ظلم

پرسش: ظلم
1- سلام چندوقت پيش سوالي پرسيدم كه آيا مي شودانسان درزندگي خود سختي هايي بكشد واين سختي ها نه از ناحيه خودانسان باشد ونه ازناحيه خدا. جواب شما مثبت بود و گفتيد ازمثال هاي بارز اين مورد ظلم هايي بود كه به اهل بيت شده است.من يك حديث خواندم كه ((هركس ازترس فقرازدواج نكند به خدا سوءظن برده و ازما نيست.)) يا شنيدم يك بار يك نفر آمد خانه امام صادق(ع) گفت مي خواهم ازدواج كنم ولي پول ندارم.امام صادق (ع) فرمودند:اگرمن به تو پول بدهم مي روي ازدواج كني؟اومي گويد:آره.امام مي فرمايد: چطور به خاطر من ازدواج مي كني ولي به وعده هاي خدا كه درقرآن آمده ((ان يكونو فقراءيغنيهم الله من فضله))اعتماد نمي كني. البته من نقل به مضمون كردم.معناي اين دو حديث اين است كه تو ازدواج كن خدا مي رساند.من دلم مي خواهد ازدواج كنم ونياز هم به ازدواج دارم اما نه كار دارم ونه پول. دانشجوهم هستم.اگر روي محاسبات معمولي بخواهم پيش بروم حداقل تا 4سال ديگرنمي توانم كار بدرد بخوري(منظورم از بدرد بخور ماهي مثلا ششصدهزارتومان است خيلي پرتوقع نيستم) پيدا كنم.دوستاني دارم كه الان با شرايطي شبيه من ازدواج كرده اند.من خودم دلم مي خواهد ازدواج كنم ولي قصدازدواج راندارم چون نمي توانم ازنظرمالي توان اداره زندگي راداشته باشم.سوال من اين است كه آيا من مشكل ايماني دارم كه نمي خواهم ازدواج كنم؟ آيا من به خدا سوءظن دارم؟ آياشما خودتان به من توصيه مي كنيد اقدام به ازدواج كنم؟

پاسخ: با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
وضعيت دشواري كه با آن روبرو هستيد، تا حدّي قابل درك است. اما بزرگان دين به ما آموخته اند موظف به سعي و تلاش براي حل مشكلاتيم. پس از به كار بستن تمام تلاش و سعي مان در انجام كارهاي مورد سفارش، بقيه آن را به خداوند متعال واگذار نماييم و دل خودمان را آرام نگه‌ داريم. در اين زمينه نكات زير را با دقت مطالعه بفرماييد:
1- مي‌پذيريم كه امروز شرايط ازدواج به دلايل متعدد و از جمله مسائل اقتصادي سخت شده، ‌اما آيا نبايد به خاطر نتايج بسيار ارزشمند آن (كه اكمال دين و تقويت ايمان و نجات و رهايي از عذاب دوزخ و گناه و...بخشي از آن است) سختي‌ها را به جان خريد، يا از بسياري خواسته‌ها كه حتي شايد اهميت دارد صرف نظر نمود؟ مگر نه اين است كه براي رسيدن به هدف ارزشمند، سختي‌هاي آن را بايد به جان خريد؟ مطلوب هر چه ارزشمندتر باشد، سختي‌هاي بيش تري را بايد تحمل نمود.
علاوه بر آن كه اين مشكلي نيست كه قابل حل نباشد. زيرا مي توان با كاهش سطح توقعات و انتظارات، پرهيز از تشريفات غير ضروري، كنار گذاشتن بعضي رسوم فرهنگي و اجتماعي منفي، به تأخير انداختن مراسم عروسي در دوران نامزدي و عقد و بعضي تدابير ديگر مي‏توان از مشكلات مادي و اقتصادي كه فرا روي بسياري از جوانان مي‏باشد، نجات يافت. ازدواج بدون تشريفات، راهكاري است كه در قرآن نيز به آن اشاره شده است: وَأَنكِحُوا الْأَيَامَى مِنكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ إِن يَكُونُوا فُقَرَاء يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ. (1)
در اين آيه ابتدا جوانان را بر ازدواج آسان و ساده و پرهيز از تشريفات دست و پاگير تشويق كرده و به آنان اميد داده كه فقر را مطرح نكنند. زيرا با اتخاذ شيوه صحيح و منطقي در زندگي و اميد به رحمت و فضل خدا، اين مشكل به راحتي حل مي‏گردد.
