دختری 27 ساله
با فردی دوست بودم که تمام بسیار کلمات ناشایست به کار میبرد. هرگز به افکار و عقاید دیگرن احترام نمیگذاشت. هر کسی را می دید در مورد او بدترین چیزها را می گفت و در موردش فکر میکرد و ادعا داشت که با یک نگاه دیگران را می شناسد
ما حدود سه سال با هم دوست بودیم و مشترکا روی موضوعی کار میکردیم. در ابتدا بخاطر دوستی و احترام و علاقه در مقابل بد بدهنی و بی ادبیهایش سکوت میکردم. اما بعد از مدت زیادی من هم مثل او شدم و یه جورایی انگار بی ظرفیت تر از اون بودم و از اون بدتر شدم.
من چون تا به حال بدی زیادی ندیده بودم دیدم تغییر کرد و همه را بد می دیدم. حتی طرفم را بد میدیدم و هر فکری حتی بدتر هم در مورد او میکردم. ما کم کم با هم مشکل پیدا کردیم و او بهانه های زیادی به من میداد که بیشتر در مورد او فکر بد کنم. تا مدته زیادی تو خودم میریختم.اما کم کم به خودش میگفتم.در ابتدا کمی رفتارش رو کنترل میکرد اما باز هم بدتر شد و دیگر هم دید من به اون بد شد و هم روی من به اون زیاد شد
به همه چیز او هم گیر میدادم و هم ناسزا میگفتم
البته تمام این کارهایم درصورتی بود که او شروع میکرد. همیشه میترسیدم که به او و یا کس دیگری آسیب برسانم. تمام تلاشم رو کردم همچین آدمی نشوم اما همه انرژی منفی من به سوی خودم برگشت طوری که در هر مشاجره ما شروع به بد دهنی و خودزنی میکردم
او زبان تیزی داشت و به قول خودش متولد ماه عقرب بود و مدام نیش میزد. او با حرفهایش خیلی شخصیت و زندگی و خانواده و گذشته من رو با کنایه و سیاسیت تحقیر میکرد ولی حرف زشتی نمیزد. اما من چون بی نهایت مبتدی و ساده بودم با هر نیش او شروع به گریه و جیغ و فریاد و توهین و حتی خود زنی میکردم
این دوستی رو مدتی هست که خودم تمام کردم
اما اثراتش در من باقی مانده است.میترسم این رفتارهایم کار دست من بدهد.خدا رو شکر خودم رو در جامعه کنترل میکنم اما میترسم در مقابل فردی مشابهی مثل او درست همین رفتارها و ضعفها را نشان بدهم و نتوانم خود را کنترل کنم
به من راههای کنترل و آرامش و فراموش کردن این بد دهنی هاو توهینها و خودزنی ها را آموزش دهید.با تشکر
با سلام و عرض تبریک سال نو و آرزوي سال پرخیر و برکت برای شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
همان مقدار كه انتخاب دوستان خوب و مناسب باعث رشد و تعالي انسان در جهت مثبت ميشود به همان مقدار و بلكه بيشتر، انتخاب دوستان ناسالم و ناباب و كساني كه داراي خصلت‌هاي بد و ويژگي‌هاي منفي هستند باعث پس‌رفت انسان و پيدايش صفات و ويژگي‌هاي منفي در فرد مي‌گردد.
شكي در اين نيست كه دوستي عاملي است كه انسان را به مشابهت ميكشاند، معمولاً دوستان و همتايان و همسالان خصوصاً در سن جواني و نوجواني، در شيوه لباس پوشيدن، فعاليت‌ها و سبك و روش زندگي روي همديگر تاثير مي‌گذارند. آدم‌ها براي اين كه در گروه دوستان و همتايان پذيرفته شوند و مورد تحسين آنها قرار بگيرند، در تمام جهات خودشان را به يكديگر شبيه ميكنند. با توجه به اين عامل وقتي انسان با دوستي نامناسب و داراي ويژگي‌هاي منفي رابطه دوستانه برقرار ميكند ناخودآگاه بسان بيماريهاي واگيردار خصلت‌هاي وي در او اثر ميكند. به همين خاطر، حضرت علي(عليه‌السلام) انسان را از معاشرت با افراد فاسد و شرور منع ميكند و مي‌فرمايد: «لَا تَصْحَبِ الشَّرِيرَ فَإِنَّ طَبْعَكَ يَسْرِقُ مِنْ طَبْعِهِ وَ أَنْتَ لَا تَعلم؛ از مصاحبت با فرد فاسد و شرور بپرهيز كه ناخودآگاه طبع تو بدي را از طبع او ميدزدد.»(1)
آن حضرت در سخن ديگر نيز مى فرمايد: «جِمَاعُ الشَّرِّ فِي مُقَارَنَةِ قَرِينِ السَّوْء؛ تمام شرور و بدى‌ها در مجالست و همنشين بد، گرد آمده‌است.»(2)
معمولاً يكي از مسائل بسيار مهمي كه در روابط دوستانه وجود دارد الگوپذيري است. از آنجا كه افراد با دوستان‌شان همانندسازي ميكنند، بنابراين بسياري از رفتارهاي دوستان و خصلت‌هاي مثبت و منفي آنان ناخودآگاه توسط افراد فرا گرفته ميشود و سپس در رفتارهاي آنان نمود پيدا ميكند. يعني فردي كه الگوهاي رفتاري منفي‌اي داشته‌است، در عمل همانند الگوهاي خود رفتار ميكند و ويژگي‌هاي بد آنها را در خود متجلي ميكند.
