تعدد زوجات در عصر حاضر

با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
ازدواج مجدد، از موضوع هاي مهم اجتماعي است كه موافق و مخالف زيادي دارد و هر يك از جهتي به موافقت يا مخالفت مي پردازند مانند: آثار ازدواج مجدد، حقوق همسر اول، عوامل گرايش مردان به اين ازدواج، عدالت در چند همسري و... كه بحث ما در اين نامه بر مورد اخير(عدالت در تعدد زوجات) متمركز است.
- نكات مهمي كه بايد بدان توجه كافي داشت:
1- آيا صحت ازدواج مجدد مشروط به رضايت زن اول است؟
اسلام، داشتن چهار همسر دائمي را به طور هم زمان براي مرد جايز مي داند. جواز مجدد در غير از برادر زاده و خواهر زاده، مشروط به اجازه همسر اول نيست. اما اگر زن در عقد شرط كند كه همسرش زن ديگري نگيرد به نظر برخي از فقها، اين شرط صحيح است و زوج نبايد تخلف كند.
2-معناي عدالت:
آيا عدالت مربوط به امور زندگى از قبيل هم‏ خوابگى و وسايل زندگى و رفاه و آسايش است يا منظور عدالت در حريم قلب و عواطف انسانى نيز هست؟
عدالت در تعدد زوجات، نياز به تعيين مصداق و بررسي دارد و منظور از عدالت، به معناي مطلق نيست؛ زيرا شكّي نيست كه عدالت در محبت هاي قلبي خارج از قدرت انسان است.
كشش هاي قلبي دست هيچ كس نيست، هر موجودي به يك اندازه، در دل انسان علاقه ايجاد مي كند. انسانِ خوب به يك اندازه، و انسانِ خوبتر به اندازه بيشتر است. به همين دليل خداوند متعال رعايت اين نوع عدالت را از توان انسان خارج شمرده است. بنابراين، محبّت هاي دروني مادامي كه موجب ترجيح بعضي از همسران بر بعضي ديگر نشود، ممنوع نيست.
آنچه مرد موظف به انجام آن است رعايت عدالت در جنبه هاي عملي و خارجي است. به طور نمونه؛ اگر براي يكي از زنان خود هر ماه لباس تهيه مي كند، بايد همين كار را براي زن ديگر هم انجام دهد. اگر هر سال يكي را به مسافرت مي برد، با ديگري نيز بايد چنين رفتاري داشته باشد.
** در اين جا سؤال مهمّى مطرح است كه مراد از عدالت در آيۀ 3 سورۀ نساء(1) چيست؟
در پاسخ مى گوييم: بعد از تشريع حكم تعدد زوجات در اسلام، براى هر كدام از زوجه حقوقى ثابت شده است كه مشروح آن در كتاب هاى فقهى آمده است و عمده ترين آن، عدالت در امور مربوط به زندگى از قبيل حق همسردارى، تهيه ى وسايل زندگى و... مى باشد. آيه مى فرمايد: اگر اين گونه امور را نمى توانيد مراعات نماييد، پس به يك همسر اكتفا كنيد. جالب اين كه اين نوع عدالت است كه در قدرت انسان است و لذا محور حكم همين نوع عدالت است.(2)
** با توجه به آيات قرآن متوجه مي شويم: «محبت قلبى خارج از اختيار انسان است، ولى نسبت به اعمال و رفتار و رعايت حقوق در بين همسران، شما موظف به عدالت مى باشيد و چنين عدالتى تحت قدرت شما است و قابليت اجرا در زندگى دارد.»(3)
پس منظور از عدالت در قرآن كريم، عدالت در نفقه و رعايت حقوق همسرى و طرز رفتار و كردار است و اما منظور از عدالت در آيه 129 سوره نساء كه امرى محال شمرده شده، عدالت در تمايلات قلبى است، بنابراين تعدد زوجات با حفظ شرايط اسلامى، نه ممنوع است و نه محال!(4)
3- تعدد زوجات و فرزندان:
همه چيز در اين مسأله مربوط به والدين مي باشد. فرزندان در صورتي گارد مي گيرند كه حساسيت خاصي ايجاد شده باشد، حال اين حساسيت ممكن است از ناحيۀ مادر باشد يا جوّ اطراف. پس مسالۀ تعدد زوجات و رابطه اش با فرزندان، از امور شخصي قلمداد مي شود و نمي شود نسخه يا معيار كلي را مطرح كرد!
** براي اطلاعات بيشتر مي توانيد با شماره (09640) تماس بگيريد و يا اينكه به كتاب هاي زير مراجعه فرماييد:
1. حقوق زن در اسلام، نويسنده: شهيد مرتضي مطهري.
2. تفسير نمونه جلد چهارم، نويسنده: ناصر مكارم شيرازي.
3. تفسير تسنيم، جلد هفتم، نويسنده: عبدالله جوادي آملي.
پي نوشت ها:
1. نساء (4) آيۀ 3.
2. ناصر مكارم شيرازي، تفسير نمونه، نشر دار الكتب الاسلاميه تهران، بي تا، ج 3، ص 255.
3. الميزان، ج 5، ص 163; تفسير آلاء الرحمن، جزء دوم، ص 9؛ تفسير نمونه، همان، ذيل آيه ى 129، سوره نساء.
4. تفسير نمونه، همان، ج 4، ص 155 به نقل از تفسير برهان، ج 1، ص 420.
موفق باشید.