وعده خداوند را كه قول داده است تنگدستى را به غنا تبديل كند و جايى براى بيم از فقر باقى نگذارد، نبايد فراموش كرد. البته در اين زمينه، ايجاد روحيه توكل و اعتماد به لطف الهى، قناعت و مدارا لازم است.
با توجه به اين نكته مي گوييم:
برادر گرامي
شما نه مشكلي ايماني داريد و نه سوء ظن به خدا بلكه نياز به مشورت با اهل فن براي رسيدن به ازدواجي موفق داريد. نياز داريد با فردي امين صحبت كرده و راه و رسم قناعت در زندگي و اقتصاد و ميانه روي در مخارج زندگي را بياموزيد. بايد كمي بينديشيد و به اين مهم برسيد كه هيچ كس از همان اول، در پله دهم نبوده بلكه از پله اول شروع كرده و به پله دهم رسيده است. در اين زمينه مي توانيد با مشاورين اين مركز به شماره (096400) تماس گرفته و از ايشان راهنمايي بگيريد.
با اين همه، پيشنهاد ما، نامزد شرعي گرفتن در شرائط كنوني و به تاخير انداختن مراسم رسمي ازدواج تا فرصت مناسب است. با توافق خانواده دختر مورد نظر، صيغه شرعي اجرا شود تا با هم محرم شويد، ولي مراسم مدتي بعد انجام گيرد. در اين مدت مي توانيد با هم ملاقات و رفت و آمد داشته باشند. از اين طريق تا حدي به آرامش و نيازهاي خود مي رسيد. هزينه اقتصادي هم لازم ندارد. البته بايد فردي را انتخاب نماييد كه او و خانواده اش با شرايط اين فرد توافق داشته باشند.
2- اما اگر به هر علتي اصلاً قادر به ازدواج حتي به شكلي كه گفتيم نيست، قرآن مجيد در صورت فراهم نبودن زمينة ازدواج، راه مقابله با طغيان غريزه جنسي را، عفت پيشگي و يا خويشتن داري در امور جنسي مي داند.
طرد افكار شيطاني؛ پر كردن اوقات فراغت با مطالعه، تفريح، مسافرت و غيره؛ كنترل چشم؛ عدم آميختگي زن و مرد؛ كم خوري؛ ورزش و فعاليت بدني؛ آخرت گرايي؛ ياد مرگ و فاصله گرفتن از محيط هاي شهوت آلود مثل اينترنت، بلوتوث، عكس، ماهواره، دوستان منحرف، تنهايي و خلوت و بيكاري و تخيل، توجه كامل به اين كه خداوند در همة حالات آگاه و ناظر بر اعمال ما است، تفكر در عواقب زيان بار گناه، باور كردن اين كه شيطان و نفس امّاره، دشمن انسانند، عمر انسان زودگذر است و در آينده بسيار نزديك به نتايج اعمالش خواهد رسيد، از مهم ترين مواردي هستند كه انسان را در داشتن داشتن تقواي دروني و عملي يا همان عفت پيشگي كمك مي كند.
در صورت نياز به توضيحات بيشتر در نامه هاي بعدي بفرماييد و يا با شماره (09640) تماس بگيريد.
پي نوشت:
1. نور (24) آيه 32.
پرسش: الان در دنيا ظلم زياد است. نمونه بزرگش كودكان آفريقايي كه گرسنه اند
2- اگرمن روزي خدمت امام صادق (ع) مي رسيدم وامام صادق (ع)دراين زمان بود به اومي گفتم:الان در دنيا ظلم زياد است. نمونه بزرگش كودكان آفريقايي كه گرسنه اند يا كودكان فلسطيني كه هرروز جنگ دارند؟(درجواب سوالتان آمد كه اين ها ازطرف خدانيست.)خوب من فكرمي كنم اگر قرار بود خدا رزق مرا وفرزندان مرابدهد يا مي توانست بدهد كودكان آفريقايي را غذا مي داد كه گرسنه نمانند.
