تعريفي از برخي گناهان

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسش گر گرامي به صورت خلاصه اين گناهان را براي تان توضيح مي دهيم:
دروغ: در حوزه رذايل اخلاقي و نابهنجاري اجتماعي به معناي سخن ناراست، خلاف حقيقت و يا واقعيت و گفتاري ناحق است.
راغب اصفهاني در كتاب مفردات الفاظ القرآن بر اين باور است كه اصل كذب و دروغ در گفتار است. تفاوتي در دروغ از اين لحاظ نيست كه در گذشته اتفاق افتاده باشد يا در آينده؛ چنانكه تفاوتي از اين جهت وجود ندارد كه دروغ نسبت به وعده اي باشد كه انجام نمي شود و يا امر ديگري باشد.(1)
غيبت: در اصطلاح به اين معنا است كه شخص از عيب برادر ديني اش مطلع شود. در حالي كه آن حرف در عرف ناراحت كننده باشد، آن را براي ديگري بازگو كند،خواه عيب و نقص در بدن شخص باشد مثل اين كه بگويي فلاني كور يا كوتاه يا بلند است، يا در صفات و اقوال و اخلاق شخص باشد، مثل اين كه بگويي بد اخلاق يا رياكار است و.... غيبت به معناي بدگويي كردن پشت سر ديگران و عيب را آشكار كردن است. غيبت حرام و از گناهان كبيره است.
تهمت: بهتان يا تهمت به دو گونه است، گاهي تهمت بدون علم است، يعني عيبي را كه يقين ندارد در ديگريست، به او نسبت مي دهد، وگاهي افتراست، يعني عيبي را كه مي داند درآن شخص نيست، يا كاري راكه يقين دارد از او سر نزده، به او نسبت بدهد.
تمسخر: يعني با زبان يا اشاره يا كنايه و به انگيزه خنديدن افراد، عيوب ظاهري يا باطني فردي را بيان كنيم.
ريا: عبارت است از نشان دادن و وانمود كردن چيزي از اعمال حسنه يا خصال پسنديده و يا عقايد بر حق به مردم، براي منزلت پيدا كردن در قلوب آن‏ها و اشتهار پيدا كردن پيش آن‏ها به خوبي و صحت و امانت و ديانت بدون قصد صحيح الهي
حسد: آرزوي زوال نعمت از برادر مسلمان و بندگان خداست و حسود كسي است كه آنچه را براي خود نمي خواهد، براي ديگري مي خواهد و آنچه را براي خود مي خواهد، براي او نمي خواهد؛ كسي كه آسيب، آزار و گرفتاري و كاستي را براي بنده خدا مي خواهد و نعمت، سلامت و سعادت را براي او نمي خواهد.
سخن چيني : يعني‏ شخصي كه همين‏قدر كه سخني را از كسي درباره كسي بشنود كه او را ناراحت‏ مي‏كند اعم از اينكه آن كه اين حرف را زده است حق داشته بگويد يا حق‏ نداشته، ولو غيبت كرده و حق نداشته بگويد بعد در يك جايي كه با آن‏ شخص برخورد مي‏كند آنها را بازگو كند، يعني دوبهم‏زني، افساد. به جاي‏ اينكه روي يك امر زشتي را بپوشاند ( اگر او حق داشته بگويد، سري بوده‏ است، سر را نبايد فاش كند، اگر هم حق نداشته و يك امر زشتي بوده است بايد كوشش كند رويش پوشيده شود ) برود آن سخن را بازگو كند يعني ايندو را دشمن يكديگر كند. اين‏گونه افراد را " نمام " مي‏گويند.
تكبر: يعني خود را بزرگ تر از مردم ديدن، پيامبر خدا(ص) فرمود:«اى ابوذر ! هر كس بميرد و در دلش ذرّه‏اى تكبّر باشد، بوى بهشت را استشمام نمى‏كند مگر اين كه پيشتر توبه كند. عرض كرد: اى رسول خدا ! من زيبايى را دوست دارم، حتّى دوست دارم بند تازيانه‏ام و دوال كفشم زيبا باشد. آيا از اين حالت بيم كبر و خود پسندى مى‏رود ؟ فرمود: دلت را چگونه مى‏يابى؟ عرض كرد: آن را شناساى حقّ و آرام گرفته بدو، مى‏يابم. فرمود: پس اين حالت، كِبر نيست. بلكه كبر، آن است كه حقّ را فروگذارى و به ناحقّ روى آورى و به مردم با اين ديد نگاه كنى كه هيچ كس آبرويش چون آبروى تو و خونش چون خون تو ، نيست .»(2)
كمك به ظالم: معنايش واضح است و شامل هر نوع كمك كردني مي شود يعني كمك مالي بدني آبرويي و هر كمكي همان طور كه امام كاظم(ع) به صفوان جمال فرمود: اى صفوان ! همه كارهاى تو خوب است جز يك كار.
عرض كردم: فدايت شوم چه كارى ؟حضرت فرمود: اينكه شترهايت را به اين مرد (هارون الرشيد) كرايه مى دهى. عرض كردم: به خدا سوگند براى كار بيهوده و سفر حرامى كرايه نداده ام، بلكه براى سفر حج كرايه داده ام، علاوه خودم در اين سفر شركت ندارم. بلكه غلامان خود را مى فرستم تا سر پرستى كنند. حضرت فرمود: اى صفوان ! تو شترهاى خود را كرايه داده اى ؟عرض كردم: بله. فرمود: آيا مى خواهى هارون و دستگاه او باقى بماند تا اينكه كرايه تو را بدهد؟عرض كردم: بله. امام(ع) فرمود: هر كسى كه بخواهد آنها باقى بمانند از آنهاست و هر كس كه از آنها باشد در آتش جهنم است.(3)
پس هر نوع كمكي به كسي كه او را ظالم به فرد يا جامعه مي دانيد اشكال دارد.
در ضمن توصيه مي كنيم براي دريافت اطلاعات بيشتر به كتاب گناهي شناسي آقاي قرائتي مراجعه كنيد و آن را از آدرس زير دانلود كند:
http://www.islamdownload.org
پي نوشت ها:
1. راغب اصفهاني، مفردات ص ۴٧٨ ذيل واژه صدق.
2. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه.ق، ج 74 ، ص 92.
3. شيخ حر عاملى، وسائل الشيعة، مؤسسه آل البيت عليهم‏السلام قم، 1409 ه.ق، ج 17، ص 182.
موفق باشید.