداختن نمازهاي واجب تا آن زمان كه وقتش بگذرد، دوري جستن از نزديك شدن به خداي بزرگ با كار خير و دادن صدقه، و به كارگيري كلمات زشت و ناسزا در گفتار.»
علل عدم اجابت دعاها از ديدگاه اميرالمؤمنين(ع)
مردي به حضرت عرض كرد: خداوند مي‏فرمايد:"ادعوني استجب لكم" پس چرا ما دعا مي‏كنيم، ولي اجابت نمي‏شود، حضرت فرمود: چون دل‏هاي شما در هشت مورد خيانت و بي وفايي كرد:
1 - خدا را شناختيد، ولي حقش را آن گونه كه بر شما واجب بود، ادا نكرديد. از اين رو آن معرفت به كار شما نيامد.
2 - به پيامبر خدا ايمان آورديد، ولي در عمل با سنت و روش او مخالفت كرديد، پس ثمره ايمان شما چه شد؟
3 - كتاب خدا (قرآن) را خوانديد، ولي در عمل با آن مخالفت كرديد.
4 - گفتيد ما از آتش دوزخ مي‏ترسيم، ولي در همه حالات به واسطه گناهان خود به سوي جهنم مي‏رويد.
5 - گفتيد ما به بهشت تمايل و رغبت داريم، ولي كارهايي انجام مي‏دهيد كه شما را از بهشت دور مي‏سازد.
6 - نعمت‏هاي خدا را استفاده مي‏كنيد، ولي شكر و سپاس گزاري نمي‏كند.
7 - خداوند فرمود: شيطان دشمن شما است، او را دشمن گيريد. به زبان او را لعن مي‏كنيد، ولي در عمل با او دوستي مي‏نماييد و از او اطاعت مي‏كنيد.
8 - عيب‏هاي مردم را برابر ديدگان‏تان قرار داديد و عيب‏هاي خود را پشت سرانداختيد، در نتيجه كسي را ملامت مي‏كنيد كه خود به ملامت سزاوارتر از او هستيد.
با اين وضع چه دعايي از شما مستجاب گردد، در صورتي كه شما راه‏ها و درهاي دعا را به روي خود بسته‏ايد؟!
"پس تقوا پيشه كنيد؛ كارهايتان را اصلاح كنيد؛ امر به معروف و نهي از منكر كنيد تا خدا دعايتان را مستجاب كند.(2)
نكته بعدي:
گاهي دعا اجابت مي شود، اما خواسته انسان بر آورده نمي شود؛ چون خير و صلاح بنده خدا در عدم اجابت دعايش هست. چنان كه بر اساس گزارش قرآن كريم برخي از دعا هايي كه بعضي از پيامبران الهي مانند حضرت ابراهيم يا حضرت نوح نموده اند، به آنان داده نشده است. ولي آنچه خداوند در عوض عدم استجابت دعا براي بنده يا بندگانش در نظر گرفته و مي خواهد آن را در آخرت به بنده خود عطا كند، بسيار برتر از آن چيز هايي است كه انسان از خدا خواسته است.
بنا بر اين، اگر كسي بداند خداوند در عوض عدم اجابت دعا، چه پاداشي براي او در آخرت در نظر گرفته است، هرگز نا اميد نمي شود. امام صادق (ع) مي فرمايد: «روز قيامت خداوند مي فرمايد: اي بنده من! مرا خواندي و اجابتت را به تأخير انداختم. اكنون ثواب و پاداش تو چنين و چنان است. پس مؤمن آرزو مي كند كه اي كاش هيچ دعايي از او در دنيا اجابت نمي شد، براي آن ثواب و پاداش نيكي كه مي بيند». (3)
نكته اي ديگر:
از روايات استفاده مي شود كه هيچ دعايي بي اثر نيست و هر دعايي در دنيا و آخرت تأثير مناسب خود را دارد. پس در واقع هر دعايي به اجابت مي رسد، اما گونه هاي اجابت آن مختلف است.
امام سجاد (ع) مي فرمايد: «دعاي مؤمن، يكي از سه فايده را دارد:
يا براي او ذخيره مي گردد تا در آخرت بهتر از آن چه در دنيا طلب كرده بود، به او داده شود، يا در دنيا برآورده مي شود و يا بلايي را كه مي خواست در دنيا به او برسد، از وي دور مي كند». (4)
نكته بعدي: بسياري از دعا ها كه به استجابت نمي رسد به خاطر اين است كه از راه مناسب و درست براي رسيدن به آن دعا وارد نشده ايم ،يعني براي رسيدن به هر خواسته اي ،علاوه بر دعا بايد تلاشي متناسب داشت ،كه ما در بسياري از موارد اصلا تلاشي نمي كنيم و به دعا بسنده مي كنيم، و در مواردي نيز تلاش مي كنيم، ولي تلاش مان متناسب با حاجت نيست ،يعني راه رسيدن به حاجت را اشتباهي مي رويم، كه اين يكي از مهم ترين علت هاي عدم استجابت دعا است.
شما نيز وظيفه داريد بر دعا اصرار كنيد و حسن ظن به خداوند داشته باشيد و براي رسيدن به هر كاري از راه درست و شرعي آن وارد شويد تا اگر صلاح تان بود به آن برسيد.
پي نوشت ها:
1. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه.ق، ج 70، ص 376.
2. همان، ج 90، ص 376.
3. همان، ص 374.
4. احسانبخش، صادق، آثار الصادقين، روابط عمومي ستاد برگزاري نماز جمعه گيلان، چاپ اول،1362، ج 6، ص 66.
موفق باشید.