سلام
چه راهکارهایی باعث نزدیکی ما به خدا ههمچنین قوت قلب داشتن درزندگی میشه؟
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
توكل بر خدا يعني اعتماد كردن بر خداي تعالي و واگذار كردن كار به او و تسليم اراده و مشيت او بودن.
روزي پيامبر(ص) از جبرئيل پرسيد: توكل برخدا چيست؟ جبرئيل عرض كرد: علم داشتن به اين كه مخلوق نه زياني مي‌رساند و نه سودي مي‌بخشد و نه مي‌دهد و نه باز مي‌دارد. پس هر گاه بنده اين گونه شد، براي احدي غير از خدا كار نمي‌كند و جز خدا اميد ندارد و از غير او ترسي ندارد. در احدي غير از خدا طمع ندارد. اين توكل است.(1) مثلاً وقتي انسان علم دارد كه مخلوق نه ضرري مي‌رساند و نه سودي مي‌بخشد، فقط بر خدا اعتماد داشته و كارش را به او واگذار كرده است.
البته واضح است معناي توكل آن نيست كه انسان به دنبال اسباب كار نرود. زيرا تمامي كارها با اسباب انجام مي‌گيرند.توكل صحيح اين است كه انسان با مهيا كردن اسباب، با تمام توان به كار و كوشش بپردازد. به خداوند اميدوار باشد و دعا كند. از او بخواهد اقداماتش را به هدف و نتيجه برساند.
خداوند حكيم نظام هستي را بر پايه اسباب و مسببات قرار داده؛ يعني براي پيدايش هر پديده اي علتي خاص و براي حل هر مشكلي راهكارهاي ويژه اي تعيين نموده است.
از يك سو به انسان «عقل و انديشه»عنايت كرد تا با كمك آن و مشورت با ديگران راه حل مشكلات را بيابد. افق آينده زندگي خويش را ببيند. بر آن اساس برنامه ريزي كند و به هدف برسد، از سويي ديگر دو گونه اسباب و علل مقرر داشته است: مادي و معنوي.
هر كار خدا پسندانه از انفاقات مالي، كمك به ديگران، دعا و مناجات با خدا، نماز و زيارت اسباب معنوي هستند. اما جايگزين علل مادي نمي شوند، بلكه انسان بايد به كمك عقل و فكر خدادادي خود و مشورت با افراد آگاه و متخصص در هر كاري اقدام نمايد. همزمان از آغاز هر كار تا پايان آن به لطف و عنايت خداوند اميدوار باشد و دعا كند. از او بخواهد اقداماتش را به هدف و نتيجه برساند، چون علل مادي را نيز خدا مقرر داشته است و آن ها به اراده و خواست خدا تأثير مي گذارند. بر اين اساس:
معناي توكل آن نيست كه انسان دنبال اسباب كار نرود، زيرا تمامي كارها با اسباب انجام مي گيرند، ولي بايد بداند كه اسباب مستقل نمي باشند و تنها تكيه گاه خدا مي باشد. (2)
با توجه به اين دو نكته مي گوييم:
وظيفه انسان آن است كه اسباب كار را فراهم كند و همزمان به لطف و عنايت خداوند اميدوار باشد و بر او توكل كند. چون علل مادي به اراده و خواست خدا تأثير مي گذارند.
مراحل توكل:
توكل را مي‌توان بر سه قسم تقسيم كرد:
1- توكل زباني:
يعني توكلي كه فقط با زبان گفته مي‌شود: «توكلت علي الله؛ بر خدا توكل كردم» اين توكل از ارزش معنوي برخودار نيست.
2- توكل اعتقادي:
يعني توكلي كه ناشي از اين اعتقاد است كه واقعاً همه كاره خداوند است و حقيقتاً تكيه‌گاه همه چيز و همه كس است. با توجه به اين اعتقاد توكل بر خدا مي‌شود و سپس بر كاري اقدام مي‌گردد. اين توكل از ارزش معنوي برخوردار است كه اكثر مسلمانان مي‌توانند با توجه به اين مرحله توكل كارهاي خود را آغاز كنند.
3- توكل قلبي:
يعني توكلي كه از حالات بلكه از ملكات فاضله نفس انساني گشته است. شايد حديث شريف زير به اين مرحله عالي از توكل اشاره داشته باشد، علي بن سويد مي‌گويد: از امام موسي بن جعفر(ع) دربارة اين آية «ومَنْ يتوكّل علي الله فهو حسبه؛ هر كس بر خدا توكل كند، خدا او را بس است» پرسيدم، حضرت فرمود:
«التوكّل علي الله درجات منها أن تتوكّل علي الله في أمورك كلّها فما فعل بك كنت عنه راضياً، تعلم أنّه لا يألوك إلاّ خيراً و فضلاً و تعلم أنّ الحكم في ذلك له فتوكّل علي الله بتفويض ذلك إليه وثق به فيها و في غيرها؛
توكل بر خدا داراي درجاتي است از جمله اينكه در تمام كارهايت برخدا توكل كني. پس هر چه خدا با تو انجام داد (و اراده حكمت آميزش بر هر چه تعلق گرفت) راضي باشي. علم و يقين داشته باشي كه او از هيچ خير و فضلي دريغ نكند. نيز علم و يقين داشته باشي كه حكم و فرمان در اين جهت با اوست. پس با واگذاري كار به او بر او توكل كن. به او در كارهاي خود و كارهاي غير خود وثوق (اطمينان و آرامش) داشته باش».(3)
در اين حديث به دو مقام بلند معنوي كه از اركان ايمان هم هستند اشاره شده است:
1- مقام رضا؛2- مقام تفويض.
پي‌نوشت‌ها:
1. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت، 1404 ه.ق، ج68، ص 138.
2. طباطبايى، الميزان فى تفسير القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه، قم، 1417 ه ق، چاپ پنجم، ج 5، ص 239.
3. محمد بن يعقوب كليني، الكافي، نشر دار الكتب الاسلاميه، تهران، 1380 ق. ج 3، ص 106.
موفق باشید.
