قدرت اجنه و شیاطین

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
واژه‏ى شيطان و جن بارها و در موارد متعدد در قرآن ذكر شده است و سوره‏اى به نام جن نازل گرديده است.
شيطان اسم عام (اسم جنس) است كه به هر موجود موذى و منحرف كننده و سركش، خواه انسان باشد و يا غير انسان، اطلاق مى‏شود، و ابليس اسم خاص (علم) است و نام آن شيطانى است كه آدم را فريب داد و اكنون هم با لشكر خود در كمين آدمى است.
جن در لغت به معناى پوشيدگى و پنهانى است و بر موجودى اطلاق مى‏شود كه از آتش آفريده شده، مادى است و داراى روح و بدن مى‏باشد. اين موجود، مكلف و مسئول است و مى‏تواند مؤمن يا كافر و يا... باشد.
در مورد شياطين بايد گفت تعبير شما درست است. حدود تسلط شياطين وسوسه‏ى قبلى و دعوت(1) و بهتر نماياندن بدى‏ها و بالعكس است و جز اين تسلطى ندارند و كسى را به انجام كارى مجبور نمى‏كنند و در قرآن مجيد هر چه در مورد كار آنها گفته شده، به همين اصل بر مى‏گردد.(2) از آيات و روايات معصومان‏عليهم السلام استفاده مى‏شود كه شيطان و جنود او تنها بر كسانى تسلط و نفوذ پيدا مى‏كنند كه از مسير بندگى خدا خارج مى‏شوند و در اثر غفلت به خودپرستى و هواپرستى دچار مى‏گردند و زمينه‏ى نفوذ شيطان را فراهم مى‏سازند و گرنه بندگان صالح و مخلص خدا از كيد و تسلط شيطان ايمن هستند. چنان كه در برخى آيات خود شيطان به اين واقعيت اعتراف نموده است: «قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ * إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِين؛ گفت: «به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم كرد، مگر بندگان خالص تو، از ميان آنها!»(3)
زيرا، تجرد شيطان، تجرد مثالى و خيالى است و از تجرد تام عقلى برخوردار نمى‏باشد. از اين روى به‏مرحله و مقام عقلى و شامخ انسان كامل و مخلص راه ندارد و نمى‏تواند در قوه‏ى عاقله و عقل عملى او تأثير بگذارد. او لايق هيچ يك از اين دو مرحله نبوده و در مرحله‏اى پايين‏تر قرار دارد. البته هميشه در كمين بوده و نسبت به انسان‏هاى كامل هم طمع دارد.
اما در مورد آزار و اذيت انسان توسط جن بايد گفت كه در مورد اين مساله، به شكل هاي گوناگون داستان ها و حكايات بسياري بر سر زبان ها است. حتي در كشورهاي غربي اين امر به صورت جدي مطرح بوده و نمونه هايي از اين امر نقل شده و فيلم هاي متعددي از آن ساخته شده است.
البته اظهار نظر در خصوص صحت و سقم اين موارد كار آساني نيست، هر چند ساختار وجودي انسان و جن به گونه اي نيست كه چنين ارتباطات و اصطكاكاتي بين ما و آن ها باشد، اما در هر صورت امكان آزار و اذيت شدن انساني توسط اشرار جن عقلا محال نيست، همان طور كه ممكن است هر انساني توسط يك انسان شرور ديگر و يا هر حيوان موذي مورد اذيت و آزار قرار بگيرد.
هيچ بعيد نيست كه بعضي از كارهاي شيطاني و اعمال بي رويه سبب يك نوع جنون شيطاني گردد، يعني به دنبال آن اعمال، يا بدون عملي خاص، شيطان و اشرار جن در شخص اثر بگذارد و تعادل رواني او را بر هم زند كه نمونه اي از اين موضوع در برخي روايات هم ديده مي شود.(4) در مجموع مي توان گفت اصل اين امر ناممكن نيست كه اشرار جن در شخصي اثر بگذارند، مثلا تعادل رواني او را بر هم زنند يا به او اذيت و آزار برسانند، هرچند در عالم واقع تحقق اين احتمالات بسيار بعيد و نادر باشد.
پي نوشت ها:
1. ابراهيم(14) آيه22: «وَ مَا كاَنَ لىِ‏َ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَنٍ إِلَّا أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لىِ فَلَا تَلُومُونىِ وَ لُومُواْ أَنفُسَكُم؛ من بر شما تسلّطى نداشتم، جز اينكه دعوتتان كردم و شما دعوت مرا پذيرفتيد! بنا بر اين، مرا سرزنش نكنيد خود را سرزنش كنيد» هرچند كارهاى ديگرى هم در حيطه‏ى قدرت شيطان قرار مى‏گيرد كه از برخى آيات استفاده مى‏شود، مانند: زينت دادن كارهاى بد در نظر انسان‏ها، مشاركت در اموال و اولاد، وعده دادن، ايجاد فراموشى در انسان و... .
2. قرشي، علي اكبر، قاموس قرآن، دارالكتب الاسلاميه، تهران، 1371ش، واژه‏ى شيطان.
3. جوادى آملي، عبدالله، تفسير موضوعى، نشر اسراء، 1383ش، ج12 ص83.
4. علامه مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، دارالكتب الاسلاميه، تهران، بي تا، ج 46، ص 31-32.
موفق باشید.