با توجه به ويژگي‌هاي منفي‌اي كه در دوست شما وجود دارد و تأثير بدي كه وي روي شما گذاشته‌است در اين صورت، چاره‌اي جز ترك وي و قطع رابطه دوستانه با وي نداريد و بايد از همنشني با او به شدت بپرهيزيد چرا كه ديگر وي از مصاديق دوستان ناباب و همنشين بد تلقي مي‌گردند كه قرآن كريم در سوره‌ي مدثر آن جا كه مي‌فرمايد: «وَ كُنَّا نخَُوضُ مَعَ الخَْائضِين»، رفاقت و همنشينى با انسان‌هاى فاسد را از علل جهنمى شدن اهل دوزخ مى داند. قرآن در سوره فرقان آيه28 از زبان افراد منحرف كه گرفتار عذاب دوزخ شدهاند چنين مي‌فرمايد: «يا وَيْلَتى لَيْتَني لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَليلاً؛ واي بر من، اي كاش فلان مرد بد كار را رفيق نميگرفتم، كه رفاقت او مرا از پيروي حق محروم ساخت و گمراه گردانيد. آري، شيطان براي انسان مايه سرافكندگي و خواري است.»
سعي كنيد به جاي دوست ناسالمي كه داشته‌ايد، دوستان خوبي پيدا كنيد و يواش يواش دايره دوستي خود را با آنان گسترش دهيد، دوستان با وفا، مهربان و خوبي كه در اخلاق، درس، ورزش، فعاليت‌هاي علمي يا فرهنگي در مراحل مطلوبي هستند، تاثير مثبتي روي شما خواهند داشت. با كساني دوست شويد كه منش و سبك زندگي آنها خوب و مثبت باشد. مسلماً قطع ارتباط به صورت كامل با دوست بدي كه داشته‌ايد و انتخاب دوستان سالم و مناسب به جاي او به تدريج، شما را از آن حال و هواي قبلي دور ميكند و صفات و ويژگي‌هاي مثبت را در شما تقويت ميكند و يا باعث پيدايش خصوصيات مطلوب مي‌گردد و در كنار آن در حذف صفان منفي‌تان نقش دارد.
اساساً سعي كنيد با افرادي شرور و داراي صفات منفي تماس برقرار نكنيد و از مصاحبت و معاشرت با آنها جداً بپرهيزيد تا انگيزه‌اي براي همراهي با آنان در رفتارهاي ناشايست نداشته باشيد.
علاوه بر اين، سعي كنيد با خود تشويقي و قرار دادن پاداش، رفتارهاي مثبت خود را تقويت كنيد و در مواردي كه موفق مي‌شويد خودتان را كنترل كنيد و از بد دهني و خود زني اجتناب كنيد، با كمال سخاوت به تشويق خود بپردازيد. در مقابل، مي‌توانيد تنبيهات، جريمه‌ها و مجازاتي را هم براي خويش تعيين كنيد تا به تدريج از اين گونه رفتارهاي زشت فاصله بگيريد. تعيين جريمه و برخي تنبيهات مي‌تواند بازدارندگي ايجاد كند و مانع بد‌دهني و برخي رفتارهاي ناشايست‌تان گردد.
اگر با اين راهكارها مشكل‌تان بر طرف نشد آنگاه از يك روانشناس باتجربه و متعهد كمك بگيريد و راهكارهاي تخصصي‌تر را از او دريافت كنيد.
در پايان توجه شما را به سروده شاعر نامدار ايراني سعدي(عليه‌الرحمه) در رابطه با تأثير همنشين جلب مي‌كنيم:
گلي خوشبوي در حمام روزي/ رسيد از دست محبوبي به دستم
بدو گفتم كه مشكي يا عبيري/ كه از بوي دل‌آويز تو مستم
بگفتا من گلي ناچيز بودم/ وليكن مدتي با گل نشستم
كمال همنشيني در من اثر كرد/ وگرنه من همان خاكم كه هستم.
پي‌نوشت‌ها:
1. ابن أبي الحديد، شرح نهج البلاغة، ج20، ص272، قم، مكتبه مرعشي نجفي، 1404 ق.
2. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحكم و درر الكلم، ص340، قم، دارالكتب اسلامي، 1410ق.
موفق باشید.