خدا روزي همه را مقدر كرده ولي به علت ظلمي كه دردنيا ازناحيه مستكبران برمستضعفان وارد شده است روزي اي كه خدامي خواهد به بنده اش برساند نمي تواند برساند.پس من نمي توانم به اميد خدا باشم و همينطوري روهوا زن بگيرم. بايد بيشتر روي همين محاسبات دنيايي تكيه كنيم. مشكل من اين است كه فكرمي كنم تعويق ازدواجم (به واسطه اين حديث ودوستان مذهبي اي كه دارم و ازدواج كرده اند)ناشي ازبي ايماني من است.
پاسخ: با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در مورد مشكلات موجود در برخي مناطق دنيا نظير برخي - تاكيد مي كنيم - برخي كشورهاي آفريقايي در برخورداري هاي فردي و اجتماعي و امكان تغذيه حد اقلي و سوء تغذيه هاي شديد، چنان كه پيشتر اشاره شد اين امر نتيجه ساختار علّي و معلولي خداوند در عالم است و معنا ندارد كه اگر بنده ظالمي از روي سوء رفتار خود بخواهد حق روزي ديگري را كه خدا براي او مقرر كرده از او بگيرد، خداوند لزوما دخالت كرده و مانع اين امر شود.
اگر بنا بر اين گونه دخالت ها بود تكامل و رشد يا سقوط و تنزل مقام انساني بر اساس اصل اختيار و آزادي رفتار بشر در دنيا رقم نمي خورد و هدف اصلي خلقت انسان در دنيا محقق نمي گشت، هرچند خداوند به گونه هاي مختلف در جلوگيري از اين ظلم وستم ها و ايجاد مانع در برخورداري توده افراد بشر از حقوق اوليه شان مديريت همه گير خود را اعمال كرده و حتي در همين بدترين شرائط نيز باز گرسنگان جهان در اقليت هستند.
اما در مساله ازدواج هرچند تدبير و به كار بستن عقل و دانش ضرورت جدي دارد و نبايد در آن بي گدار به آب زد و از حدود تامل منصفانه و تعقل واقع بينانه خارج شد، اما نبايد اصول خاص ديگري را از ياد برد كه مهمترين اين اصول اصل توكل به خداوند در همه چيز بخصوص در امر ازدواج است؛ مساله توكل به خداوند در همه امور يك اصل مبنائي در تفكر اسلامي و قرآني است و خداوند در قرآن بدون هيچ قيد و شرطي فرموده است:
« وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه (1) هر كس بر خدا توكّل كند، كفايت امرش را مى‏كند»؛ البته بديهي است كه توكل به معنابي دل بستن به عنايت خدا و بي كار نشستن نيست. اما دل بستن فعالانه و سپردن امور به خداوند در عين تلاش و جديت و انديشه ورزي است كه اگر در هر امري اين گونه عمل شود هيچ مانعي نمي تواند جلوي الطاف خاص خداوند را بگيرد.
اما نكته مهم آن است كه خداوند در خصوص مساله ازدواج تاكيد ويژه اي بر رفع موانع و مشكلات نموده است و علاوه بر تعهد بر تامين رزق و روزي بندگان به شكل عام، در خصوص مساله ازدواج تاكيد فرموده كه نبايد فقر و مشكلات مالي مانع اين امر خطير گردد:
« وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى‏ مِنْكُمْ وَ الصَّالِحينَ مِنْ عِبادِكُمْ وَ إِمائِكُمْ إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَليم (2) مردان و زنان بى‏همسر خود را همسر دهيد، همچنين غلامان و كنيزان صالح و درستكارتان را اگر فقير و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى‏نياز مى‏سازد خداوند گشايش‏دهنده و آگاه است! »
اهميت تاكيد خداوند در اين آبه تا حدي است كه درروايات از بي توجهي به ضمانت خداوند در اين آيه به شدت نهي شده است؛ در روايتي از امام صادق(ع) نقل شده است:
«من ترك التّزويج مخافة العيلة، فقد أساء ظنّه باللّه- عزّ و جلّ-. إنّ اللّه- عزّ و جل ؛ (3) هر كس از ترس اينكه مبادا نيازمند گردد همسرى نگيرد بى‏شكّ بخداوند عزّ و جلّ گمان بد برده است (و او را قادر بدادن روزى بندگانش العياذ باللَّه نميداند). زيرا خداوند عزّ و جلّ فرموده است: «إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ» (اگر فقير باشند خداوند از فضلش آنها را بى‏نياز خواهد كرد » .
