سلام علیکم
الف- بارها در قرآن از آسمان هفتگانه و طوری بیان شده است که گویا مخاطبان قرآن آنها را دیده اند و حال این نشانه به عنوان نشانه روشن مورد اشاره قرارمی گیرد:
- سوره مومنون: قُلْ مَن رَّبُّ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ ﴿86﴾
- سوره ملک: الَّذِي خَلَقَ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا مَّا تَرَى فِي خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِن تَفَاوُتٍ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِن فُطُورٍ ﴿3﴾
- سوره نوح: أَلَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ طِبَاقًا ﴿15﴾
این زبان بیان قرآن چگونه قابل فهم می باشد؟
ب- به نظر می رسد برخی آیات قرآن برای زمان گذشته مصداق داشته ولی الآن شرایط عوض شده باشد ، مثلاً
1- سوره شوری: وَمِنْ آيَاتِهِ الْجَوَارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلَامِ ﴿32﴾ إِن يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَوَاكِدَ عَلَى ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِّكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ ﴿33﴾
به نظر می رسد این آیات در زمان حال که کشتی ها با قدرت انرژی حرکت می کنند مصداق ندارند پس چگونه فراگیری زمانی آن را توجیه می کنیم؟
2-سوره بقره آیه 187: ... وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ تِلْكَ حُدُودُ اللّهِ فَلاَ تَقْرَبُوهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ ﴿187﴾
این آیه ی شریفه ی قرآن تا چه میزان با شرایط امروز جامعه انطباق دارد؟ این در حالی است که سطح فرهنگ و رفتارعمومی جامعه این طور باشد که مردان و زنان معتکف در مساجد با هم مباشرت داشته باشند.
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در خصوص سؤال اول شما بايد بگوييم كه منشأ بروز اين پرسش در ذهن شما اين است كه رؤيتي كه در اين آيات و امثال آن بكار رفته را به معناي مشاهده چشمي و بصري دانسته ايد درحالي كه كلمه رؤيت در اين آيه و در برخي آيات ديگر به معناي رؤيت قلبي كه كنايه از علم و معرفت است بكار رفته چنانكه در يكي از آيات مي خوانيم:
« أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَق» (1) « آيا در نيافتهاى كه خدا آسمانها و زمين را به حق آفريده؟!»
روشن است كه در اين آيه نيز مراد از رؤيت، رؤيت قلبي يعني همان علم و معرفت نسبت به خالقيت خداوند متعال است و مسلم است كه خلقت آسمان ها و زمين توسط مخاطبين اين آيه مشاهده نشده است تا بگوييم مراد از رؤيت رؤيت چشمي و بصري است.
علامه طباطبايي در خصوص آيه مورد پرسش شما (2) مي نويسد:« و المراد بالرؤية العلم، و توصيف السماوات السبع- و الكلام مسوق سوق الحجة- يدل على أنهم كانوا يرون كونها سبعا و يسلمون ذلك فاحتج عليهم بالمسلم عندهم. و كيف كان فوقوع حديث السماوات السبع في كلام نوح دليل على كونه مأثورا من الأنبياء (ع) من أقدم العهود.» (3)
«منظور از رؤيت در اين آيه علم و شناخت است و اين كلام الهي دلالت بر اين دارد كه قوم نوح كه مخاطبان اين جمله هستند و خداوند متعال به نقل از حضرت نوح اين مطالب را نقل مي كند به آسمانهاي هفتگانه علم داشته اند و امر مسلّمي نزد آنها بوده و لذا با مسلّمات خود آنها با آنها احتجاج مي كرده است. بنابراين ذكر آسمانهاي هفتگاه در سخنان حضرت نوح دلالت بر آشنايي مردم با آسمانهاي هفتگاه توسط انبياء سابق در گذشته دارد.»
اما در خصوص بخش اول سؤال دوم شما بايد بگوييم كه قرآن كريم براي آموزش كشتي سازي نازل نشده تا بگوييم كه تاريخ مصرف اين آيه گذشته است. بلكه هدف از طرح اينگونه آيات، توجه دادن به اين است كه علل و عواملي كه آسايش و آرامش انسان ها را تأمين نموده از سوي خداوند متعال قرار داده شده و اين هدف هميشه وجود دارد و تاريخ مصرف ندارد. اگر بشر امروزي نيز توانسته كشتي هايي با انرژي هاي غير بادي بسازد الگو برداري از همان تجاربي است كه در متن طبيعت قرار داده و انسان آنها را كشف نموده اند.
علاوه بر اين با توجه به رو به كاهش بودن مواد قابل احتراق فسيلي در زمين، در دسترس بودن انرژي بادي و صرفه اقتصادي اين نوع انرژي در سالهاي اخير كوشش فراواني براي استفاده از انرژي باد بكار رفته و توليد انرژي از باد با استفاده از تكنولوژي پيشرفته در ابعاد بزرگ لازم و ضروري جلوه كرده است.
پس در اين گونه آيات به بعد توحيدي و توجه دادن بشر به نعمت هاي خدواند آن نگاه كنيد به عنوان مثال در برخي آيات قرآن نعمت هايي (مانند آب )كه ما شب وروز با آن سر كار داريم را گوشزد مي كند تا خالقيت و ربوبيت خداوند را فراموش نكنيم و هر لحظه به يادمان باشد كه اين نعمت ها را خداوند بما ارزاني داشته است و مشكل بشر امروز هم، فراموشي خدواند است. پس هميشه توقع نداشته باشيد در هر آيه اي يك قاعده علمي جديد را مطرح نمايد تا آيه مورد استفاده باشد.
در خصوص بخش پاياني سؤال شما و مسئله مباشرت زن و مرد معتكف در مسجد هم بايد بگوييم كه مراد از مباشرت در اين آيه، جماع و آميزش جنسي زن و شوهر است و ظاهرا جنابعالي مراد از مباشرت را گفتگو و همكاري و امثال آن دانسته ايد و لذا اين سؤال در ذهن شما پديد آمده است. براي توضيح بيشتر در خصوص اين آيه مي توانيد به كتب تفسيري مراجعه نماييد.(4) و بهترين دليل بر اين كه مراد از مباشرت در آيه جماع است روايات صحيح السندي است كه از معصومين صادر شده است.
نكته اي كه در پايان لازم به ذكر است اين است كه قرآن كريم به زبان عربي نازل شده است و يكي از قابليت هاي زبان عربي اين است كه مي توان معاني فراوان را در قالب الفاظ كوتاهي مطرح كرد و قرآن كريم نيز به صورت كامل از اين قابليت بهره مند است و ترجمه قرآن با همه مزايايي كه دارد داراي اين نقيصه است كه در قالب ترجمه نمي توان همه ابعاد آيات را مطرح كرد و لذا براي فهم دقيق معاني آيات لازم و ضروري است كه به كتب تفسيري مراجعه كنيم تا در فهم مراد آيات قرآن دچار مشكل نشويم.
پي نوشت ها:
1. ابراهيم(14) آيه 19.
2. نوح(71) آيه 15.
3. علامه طباطبائي، الميزان في تفسير القرآن، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1417ق، ج20، ص 32.
4. ر.ك آيت الله مكارم شيرازى، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الإسلامية ، 1374ش، ج1، ص 648.
موفق باشید.
