نماز

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
با هم يا جدا خواندن نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء يكي از اختلافات شكلي در نحوه انجام نماز بين شيعه و سني است كه شيعيان معمولا اين دو نماز را با هم مي خوانند و اهل سنت معمولا جداي از هم؛ در واقع به طور معمول شيعيان نمازهاي پنجگانه خود را در سه نوبت مي خوانند و اهل سنت در پنج نوبت و در هر حال هر دو عمل صحيح است؛ ما نيز همانند اهل سنت معتقديم كه جدا خواندن نمازهاي فريضه در پنج نوبت عملي بهتر و مطابق سنت پيامبر و امامان است، اما نبايد از ياد برد كه اين امر به معناي ضرورت و لزوم اين عمل نيست.
به عبارت روشن تر از نظر شيعه با هم خواندن نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء امري جايز و مستحب - و نه لازم - است و منشا اصلي عملكرد فقهي شيعيان همين منابع روايي قطعي است كه براي شيعيان معتبر است و خود امامان معصوم كه پيشواي ما در انجام امور ديني هستند اين گونه نماز خواندن را تجويز نموده اند، در عين حال اگر فردي امكان و تمايل به جدا خواندن نمازها داشت. بسيار خوب است كه چنين كند همان گونه كه در برخي مساجد شيعه همين گونه عمل مي شود.
در عين حال مستندات نقلي نشان مي دهد كه جمع بين ظهر و عصر و مغرب و عشا هم در منابع شيعه و هم در روايات اهل سنت آمده است و پيامبر خود نيز در مواردي بدون هيچ ضرورتي نمازها را با هم خوانده است؛ براي نمونه به چند روايت شيعه و سني در اين باره اشاره مي‏كنيم:
روايات شيعه:
عبدالله بن سنان از حضرت امام صادق(ع) نقل كرده: پيامبر بدون اين كه عذري در كار باشد، ظهر و عصر و نيز مغرب و عشا را با يك اذان و دو اقامه خواند.(1)
اسحاق بن عمار از امام صادق(ع) نقل مي‏كند: پيامبر بدون اين كه عذري در كار باشد، ظهر و عصر را در يك جا خواند. عمر به آن حضرت گفت: آيا در نماز حكم تازه‏اي پيدا شده؟ پيامبر گفت: نه حكم تازه‏اي در باره نماز نيامده، ولي خواستم كار را بر امت خودم راحت‌تر كنم.(2)
عبدالملك قمي مي‏گويد: به امام صادق(ع) گفتم: مي‏توانم بين دو نماز را بدون اين كه عذري داشته باشم، جمع بكنم؟ امام در جواب فرمودند: پيامبر اين كار را انجام داد و خواست كه امت را در آسايش و راحتي قرار دهد.(3)
روايات اهل سنت:
جابر بن زيد از ابن عباس نقل كرده كه پيامبر هفت ركعت مغرب و عشا را با هم خواند و هشت ركعت ظهر و عصر را با هم خواند و حضرت در مدينه بود.(4)
ابن عباس مي‏گويد: پيامبر اسلام در مدينه، بين ظهر و عصر و بين مغرب و عشا را جمع مي‏كرد، بدون اين كه عذري در كار باشد.(5)
سعيد بن جبير از ابن عباس نقل مي‏كند: رسول خدا(ص) ظهر و عصر و مغرب و عشا را با هم خواند، بدون اين كه خطر و يا سفري در كار باشد.(6)
عكرمه از ابن عباس نقل مي‏كند كه پيامبر در مدينه، بدون اين كه مسافر باشد، مغرب و عشا و نيز ظهر و عصر را با هم خواند.(7)
در نتيجه اكثر شيعيان از اين راه كار جائز و شرعي استفاده كرده و معمولا نمازهاي خود را جمع مي خوانند ، هرچند برخي شيعيان هم مقيدند كه نمازهاي خود را در پنج وقت و با فاصله بخوانند و حتي برخي مساجد شيعه اين گونه عمل مي كند كه براي افرادي كه امكان اين امر را دارند اين شيوه يقينا بهتر است ؛ اما اگر فردي با نخواندن نماز عصر احيانا ديگر نتواند نماز را به جماعت بخواند و يا احيانا نمازش قضا شود، همان جمع خواندن در اول وقت براي او بهتر است.
پي‌نوشت‌ها:
1. شيخ حر عاملي، وسائل‏الشيعه،نشر آل البيت ،1409ق، ج 3، ص 160، باب 32، ح1.
2 . همان، ص 161، ح 2.
3. همان، ح3.
4. صحيح بخاري، دار ابن كثير و اليمامه، دمشق و بيروت 1414، ج 1، ص 201، باب تأخيرالظهر الي العصر، ح 518.
5. صحيح سنن نسائي، باب الجمع بين الصلوتين في الحضر، بي جا، بي تا، ج 1، ص 200، ح 601.
6. صحيح مسلم، باب الجمع بين الصلوتين في­الحضر، دار احياء التراث العربي، 1374ق، بيروت، ج 1، ص 489، ح 49.
7. مسند احمد بن حنبل، چاپ شده در ضمن «موسوعه­السنه» الكتب السته و شروح‏ها، بي جا، بي تا، ح 1، ص 221، س 27.
موفق باشید.