کوچک شمردن گناه

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسش گر گرامي در مورد كوچك شمردن گناه بايد بگوييم كه ظاهرا علت اين كه شما گناهان را كوچك مي شمريد، كم اهميتي شما نسبت به اين امر است كه ناشي از كم بودن اطلاعات شما در مورد كوچك شمردن گناهان است در روايات معصومين عليهم السلام به طور كلى از كوچك شمردن و اندك دانستن عمل خير يا شر نهى شده است؛ زيرا عمل اندك و سبك هر چند به نظر ناچيز آيد، ولى با توجه به نتيجه آن اثرات بسيارى دارد، به چند روايت در اين مورد توجه كنيد:
پيامبر خدا(ص): «إنّ المؤمنَ لَيَرى ذَنبَهُ كَأَ نَّهُ تحتَ صَخرَةٍ يَخافُ أن تَقَعَ علَيهِ، والكافِرَ يَرى ذَنبَهُ كأنّهُ ذُبابٌ مَرَّ على أنفِهِ.(1) پيامبر خدا(ص): مؤمن گناه خود را چونان تخته سنگ بزرگى بر بالاى سرش مى بيند كه مى ترسد به روى او بيفتد و كافر گناه خويش را مانند مگسى مى بيند كه از جلوى بينى اش رد شود .»
پيامبر خدا(ص): «إنّ إبليسَ رَضِيَ مِنكُم بالمُحَقَّراتِ .(2) پيامبر خدا(ص): همانا ابليس به گناهان خرد انگاشته شما خشنود است.»
امام على(ع):«الإمامُ عليٌّ(ع): أعظَمُ الذُّنوبِ عِندَ اللّه ِ سبحانَهُ ذَنبٌ صَغُرَ عِندَ صاحِبِهِ.(3) بزرگترين گناه نزد خداى سبحان، گناهى است كه در نظر گنهكار خُرد آيد.»
و در برخي روايات علت بد بودن كوچك شمردن گناه بيان شده است، يكي از آن دلائل آن كم كم زياد شدن و ديگري اين كه كسي كه از خدا در گناه كوچك نمي ترسد در گناه بزرگ هم نمي ترسد:
امام كاظم(ع):«لاتَستَقِلُّوا قليلَ الذُّنوبِ، فإنّ قليلَ الذُّنوبِ يَجتَمِعُ حتّى يكونَ كثيراً.(4)گناهان اندك را كم مشماريد ؛ زيرا همين گناهان اندك روى هم جمع مى گردند و زياد مى شوند.»
امام رضا(ع):«الصَّغائرُ مِنَ الذنوبِ طُرُقٌ إلى الكبائرِ، ومَن لَم يَخَفِ اللّه َ في القَليلِ لَم يَخَفْهُ في الكثيرِ.(5) گناهان كوچك راههايى به سوى گناهان بزرگند و كسى كه از خداوند در اندك ترس نداشته باشد، در زياد نيز از او نمى ترسد.»
اما براي كنترل نگاه از گناه راهكارهايي وجود دارد كه مهم‏ترين آن ها عبارتند از:
1- خداباوري:
اعتقاد به خدا و يقين داشتن به اين كه انسان در محضر خدا است. خدا ناظر بر تمام احوال و درون آدمي است، به انسان كمك مي‏كند نگاه خود را كنترل نمايد. امام صادق (ع) مي‏فرمايد:«فروبستن چشم از گناه ميسّر نيست، مگر اين كه انسان عظمت و جلال پروردگار را در قلبش مشاهده كرده باشد».