در نتيجه لااقل در اين مورد خاص نبايد علاوه بر تلاش و جديت و تامل واقع بينانه از واهمه بي مورد فقر و مشكلات مالي نسبت به اين امر خطير كوتاهي نمود و دغدغه شما نه نتيجه بي ايماني بلكه نتيجه عدم آگاهي از سنت هاي خاص خداوند در امور مختلف عالم است.
پي نوشت ها:
1. طلاق (65) آيه 3.
2. نور (24) آيه 32.
3. شيخ صدوق، من لا يحضره الفقيه، 4 جلد، انتشارات جامعه مدرسين قم، 1404 ه.ق، ج3، ص 385.
پرسش: 3- همچنين آيه 3سوره طلاق راخوانده ام در درك وايمان به اين آيه مشكل دارم به خاطردلايلي كه عرض كردم.

پاسخ: با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يحَْتَسِبُ وَ مَن يَتَوَكلَ‏ْ عَلىَ اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكلُ‏ِّ شىَ‏ْءٍ قَدْرًا: و او را از جايى كه گمان ندارد روزى مى‏دهد و هر كس بر خدا توكّل كند، كفايت امرش را مى‏كند خداوند فرمان خود را به انجام مى‏رساند و خدا براى هر چيزى اندازه‏اى قرار داده است.
در پاسخ به پرسش شما به چند نكته اشاره مي كنيم:
1- اين آيه به سه مطلب مهم اشاره دارد:
- خدا از جايى كه گمان نمي كني روزى مى‏دهد.
- هر كس بر خدا توكّل كند، امرش را كفايت مى‏كند.
- خدا براى هر چيزى اندازه‏اى قرار داده است.
2- جمله" قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدْراً" اشاره لطيفى است به نظامى كه حاكم بر تشريح و تكوين است يعنى اين دستورهايى كه خداوند در مورد طلاق و غير آن صادر فرموده همه طبق حساب و اندازه‏گيرى دقيق و حكيمانه‏اى است.
همچنين مشكلاتى كه در طول زندگى انسان چه در مساله زناشويى و چه در غير آن رخ مى‏دهد هر كدام اندازه و حساب و مصلحت و پايانى دارد، نبايد به هنگام بروز اين حوادث دستپاچه شوند، و زبان به شكوه بگشايند، و يا براى حل مشكلات به بى‏تقوائي ها توسل جويند، بلكه بايد با نيروى تقوا و خويشتندارى به جنگ آنها بروند و حل نهايى را از خدا بخواهند.
3- اين نوع آيات از اميدبخش‏ترين آيات قرآن مجيد است كه تلاوت آن دل را صفا و جان را نور و ضياء مى‏بخشد، پرده‏هاى ياس و نوميدى را از بين مي برد، شعاع هاى حيات بخش اميد را به قلب مى‏تاباند، و به تمام افراد پرهيزگار با تقوا وعده نجات و حل مشكلات مى‏دهد.(1)
در حديثى از ابو ذر غفارى نقل شده كه پيامبر (ص) فرمود: انى لا علم آية لو اخذ بها الناس لكفتهم: وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً...فما زال يقولها و يعيدها: من آيه‏اى را مى‏شناسم كه اگر تمام انسانها دست به دامن آن زنند براى حل مشكلات آنها كافى است، پس آيه" وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ" را تلاوت فرمود و بارها آن را تكرار كرد.
