با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
پرسشگر گرامي! ابتدائا بايد بدانيم الگو به چه معنايي است.
در علوم تربيتي و اجتماعي و فرهنگ انساني براي ارائه شخص كامل يا يك رفتار متكامل و... از واژه ها و عناوين اسوه، الگو، قُدوه، سرمشق، نمونه، مدل، ملاك، مثال و مصداق اعلي استفاده مي شود. در قرآن كريم براي نشان دادن شخص كامل پيامبر(ص) و ضرورت امت اسلامي در مورد آن حضرت واژة اسوه به كار گرفته شده و خداوند به مسلمانان مي فرمايد: (واقعاًچنين است كه رسول خدا براي شما الگو و مقتداي بسيار نيكويي است.)(1) اما آنجا كه به رفتار متكامل و شيوة رفتاري ممتازي عنايت بيشتري هست قرآن كريم در مورد رفتار توحيدي و مقاوتمند ابراهيم خليل(ع) و ياران مجاهد و فداكار، او را مورد توصيه اكيد قرار مي دهد و با بيان لقد كان لكم فيهم اسوة حسنه(2) با واژه اسوه، نمونه رفتاري ممتازي را مطرح مي كند. فرهنگ هاي لغت واژه الگو را به معني نمونه، طرح روبروي شكل چيزي كه خياط از مقوّا، كاغذ و پارچه نازك كه از روي آن چيزي را مي برد و مي سازند گرفته اند، اما در علوم انساني الگو به دو معناي طرح و برنامه آماده براي عمل، نمونه عيني يك طرح يك انديشه يا مكتب به كار مي رود در صورتي كه همانطور كه ملاحظه كرديم در قرآن كريم و در علوم انساني از عنوان اسوه استفاده شده و امام علي ـ عليه السلام ـ هم در چند جاي نهج البلاغه كه رسول خدا را اسوه حسنه مي شمارد، در نامه اعتراض آميزي هم به عثمان بن حنيف استاندار خويش در بصره مي نويسد: أو اكونَ اسوة لهم جُثَوَبة العيش يعني «آيا من نبايد در تحمل سختي هاي زندگي مردم براي آنان الگو و سرمشق نمونه اي باشم.»(3) به هر حال الگو و اسوه و امثال اين گونه عناوين واژه هايي هستند كه خصلتهاي ممتاز فكري، اخلاقي و فرهنگي را در خود جاي داده و از سوي ديگر، رفتارهاي متكامل انساني را ارائه مي دهند و اقتدا، پيروي، متابعت، دنباله روي و سرمشق پذيري را براي افراد جامعه لازم مي شمارند، اما چرا برخي از اشخاص و همچنين برخي رفتارها و جريانها اسوه و الگو شده و لايق اقتدا و پيروي گرديده اند در يك جمله بايد گفت چون ارزش دارند، «قيمة كل امريءٍ ما يحسنه».(4)
قيمت و ارزش هر انساني براساس چيزي است كه آن را خوب مي داند و بدان خوب عمل مي كند.
از تعاريفي كه براي الگو و اسوه شد مي توان فهميد وقتي در جامعه اي الگويي مانند امير المومنين(ع) باشد و مردم از او سرمشق بگيرند چه تعالي و بالندگي در آن به وجود مي آيد. امير المومنين در ميدان نبرد، شجاع و مبارز بود. در هنگام عبادت از خوف خدا خاشع بود. در خانه با فرزندان مهربان و با خانواده خوش رفتار، در ميان مردم با خوش رويي ظاهر ميشد در مقابل حق كوتاه نمي آمد. و ويژگي هاي متعدد ديگر كه هر كدام براي هر عرصه ي زندگي موثر است.
علاوه بر اينها، ما كه شيعه هستيم و قرار است در قيامت با امام خود محشور شويم، اگر حشر با امير المومنين را در نظر داشته باشيم، ترك گناه خواهيم كردو اين نكته نيز تاثير مستقيم بر اعمال و رفتار ما دارد. قرآن كريم ميفرمايد: يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِيَمينِهِ فَأُولئِكَ يَقْرَؤُنَ كِتابَهُمْ وَ لا يُظْلَمُونَ فَتيلا (5): (به ياد آوريد) روزى را كه هر گروهى را با پيشوايشان مىخوانيم! كسانى كه نامه عملشان به دست راستشان داده شود، آن را (با شادى و سرور) مىخوانند و بقدر رشته شكاف هسته خرمايى به آنان ستم نمىشود!
امام و رهبر نيز به كسي مي گويند كه در يك مسير جلودار عده اي از افراد است كه همه در حال پيمودن يك مسير هستند.
اينها مواردي بود كه مي توان به اجمال به آنها اشاره كرد.
پي نوشت ها:
1. سورة احزاب، آيه 21.
2. سوره ممتحنه، آيه 4 و 6.
3. نهج البلاغه فيض، خطبة 158، ص 507 و 509.
4. همان، حكمت 87، ص 1122.
5. اسراء (17) آيه 71.
موفق باشید.