وَ سُئِلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ(ع)بِمَا يُسْتَعَانُ عَلَى غَمْضِ الْبَصَرِ فَقَالَ بِالْخُمُودِ تَحْتَ سُلْطَانِ الْمُطَّلِعِ عَلَى سَتْرِكِ؛
از امام علي(ع) سؤال شد: توانايي بر كنترل چشم چگونه حاصل مي‏شود؟ حضرت فرمود: «اين كه خود را تحت قلمرو سلطان آگاه از همه مسائل بداني و تسليم او باشي». (6)
2- توجه به آثار فروبستن چشم:
اگر انسان بداند كنترل نگاه چه آثار و بركاتي دارد، قطعاً بر ادامه آن تشويق خواهد شد. آثار و فوائدي كه بر چشم پوشي مترتب است، عبارتند از:
الف) راحتي دل:
ب) كشف حقايق:
ج) شيريني عبادت را حس كردن:
د) تزويج حور العين:
امام صادق (ع) مي‏فرمايد: «كسي كه نگاهش به زن نامحرمي بيفتد، پس چشمش را به سوي آسمان افكند و يا نگاهش را فرو بندد، خداوند حورالعين را به ازدواج او در مي‏آورد». (7)
3- توجه به عواقب چشم چراني:
كسي كه بداند چشم چراني چه پيامدهاي ناگواري دارد، قطعاً به ضرر خود اقدام نخواهد كرد و نگاهش را كنترل خواهد كرد. رسول اكرم (ص) مي‏فرمايد: «كسي كه چشمش را از حرام پر كند، خداوند روز قيامت چشمش را از آتش پر خواهد كرد، مگر آن كه توبه كند و برگردد». (8)
حضرت مسيح فرمود: «از نگاه به نامحرم بپرهيزيد كه بذر شهوت و رشد دهنده فسق است». (9)
4- طرد افكار شيطاني:
براي كنترل نگاه، بايد انديشه را از نفوذ افكار شيطاني دور نگه داشت، زيرا گام نخست در انحراف، فكر كردن درباره آن است. امام علي (ع) مي‏فرمايد: «من كثر فكره في المعاصي دعته إليها؛
كسي كه در اطراف گناه بسيار بينديشد، سرانجام به آن گناه كشيده خواهد شد». (10)
5- پرهيز از عوامل تحريك زا:
تخيلات تحريك كننده، رفت و آمد در جاهايي كه نامحرم است، گفت و گو با نامحرم، ديدن فيلم‏ها و عكس‏هاي مبتدل، زمينه را براي چشم چراني فراهم مي‏كند.
6- دقت در دوستيابي:
بررسي‏ها نشان مي‏دهد كه نوجوانان، اوّلين قدم‏هاي انحراف و تباهي را به كمك دوستان ناباب برداشته، سپس در سراشيبي سقوط قرار گرفته‏اند. آلودگي و انحراف، به سرعت از طريق دوستان نااهل به افراد پاك و سالم سرايت مي‏كند و چشم چراني از اين قاعده مستثنا نيست.
7- ازدواج:
يكي از راه‏هاي مؤثر در كنترل نگاه، ارضاي صحيح غريزه جنسي از طريق ازدواج است. رسول خدا(ص) مي‏فرمايد:
يا معشر الشباب من استطاع منكم الباه فليتزوج فإنه أغض للبصر و أحصن للفرج؛
اي گروه جوانان! هر يك از شما كه قدرت ازدواج دارد، حتماً اقدام كند، زيرا اين بهترين وسيله است كه چشم را از نگاه‏هاي آلوده و عورت را از بي عفّتي محافظت مي‏كند». (11)
8- تقويت اراده:
چشم چراني اگر به صورت عادت در آمده باشد، همچون خصايص طبيعي و ذاتي، دامنه دار و پر نفوذ مي‏گردد و به منزله طبيعت دوم در مي‏آيد. در اين حال رهايي از اين عادت ناپسند، نياز به تصميم و عزمي راسخ دارد. آن چه در شروع كار مهمّ است، خواستن و انگيزه داشتن است. براي مبارزه با چشم چراني بايد دو كار انجام گيرد:
الف) به خواسته نفس پاسخ مثبت داده نشود،
ب) عادت پسنديده‏اي جايگزين گردد. خود را به كارهاي پسنديده مانند مطالعه كتاب و ورزش مشغول سازد.
اما براي نگاه داري زبان از گناه، بهترين راه همان سكوت است، كه در روايات بسيار سفارش شده است، يعني انسان به غيراز موارد ضرورت صحبت نكند، و راه ديگر تفكر قبل از صحبت مي باشد كه جلوي بسياري از لغزش هاي زباني را مي گيرد.
پي نوشت ها:
1. محدث نورى، مستدرك الوسائل، مؤسسه آل البيت عليهم السلام قم، 1408 ه.ق، ج 11، ص 329.
2. همان، ص 347.
3. همان، ص 349.
4. همان، ص 351.
5. علامه مجلسى، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء بيروت - لبنان، 1404 ه.ق، ج 70 ، ص 353.
6. همان، ج 101، ص41.
7. محمدي ري شهري، ميزان الحكمه، 4جلدي، دارالحديث، ج4، ص 3292.
8. همان، ص3291.
9. همان، ص 3288.
10. عبدالواحد بن محمد تميمى آمدى، غرر الحكم و درر الكلم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى قم، 1366 ه. ش، ص186، حديث3543.
11. رضى الدين حسن بن فضل طبرسى، مكارم الأخلاق، يك جلد، انتشارات شريف رضى قم، 1412 ه.ق، ص197.
موفق باشید.