اين تعبير دليل بر اين است كه گشايش امور براى اهل تقوا منحصر به دنيا نيست، بلكه قيامت را نيز شامل مى‏شود. (2)
4- ذكر اين مطلب لازم است كه هرگز مفهوم آيه، اين نيست كه انسان تلاش و كوشش براى زندگى را به دست فراموشى بسپارد، و بگويد در خانه مى‏نشينم و تقوا پيشه مى‏كنم و ذكر" لا حول و لا قوة الا باللَّه" مى‏گويم تا از آنجا كه گمان ندارم به من روزى مى‏رسد، نه هرگز مفهوم آيه چنين نيست، هدف تقوى و پرهيزكارى توأم با تلاش و كوشش است، اگر با اين حال درها به روى انسان بسته شد خداوند گشودن آنها را تضمين فرموده است.
و لذا در حديثى مى‏خوانيم كه عمر بن مسلم" يكى از ياران امام صادق(ع) مدتى خدمتش نيامد، حضرت جوياى حال او شد، عرض كردند: او تجارت را ترك گفته، و رو به عبادت آورده، فرمود: واى بر او آيا نمى‏داند كسى كه تلاش و طلب روزى را ترك گويد دعايش مستجاب نمى‏شود سپس افزود:" جمعى از ياران رسول خدا (ص) وقتى آيه وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ ..." نازل شد درها را به روى خود بستند، و رو به عبادت آوردند و گفتند: خداوند روزى ما را عهده‏دار شده"! اين جريان به گوش پيامبر(ص) رسيد، كسى را نزد آنها فرستاد كه چرا چنين كرده‏ايد؟ گفتند: اى رسول خدا (ص) ! چون خداوند روزى ما را تكفل كرده و ما مشغول عبادت شديم،پيامبر(ص) فرمود: هر كس چنين كند دعايش مستجاب نمى‏شود،بر شما باد كه تلاش و طلب كنيد.(3)
5- منظور از توكل بر خدا، اين است كه انسان تلاشگر كار خود را به او واگذارد و حل مشكلات خويش را از او بخواهد، خدايى كه از تمام نيازهاى او آگاه است، خدايى كه نسبت به او، رحيم و مهربان است، و خدايى كه قدرت به حل هر مشكلى دارد.
كسى كه داراى روح توكل است، هرگز ياس و نوميدى را به خود راه نمى‏دهد، در برابر مشكلات احساس ضعف و زبونى نمى‏كند، در برابر حوادث سخت، مقاوم است، و همين فرهنگ و عقيده چنان قدرت روانى به او مي دهد كه مى‏تواند بر مشكلات پيروز شود، و از سوى ديگر امدادهاى غيبى كه به متوكلان نويد داده شده است به يارى او مى‏آيد، و او را شكست و ناتوانى رهايى مى‏بخشد.(4)
پي نوشت:
1. مكارم شيرازي، تفسير نمونه، ناشر دار الكتب الإسلامية، تهران، 1374 ش، نوبت اول، ج‏24، ص 236.
2. همان، ص 237.
3. همان، ص 238.
4. همان، ص 239.

پرسشگر گرامی:
ضمن تشکر از ارتباط شما با این مرکز؛ با توجه به کمبودهای متعدد امکانات و کاهش اعتبارات پاسخگویی، مرکز ملی پاسخگویی ناگزیر به تغییر رویکرد و اقدام به تمرکز سامانه پاسخگویی کرده است.
از این رو پاسخ سوالات خود را از سامانه های زیر دریافت نمایید.
سامانه هاي فضای مجازی ( اينترنتي):
انجمن گفتگوی دینی: http://www.askdin.com
کانون گفتگوی قرآنی: http://www.askquran.ir
پاسخگوئی زنده اینترنتی از طریق سایت : http://www.09640.ir
سامانه پیامک(فقط احکام شرعی): به شماره 30009640 یا از طریق سایت http://www.30009640.ir
سامانه تلفني : 096400